VAN HET ARROND/aSEMENT/lflis
BERA&L, DEMOCRATISCH
Zondag 20 September 1909
Prijs 5 centiemen hel nummer
Vierde Jaargang Nummer 39
Willemsfonds
Liberale Werkmanskring
Voor Taal en Vrijheid.
KIEZERSLIJSTEN.
Nog 't militaire Vraagstuk.
Froebelschool-Aalst
wy berichten ook nog de ouders dat wij
voornemens zijn meer uitbreiding aan onze
school te geven en er kortelings profes-
sioneele leergangen voor jonge juffers in te
richten.
Het einde nadert
Vlaamsche Hoogeschool.
PliML n aér "pglfflMcfrê ito
Weg met de rijken
Abonnementsprijs: 3 fr. voor de stad en denouiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voorde stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen: j en 75 centiemen Per drukregel
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST 25 SEPTEMBER 1909.
De kostelooze
boekerij van het Willems
fonds gevestigd in Graaf van Eg mant,
Groote Markt, te Aalst, ingang langs de
Leopoldstraat. is open alle zondagen van
10 1/2 uur tot 11 1/2 uur voormiddag.
IVIcuwerkerken De kostelooze
boekerij (onderafdeeling van het Wil
lemsfonds), gevestigd bij den vriend Adam,
Kwalestraat, is alle zondagen open van 7
tot 8 uren 's morgerids.
Vooruitgang door 't Werk.
AALST.
Algemeene Verplichte Vergadering op
Zondag 26 September 1909, ten 3 ure stipt
namiddag, op boete van 25 centiemen.
Orde van den Dag
1. Verslag der laatste Algemeene Verga
dering 2. Balloteering van nieuwe ieden
3. Verslag over de rekening van het dienst
jaar 1908-1
C. Vincent 4. Verslag over de werkzaam
heden des Krings gedurende het dienstjaar
1908-1909 door den Schrijver P. Anne 5.
Mededeelingen 6. Kiezing voor drie Be
stuurleden
De Voorzitter,
Gustaaf LEVEAU.
Zondag, 3 October, ten 6 uren 's avonds
zal de Tooneelkring Voor Taal en Vrijheid
op Stadsschouwburg van Aalst opvoeren
De Scheiding, oorspronkelijk drama in
4bedrijven en ötafereelen, door J.Toussaint.
De Kiezerslijsten voor het jaar,
1910-1911 van de steden en gemeenten
van het arrondissement Aalst, liggen
ter inzage van 't publiek ten bureele
der Liberale Associatie, Groote Markt,
Aalst, waar de liberale vrienden zich
kunnen overtuigen, of zij op de Kie-
zorsijsten zijn ingeschreven, met het
getal stemmen waarop zij recht heb
ben, en ook inlichtingen kunnen geven
over personen die er met te veel stem
men zouden op voorkomen.
Het Bureel der Liberale Associatie
gelast zich het noodige te doen om
aan liberale vrienden hun recht toe
te kennen.
Het Bureel is open alle dagen der
week van 9 tot 12 ure voormiddag,
alsook den Zondag morgend van
10 tot 12 ure.
Korte Zoutstraat,
Schooljaar- 4 909-1940.
AAN DE OUDERS,
Wy hebben de eer Ued aan te kondigen
dat de leergangen der Froebelschoolaanvang
nemen den Maandag 27sten September 0111
9 uren 's morgens.
Wij zyn zoo vrij Ued warm aan te wak
keren uwe kinderen naar onzen kindertuin
te zenden waar ze eene gezonde opvoeding
ontvangen en waar het onderwijs het meest
en het Lest in verband staat met de leer
wijze der middelbare scholen.
Wy meenen uwe aandacht te mogen ves
tigen op de volgende punten die van belang
zijn
1.) Deschoolen de opvoedingsmethode zyn
op de modernste wijze ingericht.
2.) De onderwijzeressen staan onder het
toezicht van een damenkomiteit dat weke-
lyka op verschillende dagen de school bezoekt.
3.) De twee voertalen, vlaamsch en fransch,
worden er gelijkelijk gebruikt.
4.) De lokalen zijn ruim, goed verlucht en
worden op tjjd gereinigd.
5.) Een dokter der Stad zal iedere week en
verscheidene malen in de week, indien noo-
dig, de school en de leerlingen onderzoeken.
6.) De kinderen kunnen te huisafgehaald
en terug naar huis gebracht worden, zoodat
alle gevaar van de straat verdwynt.
Deinschry vingen worden gedaan ter school
den Zaterdag 25sten en maandag 27sten de
zer maand van 9 tot 12 uren 's morgens.
De kinderen worden aanvaard van af den
ouderdom van twee jaar.
Wij bieden UEd. intusschen, de verze
kering onzer beste gevoelens aan.
Het Komiteit der Froebelschool
De Voorzitter,
Isidore LECLERCQ.
De Secretaris. De Schatbewaarder,
Paul MICHIELS. Isidore VAN TRAPPEN,
De Leden Edmond Breckpot, Joseph
De Blieck, Albert De Windt, Augustin
Ringoir, Oscar Van de VeldeOdilon
Van der Schueren.
De klerikale kuiperij gaat weer aan
rlen .oanor InH^rHaaH Hf rfa/ltinjjnai—
ren hebben een nieuwen löona ge
sticht Den Nationalen katholieken
Bond voor vermindering der krijgs
last en en de uitbreiding van het vrij-
willigerschap, welke geen ander doel
heeft dan asch te gooien in de oogen
van het naïeve volk.
Voor de kiezers moeten de klerika-
len als oprechte antimilitaristen op
treden,|doch eenmaal de toer gespeeld,
geven zij den brui aanf alle schoone
beloften en vergeten zij de genomen
verbintenissen. Dat is deschaamtelooze
huldiging van de spreuk mundus
vult decipi, de wereld wil bedrogen
zijn.
Deze fameuze Bond achter welke
zich bij den nakenden kiesstrijd geheel
de klerikale propaganda verschuilen
zal, heeft aan het publiek een mani
fest gezonden, dat we ons de moeite
willen getroosten te ontleden, om de
aandacht der geen kwaad vermoe
dende menschen te roepen op den
merkelijken afstand van woorden tot
werken in het klerikale kamp.
In dat manifest leest men onder
meer Alle Belgen moeten gelijk
zijn voor de wet. Is het recht-
vaardig dat de eerst-geborene van
het huisgezin alleen de zwaarste
aller lasten zal dragen, deze van
soldaat te zijn. Bewonderens
waardig geredeneerd Maar waarom
er dan toch niet bijgevoegd En ver
mits alle Belgen gelijk zijn voor de
wet, is het rechtvaardig dat de rijken
die alle voorrechten geniet zich voor
een handvol geld ontmaken kan van
de zwaarste aller lasten, terwijl de
arme alleen blijft om de zwaarste
aller lasten te dragen, deze van sol
daat te zijn.
En verder na de verdragen van
1839 en 1890 ingeroepen te hebben,
die onze onzijdigheid waarborgen, en
na de beslissing herinnerd te hebben
der 42 natiën op de Conferencie van
Den Haag vertegenwoordigd, volgens
de welke in de oorlogswetten werd
neergeschreven de onschendbaarheid
van ons grondgebied, verklaart het
manifest van den Nationalen katholie
ken Bond voor vermindering van
krijgslasten en uitbreiding van het
vrijwilligerschap het buitenlandsch
gevaar werd uitgevonden door het
militarism.
Maar indien het waar is, dat onze
onzijdigheid gewaarborgd is door de
verdragen, indien de klerikalen geloo-
ven aan het woord der natiën die borg
staan voor onze onafhankelijkheid,
waarom zijn ze niet logisch tot het
einde toe, en waarom stellen ze niet
eenvoudig weg de afschaffing voor
van het leger Inderdaad indien we
geen buitenlandsch gevaar hebben te
vreezen waarom hebben we dan een
leger noodig waarom millioenen en
millioenen verzwolgen in den aankoop
van oorlogsmateriaal en het oprichten
van forten Waar zijn dan toch de
klerikalen die verleden jaar gestemd
hebben tegen het krediet van 20 mil-
lioen franken waarmee onze begroo
ting bezwaard werd voor het wapenen
der artillerie, welke zijn de klerikalen
die drie jaren geleden gestemd hebben
tegen de honderden millioenen voor
de forten van Antwerpen, of die vijf
tien jaren geleden gestemd hebben
tegen de forten van de Maas
't Is waar er zullen altijd troepen
noodig zijn voor het handhaven der
orde in het land, doch het manifest
van den fameuzen bond bevestigt dat,
een leger van 20 a 2J000 man ruim
voldoende is om de orde te handhaven
in het land met de medewerking der
gendarmerie. Blijkt daaruit niet dui
delijk voor elk verstandig mensch
hoe schijnheilig de klerikalen optreden
met hun antimilitarism Inderdaad
wat heeft men nog 20 a 25000 soldaten
ïancLtê verzekeren, afs men réeas oVer
46000 burgerwachten beschikt en over
verscheidene duizenden gendarmen
Wat de handhaving der orde betreft
moet die verzekerd worden door een
leger soldaten uitsluitelijk genomen
onder de minjgegoede bevolkingj? Loopt
de openbare orde geen gevaar juist ter
oorzake der voorrechten der rijken,
waarom nu ook juist die voorrechten
doen verdedigen door degenen die er
onrecht door lijden
Neen, heeren klerikalen, indien gij
oprecht wilt zijn laat al uwe groot
spraak over de noodzakelijkheid der
vermindering van de krijgslasten maar
terzijde en trekt te velde voor het
princiep der afschaffing van het leger,
want tot daar zult ge moeten komen.
Maar nu schreeuwt ge schijnheilig om
vermindering, terwijl gij werkelijk
sedert 25 jaren niets anders hebt ge
stemd dan vermeerdering van krijgs
lasten. Uwe werken logenstraffen uwe
woorden.
Elke oprechte Belg die zijn vader
land lief heeft en zijn volk, moet met
ons zeggen
We hebben een leger noodig vol
doende om de orde te handhaven in
het land om onze onafhankelijkheid
te verdedigen en onze nationaliteit te
vrij warerL tegen alle buitenlandsche
aanvallen, wij behoeven een leger
waarin alle bronnen van ongelijkheid
en ongerechtigheid zullen gedemt zijn
en waarin armen en rijken op gelijken
voet zullen staan, tot meerder wel
zijn van vaderland en volk.
Tot daar zult gij komen, klerikalen,
maar ge durft het niet hekennen.
door de scheldwoorden die elkander weder
zijds naar het hoofd werpen, overheerscht
volkomen het nare geluid hunner jubelzan
gen en den tam-tam hunner jboerenfanfaren.
De volksmenigte, welke met spanning het
uur verbeidt waarop de voorgestelde groote
hervormingen in 't voordeel van burger,
boer en werkman zullen verwezenlykt wor
den, keert al meer en meer den rug naar
eene regeeringdie tengevolge harer diepe
verdeeldheden tot eene volslagene machte
loosheid gehouden is. En 't is aan de libera
le partij dat zy haar vertrouwen schenkt
aan de met geestdrift bezielde en verjongde
liberale partij.nauw vereenigd op een demo
cratisch programma, dat eene klare en dui
delijke oplossing geeft aan al de gewichtige
vraagstukken die de openbare meening be
zig houden.
De ontwaking van het sluimerend libera
lisme deed zich onweerstaanbaar voor in
1904 en 't was vooral in de Vlaamsche pro
vincies, daar waar het juk der priesterij het
drukkendst is en zij hare macht het meest
misbruikt, dat diegebeurtenis het duidelijkst
werd bestatigd. Zij werd veel minder waar
genomen in Waalsch België, alwaar de ge
zalfde heeren er nooit toe geraakt
hunne overmoedige en heersc
den in te planten.
't Is aan dien onweerstaanbaren vooruit
gang der liberale denkwijze dat wy, in 1904,
de verovering te danken hadden van eenen
zij 11
zuchtige ze-
triomfantelyk herkiezing der heeren Rens.
Vandamme, Persoonsen Peten, en dit nog
wel met een overhooopt overschot van stem
men. Bovendien mochten wy ons verheugen
in de onverwachte zegepraal van M Neven
te Tongeren.
't Is eveneens de ontwaking van het libe
ralisme die ons in 1910 niewe zetels zal doen
winnen te Oostende, te Rousselare, te
Mechelen en te Turnhout, zonder rekening
te houden van het arrondissement Brussel,
alwaar de buitenbevolkingen, sedert jaren
reeds, zich steeds in toenemend getal van
het klerikalisme afscheiden.
Er bleef aan de vijanden van vooruitgang
en volksverheffing nog een vreeselijk wapen
dat zij, inde uren waarop de stryd beslissend
werd, met eene ongemeene behendigheid
hanteeren. Dit wapen was het roode spook.
Jammer voor hen heeft het klerikale-socia-
listisch verbond van Gent hetzelve in hunne
handen verbrijzeld. Daardoor zijn de oogen
opengegaan van talrijke brave en eenvoudi
ge lieden die beefden bij het gedacht aan
eene nakende revolutie, welke alles te vuur
en te zwaard moest zetten en welke hun,
met groot misbaar, door de mannen der
reactie was aangekondigd geworden. Zy be
merken thans dat men hun een rad voor de
oogen heeft gedraaid en zij voorzien met
veel genoegen den dag waarop zij zich zul
len kunnen wreken op de spuiters die arm
aan arm gaan met diegenen zelf die zij gis
teren nog als afgrijselijke stichters van wan
orde en opstand afschilderden.
Kortom, wy mogen meer dan ooit het
aanstaande einde verhopen van een regiem
dat reeds veel te lang op het land drukt.
Wat kan het dan maken zooals de heer
Buyl het onlangs zeide wat kan het dan
maken, heeren ministers, dat gy op uwe
lid
tieme feestvergaderingen de
ïn-
huldeblijken
Jules RENS,
Volksvertegenwoordiger
ontvangt van uwe betaalde bewonderaars
Wat kan het dan maken dat gij met geslo
ten deuren uwe vijf-en-twintig jarige domi-
natie viert
Het land, zoo schandelijk door u bedrogen,
is eindelijk bewust geworden van den waren
toestand door u in 't leven geroepen en der
halve zullen de kiezers u in Mei aanstaande
de welverdiende straf opleggen die gij na
een vierde eeuw van rechtsmiskenning, van
vryheidswurging, van dwang en huiche
larij, ruimschoots verdiend hebt.j
In ons laatste nummer hebben wy aange
toond dat de regelmatige vermeerdering der
bevolking welke verreweg de vrijzinige par
tijen het meest bevoordeeligt, voor het kle
rikalisme eene noodlottige oorzaak van ach
teruitgang daarstelt.
Maar er bestaan nog andere oorzaken
welke den onvermijdelyken en aanstaanden
val der dompersregeering voor gevolg heb
ben.
Wijzen wy vooreerst op de groote ver
deeldheden welke het leger der reactie on
dermijnen. Onder dit oogpunt heeft de poli
tieke toestand der partijen veel evenaardig
heid met dien van 1883. Maar op dit tijdstip
waren het de liberalen die hunne onderlinge
feschillen niet konden slechten, terwijl de
lerikalen hierover jubelden. Thans zien
wy het tegenovergestelde. En, zonderling
verschijnsel de klerikalen vieren op dit
oogenblikde 25® verjaring hunner overrom
peling van het bewind, doch het krakeel dat
zy onder elkander maken, verergerd nog
Indien ons de feesten van Roeselare alleen
het verheugend feit hadden meègebracht
degenen aan den klap te helpen die in de
katholieke studentenwereld het allerminst
vertrouwen stellen, dan nog behouden ze
hunne volledige beteekenis.
Ginder in 't klein Westvlaamsch hoekje
was 't over een maand te doen om de veree
ring van 't zinnebeeld der Vlaamsche ka
tholieke jeugd. En de ouden lieten zich niet
ter zijde stellen, want onder hen hadden
velen de woelige tijden der Blauwvoeterie
meêgeleefd 't was dus een terugblik in het
verleden, de zoete herinnering van wat ons
steeds duurzaam is, het blijde weêrzien van
zoovelen door 't lot van het dagelyksch be
staan uiteengedreven.
De Vlaamsche Hoogeschool was vooral
aan 't order. Drie volle dagen werd er ge
feest, redevoeringen werden uitgesproken
by de vleet, en voor de duizendste maal
kwam de onverbiddelijke, de wraakroepende
houding der hoogere katholieke geestelijk
heid, in zake onderwijs, de gemoederen ver
bitteren. Want niemand wou het ontken
nen, en allen toonden ons te weten, dat de
geestelijke overheid zich tegen alle uitbrei-
ling van't Vlaamsch onderwijs verzet. En
dat heeft zij ten allen tijde gedaan. Het is
alsof, in de meening der bisschoppen, de rer-
vlaamsching van het hooger onderwijs, door
dien zij de geestelijke ontvoogding der Vla
mingen aanbrengen zou, eene fatale -ver
slapping der katholieke overtuiging in
Vlaanderen moet veroorzaken.
We hebben dus uit den mond van oprecht
katholieke Vlamingen vernomen hetgeen
we hier reeds lang hebben beweerd, en tvel
dat het onderwijs in hunne verscheidene ge
stichten gegeven, niet dienen moet om ons
volk heroptebeuren, dat het onderwijs niet
als hefboom dienen mag van onze maat
schappelijke ontwikkeling. Want weet wel,
hier en nergens anders loert de vijand. Een
volk dat zoekt, denkt en oordeelt in eigen
taal staat open tot alle sociale vraagstuk
ken. Dat mag niet 1? En aan 't hoofd heeft
men gevonden dat om te blijven regeeren,
alleen dient bewaard te worden. Dus geene
geestesontwikkeling. Juist daarom wil de
katholieke overheid bewaren en behouden.
Zij verdrukt onder dat noodzakelijke con
servatisme een volk, dat, met de beste ver-
meest voordeelig is en behoudt de Vlamin
gen in de donkerste onwetendheid en de
schandaligste vernedering.
Wat ons betreft, zonder onze instemming
te toonen voor de schreeuwende, bombas
tische en onpraktische redevoeringen der
Blauwvoeters van den Studentenlanddag,
moeten we bekennen dat groote opschud-
dingis verwekt geworden. Maar zat 't hier
weer niet bij blijven. Ik geloof, ja, ómdat de
katholieke flaminganten tegenover eene
macht staan waar ze hun hoofd zullen tegen
aan stukken loopen. Vele aanvoerders, en
niet de minsten, hebben zulks bekend.
Artikelen als dit van Stijn Streuvels, in een
Leuvensch Studentenblad Hooger Leven
verschenen, maken wel groot gedruisch in
de Vlaamsche gemeente, maar of de katho
lieke jeugd wel de vereischte opoffering
wenscht te doen, daaraan is veel te twyfelen.
Van dien kant is dus weinig te verwachten
en 't is ons een raadsel waarom de oppositie,
in Kamer en Senaat, niet beter de heiligste
belangen van een volk weet te behartigen.
Edoch de oppositie weet niets of zoogoed
als niets van de Vlaamsche Beweging.
Buiten eenige strijders van waarlijke ver
dienste is't overal een algemeen gebrèkaan
inrichting, gevoed door de onvergeeflykste
laksheid. Waarom wordt ons antiklerikaal
verzet niet uitgebreid op flamingantisch
gebied Het feit een zoo hardnekkige ijver
te vinden by de katholieke overheid zou alle
tegenstrevers moeten aanwijzen, met volle
vertrouwen, mëe te werken in den stryd
door gansch een volk gevoerd tot zyne
geestelijke ontwikkeling. Maar wat doet gy,
volstrekt niets, neen, ge schynt voldoening
te vinden in de ondergeschiktheid van het
Vlaamsche volk. En nochtans, heeren, van
waar meent ge dat de bevrijding komen
moetzoo niet uit Vlaanderen door welk
middel meent ge een volk te wekken uit
zijn doodelijken slaap zoo niet door een
Vlaamsch hooger onderwijs!? We zeggen
het u, ginder ver in 't Westvlaamsche is u
de les gespeld geworden. Zult ge dan einde
lijk luisteren en gehoor verleenen aan de
smartelijkste kreten van wee en ellende
zult ge dan nooit met ons beseffen dat de
redding van Vlaanderen, ja, van heel Bel
ie besloten ligt in het enkele woord
'laamsch Hooger Onderwijs. Houdt u dan
ook niet op afstand, daalt neder tot dat volk
dat zieltoogt in de diepste modderen der
grofste onwetendheid, en benadert onzen
stryd al ware 't maar om te weten en te
en.
moet onze antiklerikale
worden gevoerd tot het
Vlaamsche Hoogeschool,
waaraan onver wy ld de
moet worden verleend,
In Vlaanderen
stryd. een strijd
bekomen van een
het is een punt
meeste aandacht
omdat
kan.
aand
hierin alleen de
zegepraal berusten
Dirk Martens.
Met het zweet van den werkman, met
zijn bloed en zyn leven bouwen ze hunne
paleizen, vergaren ze hunne millioenen.
Terwijl we zwoegen en ljjden, terwjjl
onze kinderen vergaan van honger en koude,
slempen en brassen zij in weelde en over
vloed.
Neen de rijken hebben geen hart, want
ze mesten zich vet met ons zweet, verrijken
zich ten koste der gezondheid onzer zonet*
- «as«fc
—0
