\/A^
w
/l/l c
1
Vierde Jaargang Nummer 3i>
Prijs 3 centiemen het nummer
Zondag 29 Augusli 1909
- rv i
Willemsfonds
Sint-I Jevens-Hautem.
Verkoop van Gazetten
in de Staties.
Het Werk van
hel Willemsfonds.
Een barakkenministerie.
1830
- Éff
st® r\ n n r**!» a C r»
i4>tJ I
Abonnementsprijs: 3 fr. voor de stad en den ouiten toorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen:
per drukregel
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST 28 AUGUSTI
De kostelooze boekerij van het Willems
fonds gevestigd in Graaf van Egmont,
Groote Markt/ te Aalst, ingang langs de
Leopoldstraat, is open alle zondagen van
101/2 uur tot 11 1/2 uur voormiddag.
Nieuwei'kerken De kostelooze
boekery (onderafdeeling Van het Wil
lemsfonds), gevestigd bij den vriend Adam,
Kwalestraat, is alle zondagen open van 7
tot 8 uren 's morgends.
«-
Heden ZONDAG, 29 Oogst, geeft de
Oude Garde een Concert te S'Lievens-
Hautem, met de harmonie dezer volk
rijke gemeente en de Harmonie van
Nederbrakel, ter gelegenheid der inhul
diging van de verfraaiings-werken op
het groote dorpsplein, waar de be
roemde jaarmarkt plaats heeft.
Het uitstapje, eene mooie wandeling,
wordt gedaan met specialen tram.
Vertrek uit Aalst, Denderstraat ten
1 ure 40 minuten namiddag, aankomst
te Sint-Lievens-Hautem ten 2 ure 42
minuten, op de dorpsplaats.
Terugkeer uit Sint-Lievens-Hautem
ten 7 ure 10 minuten 's avonds, aan
komst te Aalst Denderstraat, 8 uren
30 minuten.
Prijs heen en terug 1,50 fr.
Er zijn behalve de reiskaarten der
muziekanten nog een veertigtal reis
kaarten beschikbaar. Wie een gezellig
uitstapje wil mede maken, moet zich
voor het vertrek van den tram ter plaats
bevinden. Zij die zich laten inschrijven
't zij in Concordia, 't zij in Graaf van
Egmont zullen natuurlijk den voorrang
hebben.
De uren zijn zoo geschikt, dat we
eenige aangenaam uurtjes bij onze
vrienden van Sint-Lievens-Hautem
kunnen doorbrengen en bijtijds terug
in de stad zijn opdat elk zijn gewoon
zondag-partijtje kunne maken.
Sint-Lievens-Hautem is een bezoek
overwaardig. Wie gaat er mee
Minister Helleputte heeft het regle
ment uitgevaardigd over den verkoop
van nieuwsbladen in de Staties der
Staatsspoorwegen. Hij heeft een ver
standig werk meenen te verrichten en
heeft in werkelijkheid een jesuiten-
streek begaan.
Niemand bekloeg zich over het be
staande stelsel van dagbladen-verkoop
in de staties, men mag dus zeggen,
dat behalve de socialisten wier gazet
ten in de staties werden verboden
ten onrechte, iedereen voldaan was.
Er bestond niet den minsten schijn
van begunstiging geen blad waarvan
den verkoop was toegelaten bezat
een voorrecht boven de andere, geen
werd bevoordeeligd ten koste der an
dere bladen, volledige vrijheid
werd ook gelaten aan de verkoopers
in hunne overeenkomsten met de uit
gevers van gazetten, tijdschriften en
illustraties. Het publiek was tevreden,
de verkoopers ingelijks en evenzoo de
drukkers en uitgevers der bladen.
Slechts de socialisten bekloegen zich
en zij hadden volkomen gelijk. Zij
protesteerden tegen de uitsluiting wel
ke hunne gazetten trof en al hunne
schriften. De gelijkheid aller partijen,
de vrijheid van drukpers, de vrijheid
zijner meening te verdedigen, en zijne
denkbeelden te verspreiden, alles be
wijst dat de socialisten onrecht werd
aangedaan, en dat het eene ongewet
tigde rechtschennis is hunne bladen in
de Belgische staties te verbieden, waar
men zelfs den verkoop toelaat van
vreemde gazetten die onze instellin
gen bestrijden.
Indien de klerikale meerderheid het
recht denkt te hebben de gazetten
eener partij uit te sluiten, en dat recht
als een princiep doet gelden, zou dat
princiep later tegen hen kunnen kee-
ren, en zou later eene anti-klerikale
meerderheid evenzoo het recht hebben
de klerikale bladen uit te sluiten, zon
der dat zij recht zouden hebben tot
klagen, vermits zij zelverr het uitslui
tingsprinciep hebben gehuldigd.
De openbare opinie was ditmaal
voor de socialisten en de klerikale
minister Helleputte, voelde wel, dat
hij niet langer de onrechtvaardigheid
mocht opdringen, omdat zijne bladen
wellicht over eenige maanden met
dezelfde maat zouden kunnen geme
ten worden. Hij dacht dus alles in de
grondwettelijke vouw to brengen door
het uitvaardigen van verordeningen
den verkoop regelende van de gazetten
in de staties.
Wat vroeg men aan M. Helleputte r
Niets anders dan dat hij de organen
en tijdschriften van alle partijen op
gelijken voet zou behandelen.
Welnu, voornoemde heer Helleput
te, gaf de socialisten voldoening, maar
nam de gelegenheid te baat en vond
het slim een reglement in te voeren
van zijn maaksel.
En hij vaardigde dat reglement uit
het dwaaste en schandaligste dat men
droomen kan.
Hij wist zoo goed, minister Helle
putte, dat hij zoodoende eene slechte
daad beging, dat hij zijn reglement
niet uitvaardigen dierf zonder het
voorafgaande te doen goedkeuren
door de huidige verkoopers van dag
bladen in de staties. Ziet ge daar dien
minister de goedkeuring verzoeken
van ongelukkige dagbladverkoopers
voor het afkondigen van een regle
ment
Vooreerst die sukkelaars zouden
niet durven en hebben niet durven
weigeren de gevraagde goedkeuring
te teekenen, omdat ze te kiezen had
den tusschen het zetten van hun hand-
teeken en het verlies van hun brood-
gewin, de ellende alzoo hebben zij
een reglement goedgekeurd dat ze niet
kenden. En dan, wanneer men eerlijk,
onpartijdig en rechtvaardig handelt
heeft men niemands goedkeuring noo-
nig.
Maar men begrijpt wel den jesuiten
kneep de klerikale gazetten zijn over
't algemeen zoo zeeverachtig, zoo ver
velend, dat ze bij 't reizend publiek
geen aftrok vinden en de verkoopers
van liberale gazetten overal 't meeste
klanten hebben, daarom worden al de
verkoopers nu gedwongen nieuwsbla
den te verkoopen van de drie partijen.
Er is nu echter eene moeilijkheid,
eene zondige moeilijkheid voor den
klerikalen minister Helleputte, hij zal
er misschien niet aangedacht hebben
ofwel hij plaatst het belang der kleri-
rikale gazetten boven de rust van zijn
katholiek geweten Inderdaad voor
taan zullen de liberale gazetverkoopers
ook klerikale en socialistische bladen
moeten te koop bieden maar de
katholieke gazetverkoopers znllen van
hunnen kant ook liberale en socialis
tische gazetten moeten hebben en
verkoopen aan wie ze vraagt.
Welnu, de verkooper van De Volks-
ga{et en andere liberale dagbladen
te Sottegem, werd dit jaar toen hr
zijn Paschen wilde houden uit den
biechtstoel en de kerk gejaagd, omdat
hij niet beloven wou geene slechte
(zeg liberale) gazetten meer te zullen
verkoopen. Wat gaat er nu geworden
van den katholieken gazetverkooper
die nu ook slechte gazetten zal moeten
te koop hebben
Die man zal natuurlijk ook het deur
ken krijgen O welke schrikkelijke
verantwoordelijkheid gaat er wegen
op de jesuietische ziel van Helleputte
Jules RENS,
Volksvertegeniooot diger.
Het Hoofdbestuur heeft aan de leden het
laatste deel van de Schets eener Geschiede
nis der Vlaatnsche Beweging gezonden
waaraan Prof. P. Fredericq drie jaren heeft
besteed. De geleerde geschiedschrijver heeft
aldus een werk volbracht, dat toelaat het
vlaamsche streven tot in de kleinste bijzon
derheden te volgen, van 1830 tot 1908.
Het is een aangrijpend tafereel van de
hevigheid van den strijd, maar ook van de
tracht en de volharding die de volledige
overwinning laten voorzien. Als bron van
inlichting zal het groote diensten bewijzen
aan alwie, vriend of vijand zich met onzen
strijd bezig houdtte meer, daar een volle
dige bibliographie aan het werk is bijge
voegd De ee>nige leemte die kan aangewe
zen worden is, dat de schrijver overal zijn
eigen, dikwyls overwegende rol, verzwijgt.
Het Willemsfonds mag met fierheid wij
zen op Vlaamsch-België sedert 1830
waarvan Prof. Frederick's boek een
deelte is, en dat het Hoördbestuur binnen
kort met twee laatste bundels zal volledi-
gen. Deze zijn reeds in handschrift gereed.
;ïet ware te wenschen dat een Fransche
vertaling van die degelijke reeks studies
van bevoegde specialisten mocht verschij
nen. Ze zou bij het Fransch-lezend publiek,
en vooral by de Walen, aan menig voor
oordeel een einde stellen en de Vlaamsche
Beweging naar verdiensten helpen waar-
deeren.
Omstreeks Nieuwjaar zal het Hoofdbe
stuur aan de leden een nieuwe uitgave
bezorgen van twee novellen die reed6 rui
men bijval verwierven in onze letterwereld
De Wondernacht van C. Van Buggen-
ïout en De Filosoof van 't Sashuis van
Maurits Sabbe.
Krachtens een besluit der laatste Alge-
meene Vergadering heeft het Hoofdbestuur
de bibliothecarissen van de verschillende
afdeelingen bijeengeroepen om gezamelyk
de maatregelen te bespreken die tot meer
eenheid in de werking der boekerijen, als
ook tot de uitbreiding daarvan, moeten
leiden. Vooral wordt gezocht naar middelen
om het lezen van wetenschappelijke wer
ken te bevorderen
Terwijl de meeste afdeelingen de vacan-
tierust genieten behalve de afdeeling
Aalst, die nog op 8 Augusti een prachtigen
kunstavond inrichtte en overigens tot voor
beeld mag dienen aan de andere blijft het
Hoofdbestuur voortwerken aan de zedelijke
ontvoogding van ons volk door het boek I
Zy besteedt den verloftijd aan het voorbe
reiden van nuttige uitgaven en aan het
werk der volksbibliotheken.
De clown is de held der barak en zijne
toeren bekomen by het kermispubliek den
meesten bijval. Hij ziet er toch zoo snugger
uit, hij doet de kunsten van de artisten zoo
goed na, dat hij kop-over-poot rolt, hij
maakt daarbij leelyke grimassen, heeft een
wijden slokkersmond, zijn aanzicht heeft
van alle kleuren, en als hy aan 't werk gaat
laat hij meer vallen dan hy opraapt.
Onze dompersministers gelijken een troep
clowns en de klerikalen een bende barakbe
zoekers, die al de toeren van de clowns toe
juichen en er veel leute bij hebben. Er zijn
er van alle kleuren, verloopen blauw, ver-
loopen rood en verloopen groen.
Doch waarin de ministers 't meest aan de
clows gelijken dat is aan hun werk.
Laat ons arbeiden, zeggen ze, en ze maken
gebaren alsof ze de heele wereld gingen ver
vormen, laat ons arbeiden, er is veel nuttig
werk te verrichten, er moet veel verwezen
lijkt worden en de patroon der barak Woeste
heeft ons gezegd Voorwaarts, gij daar, er
moet behouden, versterkt en verbeterd
worden. En de clowns zwaaien met de
armen, reppen de tong, doorloopen het land,
slokken 217,000 franken op voor de potten
en pannen van een hunner en.... doen nie-
mendalle.
Al wat ze oprapen laten ze weer vallen,
de wet op het werk in de mynen, de herzie
ning van 't kadaster, de wet op de ouder
domspensioenen, de wet op het leger....
alles raken ze aan, maar laten het terug in
duigen vallen en dan gaan ze van stad tot
staa de toejuichingen afbedelen der onnoo-
zelen van geest, en vinden toch overal een
barnum om tot die onnoozelen te zeggen
Plaudite civesmenschen juicht de clowns
toe, want 't is van hunne clownstreken, dat
wy leven.
Het gebeurt ook wel gelijk te Hasselt, dat
de clowns er door de bedrogen lieden worden
uitgejouwd en uitgefloten, omdat ze hunne
populariteit laten voorafgaan door stoksla-
gers en gendarmen.
't Wordt tijd de dompersbarak te sluiten,
de ministerieele clowns en geheel hunnen
aanhang kosten ons schrikkelijk veel geld,
en van jaar tot jaar moeten wij hunne kuren
en vieze toeren duurder te betalen.
Ze Zoeken.
De oude grieksche wijsgeer ofte filosoof
Diogenes zocht in klaarlichten dag met eene
lantaarn naar een mensch. Ook de dompers
hebben hunne lantaarn aangesteken, ze zijn
allemaal filosofen geworden, maar ze zoe
ken niet naar een mensch, ze zoeken naar
eene nieuwe soldatenwet, die de gave zou
bezitten, de klerikale meerderheid der
Kamer t' akkoord te krijgen.
't Zou echter schynen dat die zonderlinge
politieke filosofen min die wonderbare wet
zullen vinden, dan Diogenes een man, te
oordeelen naar den klank der verschillende
klokken welke in de klerikale gazetten ge
luid worden. Zelfs de gazetten van de mi
nisters zijn het niet eens, en geven elkander
steken onder 't water dat het een aard heeft.
In ons vorig nummer heeft onze achtbare
volksvertegenwoordiger M. Rens aange
toond hoezeer de klerikale representanten
en ministers verdeeld zyn over de militaire
kwestie.
Denderbode, de gazet van Woeste te
Aalst, moeit er zich ook mede en dat is te
verstaan de miliciewet moet voor Woeste
blijven gelijk zij is, ofwel ze moet nog slech
ter en onrechtvaardiger worden, eer zal het
voor den noodlottigen apostel Woeste niet
deugen en natuurlyk voor Denderbode ook
niet.
In Denderbode van verleden Zondag
lezen wy
De militaire kwestie.
Onze groote Confrater Het Haudelsblad
van Antwerpen bespreekt in zijn Nr van Zater
dag en Zondag 11. het militaire wetsontwerp.
Onze Confrater bestatigt, dat we met een
zoon per huisgezin eene groote, neen, eene
verschrikkelijke vermeerdering van contin
gent te gemoet gaan. En dat moeten wij
voorkomen. -Soldaten houden is goed... als
't dan ook moet zijn maar te veel soldaten
niet
Welnu, met een jaarlijks vastgesteld con
tingent is alle misrekening onmogelijk en er
moet op aangedrongen worden, want het is
het eenige middel om verzwaring van krijgs
lasten, aan manschappen en uitgaven te
vookomen.
Men neme dus het art. 1 van het wets-
voorstel aan met de bijvoeging in verhou-
ding van het vastgestelde contingent.
De trasactle.
Worden we 't eens op dat punt, dan zullen
we over de rest wel tot akkoord geraken, want
nu komen we aan de winst, te weten dat, ieder
jaar en van af het eerste jaar, van elke jaarlijk-
sche lichting teruggave worde gedaan, 't is te
zeggen, vrijstelling worde gegeven aan al de
mannen, boven het getal van het contingent.
Hoe dat Wel zoo eenvoudig mogelijk en
we gaan bet met cijfers bewijzen
Een man per familie, zegi men, zou onge
veer een jaarlijksch getal manschappen leve-
veren van I7,0ü0
Het huidige contingent bedraagt 13,300
Dus zou de lichting 3,700
man te groot zijn en aan die 3.700 man dient
vrijstelling gegeven.
Wie zouden de vrijgstelden zijn Hoe zou
men ze aanduiden Nog altijd heel eenvoudig.
Ieder jaar wordt elke provincie getakseerd.
volgens hare bevolking, voor het getal man
schappen die zij moet leveren levert zij nu te
veelj manschappen, dan krijgt ze die terug,
anders gezegd men stelt het overtollige vrij.
Hoe die vrijgestelden aan te duiden Zie
hier als alle voorafgaande administratieve
operaties (alle beroepen voor vrijstelling inbe
grepen) afgeloopen zijn, weet de regeering
definitief welk getal manschappen er voor
handen zijn.
Verondersteld dat er na aftrek van alle
vrijstellingen, nog 2500 man boven de 133oo
noodige manschappen zijn dan komt een konink
lijk besluit, dat aan de bestendige deputaties
oplegt om, in openbare zitting, op eenen vastge-
stelden datum, over te gaan tot eene trekking,
tusschen de namen van al de milicianen, tot
aanduiding van vrijgestelden wegens Overmaat
van contingent.
Deze vrijgestelden zouden aanzien worden
als hebbende voor hunne familie voldaan.
Men zou dus aan art. 2 (vrijstellingen) een
1 itttera c voegen als volgt Zij die van de
voordeelen der jaarlijksch e vrijstelling wegens
overmaat van contingent genieten.
Art. 7 wordt ook in dien zin gewijzigd
en het contingent overtreft nooit het ver-
eischte getal.
Ware in dien zin geen akkoord mogelijk of
is in die richting geen oplossing te vinden
Wij onderwerpen het gedacht aan onze
vrienden met het eenig doel, wij herhalen het,
de eensgezindheid in de rangen van onze partij
te bevorderen.
Daarop antwoordt Denderbode
Wij deelen het bovenstaande slechts meê
ten titel van inlichting, alleenlijk doen wij be
merken dat de loting niet volkomen zou zijn
afgeschaft en het blinde lot, gelijk voorheen,
zou aanwijzen wie soldaat worden moet. Wij
gelooven dat het voorstel van onzen Confrater
de liberale militaristen niet bevredigen kan,
wat die mannen willen is het alleman sol
daat en anders niet
En nu onze meening
Wij willen niet alleman soldaat, maar we
willen de afschaffing der loting, de afschaf
fing der schandalige zielhonderij der
plaatsvervanging, we willen verkorting
van diensttijd, we willen de verdwijning
van onrecht en voorrecht.
Negen-en-zeventig jaren is het geleden,
dat in den nacht van 24 tot 25 Oogst na
eene opvoering van 't fransch tooneelstuk
De Stomme van Portici te Brussel de om
wenteling begon, die eindigen zou met de
scheiding van Belgie en Nederland.
Men weet dat na de nederlaag van Napo
leon Bonaparte in 1815, belgie vereenigd
werd met Holland onder den schepter van
koning Willem, die zich beijverde in Belgie
het onderwijs in te richten, bezonderlyk
het volksonderwijs, dat er vergeleken bij de
verstandelyke ontwikkeling in Nederland,
even als nu nog, zeer veel te wenschen
overliet. Het was een verlichte vorst, die
het mogelijke deed om handel en nijverheid
te doen bloeien.
Maar Willem I was protestant gelyk de
meerderheid der Hollanders en de belgische
geestelijkheid was hem dan ook vijandig.
Daarenboven deed de Fransche invloed zich
weldra gevoelen en toen het gebruik van
het Nederlandsch in alle bestuursakten ver
plichtend werd, ging een kreet van veront
waardiging op in het land en werd er hevig
Geprotesteerd zelfs ifi Vlaanderen, omdat
e opvoeding dergenen die een openbaar
ambt konden vervullen dan erger ver-
franscht was dan nu,
Men kan zich een denkbeeld vormen van
den treurigen toestand van het Vlaamsche
volk te dien tijde als men weet, dat vertoog
schriften tegen het verplicht gebruik der
Vlaamsche taal geteekenu werden door hon
derden boeren, die niets dan Vlaamsch
kenden
We moeten er bijvoegen, dat an derzyds
de Belgen ook wel gegronde grieven had
den in te brengen tegen het bestuur van
Willem I, doch die grieven werden over
dreven en deels wegens godsdienst-verschil,
deel uit franschdolheid, ging de antipathie
der beide volken voor elkander over in af
keer, de afkeer in vijandschap, welke aan
gevuurd werd door fransche zendelingen en
Belgische renegaten, die slechts de aanhech
ting van Belgie aan Frankrijk nastreefden.
Reeds dan was de na&perij der Franschen
in Belgie eene plaag die door den haat
jegens het Nederlandsch nog heviger woed
de. Een goede patriot moest fransch praten,
fransch schrijven, fransch zingen.
Een viertal weken te voren haddën de
Franschen eene omwenteling gemaakt
(Juli 1830) en koning Karei X van den troon
gejaagd, waarna Louis-Philippe I koning
werd den 7 Oogst. En natuurlijk de Belgen
konden niets anders doen als de Franschen,
ze moesten ook hunne revolutie hebben
welke begon, gelijk we zegden,
nacht van 24 tot 25 Oogst 1830.
Amour sacré de la Patrie
klonk het overal in Brussel en 's anderen
daags werd eene fransche vlag geheschen
op den toren van het stadhuis der hoofd
stad. 't Was geene belgische omwenteling,
maar wel eene fransche revolutie, die zon
der de hulp der Franschen erbarmelyk uit
gebrand zou zijn, want hoe ook de officieele
geschied boeken met den moed der belgische
patriotten dweepen, we waren tegen d$
S l~f T J S»"
i-l vi o 1 w i k*"
7 ^2!;
Kj Ar
