1
het r-
nuQRATlSCH WEEKBI
SS»
WSSEME/wr nm
''WLoj
BE RA AL,
Prijs 3 centiemen hel nummer
Vijfde Jaargang Nummer 12
Zondag ÜO Maarl 1010
i
s r> n
Voor Faal en Vrijheid.
DE POEL
Pensioenbond van Aalst
Liberale Wijkclubben.
WILLEMSFONDS.
Goede appetijt.
Wien behoorl het Kind.
De Kerken, Meetingzalen.
Geschiedenis.
Onze Scholen.
Abonnementsprijs 3 fr. voor de Stad en den oUiten voorop Detaaloaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van bet blad, Groote Markt, 1, Aalst.
«AART iOlO.
AALST. 4 9
Prijs (Ier Annoncen: j Alamen "ntiemen P-=r dn.lregcl
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde,
Letter- en Tooneelkundig Gezelschap
0—
149' VERTOON1XG
op Stadsschouwburg
den Zondag J5Ö ülaart 1910,
om 6 uren stipt 's avonds,
met de
medewerking van Mev. J. Blankenstein
en de
Symphoniekring Door Eendracht Groot.
Bekroond Drama in drie bedryven.
door Piet Van Assehe.
liy la niet Jaloerseli,
neen. 't i» 't Entje,
Blijspel door F. Van Sande.
Bureel 5 1/2 uren. Gordyn 6 uren.
Benedenplaatsen 2 fr. Balcon 1 fr.
Gaand ery 50 centiemen.
De maandelijksche storting zal plaats
hebben Zondag 20 Maart, in Con
cordia Schoolstraat,van 10 tot 11 1/2
uren voormiddag.
Op Zondag 20 Maart bezoek aan de
WijkclubJt ZONNEKEN.
Vergadering voor de verschillende
wijkclubben in hun lokaal te 2 uur
stipt. Vertrek van de Groote Markt,
ten 2 1/2 u. namiddag. Allen op post 1
De kostelooze boekerij van het Wil
lemsfonds, afdeeling Aalst, gevestigd
Graaf Egmont Groote Markt, is
alle zondagen open van 10 1/2 tot
111/3 ure voormiddag.
De hulpboekerij te Nieuwerkerken,
bij Madame W' Van Sande, is open
alle Zondagen van 7 tot 8 ure 's mor
gens.
Onze klerikale ministers zijn lieden
met goeden appetijt.
Ze zitten aan 't schotelken en ze
laten zich de boter der goeie Belgskens
dappersmaken, 't Zijn kloeke vorken.
We zeiden het reeds vroeger z<
springen met de millioenen der lasten
betalers om, zoo dwaas en wispelturig
als de kat met de muis.
Voor millioenen nuttelooze werken
hebben ze laten aanvangen of voltrek
ken, soms om de grillen van een enkel
persoon te voldoen, gelijk de onder
aard sche spoorweg te Laken, welke 6
a zeven millioen aan het land heeft ge
kost en welke gemaakt werd om den
koning Leopold II pleizier te doen
welke er nooit gebruik van gemaakt
heeft.
Van de millioenen voor de forten,de
millioenen verzwolgen in den Congo-
kolk willen we thans niet spreken, het
werd reeds zoo dikwijls gezegd en her
haald, dat iedereen die leest in den
lande'het reeds weet.
Maar zoo de klerikale ministersonze
kluiten laten dansen tot vermaak van
een heele rommelzoo vrienden en krea-
turen, ze vergeten zich zelve ook niet,
ze kennen het spreekwoord de pas
toor zegent zich zelve eerst charité
bien ordonnée commence par soi
même, zegt de franschman en ze pas
sen dat spreekwoord toe met eene vir
tuositeit welke hunnen goeden eetlust
{ot eere strekt.
Minister Delbeke, dezelfde, die ons
destijds met een proces bedreigde
(waar hij voor heel goede reden spoe
dig van afzag) liet zich, toen hij minis
ter werd, op 's lands kosten een paleis
n gereedheid brengen, dat millioenen
kost. Men weet dat ook de meubelee-
ring van dat paleis geschiedde op
's lands kosten en er 200.000 franken
uitgegeven werden, om de potten, de
pannen, de lepels en vorkens,de kleer-
en schoenborstels van den minister
te betalen.
Nu was alles in orde. M. Delbeke
woont te Antwerpen, en als nu zijn
paleis in orde was... bleef hij te Ant
werpen wonen 't Schijnt dat zijn
keukenmeid niet verhuizen wil. Zie,
zoo worden de millioenen der goeie
Belgskens verbrast en verprost.
Maar daarmede was M. Delbeke
nog niet te vreden Het verveelde
hem alle dagen de reis van Antwerpen
naar Brussel en terug te doen met den
trein, die banale vervelende trein
waarvan iedereen gebruik maakt.
M. Delbeke reed liever in automo-
bilen die werden aangekocht met onze
centen, ze kostten in 1908 de sommc
van 180,000 franken, er wérd een ga
rage of bergplaats voor gemaakt, welke
128,800 franken kostte en het onder
houd van die automobielen en hunne
geleiders kost aan het land 150 fran
ken per dag.
Wat zegt ge ervan Heeft Belgie
geen kostelijke ministers Of hebben
ze misschien die breede opvatting van
Belgie's rijkdom overgeërfd van den
koning Leopold II wier lakeien zij
waren
Andere ministers, willen bij minis
ter Delbeke, den liefhebber van auto
mobielen niet ten achter blijven.
Minister Renkin, de fameuze demo-
kraat, die hier eens op tragische wijze
bijna in aanraking kwam met de knup
pels der Wocste-stokslagers van Aalst,
die volksjongen, moet ook zijn home
hebben, zijne ministerswoning, die zoo
wat een millioen kosten zal aan de
Belgische natie.
Minister De Lantsheere, de Benja
min van 't ministerie, is ook verplicht
schijnt het in zijn eigen huis te blijven
wonen. De ministers genieten, zooals
men weet 21,000 franken 's jaars. Ben-
ja.min De Lantsheere, denkt dat zulks
onvoldoende is om deftig door de
wereld te komen, hij vindt daaren
boven, dat hij het land een groot voor
deel doet met te blijven wonen in zij*
eigen huis, in plaats dat hij ook een
paleis zoude vergen gelijk Delbeke en
Renkin.
't Is dus maar billijk, dacht hij dat
's lands schatkist mij vergoeding be-
tale, omdat ik in mijn huis woon, en
daarom werd een koninklijk besluit ge
nomen, dat nooit in den Moniteurver
scheen, en waarbij aan M. De Lants
heere jaarlijks 18000 franken worden
toegelegd.
En op de vraag van den liberalen
volksvertegenwoordiger M. Buyl ant
woordde de minister 't is waar het
besluit kwam niet in den Moniteur
omdat volgens zijne meening die zaak
de algemeenheid der bevolking niet
betreft Is't niet om om verre te
vallen Is dat nu geen oprecht klucht
spel Dat gaat ons niet aan, zegt die
zonderlinge minister, betalen moogt
ge, maar ge moet niet weten waaraan.
Duizenden voor potten en pannen
duizenden voor automobielen en chauf
feurs, millioenen voor paleizen en
hotels
Is het dan te verwonderen, dat die
mannen aan 't bewind hangen, gelijk
de echels of bloedzuigers aan de poo-
ten van den ouden knol die bij de
echelkweekers, over hunnen poel wor
den gehangen.
En *f ze zuigen Zij en h*nn* lie
velingen, die met dozijnen in allerlei
sinekurea worden gestopt.
Z'hebben allemaal goeden appetijt
ja, maar wij betalen de gerechten.
Tydens het schooldebat, onlangs in de
Kamer geleverd, werd de vraag geopperd
«Wien behoort het Kind P om volgens het
antwoord, dat aan die vraag dient gegeven,
eene oplossing te vinden, welke de invoe
ring van den leerplicht zou vergemakke-
lyken en bespoedigen. Voor de eenen, onder
andere voor de bank der democraten,
behoort het aan de kerk omdat het gedoopt
is voor anderen behoort het uitsliiitelijk
aan zijne ouders, voor anderen nog behoort
het den Staat en zich zei ven. Wij houden
ons grootendeels aan laatsgenoemde mee
ning. Het kind behoort aan zyne eigene
bestemming, want dat kind zal eens jonge
ling en volwassen burger worden en door
eigen werk zyn deel moeten bydragen tot
den algemeanen bloei en vooruitgang des
lands.
Wanneer men de huidige onderwijs
mannen. zelfs de officieële, hoort spreken,
dan dient de school eene school te wezen
voor het leven, waar het kind de noodige
wilskracht en karaktersterkte, de onont
beerlijke kennissen en de vereischte hoeda
nigheden verkrijgt om detf steeds moeilijker
en harder wordenden stryd voor het bestaan
met wellukken te kunnen volhouden en de
Grondwet legt den Staat den plicht op het
kind die middelen te verschaffen door de in
richting van het onderwijs.
In dien stryd om het leven, om het brood
treedt de godsdienstkwestie niet op. Men
vraagt nietZyt gy katholiek of vrijden
ker bidt gij dagelijks en kwyt gij uwe
godsdienstige plichten Neen, men eischt
enkel vakkennis, ervarenheid en eerlijkheid
in de uitvoering van het opgelegde werk.
De Staat van zynen kant vergt van eiken
burger dat hy zich gedrage naar 's lands
wetten hy eischt inwendige rust en orde,
aeerbied voor personen en eigendommen.
Welnu die toekomstige burger heeft als kind
het recht dat men hem derwijze oplaide om
zyne latere roeping naar behooren te kun
nen vervullen h#t kind heeft het recht in
zyn eigen belang en in dat van zynen even-
mensch, van de algemeenheid, dus van den
Staat, onderwezen te worden in de kennis
sen, die hem later onmisbaar zullen wezen
of die hem zullen toelaten zyn verstand ver
der te ontwikkelen.
De ouders, de natuurlijke voogden van het
kind, hebben bijgevolg eerst en vooral plich
ten te vervullen en wanneer ze zulks ver-
waarloozen zal het kind later, wellicht met
weedom in het harte, tot zyne ouders het
verdiend, doch pynlyk verwijt mogen toe
sturen dat ze ae schuld zyn van zyn ver
achterden toestand.
Oefenen de ouders niet onberispelijk de
voogdij uit over huu kroost, dan moet de
Staat, de büstaande voogd, handelend op
treden. Dat doen soms de rechtbanken onder
stoffelijk en zedelijk oogpuntdoch tot hier
toe bleef de Belgische Staat, als slechte
voogd, onverschillig aan de zorgloosheid,
nalatigheid en uitbuiting van sommige
ouders. Het is meer dan tya, dat het kind, de
toekomst van het land, beschermd worde
willen we Belgie's verstandelijk, zedelnk
en ook stoffelijk verval binnen ettelijke
jaren niet moeten betreuren.
N. B. In een volgend nummer behandelen
wü de vrye keuze der school op practisch
gebied.
Ofschoon wij nog twee maanden van de
wetgevende verkiezingen verwijderd zyn,
toch zyn op vele plaatsen waar stryd is,
de kerken reeds in echte meetingzalen ver
anderd. In alle sermoenen donderen de
priesters op liberalen en socialisten. Deze
toch, zeggen zy, willen de vrye scholen in
den grond boren, de kerken afbreken, paters
en nonDen wegjagen en den godsdienst uit
de harten der geloovigen rukken. En die
heeren pastoors zeggen dat zonder lachen.
Maar gy allen, verstandige lieden, die dat
hoort, zegt mij, waar hebben de liberalen
ooit eene vrije school afgeschaft in ons land
In 1884, integendeel, schafte het katho
liek Staatsbestuur 800 Gemeentescholen af
en wierp bij de 1100 onderwijzers op
straathunne vrouwen, kinderen niet mede-
gerekend, allen onschuldige slachtoffers
van priesternyd en prisstershaatDe oude
ren van jaren weten het nog. Wat hadden
die schoolmeesters misdaan Antwoordt,
katholieke broodroovers, het blyft u eeuwig
tot schande 1
En waar hebben liberalen en socialisten
•oit eene kerk afgeschaft Zoekt het gansch
land door en gy zult geen enkel geval kun
nen vinden. Integendeel, over 25 jaren,
evenals nu, rijzen voortdurend nieuwe ker
ken als echte kunststukken uit den grond
voor kerken is er alty'd geld in overvloed,
maar voor steenwegen en andere werken is
het Staatsbaksken droog dan is er niets
meer te bekomen. Ook de pastoors van den
tegenwoordigen tijd zyn niet meer tevreden
met hunne sterke, rustige, geriefelijke pas
torijen van voorheen. Ziet Vlaanderen rond
de pastoorswoningen zyn villa's geworden,
met puntgevels en torentjes, gebouwen van
)raaf en luister en och arme onze Lieve
leer bezat zelfs geenen steen om zyn hoofd
op te laten rusten. Christus, van wien de
priesters zich de opvolgers ja, maar
?eene navolgers heeten, was arm en ver
aten bij behoeftigen en noodlijdenden
moest hy zich spijzen en rusten, terwyl de
pastoors van heden zwemmen in overvloed
en lekkernh. Zy heulen met de grooten en
machtigen der aarde, winnen gela in over
vloed en dan nog durven zy op den stoel der
waarheid klagen en jammeren dat zy
verdrukt en vervolgd worden en by elke
kiezing, komen diezelfde leugens voor den
dag!
Wat zyn toch de tijdén veranderd
Vroeger ging men naar de kerk om te
bidden en God te danken in de kerk zocht
men kalmte voor het geschokt gemoed,
troont in lijden en beproevingen. Op den
dag van heden, zyt gij nauwelijks neerge
zeten of de herder aer parochie, herhaalt
het oude, afgezaagde deuntje van kiezing,
priester- en godsdienstvervolging, met het
daarby passend sausje van duivel en hel en
eeuwige verdoemenis.
En in plaats van te kunnen bidden, zooals
het behoort, en met welk doel gij u ter kerk
hebt begeven, gaar de mistijd voorbij in ver-
maledyaingen en vervloekingen van en naar
den predikstoel en in wendig klaagt gy Ja
de kerk is nog enkel eene politieke mee
tingzaal, en de priester een vyand van al
wie Diet slaafsch voor hem buigt en den
nek kromt.
En dan klagen de heeren pastoors dat het
geloof verslapt I
Kan het anders, beste lezers
De afdeeling Aalst van het Willemsfonds
ontving voor nare boekery een werk, geti
teld Geschiedenis van het Tooneel te Aalst
en bezonderlyk van de Koninklijke Rederyk-
kamer de Catharinisten onder kenspreuk
Atnor Vindt, door Valery D'Hondt.
We willen thans nog geen oordeel uit
drukken over de waarde van dat boek in
zyn geheel, doch toevallig, het boek ope
nend las ik op bladz. 61 het volgende
Dank zy de glorierijke regeering van
Albrecht en Isabella, die hier met de beste
inzichten heengetogen waren, verhieven
zich handel en nijverheid uit hunnen kwij
nenden toestandeen nieuwe dageraad
ging voor onze rederykers-genootschappen
op en terecht mag men zeggen dat voor de
Aalstersche Kamers, gelyk voor de meest#
Rederijkersgilden van Vlaanderen en Bra
bant het grootste deel der eerste helft dezer
eeuw een echt gulden tijdvak was.
Zulke geschiedkundige ketterij uit te kra
men, voor iemand die het toch beter moet
weten, gaat toch over zyn hout.
Al wie over onze geschiedenis ernstige
werken heeft geraadpleegd, weet immers
dat juist de regeering van Albert en Isa
bella het verval kenmerkte, het zede
lijk en verstandelijk verval van onze
Vlaamsche streken, waar ondanks de boek
drukkunst, het onderwijs als 't ware te niet
ging, het werk door de Spaansche moorde
naars begonnen, werd op geestesgebied
onder de regeering van Albert| en Isabella
voltrokken.
De schrijver zelve zegt op bladz. 62 Een
streng plakkaat was in 1601 weliswaar door
de Aartshertogen uitgegeven, interdicee-
rende alle spelen ende dichten rakende de
Catholyke refegie, ende dat degene geper
mitteerd, geviseert moeten worden door den
Pastor, principaelen officier ende wet van
de plaetse.
We vragen u wat er in zulke voorwaar
den van de letterkunde moest geworden en
tot welk peil ze dalen moest. Ook laten de
produkten van de volgeüde jaren daarover
niet den minsten twijfel.
Misschien is de schrijver een leeraar
van meening, met minister Descamps. dat
het nu 't oogenblik is, dat rampzalig tijdstip
plechtig te herdenken, ter eere van koning
Albert en Elisabeth, die echter voor zulke
eer hebben bedankt, omdat tij ten minste
niet verkwezeld zyn.
We knippen uit het beknopt verslag
der Kamer, de korte inhoud der rede
voering door onzen volksvertegen
woordiger M. RENS uitgesproken,
over de middelbare onderwijsgestich
ten van ons arrondfssement.
De heer Reus. Twee jaar geleden, in
den loop der beraadslaging over deze be
grooting, heb ik gevraagd om het herin-
richten van eene middelbare school te Gee-
raadsbergen, van eene voorbereidende af
deeling ter middelbare school van Ninove,
alsmede van eene handelsafdeeling ter mid
delbare school van Aalst. Tot staving mijner
aanvraag, beriep ik mij op de voorschriften
van een groot getal huisvaders. De achtbare
minister antwoordde my dat hij de zaak
zou onderzoeken, doch enkel onder 't op
zicht van het algemeen belang.
Verleden jaar kwam ik daarop terug eu
de heer Woeste bestreed myn voorstel. Dat
moet ons niet verwonderen want het acht
baar lid hemoeit zich enkel met de belan
gen van zyn arrondissement, om ze te be-
stryden. De heer minister vond, van 2yneu
kant, niets beter te doen dan zich aan te
sluiten by de bewijsvoering van den heer
Woeste.
Ten onrechte zegde de heer Woeste dat de
voorbereidende afdeeling te Ninove geene
leerlingen had in 1884, toen men ze afschaf
te. Er waren 75 leerlingen.
De heer minister van wetenschappen en
kunsten luistert niet hy voert liever ge-
prek met collega's, zeker er op betrouwen
de dat de heer Woeste daar is om in zijne
plaats te antwoorden. Gelach links).
Volgens den heer Woeste is er te Ninove
niets veranderd sederd 1884 Hij weet noch
tans heel goed dat sedert dien tyd een libe
raal bestuur zyne vrienden heeft vervan
gen.
Er zouden onmiddellijk veel leerlingen
zyn, zonder te spreken van de voorberei
dende afdeeling, die in stryd met hetgeen
de heer Woeste beweert, niet kan verward
worden met de lagere scholen.
Hecht de heer minister van wetenschap
pen en kunsten zyne goedkeuring aan hei
geen de heer Minister zegde
En zoo ja, keurt hy den omzendbrief af,
in 1897 door den heer Schollaert uitgevaar
digd P
De heer Woeste heeft ongelijk het getal
leerlingen als argument aan te voeren,
want terwyl er maar 490 leerlingen zyn in
aangenomene scholen, zyn er 547 in de
gemeen tescholen
De heer A. Hubert, minister van Nijver
heid en Arbeid. En in de vrye scholen
De heer Rens. Geen enkel argument
van den heer Woeste houdt dus steek.
Ik vestig daarenboven de aandacht van
den heer minister op het feit dat de gemeen
teraad van Ninove de herinrichting heeft
aangevraagd van de voorbereidende afdee
ling der middelbare school.
Ik hoop dat de heer minister niet bij voort
during de bevelen zal volgen van den heer
Woeste die geene nieuwe middelbare school
wil in zyn arrondissement.
Sprekende over de herinrichting van do
middelbare school te Geeraardsbergen achtte
de heer Woeste dat de bestaande scholen alle
voldoening schenken aan de bevolking.
Daar weet echter de heer Woeste niets van
hy kent Geeraardsbergen niet, daar hy er
enkel ieder jaar eenmaal komt om het feest
maal van den klerikalen kring by te wonen.
Stellig, zoo wenschen het de vrienden van
den heer Woeste te Geeraardsbergen, doch
er zijn daar niet enkel vrienden van den heer
Woeste. Honderden huisvaders eischen daar
de herinrichting der middelbare school. Te
Geeraadsbergen bestaat er nog slechts een
katholiek college en van de vryheid der
huisvaders is niet eens meer sprake.
Te Aalst ismen het ook eens om eene
handelsafdeeling te vergen en de katholieke
schepen verklaarde dat hy naar een lokaal
uitziet. Zal de minister niet toegeven aan
het verlangen de gansche bevolking P
(Links Zeer wel IJ
De heer Woeste. De heer Rens beweert,
dat ik my om de belangen van myn arron
dissement niet bekommer.
De heer Rens. Zoo denkt er de bevol
king over.
De heer Woeste. Siöds 36 jaar wordt
ik er herkozen dit feit is my voldoende.
De heer Buyl. By de laatste verkiezing
hebtgy duizenden stemmen verloren,
De heer Woeste. De h'eer Rens herin
nerde aan een redevoering, hier door mtf
voor een paar jaar uitgesproken. Ik blyf
by hetgeen ik toen zegde.
De heer Rens Uw© opgaven zijn onjuist,
