S
s;
HET Ai
v/AH
BEPAAL. DEMOCRATISCh
Bericht.
E
Prijs 3 centiemen het nummer
Vierde Jaargang Nummer 21
Zondag1 if >laart 1909
Verplich l e Vergaderi ng'
Pensioenbond.
Vrouwen voorzienigheid.
Het Openbaar Onderwijs
Hel werk van
het Willemsfonds.
De Onzen en de Hunnen.
Verkeerd
-
Abonnementsprijs*. 3 fr. voor de stad en den nuiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs derAnnoncen: j - j per,druksel
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST 20 MAART 1909.
Zij allen die inlichtingen zouden te
feven hebben of te vragen over het
ekomen van het pensioen enz. mogen
zich eiken zaterdag van 10 tot 11 uren
voormiddag aanbieden in Graaf van
Egmont Groote Markt, te Aalst.
Daar zal hen door bevoegde mannen
goeden raad w orden gegeven en zal er
nota worden genomen van hunne
klachten of opmerkingen.
Met volle vertrouwen mag eenieder
zich tot ons we. den, we zijn steeds
bereid in de mate van het mogelijke
dienst te bewijzen en recht te eischen
waar zulks noodig is.
gesteld, A-are het moeilijk, zelfs gevaar-
Tijk bevestigend of ontkennend te ant
woorden. In feite is het mogelijk dat
eene subsidie aan een bepaald onder
wijsgesticht verleend de algemeene
goedkeuring verwerve van de geheele
fntellectueele bevolking des lands, e"
't is ook wel mogelijk dat het verleenen
eener zelfde subsidie aan eene andere
school de algemeene afkeuring ontmoet
van al de burgers. Wie zou zijne
Werkeloozenfonds
Lokaal: Graaf Egmont, Groote Markt
op ZONDAG 21 MAART 1909. te4u. nam.
op boete van 10 centiemen.
Derde maaridelijksche storting, zondag
21 Maart van 3 1/2 tot 5 uren namiddag bij
M. Jan Bruyndonckx Inde Vier Winden,
Keizerlijke Plaats
Turn- en Tooneelkring
HELP U ZELVE
op Zondag 21 Maart 1909,
(Half-Vasten),
om 9 uren 's avonds.
Groot Gemaskerd en Verkleed
IS OËltG A HAL,
ten Lokale CONCORDIA Schoolstraat,
den Vrienden en Kennissen aangeboden.
Tusschen het 1» en 2edeel van het Bal zal
een kostelooze Tombola onder de gemasker-
den uitgelot worden.
Liberale
Eene afdeeling van Onderlingen Bij
stand voor de vrouwen en jonge juffers
is tot stand gebracht. - Meer dan 125 heb
ben zich reeds ais lid laten inschrijven.
Die afdeeling heeft voor doelKostelooze
Geneeskundige zorgen en Geneesmiddelen
aan hare Leden te verschaffen alsook eene
schadeloosstelling aan de zieke leden te
betalen.
De vrouwen of dochters van Leden van
den Liberalen Werkmariskring kunnen zich
nog laten inschrijven bij de Boden tot 31
MAART 1909, als stichters der afdeeling. Na
dien datum zuilen zij volgens hun ouder
dom de bedragen moeten betalen in 't Regle
ment voorzit-n en niet meer aanvaard wor
den als ingevolge der aangenomene stand-
regelen der Afdeeling.
Dus vooruitziende vrouwen en dochters
OPGEPAST, verzekert u tegen ziekte zooals
gfj u reeds verzekerd hebt tegen werkeloos
heid.
In Helgic.
(Vervolg)
De vrijheid van ouderwijs baart
geen enkel voorrecht voor degenen
welke deze vrijheid benuttigen, voor
degenen die onderwijzen. Ze doen het
ten hunnen nsico, last of baat en na
tuurlijk in 't belang der zedenleer en
der wetenschap. De staat is niet ver
plicht hen ter hulp te komen of hunne
taak te vergemakkelijken maar hij
kan hen aanmoedigen gelijk hij het
doet in zake van kunst en onderwijs
Zoo luidt het in Les Pandect es Beiges
aan 't woord Vrijheid van Onderwijs,
boek 59, bladz. van 7 tot 9.
Is het noodzakelijk dat de Staat door
toelagen de vrije scholen aan moedi
ge Op deze vraag, genomen in de
algemeene beteekenis in welke zij is
goedkeuring hechten aan 't verleene
van toelagen aan eene school waar
men de grondbeginselen zou onderwij
zen der anarchie, of waarde zedeloos
heid gewone praktijk zou wezen
Men verbeeldt zich inderdaad moeilijk
een Staatsbestuur dat de zedeloosheid
en de anarchie zou aanmoedigen.
Wanneer men de billijkheid der toe
lagen voor het onderwijs wil beoor-
deelen, moet men de kwestie beschou
wen in betrekking tot elk bezonder
geval, dat zich voordoet.
In den huidigen toestand van ons
land moet de vraag dus volgender
wijze gesteld worden
ls het noodig dat't Staatsbestuur door
toelagen de vrije scholen ondersteune
in alle gemeenten des lands door de
klerikale partij gesticht om de mede
dinging te doen aan het openbaar on
derwijs, 't is te zeggen den oorlog te
voeren tegen de scnolen ingericht door
de openbare besturen en toegankelijk
voor de kinderen van alle Belgen zon
der onderscheid van opinie ol belijde
nis, scholen ingericht in uitvoering
der wetten en der Constitutie.
Op deze vraag antwoord ik stellig
en uitdrukkelijk NEEN.
Men geloove echter niet, dat mijn
antwoord ontkennend luidt ter wille
der mededinging van de vrije scholen
aan het officieel onderwijs o, neen
Het gelijktijdig bestaan van het vrije
onderwijs en van het officieel onder
wijs moet natuurlijker wijze de mede
dinging onvermijdelijk teweeg brengen
en deze kan slechts voordeelig zijn aan
het onderwijs in 't algemeen, als ze
gegrond is op de verbetering der leer
methoden, op den vooruitgang van het
onderwijs zelve.
Maar wanneer eene politieke partij
het in den zin krijgt scholen te stich
ten, partijscholen, met het eenig doel
het officieel onderwijs te vernietigen,
waarvan de inrichting door de Grond
wet aan 's Landsbestuur werd opge
legd wanneer die politieke partij er
niet voor terug deinst haren toevlucht
te nemen tot de snoodste en gemeenste
middelen van schrikaanjaging en druk
king om de openbare scholen te ont
volken wanneer men die partij de
openbare scholen ziet bezwadderen en
lasteren op de laagste en walgelijkste
wijze, door onder het publiek valsche
en logenachtige geruchten te versprei
den over de zedelijke strekking van
het officieel onderwijs wanneer men
eindelijk die politieke partij de schrik
kelijk str bedreigingen der katholieke
kerk ziet gebruiken tegen de ouders,
die hunne kinderen toevertrouwen aan
de scholen van den Staat, dan zeg ik
dat de Staat dergelijke partijscholen
niet moet aanmoedigen, maar dat het
integendeel zijn plicht is zijn eigen
onderwijs te verdedigen.
Voor elk verstandig mensch blijkt
het duidelijk dat de Staat eene dwaze
streek begaat door partij werken te
ondersteunen, die voor eenig doel heb
ben het werk van den Staat te onder
mijnen en te vernielen.
Mijns dunkens moet dus elke toelage
geweigerd worden aan de scholen
door de klerikale partij gesticht tegen
over de officieele scholen, omdat die
vrije scholen in de eerste plaats een
partij werk zijn, tot grondslag hebben
de de oneerlijkste en hatelijkste mede
dinging welke men bedenken kan,
om een doel te bereiken hoofdzakelijk
strijdig met den tekst en den zin der
Grondwet.
Ik eindig en vat ten slotte mijne
meening en mijne verlangens betref
fende de inrichting van het Openbaar
Onderwijs in Belgie, samen als volgt
Er diende eene wet uitgevaardigd
te worden, de inrichting vaststellende
van het officieel, dat wil zeggen het
openbaar lager on erwijs in al de
gemeenten des lands, zonder dat de
wetgever zich om het vrij onderwijs
bekommere
Er diende eene wet uitgevaardigd
te worden de kosteloosheid van het
lager onderwijs verzekerende aan al
de kinderen, wier ouders niet welheb
bend genoeg zijn om het onderwijs
hunner kleinen te bekostigen en in dit
opzicht zouden de ope bare en vrije
lagere scholen op voet der volstrekte
gelijkheid worden gesteld.
Er diende eene wet te worden uit
gevaardigd betrekkelijk de aflevering
van lagere studiecertificaten aan de leer
lingen van al de lagere scholen, offi
cieele en vrije op gelijken voet stellende
voor het verkrijgen van het certificaat,
dat hun tot bewijs zal strekken der
verkregen geleerdheid.
En ten slotte, diende er om de in
richting te volledigen eene wet uitge
vaardigd te worden het lager onder
wijs verplicht makende, met vrije keus
der school voor de ouders. Dus leer
plicht, gelijkheid ten opzichte der kos
teloosheid van het lager onderwijs
voor de arme kinderen, de gelijkheid
voor het afleveren der lagere studiecer
tificaten, de vrijheid van den keus der
school
Jules RE NS,
Volksvertegenioooi diger.
De Vlaamsche Giils.
Van het tweemaandelijksch tijdschrift De
Vlaamsche Gids isnl 2. een zeer afgewis
seld nummer, pas verschenen.
In het eerste artikel herdenkt Prol. Paul
redericq den onlangs overleden vlaam-
schen stryder Julius De Vigne, die zoowel
aan de liberale als aan de vlaamsche zaak
zulke uitstekende diensten bewees. Virginie
Loveling geeft een stoombootindruk
over den Stromboli Frans Verschoren
biedt een fragment aan uit zynen roman
Dompelaars dat een blik laat werpen in
het leven der smokkelaars. Daarop volgt
een kernig Sinjorenlied, van Pol de Mont.
Dr Aug. Terlinck schrijft over de Chemie
der Levensverrichtingen eeri'uitvoerig ar
tikel vol verrassende byzonderheden. Arthur
H. Cornette handelt, in Casanoviana»
over den wonderbaren levensloop van dat
vreemde, menschelyk raadsel, dat Casanova
heet. Prof. J. Vercouillie spreekt over
Indo-Germanen en Indo-Germaans en
M. Basse sluit de reeks bydragen met een
kroniek over de laatst verschenen Engelsche
gedichten en tooneelspelen.
Alle liberale Vlamingen zouden dit uit
stekend tijdschrift moeten lezen en onder
steunen. Het wordt uitgegeven door den
c< Nederlandschen Boekhandel te Antwer
pen,
Fransche Boeken.
De Fransche commissie tot herzienining
der toltarieven schryft, door de pen van den
heer Henry Boucher, haren verslaggever,
dat de invoer van boeken gestegen is van
8.300000 frank in 1892 tot 17,200000 frank
in 1908 aan den anderen kant is de uit
voer, het zinnebeeld van den Franschen
invloed op geestesgebied in den vreemde
gevallen van 18 millioen 500000 fr. op 15
millioen 300000 frank.
Intusschen blyven zekere lieden de
Vlaamschgezinden uitmaken voor opbou
wers van een Chineeschen muur, en bewe
ren de zelfde franschgezinden, met onze
bisschoppen aan het hoofd, dat een Vlaam
sche hoogeschool niet mogelijk is, omdat
alle geestesontwikkeling van Frankryk en
het gebruik der Fransche taal afhangt
Een dagbladartikel heeft eenige weken
de ronde gedaan van nagenoeg al de kleri-
kalen blauen van Belgie onder de hoofding j
Onze mannen en de Hunne
In dat artikel oppert de schrijver de mee
ning, of liever hij bevestigt dat alle groote
vernuften tot hunnen klan behooren, 't is
te zeggen tot de klerikale wereld en hij
geeft de proef op de som Ze zijn onze
mannen, zegt de schrijver, want ze geloofden
of gelooven in God
Ge ziet dat de klerikalen hunne bewijs
voeringen niet ver moeten zoeken Newton,
Schiaparelli, Pascal, Leverrier, Pasteur
enz. enz. geloofden in een God... dus waren
het klerikalen. Von Humboldt, Copernic,
Galilei, Kepler enz. enz. geloofden aan God
dus waren het klerikalen.
Bij elke nieuwe uiting der wetenschap
en democratie werd en wordt die heftig be
streden door het klerikalism, door het fana
tism, als goddeloos en duivelsch, doch dat
belet de klerikalen niet de slachtoffers van
hunnen haat en hunne vervolging tot de
hunnen te rekenen.
De werken van Copernic, de werken van
Kapler, die zijn boek opdroeg aan den paus,
de schriften van Pascal, de theorien van
Christoffel Colombusenz. enz. werden door
de Kerk veroordeeld en als verderfelyKe
boeken in den Index geplaatst, niemand
mocht ze lezen op straffe van excommuni
catie, Galilei, die ook beweerde, dat de
aarde draait, werdj" veroordeeld en in 'tge-
vang geworpen omdat hij die ketterij dierf
uitspreken.
Duizenden voorbeelden kunnen we aan
halen om te bewijzen, dat het fanatism al-
tyd de bestrijder is geweest van geleerdheid,
wetenschap- en democratie, en er zich tegen
verzet heeft zoolang zulks mogelijk bleek
te zijn. Slechts zestig jaren geleden werden
de boeken waarin de beweging der aarde
werd bewezen uit den Index geschrabt.
Joanna Dare een fransch boerenmeisje,
stelde zich aan 't hoofd van 't Fransche le
ger, steeg te paard en droeg degen en pant
ser als de beste generaal, ze verjoeg den
vreemdeling, verloste haar vaderland, gaf
den troon terug aan den koning en hoe
werd ze beloond Ze werd in 't gevang
geworpen, dooi; de beulen der inkwisitie
zedelyk gefolteld, door bisschop Cauchon
ter dood veroordeeld en in 't bijzijn van dien
heiligen man levend verbrand.
Welnu dat belet de klerikalen niet
met fierheid te verklaren Dat zijn de
onzen. Zy hebben de wetenschappelijke
werken van de geleerden astronomen en
aardkundigen veroordeeld en doen vernie
len, zy hebben Galilei gemarteld, zy heb
ben Giordano Bruno gedood, zy hebben
Joanna Dare levend verbrand, toch durven
ze nu zeggen Dat waren de onzen, ze
geloofden aan God, toch durven ze nu die
boerenmeid heilig verklaren
Later zal dat nog zoo wezen. Nu randen
alle klerikale gazetjes de geleerden aan,
die hunne ontdekkingen openbaar maken
over de afstamming van den mensch, het
ontstaan van 't heelal, den oorsprong van
't leven en andere problema's die met ons
leven in nauw verband zijn zonder zich
daarbij om 't minst over dogma's of bijbel
verhalen te bekommeren.
Darwin, de groote geleerden, is een
voorwerp van spot voor al de fanatieke
gazetjes en de werken van Buchner, Hackel,
Lamarcq, enz. enz. worden, als uitbraaksel
der hel, als goddeloosheid aangeklaagd en
gedoemd. Dit belet de wetenschap niet
haren weg te vervorderen, maar dit belet
toch in zekere mate de genaak baarheid der
ware wetenschap voor het volk. Het volk
mag niet weten het zou immers aan de
heerschappy van 't fanatism ontgaan.
Dat zal de klerikalen van later tyd niet
beletten te zeggen Darwin, van Hum
boldt enz. enz. ze zyn de onzen want ze
geloofden in God.
Men moet het fanatism betrappen op het
feit omdat de fanatieken later hun eigen
slachtoffers tot hunne heiligen maken. Zie
nu maar even rond het werk van Darwin
is veroordeeld, de Gentsche geleerde Lau
rent werd in den ban gedaan, al de ontdek
kingen der moderne geleerden worden ge
doemd en priesters als Loisy en Murry wor
den afgestraft, omdat ze door studie, door
opsporingen en ontdekkingen tot het besluit
zyn gekomen, dat sommige dogma's niet
te verdedigen zyn.
Dat zal wel anders worden. By de kleri
kalen worden de meeste menschen maar
goed na hunnen dood, als er centen by zyn
om klokken en kaarsen te betalenof als de
naam genoeg bekend is om er den winkel
mee op te smukken.
Guido Gezelle, de Vlaamsche, arme, brave
priester-dichter, werd door den bisschop
van Brugge ais een schurftig schaap behan
deld, naar een klein dorpken gezonden,
waar hy in armoe en bekrompenheid leefde.
ol t
De goddelooste van al de politieke partijen
is de klerikale partij, omdat ze niets anders
in 't zicht heeft dan alleenheersching door
onwetendheid.
Nu is hij dood, de liberaal Pol de Mont heeft
zyne werken doen kennen en nu kondigen
de klerikale bladen zijn gedichtjes af en
juichen Guido Gezelle.was van de onzen,.
h\j geloofde aan God.
Er bestaat in Belgie eene miatschappij, die
alleszins de goedkeuring en ondersteuning
verdient van iedereen ik bedoel de Mensch-
lievende Maatschappij van Machinisten
en Stokers der Belgische Staat sspoonoe-
gen.
Die bond telt hedendaags ongeveer 6000
leden met 43 afdeeiingen eene dier afdee-
lingen heeft haren zetel te Aalst. Ook het
groot publiek mag en moet weten welke het
doel is der Maatschappij, opdat het noch
achterdocht, noch vijandschap tegen die
groote Vereeniging koesteren zou.
De Maatschappij is gesticht buiten allen
partygeest, haar doel is menschlievend en
de politiek heefter niets mede te maken. Bij
sterfgeval of ongeluk de weduwen en wee
zen ondersteunen, streven naar lotsverbete
ring, de vakkennissen uitbreiden, daar
komt'immers noch partij, noch gezindheid,
noch belydenis te pas, en om dat doel te be
reiken kunnen menschen met de meest-uit-
eenloopende overtuigingen toch elkander
verstaan en helpen.
De Maatschappij der Machinisten en Sto
kers houut er daarom aan stipt onpartijdig
te blijven en zij heeft gelijk: machinisten
en stokers zijn de bedienden, de agenten
van den staat, dat wil zeggen van alleman
ze zijn noch liberaal, noch klerikaal, noch
demokraat, noch socialist, ze zijn de gewe
tensvoile dienaars wier arbeid wij allen
hoogschatten, van wier vaardigheid en op
passendheid de belangen, ja dikwyls het
leven van velen hunner medeburgers afhan
gen. In dat opzicht nioeten onze Machinisten
en Stokers, bij deze van geen enkele natie
ten achter staan.
En daarom juist verdienen die nederige
erkers de ondersteuning van allen in hun
streven naar meer vakkennis en naar lots
verbetering, want die staan in nauw ver
band met ons aller welvaart en zekerheid.
De afdeeling van Aalst is gesticht in den
zelfden geest van onpartijdigheid als de Al-
emeene Maatschappij van Belgie. De afdee-
ing Aalst verlangt eene vlag, een zinne
beeld van broederlijkheid en onderlinge
betrachting naar meer solidariteit, een bly-
vend teeken van hunne verstandhouding
en hun verbond. Zij heeft gelijk.
Dat de leden der Aalstersche afdeeling zoo
niet dadelyk de middelen bij de hand heb
ben 0111 een behoorlijk vaandel te koopen
zal elk be^rypen en dat ze een oproep doen
tot alle belangstellenden om de noodigesom
daartoe byeen te krijgen kan niemand hun
ten kwade duiden.
Het bestuur der Afdeeling van Aalst open
de dus een inschrijvingslijst, of liever ze
bood aan de voornaamsten der verschil
lende partijen een inschrijvingslyst aan met
een brief waarin het doel der Maatschappij
beknopt werd opgegeven.
Wat echter verkeerd mocht heeten was het
rondsturen van een omzendbrief met de vol
gende melding met de ondersteuning van
het Gemeentebestuur en de Heeren Baron
Louis de Bethune en Romaan Moyersoen.
We nemen aan de melding: gemeentebe
stuur, maar de rest past natuurlijk niet
meer in een oproep gericht tot hulpvaardige
beschermers van alle partijen. Wat komtde
bezondere vermelding daar doen van de
Heeren de Bethune en Moyersoen, die toch
deel uitmaken van den' gemeenteraad,
waarom die twee politieke voorstrijders 0
't voorplan geschoven Waarom dan 00
niet de namen van twee liberalen, twee
demokraten en twee socialisten.
Men heeft, zegt men, verklaard dat ik die
omzendbrief had nagezien en goedgekeurd.
Hoe is zulks mogelijk Van eene onpartij
dige maatschappij keur ik maar goed, wat
volstrekt onpartijdig is, ik voeg er zelfs bij,
dat zoo de Maatschappij der Staatsspoorweg
bedienden den weg opgaat, die verkozen
wordt by inrichtingen als deze te Erembo-
degem gesticht onder patroonschap van een
katholieke voorlooper, er veel kans bestaat
dat zy haar doel zal missen
Ziehier wat er gebeurd is
In Januari kreeg ik het bezoek van twee
afgevaardigden van het bestuur der Machi
nisten en Stokers, afdeeling Aalst. Ze toon
den mij een geschreven brief waarin het
doel der Maatschappij was aangeduid, ik
kon niet anders dan het goedkeuren.
Op myne vraag om inlichtingen verklaar
den zy, dat er twee inschryvingslysten wa
ren gemaakt, en dat ze niet den brief, die ik
ter inzage kreeg zich aanboden bij katho
lieke heeren. Daarop had ik natuurlijk niets
af te dingen ze zegden me nog, dat ze met
kermis hunne vlag zouden inhuldigen, dat
alle afdeeiingen der Maatschappij aan de
inhuldiging zouden deel nemen, dat ze hoo^-
T
mïTJK WiSP"-*- r
KS -,ïT'
O
