P
FT /o ;M?r'-
'1'SSEMENT a
SATISCH WEE
Prijs 3 centiemen het nummer
Vijfde Jaargang Nuuimer 13
Zondag 27 Maart ilMO
lETIVir
WILLEMSFONDS.
Liberale Werkmanskring.
Vaandelinhuldiging.
Voor de Werklieden.
Ah Ah
Als hel schip lek is
verhuizen de ralten.
Aan de Ouders
De Keuze der School.
Wie niet draaien wil,
Sta stil.
Moeder Juslicia.
Leesl en Verspreid!
De Volksffazet.
A bonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den t uiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
r de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
voor c
Prjjs der Annnnrprv Gewone centiemen
j RekUmen 75 centiemen j per drukregel
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frmk
AALST, tiC» SL1ART 19IU.
De kostelooze boekerij van het Wil
lemsfonds, afdeeling Aalst, gevestigd
Graaf Egmont Groote Markt, is
alle zondagen open van 101/2 tot
111/2 ure voormiddag.
De hulpboekerij te Nieuwerkerken,
bij Madame We Van Sande, is open
alle Zondagen van 7 tot 8 ure 's mor
gens.
Woensdag avond ten 8 uren in
Graaf Egmont, Pol Demont-
avond. Voordracht door den Voor
zitter M. Ach. Brijs. Concert
Liederen gezongen door heeren en
juffrouwen.
ALGEMEENE VERPLICHTE VERGADE-
RING op Zondag 3 April 1910, te 3 1/2 ure
stipt namiddag ©p boete van 25 centiemen
Op Zondag 1 Mei aanstaande, hul
digt de Vooruitstrevende liberale
Jonge Wacht van Assche baar Vaan
del in.
Aangezien de vrienden van Assche,
talrijk deelnamen aan de Viering der
25* Verjaring van de stichting van
onzen liberalen Werkmanskriug, heeft
het Bestuur besloten aan die inhuldi
ging deel te nemen, en, rekent opdat
de leden van den Kring op 1 Mei tal
rijk aan die inhuldiging zullen
deelnemen
Prijs heen en terug 1 fr.
De klerikalen beloven aan de werk
lieden den hemel hiernamaals, indien
dezen hun lot verduldig dragen
hoe erbarmelijk het ook weze. En al
beschikken de klerikalen zoomin over
den hemel dan ik of gij, toch laten
eenvoudige arbeiders er zich aan beet
nemen, en lijden en strijden zoogezegd
voor godsdienst en geloof, welke bij
de politiek niets te zien hebben, maar
eigenlijk voor de klerikalen, de ach
ter uitkruipende partij van Belgie.
De socialisten beloven aan de werk
lieden den hemel hierbeneden met het
collectivism, al is die aardsche hemel
zoomin bereikbaar als het bijten in de
maan. Ze stellen den arbeider als
vijand tegenover de bazen, tegen de
kapitalisten, al zijn de voornaamste so
cialistische hoofden van ons land man
nen die pe kruipen hebben, die groote
kapitalen bezitten, en veel tijd noodig
hebben om hunne koepons te knippen.
Toch laten de gaaien zich met al dien
prietpraat bij den neus leiden en loo-
pen die kopstukken achterna als waren
het redders.
En eindelijk de christen demokraten,
verlekkerd op hetgeen er door kleri
kalen en socialisten met beloften te
bekomen is, combineeren het spel en
slaan dobbelen troef uit, ze toonen
aan de eenvoudigen van zin, den poli
tieker* $ot en den eul, ze beloven den
hemel van hierboven en den hemel
voor hier omlaag. Dat is te veel voor
een partij en buiten de ajuinstreek,
zijn er geen patiënten die de pillen
slikken kunnen.
We spraken onlangs over idealen.
Hoe eenvoudiger de menschen zijn en
hoe onwetender, hoe gemakkelijker
zij nevelbeelden voor werkelijkheden
nemen, hoe gemakkelijker zij geloof
hechten aan onmogelijke wonderen,
hoe gemakkelijker ze zich laten op
winden voor een hersenschim, voor
^en niemendal, omdat de eenvoudige
mensch aangetrokken wordt door het
geheimzinnige en het wonderbare.
Wij, liberalen, hebben tot plicht,
de werklieden de waarheid te zeggen
al is ze niet zoo schoon ons is het niet
geoorloofd de arbeiders te bedriegen
en te misleiden met beloften welke
door niemand te verwezenlijken zijn.
We moeten hen wijzen op de werke
lijkheid, hen wijzen wat de val-
sche beloften zoowel bij de klerikalen,
als bij de socialisten waard zijn hen
toonen dat alle lotsverbetering het
werk moet zijn van de evolutie en niet
verwezenlijkt kan worden door wat er
hiernamaals gebeuren moet, noch door
geweldenarij.
Wij moeten de arbeiders wijzen op
al de practische instellingen waardoor
zij hunnen toestand verbeteren kun
nen, we moeten hundoen verstaan hoe
1 noodzakkelijk den leerplicht is, hoe
hatelijk den klassenstrijd, hoe de
werkman door zich aan te sluiten bij
al onze inrichtingen van onderlingen
bijstand, van pensioenbond, herverze
keringskas,werkeloozenfonds en weldra
hopen we door ie verzekering op het
levi n, zijn lot verbeteren kan en zijne
toekomst en die van zijn gezin kan
verzekei en.
Die inrichtingen zullen natuurlijk
nog immer voort beter en voordeeli-
ger worden, de wetgeving zal door
een vrijzinn g g"evernement zoodanig
passend wezen dat weldra, de mutua
liteit in de zeden van het volk zal drin
gen, mutualiteit voor het heden en
voor de toekomst.
We moeten de arbeiders leeren vrij
zijn, alle beloverij en boerenbedrog
wantrouwend, dan zullen zij de prin
ciepen der liberale partij waardeeren
en medegaan door evolutie, door ver
draagzaamheid en geleidelijken voor
uitgang.
Nu komt het uit. In het schandaal der
likwidatie van de kloosters, in Frankryk,
hebben de klerikalen weeral eene looze rol
gespeeld
De voornaamste plichtige, Duez, was de
man der kloosters. Ze werkten te zamen om
het gouvernement te foppen.
Het bewijs dat Duez een klerikaal is
I11 1905 werd dat oneerlyk heerschap door
den Paus ontvangen.
Hij deed de reis van Parys naar Rome op
zonderlinge manier. Hy reisde met zyne
vrouw, maar daar de man niet voortkon
zonder zyne maitresse,Mmf Poirier, gebaar
de hy ze by toeval in Zwitserland te ontmoe
ten.
Het trio zette de reis naar Rome voort
Mm# Duez bemerkte wel de plichtige betrek
kingen die er tusschen haar man en Mm0
Poirier bestonden en ze speelde niet weinig
op haar poot.
Te Rome had de oneerlyke Duez een lang
onderhoud met den Paus, waarin de kwestie
der kloosters het voornaamste onderwerp
Toen we 25 jaren geleden het exode be
woonden van een legioen politieke tafel-
springers. tandvleeschioopers en budjetkna-
gers van allen kaliber, die de liberale schuit
in aller ijl verlieten om te gaan nestelen in
het klerikale vaartuig, dat hen onvergan
kelijk toescheen en onuitputbaar voor hunne
.on verzaad bare vraatzucht, haalden we de
schouders op en dachten Geduld maar,
alles heeft een einde en al waant men
't schip nog zoo sterk de ratten zelve, die er
gemak en buit zoeken, zullen het want ver
knagen, en 't schip doen zinken.
De boot was stevig en er viel byster veel
te knagen, zoodat jaren lang het gebroed
voortwoekerde en verbazend aangroeide,
maar thans is ze vermolmd en doorge
knaagd, de boot is lek, blykbaar is ze aan
't zin Ken en menige rat, door het voorgevoel
gedreven verlaat thans de klerikale schuit
om elders een onderkomen te vinden, of zich
op het wrak zoo goed in te richten, dat ze
bij 't verder dobberen geen vrees heeft te
koesteren.
1
De zeteljagers van hoogere vlucht, zy die
't best in staat, zijn den toestand van het
wrakwordend klerikale schip te beoordeelen
geven het voorbeeld en vinden ze geen ver
zekerd onderkomen in de klerikale rangen,
zoo zoeken ze naar oori gat om ten gepasten
tyde te vluchten en elders bevrediging van
hoogmoed en eerzucht te vinden.
I)e lonkjes en wenkjes der heeren de
Bethune aan de Daensisten in de streek en
in de stad van Aalst zijn v- el beteekend en
wat meer is ook kluchtig. I)e pollenhandjes
worden niet geteld. d< oude pruiken der
Aalstersche dompery, zetten zure gezichten
en de brieven der ministers aan den kony-
nenbaron Louis de Rethüpe. kan menseden
weken met geen dozijn vergrootglazen in
de klerikale gazetten meer vinden. Kleine]
geschenkjes onderhouden de vriendschap, y
Dat is de dageraad eener nieuwe politieke
cluyte gespeeld op het achterdek van het
dompersvaartuig. Titel der cluyte kwak
zalverij voorhangsel democratieach
tergrond eerzv.cht en fanatism. Of het nu
eigenlijk tot eene opvoering zal komen blijft
te bezien, dat zal daar van afhangen of men
het eens worden kan over de verdeeling der
rollen.
Wat er van zy, de toebereidselen zijn be
langwekkend en als 't. past zullen we er
onze lezers wel eenige bezonderheden over
mede cleelen. Maar de toebereidselen zyn
er, al worden ze in stilte, in petto
gemaakt. --x
Dan zullen w-"> ons dehkel'yk. nog eenige
pinten goed bloed maken, met. vele anderen,
als we P. Va,11 Muylenberghe in de armen
van den baron, aan den boezem zullen zien
liggen van F'. Daeris en de brabanconne
zal weerklinken op tie laatste redevoering
van dezen laatsten over het openbaar onder-
wys en zijne stemming van woensdag laatst
over het millioen aan de kloosters, 't Zal 1
goddelijk schoon zijn. V
Zoo verzijn we echter nog niet. DegenèrK
nochtans die de organisatie van het Daen-
sism in handen hebben zullen of kunnen niet.
meer loochenen, dat er iets van is.
Als het schip lek is verhuizen de ratten.
Ziedaar het besluit, daarvan. Overigens de
stormloop welke thans plaats heeft om voor
de kiezing benoemingen te bekomen is onge
hoord, dat ziet, men ook weeral eens te
Aalst met de benoeming van een nieuwen
arrondissement^ commissaris, 't Is een ge
loop en een gewroet, al ginge in mei eerst
komende de wereld vergaan.
Het klerikale schip zinkt.
Binnen een achttal dagen eindigen
de Paaschvacantiën. Vele ouders
maken er gebruik van om hunne kin
deren naar de school te zenden of van
school te veranderen.
Wij kunnen de ouders niet genoeg
aanraden hunne kinderen naar de offi-
cieele Staats-en j Stadsscholen te
zenden, waar de overheid toch moet
zorgen dat er plaats genoeg is om al de
leerlingen, die zich aanbieden, te aan
vaarden. Ingeval ze, zooals in zekere
scholen wel eens gebeurt, zouden
geweigerd worden, dan verzoeken wij
de ouders er ons van te verwittigen.
Een groot getal personen zeggen
bereid te zijn de invoering van den
leerplicht bij te treden onder voor
waarde dat de ouders de vrije keuze
eener school bezitten.
Oppervlakkig beschouwd is zulks
heel schoon en gansch de oppositie is
het eens om de godsdienstvrijheid van
alle Belgen te eerbiedigen. Doch heeft
men wel eens nagedacht over den prac-
tischen kant van de vrije keuze der
school r
Indien men die vrijheid toestaat aan
katholieke huisvaders, dan moet ze
ook gegund worden aan vrijdenkers,
aan protestanten, joden, enz dan
moeten de inwoners van het kleinste
dorpje uit Vlaanderen of Luxemburg
ze zoowel bezitten als die uit de
grootste steden des lands. Men begrijpt
dadelijk dat de uitoefening van die
vrijheid voor vele personen slechts een
ijdel woord is Hoevele huisvaders
zijn er inderdaad niet die thans, om
zich niet allerhande moeilijkheden op
den hals te halen, geen gebruik maken
van hun recht om hunne kinderen van
de godsdienstlessen te ontslaan P
Zal men dan in alle dorpen en sleden
1 scholen inrichten volgens de gods-
1 dienstige en wijsgeerige overtuiging
Ider huisvaders
Volgens welke grondslagen zullen
die scholen ondersteund worden Zal
j men de toelagen berekenen perleerling
of per klas In elk geval zal het eene
jacht worden op de kinderen, want hoe
meer leerlingen, hoe meer toelagen en
het gezag van den onderwijzer zal ver
minderen, de tucht uit de school ver
dwijnen.
In vele plaatsen ziet men nu reeds
in de officieele scholen klassen opge
propt met 70, 80, 90, tot 120 leerlin
gen. In de vrije scholen verdubbelt
men de klassen om grooter toelagen te
kunnen opstrijken. Om leerlingen aan
te winnen gaan priesters, kasteelheeren,
invloedrijke katholieken van huis tot
huis om de ouders te pramen, te be
dreigen en te dwingen hunne kinderen
naar de goede school te zenden,
meer om de toelagen dan om de ziel
van 't kind.
En in diegoede school prent men
maar al te zeer godsdienstige dweep
zucht en partijdrift in de harten der
kinderen. In de school, in alle scholen,
nochtans zou eene atmosfeer moeien
heerschen van reine vrede en onder
linge liefde en genegenheid in alle
scholen zou men alleen de wetenschap
moeten onderwijzen en zonder de gods
dienstige overtuiging, van wie ook,
te kwetsen de algemeene voorschriften
ontwikkelen, die in elk hart gegrift
zijn en die kunnen samengevat wor
den in het. Doe niet aan anderen,
wat gij niet wilt dat men u doe.
Catechismus en heilige geschiede
nis kunnen voorzeker best aangeleerd
worden door de priesters. De berei
ding tot de eerste communie gebeurt
wel in de kerk waarom zou gansch
het godsdienstonderwijs er niet kunnen
gegeven worden
Doch die zaak is te eenvoudig ofwel
te lastig voor de priesters, die wellicht
over den noodigen tijd niet beschikken
om een half uurtje per dag godsdienst
les te geven
De vrije keuze der school is dus voor
vele ouders eene onmogelijkheid en
daarom dient het wetenschappelijk
onderricht gegeven te worden door
den onderwijzer, het godsdieest onder
richt door de bedienaars der eere
diensten.
De draaikunst wordt hedendaags op hoo-
gen prys gesteld. Wie daarin het record
spant, mag ook zeker zyn, al zyne even-
menschen in alle andere omstandigheden te
overtreffen.
En als we van draaikunst spreken is er
geen kwestie van het afgebrande werkhuis
van M. Gustaaf Van der Velde, te Aalst,
maar van de politieke draaiers, ook wel ge
noemd kazakaeerders en muilentrekkers.
Ten huidigen dage is er in ons landeken
voor niemand geen goevernementeelen zon-
neschyn meer, dan voor de draaiers, juist
omdat we de onuitsprekelyke miserie onder
gaan een ministerie te bezitten, dat ook uit
draaiers ofte muilentrekkers is samenge
steld.
Zyt wat ge wilt. socialist, daensist,
anarchist of gelyk welke soort met een uit
gang op tist, dat komt niet in aanmerking.
Maar draait uom, verraadt uw geweten en
uw overtuiging, verraadt daarenboven de
geheimen uwer vrienden, zelfs de geheimen
van hun privaat leven, wordt renegaat,
schynheiligaard, gaat zeven keer ter week
naar de kerk, ten spot van het Ideaal der
ware christenen en ge zyt zeker by de eerste
gelegenheid den Judaspenning te ontvangen
onder vorm van benoeming, bevordering,
sinekuur, ee re posten, al wat uw harteken
lust.
Ziet die ministers zjjn de muilentrek
kers er niet in overwegend getal Ziet de
klerikale kopstukken van Aalst, die elkan
derzoo teer beminnen ri 7.00 deftig zitten
te knikkebollen op de verlooning van de
Passie van Ons Heer. hoevelen zyn er niet
die daarin in eene bepaalde rol zouden kun
ne optreden.
Wat moet er geworden van oen volk by
wien zulke zeden, als door godsspraak wor
den opgehemeld en ten voorbedde aan het
publiek gebracht wat moet er geworden
van een volle bij wien gemis aan karakter
en gemis aan moreete eerlijkheid als de ver-
hevenste burgerdeugden dienst doen.
Verachtelijke troep, die karakkeerders
voor wie. opinie en geweten niets zyndie
voor 't genot van gunst cri geld en eer alles
veil hebben en alles zouden verknopen, hun
•eigon vader, hun eigen kind. als ze er maar
don gewenschlen judaspenning voor ont-
Ziedaar nochtans het volkje dat de kleri
kale heerschappij ons als 't puik der samen
leving opdringt. Liberaal zijn. rechtzinnig
katholiek zijn.... weg ermee, draaier moet
ge zijn, kazak keenior, anders is er voor u
niets, want bij de klerikale
Wie niet draaien wil
Sla stil.
De .lusticie wordt verbeeld, zooals men
weet, door eene geblinddoekte vrouw, dra
gende in de hand enne balans, hetgeen be
duidt dut het gerecht steeds ONPARTIJDIG
en GELIJK zou moeten zijn voor iedereen.
Ileilaas In ons arm landeken, waar dé
rechtbanken, na ene jarige klfrikale
regeering, bijna uifsluitelijk sa men gesteld
zyn door zuigelingen der Alma Mater, is het
stellig dal. Moeder Justieia zich maar al te
dikwijls niet geneert e» ns eventjes onder
haren blinddoek uit Ie kijken om de poli
tieke kleur te zien van dengene, dien zij te
vonnissen heeften men zou waarlijk heden
daags kunnen zeggen, zooals vader La Fon
taine
Naar go zijf kaiholijk of antiklerikaal
Zoo stijgt f daalt Moeder Jnsticia's
vegschaal
W ij lezen indeidaad hef volgende in een
brusselsch dagblad
Bij den adcokuat. - Ik u as hier geko
men (wij laten In t woord aan den verhaler)
om een onderhoud met hem hebben, we
gens moeilijkheden, welke ik heb meteenen
twistzieken gebuur. moeilijkheden welke
mijne nijverheid bedreigen.
De ad vokaal is een der meesters der balie
van Brussel, llij had aandachtig 1 n ernstig
de ontwikkeling mijner grieven aanhoord.
Welnu, vroeg ik hem, raadt gij mij aan
in proces te gaan
Ik raad nooit aan te proeedeeren, ant
woordde hij mij maar mij dunkt dat: indien
fÜ besluit een proces aan uwen iwistzie-
en gebuur in te spannen, het op voorhand
gewonnen is. Zoodat wij het dus zullen be
ginnen, vroeg ik Hij krabde zich de kin
Niet te gauw, want het is niet. voldoende
eene goede zaak voor te hebben.... hy stak
de hand uit naar oenen hoop ingebonden
boeken, welke op zijne tafel lagen. Ik dacht
dat hy het wetboek zocht en daar ik het ne
vens mij zag liggen, overhandigde ik het
hem. Neen, dat niet, zoo sprak hy.
Hij nam dan het rechterlijk jaarboekje,
dat hy onmiddelyk doorbladerde. Toen hy
aan de bladzijde kwam, welke hij zocht, be
studeerde hij ze in 't langen in 't breed.
Zyn gelaat w.-rd somber en ik hoorde hem
binnenmonds mompelen«Duivel,duivel...
Zyne vingers hielden niet op angstig aan
zyne kin te krabben.
Luister, sprak hij, na eene tamelyk lange
overweging. Ik zie daar dat de rechters voor
dewelke wij zouden moeten verschijnen,
allen welgekende katholieken sijn. Uw
tegenstrever is het ook.... Gy, gy zyt in uwe
gemeente gekend als een vurige en ieverige
liberaal.... C< 1 niet in proces, want gy zoudt
het zeker verliezen. Wat, riep ik uitwan
neer ik het goede recht voor my heb
Heilaas, ja. I zoo verre zyn wij thans in
Belgie gekomen. Het is echt schandaligdroe-7
vig I... maar 't is zoo I...
Ja, geachte lezers, zooverre zyn wh geko
men Doch laat ons hopen dat er weldra een
einde zal komen aan dergelyke schreeu
wende onrechtvaardigheden Laat ons ho
pen dat weldra de zon der gerechtigheid
zal schnnen, opdat er in ons vaderland, dat
maar al te lang zucht onder het klerikale
juk, meer gelykheid en meer rechtvaardig
heid moge heerschen
