HDI55 EMENTAflis
HET Ah
IBERAAL,DEMOCRATISCH WEEKEI
V
Prijs 3 centiemen hol nummer
Vijfde Jaargang Nummer" 10
Zondag Maarl 1910
W
Liberale Wijkclubben.
Vrouw en - Voorzi en igheid
WILLEMSFONDS.
Groot Soldatenbal
Nog liet Schooldebat.
De klerikale pers.
Een goede priester.
Een schandaal.
Wal is er onrechtvaardig
Er
Geld
is geen
A bonnementsprijs 3 fr. voor de stad en deri omten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
per drukregel
Gewone 15 centiemen
Prijs der Annoncen. j Reklamen 75 centiemen
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST, 5 MAART 19iO.
Op Zondag 6 Maart bezoek aan de
Wijkclub De Moedige Strijders.
Vergadering voor de verschillende
wijkclubben in hun lokaal te 2 uur
stipt. Vertrek van de Groote Markt,
ten 2 1/2 u. namiddag. Allen op post
Liberale
Op Zondag 6 Maart, te 4 1/2 unr
namiddag, ten lokale Concordia
Schoolstraat, Algemeene Verplichte
Vergadering op boet van 25 centiemen.
Orde van den dag Verslag over de
rekening van het dienstjaar 1909.
Mededeelingen Balloteering van nieu
we leden.
De kostelooze boekerij van het Wil
lemsfonds, afdeeling Aalst, gevestigd
Graaf Egmont Groote Markt, is
alle zondagen open van 10 1/2 tot
11 1/2 ure voormiddag.
De hulpboekerij te Nieuwerkerken,
bij Madame W' Van Sande, is open
alle Zondagen van 7 tot 8 ure 's mor-
gens.
mMh op Halfvasten
Alleman Soldaat*
IM in Concordia
op Zondag O Maart,
te Q uur 's avonds, in voormeld lokaal
SOLDATENBAL, te geven door de
Turn-en Tóoneelkring Help U Zelve.
Na Middernacht
Kostelooze Tombola.
Uitloting eener
Eene zaak hindert verschrikkelijk
de klerikale rechterzijde, der Kamer,
het is de openhartige, rechtzinnige
houding door de volksvertegenwoordi
gers der linkerzijde, zoowel door de
socialistische als de liberale linkerzijde
aangenomen in de kwestie der toela
gen te verleenen aan de vrije scholen
Onze klerikale revolutiemakers re
kenden van wege de oppositie op eene
stellige eri volstrekte weigering van
alle ondersteuning aan het vrij on-
dat alleen was hun dunkens
derwijs
van aard den schooloorlog te wettigen
waarmede zij de kiezers van den bui
ten bedreigden en den schrik op het
lijf poogde te jagen.
In plaats van die stellige en volstrekte
•weigering hebben zij van wege MM
Masson en Coq namens de liberale
partij en van wege M. Van der Velde
namens de socialistische partij de vol
gende dubbele verklaring ontvangen
1. Het programma der oppositie
behelst en bevestigt eerst en vooral
de vrijheid van onderwijs gewaarborgd
door artikel 87 der grondwet.
2. Het programma der oppositie
stelt geen beletsel aan het toekennen
van subsidien aan het vrij onderwijs.
Het verleenen van toelagen kan
nimmer aanzien worden als een recht
ten voordeele van wie, of van welke
scholen het ook zij, noch eene ver
plichting daarstellen voor de open
bare besturen. Het verleenen van toe
lagen is een feit, waarvan de verwe
zenlijking afhangt van de omstandig
heden van tijd en plaats, van de ge
vallen van nut en de noodwendighe
den welke zich kunnen voordoen.
Zoo kan de invoering van den leer
plicht, een der voornaamste punten
van het liberaal programma, aanlei
ding geven tot dezen feitelijk dubbelen
toestand vooreerst dat de openbare
scholen onvoldoend zullen zijn om er
al de kinderen in op te nemen, aan
welke het onderricht zal moeten gege
ven worden en dan ook, dat de arme
ouders de vrije keuze moeten hebben
der school waarheen zij hunne kinde
ren willen zenden.
Deze dubbele daadzakelijke toestand
is voldoende om het verleenen van
toelagen aan het vrij onderwijs te wet
tigen en te verrechtvaardigen.
Aan het bekomen dezer toelagen zal
slechts deze ééne voorwaarde worden
gesteld dat het verstrekte onderwijs
ernstig en vruchtdragend zal wezen,
't is te zeggen dat men van wege de
onderwijzers en de onderwijzeressen
waarborgen zal eischen van genoeg
zame opleiding, bekwaamheid en zede
lijkheid en dat er daarenboven een
minimum van leerprogramma worde
toegepast.
Ziedaar de uitdrukkelijke, rechtzin
nige verklaringen der linkerzijde en
waarbij geheel de oppositie zich heeft
aangesloten en ziedaar wat de klerikale
partij hindert, wat haar een pijnlijken
doorn is in den voet.
Inderdaad, hoe zullen de klerikale
revolutiemakers het nu aan boord
leggen om den schooloorlog uit te
lokken en aan het woeden te krijgen,
nooitzal men aan hunne .scholen raken
zelfs zullen zij in de verleende toe
lagen voor hun onderwijs den gelde
lijken steun vinden waar ze immer
zoo gretig naar hunkeren I
Ach ja, dat is wel jammer voor
de klerikale partij, en hare woord
voerders hebben tijdens het school
debat immer getracht de bespreking
van de hoofdzaak af te brengen, inci
denten te verwekken, nevenzaken op
het tapijt te brengen.
De minister der openbare ontredde
ring van het onderwijs, heeft op de
kwestie zelve niets geantwoord, on
danks het aandringen der redenaars
van de oppositie de houding van mi
nister Descamps-David is vernederend
geweest voor hem, erbarmelijk voor
de klerikale partij.
De kalme en wijze houding der
linkerzijde in gansch dit debat en de
beschouwingen der liberale redenaars
overvolkonderwijs en opvoeding strek
ken de liberale partij tot eer. Alles
laat ons voor Mei de bekroning van
ons gezamentlijk pogen voorzien een
schitterenden trioml
Maart 1910.
Jules RENS,
Het besluit van M. Legendre is
waard te worden onthouden
Vermits Rome wel het Concordaat heeft
aanvaard ten tijde van Napoleon I, waarom
nu de mutualiteiten en de cc Associations
cultuelles niet aanvaarden. De diplomatie
van Merry del Val zal voor gevolg hebben
den val vein de christelijkheid in Frankrijk,
zooals de Romeinsche koppigheid ze reeds
verloren heeftin Rusland, 111 Duitschland, in
Engeland en door uitbreiding in de Ver-
eenigde Staten.
Komende van een katholiek dagblad-
chrijver, zijn deze woorden eene zeer
belangrijke bekentenis. Hoe dikwijls
reeds zijn de vrijzinnige dagbladen uit
gescholden geweest om dezelfde ge
dachten te hebben uitgedrukt. Vooral
De Volksslem heeft aan dit schelden
meegedaan.
ouden
Volksvertegenwoordiger
M. Ernest Legendre, een oude
strijder der Fransche klerikale pers, die
hoofdopsteller is geweest van Le Répu-
blicain Catholique, schrijft
o Eene vrjje, onafhankelijke stem kan
zich niet meer doen hooren in de klerikale
pers, verschrikt door de bedreiging van hel
en escommunicatie.
Verder neemt hij de verdediging van
de Fransche geestelijkheid als volgt
O Terwijl men de schandaligste overvloed
en weelde in liet Vatikaan bestatigt, eene
ware weelde van Bouddha, is de Fransche
geestelijkheid in de armoede gedompeld. De
Paus die de armoede preekt aan... de ande-
ren, en ontelbare rijkdommen opeenstapelt,
laat aan Frankrijk, de oudste dochter der
Kerk, den St-Pieterspenning over, maar hy
vergeet er bij te voegen da.t deze sedert lang
niets meer opbrengt in Frankrijk. En, in de
plaats der 500 millioen die hy hun aftrekt
door het verbieden van te gehoorzamen aan
de nieuwe Fransche wet, geeft Pius X eene
koninklijke gift van.... 3000 frank inkomen
te verdeelen onder de 58,000 parochiën van
Frankrijk.
De Flandre libérale spreekt heden
over eenen katholieken priester, die verge
ten is, de abtGilson, overste van het semi
narie van Floreffe en pastoor-deken van
Bouillon. Men verzekert zelfs dat deze
priester gelast was met het godsdienstig
onderwijs te geven aan de kinderen van den
Graaf van Vlaanderen gedurende hun verblijf
op het kasteel der Améroïs.
Deze abt was doordrongen van vryzinige
gedachten.
Eens werd hy uitgenoodigd, in Mei 1873,
de kerkwijding bij te wonen in zijne oude
parochie, 'en bij het middagmaal stelde hij
eenen heildronk voor, waarin hij den wensch
uitdrukte dat er tusschen de eerlyke lieden
eene eendrach' mocht heerschen gesteund
op de groote beginselen van natuurlyk recht,
zonder onderscheid van politiek of gods
dienstige zienswijze. Nauwelyks had hij
deze woorden uitgesproken of de bisschop,
die by het vriendenmaal tegenwoordig was,
sprak hem toe Mynheer, gij hadt beter
gedaan van te zwijgen.
M. Gilson heeft deze gebeurtenis zelf ver
haald in zijne gedenkschriften, erbyvoegen
de lk wist dat men my zou laken, maar
ik meen eene goede daad te begaanen na
ze bedreven te hebben, onderwierp ik my,
gelyk een soldaat voor de militaire tucht
moet buigen, en ik zweeg. Nochtans berouwt
het my niet, zulks gedaan te hebben, God
ziet in myn hart
Verder schryft hy in dezelfde gedenk
schriften
Men zou eene menigte brochuren moeten
drukken en verspreiden, welke geschreven
zijn met het lofwaardig inzicht dat de pries
ters goddeloos noemen. Men zou vooral de
jongelieden mogen gewennen aan de over
weging, het vrij onderzoek moeten aanbeve
len. Want, zoodra de menschen gebruik zul
len willen maken van hun verstand, zullen
de positieve godsdiensten weldraverdwynen,
Hy stelde dus het onzijdig onderwys voor.
En om den weerstand der geestelijkheid te
overwinnen, die toch nooit zal plooien om
vryelyk te onderzoeken, wat zy leert en
voorhoudt, wenschte abt Gilson, van toen af,
de afschaffing van de openbare begrooting
der eerediensten, de ondersteuning der pries
ters door de geloovigen en het maken eener
maatschappij die stoffelyk en zedelijk de
priesters zou ondersteunen die de kerk
vaarwel zeggen.
De gedachten van dezen goeden priester
zyn slechts na zynen dood openbaar ge
maakt, wat uitlegt dat hij het lot niet onder
gaan heeft van den armen priester Daens.
De abt Gilson was afkomstig uit het land
van Cincy.
terwijl de anderen aan
tarief mogen verkoopen.
Iedereen is gelijk voor de wet
En omdat deze herbergier moet ver
huizen of om gewichtige reden eene
andere gemeente gaat bewonen, moet
hij 6o tot 200 fr. betalen, terwijl de
blijvende niets moet betalen.
Iedereen is gelijk voor de wet
En de brouwers-eigenaars zijn borg
voor de personeele belasting, die door
de bewoners-herbergiers niet betaald
wordt.
Iedereen is gelijk voor de wet
En de oude herbergiers, omdat zij eeni-
ge jaren vroeger geboren zijn, mogen
mits een bier- of oud geneverpatent,
allerlei sterke dranken verkoopen, en
de jongere die evenveél patent, betalen,
mogen geen druppeltje verkoopen zon
der vergunningsrecht, of stellen zich
bloot hunne herberg te zien sluiten en
eene groote boete te vervallen.
Waarom geene éénheid, geene ge
lijkheid voor iedereen
Waarom wetten die de eenen be
gunstigen en de anderen benadeelen
Zulke wetten zijn onrechtaaardig en
zijn slechts waardig van een Gouver
nement, dat door onrecht is gekomen
en zich door onrecht aan het Bestuur
vastklampt.
Het Vergunningsrecht
Recht waarbij aan eenige personen
eene gunst ten nadeele van anderen
toegeataan wordt.
Art. 6 der grondwet zegt nochtans
Alle Belgem \ijn getijk voor de wet
Maar dit is eene onwaarheid, eene
leugen, eene hersenschim geworden
De Grondwet is door het katholiek
ministerie zoodanig verkracht, dat er
slechts de schaduw van overblijft.
Iedereen is gelijk voor de wet
En de eene herbergier betaalt een ver
genningsrecht van 50 tot 200 fr. en de
andere niets.
Iedereen is gelijk voor de wet 1
En de kinders wier ouders komen te
sterven, m®eten 6o tot 3öo fr. betalen
Een Antwerpsch blad maakt het vol
gende feit bekend
Een dokwerker, Gosselet genaamd, oud
25 jaar, wonende in de Prekerstraat, 77, te
Antwerpen, verloor enkelen tyd geleden zijn
werkboekje, dat in handen kwam van een
anderen werkman, 22 jaren oud, en zich
noemende X. Deze trok met het boekje naar
Charleroi, waar hy onder den naam van
Gosselet in de kolenmynen ging werken en
hy zekeren dag onaangenaamheden had met
de politie, waarvoor proces-verbaal tegen
hem werd opgemaakt en hy goedvond de
plaat te poetsen.
Tot zyne niet geringe verbazing kreeg
Gosselet, de echte, rond December laatst
leden een bevel om voor den rechter te ver-
ichynen te Charleroi. De man toog naar
t commissariaat zyner wyk, waar men
hem niet kon inlichten en waar men hem
aanried in elk geval naar Charleroi te rei
zen. De man verkocht al wat hij van zyn
schamel plunje missen kon om een spoor
kaartje te koopen. De zaak werd uitgesteld
zonder dat Gosselet wist waarom, want hij
had geen woord verstaan van wat er in de
gerechtszaal was uiteengezet. Als vergoe
ding ontving Gosselet eenige franken.
Op 26 Januari moest Gosselet opnieuw
voor de rechters verschynen en weer ver
kocht de man wat te verkoopen bleef en
weer kocht hy een kaartje en weer reisde hy
af. Zoo min als de eerste maal verstond hij
wat er allemaal verteld werd. maar duide
lyk was 't dat men hem geen goed wou. Een
heer sprak tegen hem, dreigend hem met
den vinger aanwyzend. Getuigen verklaar
den van alles met heftige gebaren. Een ver
dediger had hy niet en de taalman vertaalde
dat Gosselet verklaarde niets van het straf
baar feit te weten.
De debatten waren afgeloopende voor
zitter las iets af.... de taalman vertaalde dat
hy acht maanden gevangenisstraf kreeg en
honderd frank boet. Twee gendarmen na
men hem dadelyk in hechtenis en brachten
hem niettegenstaande zyne Vlaamsche pro
testen achter 't slot.
Daar zat nu Gosselet, de echte, terwyl
thuis zyne jonge vrouw met hare drie arme
kleiutjes gebrek en onrust leden.
Daar de man die zich vroeger te Charleroi
voor Gosselet had uitgegeven zyn mond niet
houden kon, kwam de rechterlijke dwaling
aan het licht. De valsche Gosselet werd ge
klist en Gosselet de echte werd op vryen voet
gesteld. De man kreeg die nieuwstijding te
Saint-Gilles, waar hij drie dagen verbleef,
na vierdagen te Charleroi gezeten te hebben
De man was zonder miadelen en hy had
niets meer te verkoopen om zich een reis-
kaartje aan te schaffen. Hy ging dus weer
naar het commissariaat om raad, waar men
hem heel lieftallig een onderkomen aanbood
in den amigo, 's Anderendaags zou men dan
zien wat er te doen was. Gosselet meende
terecht dat hy van de Staatsgebouwen geen
misbruik mocht maken en hy hunkerde er
naar vrouw en kinderen weer te zien. Ge
lukkig wist hy eene barmhartige ziel op te
delven, die hem den prys der reis betaalde
tn zoo geraakte Gosselet weer in Antwerpen.
M. Augusteynsvan Antwrepen stel
de daarover in de Kamer eene vraag
aan de minister van Justicie, en druk
te de hoop uit dat het slachtoffer dezer
rechterlijke dwaling eene vergoeding
zal bekomeA.
De minister belooft, dat hij zal on
derzoeken of er bezondere maatregelen
dienen genomen te worden voor Gos
selet, zoodra er een bepaald rechterlijk
besluit zal genomen zijn.
Voegen wij erbij dat het beroepshof
van Brussel de zaak gerechterlijk heeft
vereffend, maar dat belet niet, dat
Gosselet alles kwijt is en zulks, omdat
men hem te Charleroi niet verstond
hij kende te weinig fransch, de rechters
kenden geen Vlaamsch.
Moest ooit te Gent een Waal worden
veroordeeld omdat hij geen Vlaamsch
genoeg kent en de rechters geen
Fransch, Belgie ware te klein om
overhoop te worden gezet. Nu worden
er eenige woorden over gerept in de
nieuwsbladen en daarmee is 't spel uit.
In Charleroi, in Luik, in alle groote
Waalsche steden verblijven duizenden
Vlamingen, waarom zijn er daar geene
rechters die Vlaamsch kennen.
Door de uitbreiding van het onder
wijs zal men er toe komen al wie een
openbaar ambt of bediening vervult
zou Vlaamsch en Fransch moeten ken
nen, opdat men buitenlands niet zou
kunnen zeggen, dat in Belgie een
Belg veroordeeld werd omdat zijne
rechters hem niet verstaan konden.
Wetgevers en uitvoerders van wet
ten moeten de twee talen machtig
zijn, ziedaar tot hoeverre men moet
komen en kan komen, gelijk M. Mas
son van Bergen het op het Congres te
Mechelen zeiiie.
Waneer M. Rens en onze liberale vrien
den een nuttigen noodzakelijk werk vragen
aan 't Ministerie, dan krygen zy voor ant
woord Er is geen geld
Vragen zij eene nuttige en noodzakelijke
hervorming, by voorbeeld een pensioen van
360frank'sjaars voor al de oude werklieden,
dan luidt het antwoordt weeral Er is geen
geld
Zooals wy het dikwijls reeds gezegd heb
ben, 'tis al spaarzaamheid dat men hoort.,,
wel te verstaan, wanneer er geen spraak is
van kloosters en kloosterscholen, van vette
postjes aan klerikalen, van duizenden en
duizenden franken voorde klerikale kies-
draversen hulpgelden aan vreemde paters
en nonnen.
Maar, er is geen geld meer 0111 de werk
lieden en bedienden van den Staat behoorlijk
te betalen 't is daarom, onder andere, dat
er zooveel boventallige bedienden en werk
lieden zyn, die, niettegenstaande hunne
lange en goede diensten, toch niet bepaald
benoemd geraken. Er zullen welhaast meer
boventalligen zyn dan benoemde werklieden
en bedienden.
'tlsook't gebrek aan geld, dat de oor
zaak is der overdrevene spaarzaamheid,
tengevolge van dewelke er in den spoorweg
mannen zyn die 14 uren daags dienstdoen,
zonder zelfs den tyd te hebben om te eten
anders dan uit de vuist en gedurende het
uitvoeren van hun werk
't Is altijd hetzelfde liedje Eu is geen
geld Maar er is toch geld voor zotte, nut-
telooze, uitzinnige verkwistingen. Wy
herhalen het, toen de heer Delbeke minister
werd, kocht hy op onze kosten voor meer
dan 200,000 frank menagiegoed, 30.000 fr.
lynwaad, 25,000 fr. zilverwerk. 8000 fr.
potten en pannen, enz. enz.
Destijds heeft de Volksgazet dat lyslje
in al zijnA détails afgekondigd.
Maar, wanneer de landbouw geteisterd
wordt door hagel, overstrooming of on weder,
is er geen gelu om die brave lieden ter hulp
te komen 1
Maar het Ministerie verkwistte reeds
14 millioen om eene milietaireschool te
bouwen, en alles daarvoor is nog niet be
taald een tunnel of onderaardsche gang
werd gemaakt te Laken, die O inlllloen
kostte, en er wordt zelfs geen gebruik van
gemaakt De herstelling van 't koninklijk
Paleis te Brussel kostte reeds 13 mil
lioen* en 't laatste woord is nog niet
gezegd