HEN
v/A^
I
Prijs 5 centiemen hel nummer
V ierde Jaargang Nummer 45
Zondag 7 November 1009
r-, n i sC
fc» e v.
1884-1909
5e Feesl der 25e Verjaring
Voor Taal en Vrijheid.
Prachtig KUNSTFEEST
Pensioenbond.
De Politiek en de
Werkstakingen Ie Aalst.
Vrijheid van geweten.
Democratie.
W erkstaking der Viscose.
w
1
g*r* |'.-f
Abonnementsprijs: 3 fr. voor de-Stad en deri Duiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voorde stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen: j ~enJ perdrukrege,
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST O NOVEMHEH 4 999.
van den
Liberalen Wci-knianskrin^
VOORUITGANG DOOR 'T WERK
op Zondag 7 A'ovemher 1Ö09,
ten (5 uur 's avonds, ten lokale Concordia
Concert Feestzitting
UITREIKING der diploma's
aan de Stichters en Verdienstelijke Leden
Tan den Kring. Daarna RAL.
STAD AALST.
(Bureel 5 1/2) (Gordijn 6 urén.)
Litter- en Tooneelkundig Gezelschap
147' Vertooning op Stadsschouwburg
den Zondag 14 November 1 999,
om 6 uren 's avonds stipt.
—o
Men zal opvoeren
Na een Zoiiiiedi-oom, Tooneelspel
in drie bedrijven door P. Van Assche.
Eene Uitvaart, Geprimeerd Klucht
spel in één bed rijf door D. Speelmans.
WILLEMSFONDS
—o
Zondag, 49 December 4 909,
in de zaal CONCORDIA
PETER RENOIT-AVOND
door de dames van de
Peter Benoit-Kapel uit Antwerpen
o
Toegankelijk voor al de leden van het
Willemsfonds met hun huisgezin.
Werft leden aan voor het Willemsfonds.
Met zes frank bijtl rage slechts,
woont men met zijn heele familie Al de
Feesten, Kunstavonden, Letterkundige Zit
tingen en Voordrachten bij ontvangt men
een drietal boeken per jaar steunt men
de Volksbibliotheken hier en in de omlig
gende dorpen sticht men reizende boeke
rijen richt men het hooger onderwijs en de
liederavonden in voor het volk.
Geen enkele maatschappij biedt zijn
leden zoo'n programma aan.
De twee laatste stortingen zullen plaats
hebben den 14 November in Concordia,
Schoolstraat, en den 5 December in de Vier
Winden, Keizerlijke Plaats, telkens van
3 1/2 tot 5 uren namiddag.
De personen die voor 1909 hunne storting
nog niet hebben gedaan, worden dringend
verzi cht in hun eigen belang, deze gelegen
heid niet te laten voorbijgaan.
Te bekomen by J. Van Optlen-
bosch, Kapellestraat, 4 3, den
Alnienacli Haeliette-Lehègue.
De werkstaking welke uitgeborsten
is in de fabriek La Viscose en de
gebeurtenissen welke er het gevolg
van geweest zijn, hebben mij zekere
overwegingen doen maken, welke ik
mij ten plicht acht het publiek mede
te deelen.
Ik wil niet in bezonderheden treden
over de oorzaken welke deze werksta
king hebben doen ontstaan over het
algemeen, in gevallen van konflikt
tusschen arbeid en kapitaal, tusschen
patroon en arbeider, is het veeleer
ongeraadzaam en gevaarlijk terug te
komen en te vitten op de feiten welke
plaats hebben gehad, of op de handel
wijze tot welke deze of gene zijn toe
vlucht zou hebben genomen hoofd
zakelijk beijvert men zich tot het her
stellen der kalmte en de vreedzaam
heid in de gemoederen, door het aan
bieden eener redelijke en rechtvaar
dige oplossing, waardoor de eigenliefde
en de belangen van weerzijden worden
geëerbiedigd.
Ik zal dus niet onderzoeken of de
werklieden gelijk of ongelijk hadden
de werkstaking uit te lokken en ook
niet of de bazen gelijk of ongelijk heb
ben gehad niet toe te geven aan de
eischen der arbeiders.
Wat ik wil bestatigen is, dat onge
lukkiglijk telkens er te Aalst eene
werkstaking uitbreekt de politiek er
zich in mengt en mede bemoeit.
Men ziet de politiekers allerlei pogin
gen en voetstappen doen om met de
patroons in onderhandeling te gera
ken, men ziet ze in den naam der
werklieden oplossingen uitvinden waar
van de voornaamste belanghebbenden
dikwijls volstrekt niets weten.
Verre van mij het denkbeeld, het
inzicht of het grondbegin hunner tus-
schenkomst te laken of af te keuren
ik meen integendeel, dat deze
zeer loffelijk is, maar ik voeg er de
onontbeerlijke voorwaarde bij, dat de
tusschenkomst van een politiek man
uitsluitelijk voor doel moet hebben de
belangen der arbeiders, wier zaak hij
zich aantrekt, zonder eenig neven
doel van zelfopdringmg of partijbe
lang.
Welnu, het is droef het te moeten
bestatigen, maar inde huidige werk
staking van La Viscose is het niet
het belang der werkende klasse die
de politiekers, welke er zich gerucht
makend in gemengd hebben, heeft doen
handelen,maar uitsluitelijk eigen voor-
opstellerij en partijbelang.
Het bewijs van hetgeen ik zeg,
vindt men hierin, dat de politiekers in
de onderhandelingen welke zij met de
heeren der Viscose gehad hebben,
altijd opgetreden zijn in den naam dei-
werklieden van de vakvereeniging
hunner partij, zonder zich te bekomme
ren met de syndikaten der andere
partijen.
Ook hebben, gelijk eenieder weet,
de gevolgen dier onhebbelijke manier
van handelen zich ongelukkiglijk doen
voelen ten nadeele van de arme werk
lieden.
Een eerste gevolg is geweest, dat in
lang geene dier onderhandelingen tot
eenigen uitslag heeft geleid, of kon
leiden. Ik ben overtuigd dat,
indien even als tijdens de werkstaking
van 1907 in de fabriek Filature et Fil-
teries Réunies, waarin rechtstreeks en
onrechtstreeks verscheidene duizenden
werklieden waren betrokken, de poli
tiekers die als bemiddelaars opgetreden
zijn in de werkstaking der Viscose, ge
weigerd hadden te onderhandelen, ten
zij in tegenwoordigheid en met mede-
spreken der afgevaardigden van de
verschillende arbeidersgroepen, het ge
schil reeds geruimen tijd zou bijgelegd
zijn en de werkstaking geëindigd.
Een tweede gevolg is, dat deonderhan-
delingen aangeknoopt met het eenig
doel in 't voordeel zijner partij over de
gunsten te kunnen beschikken, voort
spruitende uit de herstelling van den
vrede tusschen patroon en werkman,
onvermijdelijk tot bastaard-uitslagen
moeten leiden, welke de politiekers
misschien kunnen opdringen aan de
werklieden hunner partij, maar die
regelmatig verworpen worden door al
de anderen.
Daarom, men moet het zeggen, is
het moeilijk een oplossing te bedenken
zoo ongerijmd en onredelijk, zoo tegen
strijdig met elk princiep van maat
schappelijke wetgeving, als de over
eenkomst gesloten door tusschenkomst
van M. Moyersoen, handelend in
naam der katholieke vakvereeniging,
zonder eene der andere groepen te
raadplegen of te kennen.
1 wee woorden zullen voldoende
zijn om deze belachelijke oplossing te
kenschetsen
Elke werkman moet persoonlijk een
contract teekenen door hetwelk hij
zich verbindt de bezondere voorwaar
den aan te nemen betrekkelijk het loon,
den duur en den aard van het werk,
voorwaarden welke bepaald zullen
worden in een bezonder reglement
door dat contract verbindt de werk
man zich ook niet in werkstaking te
gaan zonder voorafgaand bericht van
twee maanden.
Waarom elke werkman afzonderlijk
de aanvaarding van een contract doen
teekenen, hetwelk volgens de wet
het Werkreglement moet uitmaken,
verplichtend is voor eiken werkman
afzonderlijk, behoudens de voorwaar
den bepaald door de wet
Waarom elke werkman persoonlijk
eene werkstakings-overeenkomst doen
teekenen, hoewel eene werkstaking
van nature collectief is. Zulke
overeenkomst zou men begrijpen met
eene collectiviteit maar met een af
zonderlijke persoon wordt het wezen
lijke onzin, echte ongerijmdheid.
Ik herhaal en ik besluit Een wei
nig min politiek en wat meer oprecht
heid van handelen en bezonderlijk
wat meer ondervinding zullen in
't voordeel van den arbeider het beste
zijn, telkens het kwestien betreft zoo
gewichtig en van zoo groot belang als
de werkstakingen.
Jules RENS,
Volksvertegenwoordiger
Onder het Romeinsche keizerrijk werden
de Christenen vervolgd en gemarteld, omdat
ze zich niet wilden onderwerpen aan de wet
ten van Rome en omdat ze de Staatsgods
dienst van Rome niet wilden erkennen en
eerbiedigen. Om hunne onverschilligheid
tegenover de romeinsche Goden, hadden ze
de verontwaardiging en de wreedaardigste
woede van geheel het Romeinsche volk te
onderstaan. Op dit tijdperk werden de
Christenen aanzien en uitgemaakt voor god-
delooze en vrijdenkers. De eerste christenen
waren echter groote voorstaanders van de
vrijheid van geweten. Zjj streden onver
poosd voor de vrijheid van godsdienst, den
ken, lezen, schrijven, vergaderen en ver
eenigen. De volgelingen van Christus ston
den als echte onwentelaars tegenover al de
bestaande instellingen. Ook werden zy, om
hunne vrijdenkerij, onverbiddelijk vervolgd
en met de uitgezochtste wreedheid gepy
nigd. Maar de leer van Christus, die
sterk vooruitstrevend tegenover de afge
sloofde godenleer der oudheid stond en die
alle jonge krachten naar zich lokte, niet
tegenstaande of misschien wel dank aan de
menigvuldige vervolgingen waaraan zij
blootgesteld was, moest weldra al die vrij
heden veroveren.
De* leer van Christus drong in alle standen
en beklom dan ook den troon. Hare macht
werd overgroot, en wat zy tot dan alleenlijk
met de overtuiging had bekomen, wilde zy
nu ook met de macht opdringen. De vrij
denkerij der Christenen en hun geest van
toegevendheid duurden maar zoolang het
ten hunne voordeele was.
Zoodra ze meester was heeft de katholieke
Kerk onophoudelijk de bloedigste folterin
gen toegepast aan al diegene die zich aan
hare oppermacht niet wilden onderwerpen,
De wapens waarmede de romeinen naar
hadden bestreden, heeft zy onverbiddelijk
tegenover hare tegenstrevers gekeerd, en
de vrijheid van geweten, die zij zoo vurig
had aangekleefd, heeft zy op de wreedaar
digste wyze beteugeld. Al wat niet deemoe
dig bukte onder hare alleenheerschappij,
werd onmeedoogend gebrand en gemoord.
En het is maar pas eene eeuw geleden
dat de geest van Yryheid in gansch Europa
de vervolgingswoede der katholieke Kerk
heeft kunnen dwingen. Indien zy ongestraft
geen vrydenkersbloed meer mag vergieten,
dan toch heeft zij van hare vervolgings-
zucht niet afgezien en wij zien er nog alle
dagen rondom ons menigvuldige slachtof
fers van.
De katholieke Kerk verheerlijkt hare
martelaars, en richt hun beelden en kerken
op zy bestegen nochtans den brandstapel
als overtuigde vrijdenkers en deleer die zij
predikten was van verdraagzaamheid en
vrijheid.
De hedendaagsche vrijdenkers hebben
ook hunne martelaars veel talrijker dan die
der katholieke kerk.
Deze aanbidt wat zy heeft gedoemd.
Haar laatste slachtoffer, in de 20 eeuw,
Ferrer is om zyne gedachten ter dood ge
bracht onder de algemeene toejuichingen
der aanhangers der katholieke kerk de
lafheid zijner vijanden, heeft de veront
waardiging verwekt van gansch de vrij
zinnige wereld. Om zyne nagedachtenis te
vereeren worden langs alle kanten gedenk-
teekens opgericht tot verheerlijking van
vrijheid, verdraagzaamheid en eerlijkheid.
Deze week verscheen in de Vlaamsche
Gazet een merkwaardig artikel van Prenau,
over de opleiding der jeugd en de keuze van
een beroep, waarin er gewezen wordt op de
noodzakelijkheid van het onderwys voor elk
bedryf, en de onontbeerlijkheid van hoogere
studiën voor andere beroepen.
Het onderwys, zeide ik in een vorig arti
kel, is de machtigste hefboom voorden maat
schappelijken vooruitgang en de verstande
lijke en zedelijke ontwikkeling van het volk.
Daarom moet leerplicht het eerste punt zijn
van het maatschappelijk programma dei-
liberale democratie.
De wet gebiedt den vader zjjn kind be
hoorlijk te voeden, eene wet ook moet hem
verplichten dat kind het verstandelijk voed
sel te laten verschaffen, dat een mensch,
dien naam waardig, ontvangen moet.
Helaas 1 in Belgie zyn er nog vele ouders,
die aan de eerste verplichting te kort blijven,
die hunne kinderen niet behoorlijk kunnen
voeden (soms ook wel uit boosheid niet wil
len voeden) en dan treden de openbare
instellingen tusschen beide om aan dien toe
stand te verhelpen of het gerecht ontneemt
aan de slechte ouders alle gezag over hun
kroost en vertrouwt ze aan anderen toe.
Maar nog talrijker zyn de ouders die hun
ne kinderen wetens en willens verwaarloo-
zen in het opzicht van verstandelijke voe
ding, en dan blijven hooger gezag en ge
recht volkomen werkeloos.
Zij allen die in 't onderwijs zyn geweest of
zyn weten en ondervinden hoe betrekkelijk
gering het aantal volkskinderen is, die het
in de volksscholen zooverre brengen, dat ze
later door eigen kracht zich hooger ontwik
kelen kunnen, en zulks ten gevolge van de
onverschilligheid der ouders.
De uitslagen der ondervragingen van de
lotelingen zijn daar om te bewijzen hoe jam
merlijk de toestand is geen 25 ten 100 dei-
meerderjarige Belgen bezitten een volledig
lager onderwijs
Wie alleen daar op let zal reeds beseffen
dat de leerplicht, voor het welzijn van het
volk, het hoofdpunt moet zyn van een de
mocratisch programma de vrijheid van den
huisvader verdient hier niet meer in aan
merking te worden genomen, dan voorde
lichamelijke opvoeding van het kind. Overi
gens alle liberalen zijn het daarover eens.
Menig onderwijzer heeft met spijt goede
leerlingen, buitengewone geesten, van de
school zien wegblijven, dan als hunne ont
wikkeling hare volle vlucht ging nemen
de kinderen hebben hunne eerste communie
gedaan en werden te huis gehouden om dat
ie ouders zorgeloos waren of te arm.
Hoevele vernuften zijn er aldus ten na
deele der Maatschappij niet verloren gegaan,
terwyl alle verstands-beroepen overlast zijn
met half-weters, die beter achter de ploeg
zouden gaan, of den grofsmids-hamer zou
den hanteerendroge vruchten waarvan
de samenleving weinig goeds te verwach
ten heeft.
Daarom moeten we streven naar kosteloos
onderwijs in alle graden, opdat zoovele, voor
buitengewone-ontwikkeling vatbare geesten
niet in de kiem versmacht zouden worden.
Dat zal op onderwijs-gebied, een nieuw punt
zyn van het democratisch programma, wan
neer de leerplicht zal verwezenlijkt zijn.
In afwachting sluiten alle liberale vrien
den zich aan by den Bond der Oud-leerlingen
en Beschermers onzer Middelbare scholen,
welke voor doel heeft kinderen van min be-
goede menschen, leerlingen met veel aan
leg, toe te laten hunne begaafdheden verder
te benuttigen.
Dat is echt democratisch werk.
En dat werk verdient de aanmoediging
en de ondersteuning van alle volksvrienden.
J. Van Opdenbosch.
GEMEENE LASTER.
De ondergeteekenden, leden van
het Hoofdbestuur van den Liberalen
Werkmanskring, en van de Besturen
der onderafdeelingen, achten het hun
nen plicht de aandacht te roepen van
al hunne leden en van het publiek
op de eerlooze middelen, welke door
boosaardige lieden sedert geruimen
tijd worden aangewend om onzen
Kring te benadeelen, de bestuursleden
erdacht te maken en den Voorzitter
te lasteren.
o
Eenige dagen geleden werden in de
stad duizenden strooibriefjes uitge
deeld over de werkstaking in de fabriek
La V iscose, gedrukt bij de gebroe
ders Boeykens, geteekend Het sta-
kerscomiteit, en waarin men het
volgende leest
Zoo vertelt men ons dat M. Gustaaf
Leveau een werkstaker zelf zou aange
sproken hebben in zeer onbetamelijke
bewoordingen, en dat hij later zou ge
zegd hebben Ze moesten g... allen
verhongeren.
Welnu M. Gustaaf, werkmansvrienden
laten zich op zoo eene wijze niet uit, en
t staat evenmin aan den chef van den libe
ralen werkmanskring.
Zoo vertelt MEN.... MEN dat zijn
de lafaards, die eerst valsche geruch
ten, en lafhertige leugens uitkramen,
om wanneer ze onder geheel hunnen
aanhang verspreid zijn, ze als waarheid
aan het volk te verkondigen
Geen verstandig mensch, hij weze
katholiek, liberaal of socialist en die
Gustaaf LEVEAU kent zal derge-
lijken onzin gelooven, maar de laste
raars hopen dat er toch iets zal van
overblijven.
Edmond De Moor, werktuigkundi
ge, had in La Viscose een werk
ondernomen, dat niet de minste be
trekking had met het werk der sta
kers, zijn zoon hielp hem daarbij.
1 oen zij 's middags huiswaarts
keerden werden zij aangerand door
een achttal booswichten, die een ge
reedschap roofden van 25 fr. waarde,
die De Moor erg mishandelden, dé
velo van den zoon aan stukken
sloegen enz. Men neme in aanmer
king, dat het smederssyndikaat beslist
had, dat niets belette het ondernomen
werk in de fabriek te verrichten,
Onze Voorzitter bevond zich eeni
gen tijd nadien op den Tragel, waar
hij een gemeene kerel hoorde tieren
Wij hebben die onderkruipers .op
hun k... gegeven. En op de vraag
Waart gij daar ook bij kreeg de
Voorzitter tot antwoord Foert
ver a, g'en hêt dor geen affaire mee:,
en nog meer andere verwijtingen die
we liever verzwijgen.
Daarop zegde onze Voorzitter, Gustaaf
LEVEAU: Wacht 5 minuten tot ik terug
keer. Hij ontmoette geen der aanvallers
meer en toen hy terug kwam was ook
bovenbedoelde kerel verdwenen. Toen zei
Gustaaf Leveau Alzoo een kerel, die
reeds langs alle kanten gewerkt heeft zal
nog verhongeren.
Geweldenarij, dat begrypt iedereen, zal
eene wenschelyke overeenkomst niet ver
gemakkelijken, overigens in dit geval heb
ben de aanranders gehandeld als echte
baanstroopers, en indien dezen slechts af
gevaardigden waren van het stakecs-
comiteit, dat den gemeenen strooibrief heeft
doen drukken en uitdeelen, verwondert
hunne lafhartigheid ons niet meer.
De Voorzitter van den Liberalen Werk
manskring vooral is het mikpunt van al
de vuige lasteringen waartegen wij protes-
teereh en waartegen alle eerlijke Aalste-
naars die op de hoogte zyn der zaken, hün
ne vrienden moeten waarschuwen de pen
waaruit al dat venyn vloeit rust geene week.
Wy wenschen allen uit den grond onzer
harten dat de werkstaking zoo spoedig
mogelijk eindige door toegeving van wege
het Bestuur der fabriek. Door hunnen
stand past het dat ze breed wezen in het
stellen en aannemen der werk- en loon-
voorwaarden, gezien den geheel bezonde-
ren aard der fabrikatie, waarvoor toch
niet als voor gewoon werk kan gerekend
worden, noch in opzicht van het getal
arbeidsuren noch in opzicht van loog.
a--#* fcMAdiS yr 'ift Ji -,-i A.
0
O
t
.i-ÉÉr ,1 iU
