P
S*
hbt arrondissement /Q/q^s
BERAAL. DEMOCRATISCH
Prijs 5 centiemen hol nummer
Vijfde Jaargang Nummer 28
Zondag 10 Juli 1910
Aalst-Kermis.
De rondreizende
bibliotheken
Herziening der
Kiezerslijsten.
P. Denderman en
Gelooven en Weten.
P. Daens.
Nog P.
Denderman
en P. Daens.
Alles voor de Kloosters.
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en deri buiten voorop betaaibaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen:
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen j Per e'e
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst.
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank
AALST, 9 JULI 1910.
MAANDAG lf"JÜLI. Groot Concert
en Wafelslag ten 6 ure namiddag in
a Concordia.
Ten 9 uren 's avonds Groot BAL,
De Concerten onder de leiding van M.
F. Coesens.
WILLEMSFONDS.
ZONDAG 17 JULI, Veldfeest in den Hof
van Concordia voor de Leden van het Fonds.
Muziek, Zang en Wafelslag.
De eerste zondagen van September te Moor-
sel en Erembodegem Opening der Boeke
rijen, opgeluisterd door Muziek en Zang
en Voordracht.
van liet Willemsfonds.
In 1904 brachten eenige Vlaamsche Libe
ralen 4000 frank byeen, en schonken die
som aan het Algemeen Bestuur van het
Willemsfonds, dat daarmee het werk der
kostelooze rondreizende bibliotheken in
richtte.
Sedertdien worden kistjes, gevuld met 50
a 100 boekdeelen, aan vertrouwde personen
op den buiten gezonden, die den inhoud
kosteloos uitdeelen. Deze bestaat uit romans
en novellen, die altyd met nuttige werken
over geschiedenis, weienschap, landbouw,
kunsten en ambachten saamgebonden zyn.
Is een kistje uitgelezen, het wordt naar
Gent teruggestuurd en door een ander, met
een nieuwe collectie werken, vervangen.
Zoo groot-.is de invloed van die lectuur op
onze dorpen, dat de geestelijkheid aanstonds
bet werk van het Willemsfonds heeft nage
volgd en nu ook'op dezelfde wyze clericale
boeken in omloop brengt. Zoo veel te beter
Al wie leertr lezen, leert denken, en wie
denkt ontsnapt vroeg of laat aan het cleri-
calisme.
Vele liberalen beginnen dat te begrijpen.
Van daar dat, sedert eenigen tijd, de giften
van 100 fr. (1en prijs van één bibliotheek)
toevloeien.
Onder de laatste begiftigers stippen wij
aan de twee gebroeders Lippens, zonen
van den oud-burgemeester van Gent, volks
vertegenwoordiger Louis Franck en zijn
twee broers Karei en Frans en den heer Van
de Venne, volksvertegenwoordiger van
Kortryk.
Indien ieder Vlaamsch dorp zijn rondrei
zende bibliotheek kon krijgen, dan ware
het weldra uit met de heerschappij der pas
toors en dér onwetendheid. Vlaamsche
Liberalen, vergeet het niet l
Onderzoekt en eischt uioe rechten
Van 1 Juli tot 30 Oogst aanstaande zullen
de ,Schepenkollegie's overgaan tot de her
ziening der kiezerslijsten voor de wetge
vende Kamers, de provincie en de gemeente.
De nieuwe lijsten zullen gelmg zijn van
1 Mei 1911 tot 30 April 1912.
Daar het mogelijk is, ten gevolge van
politieke gebeurtenissen, die thans altijd na
kende zijn, dat de ontbinding der Kamers
onvermijdelijk,worde, zoo hebben de inwo-
ners van het gansche land er het grootste
belang bjj hunne inschrijving te eischen
terwijl alle antiklerikale vereenigingen tot
plicht hebben de kiezerslijsten met de groot
ste zorg mogelijk te herzien.
Vergeten wy niet dat wij in 1911 kunnen
geroepen wordefr om tot de verkiezing der
Kamerleden over te gaan
Dat onze vrienden ook uit het oog niet
verliezen dat er in 1911 in het gansche land
gemeentekiezingen zullen plaats hebben
nu, daar het hoogst waarschijnlijk is dat
ir. November aanstaande de algemeenma-
ing dér kieswetten zegepralen zal, zoo
£LOrten wij verwachten dat de kamerkie
zers naar de stembus zullen geroepen wor
den ten gevolge van eene algemeene ont
binding der gemeenteraden.
Die bijzondere en hoogst belangrijke om
standigheden verplichten alle antiklerikalen
ditmaal met dubbele waakzaamheid de kie
zerslijsten te onderzoeken.
Wij noodigen dus onze vrienden uit om
huune titels te dóen gelden.dat zij die nog op
de l\j6ten van 1 Mei laatstleden in voege
niet ingeschreven staan of die er op staan
«iet een te klein getal stemmen en dus kies
recht verkregen hebben of recht aan bijge
voegde stemmen zich wenden tot het
bureel der Liberale Associatie.
Dat men van heden af de verstandelijke
herziening der kiezerslijsten beginne.
3. Zij, die een der openbare bedieningen
vervullen of vervuld hebben, die een der
ambten bekleeden of bekleed hebben, die een
der beroepen uitoefenen of uitgeoefend heb
ben, aangestipt in artikel 19 van voormelde
wet.
Zij die sedert eersten Juli 1909 eigenaar
zijn van onroerende goederen, hebbende een
kadastraal inkomen van minstens 150 fr.,
hebben recht, als eigenaar, op twee bij
gevoegde stemmen voor de Gemeente.
Niemand kan meer dan drie stemmen heb
ben voor de Kamers en de Provincie, noch
meer dan vier voor de Gemeente.
Aan de Vrriendea die van
woonst veranderen.
Lyk wij het hierboven reeds zegden, de
kiezerslijsten die geldig zullen zijn van
1 Mei 1911 tot 30 April 1912 zullen ter be
schikking en tot onderzoek van het publiek
neergelegd worden van af 8 September aan
staande.
Om recht te hebben in Oktober 1911 te
kiezen moet men 1. de gemeente bewonen
van I Juli 1907 tot 30 Juni 1910, zonder ze
zelfs tijdelijk verlaten te hebben 2. Belg
zijn van geboorte3. 30 jaar zijn op
Mei 1911.
Ziehier de bijzonderste bepalingen betref
fende het kiesrecht
Om kiezer te zijn is de eerste vereischte dat
men geboren Belg zij, of de inburgering be
komen hebbe.
Daarenboven moet men nog de volgende
voorwaarden vereenigen
Om kiezer te zijn voor de Kamer moet men
op eersten Mei 1911 ten volle
25 jaar oud zijn, voor den Senaat, voor de
Provincie en voorde Gemeente 30 jaar.
Om ingeschreven te zijn als kiezer voor
de Kamer, den Senaat en de Provincie, moet
men op eersten Juli lOlö ten min
ste sedert één jaar ten volle in de stad
of gemeente verblijven voor de Gemeente,
sedert ten minste driejaar.
Hebben recht op éêne bijgevoegde stem
Voor de gemeentekiezingen, de kiezers
van ten volle 35 jaar oud op eersten
Mei 1911, gehuwd, of weduwenaar met
kinders, ten minste 15 frank persoonlijke
belastingen betalende aan den Staat
in de gemeenten van meer dan 10,000 zie
len van 2,000 tot 10,000 zielen, 10 fr. in
de mindere gemeenten, 5 fr.
Voor de verkiezingen voor Kamer en
Senaat is deze belasting vastgasteld op ten
minste 5 frank.
Die belastingen moeten bestaan voor het
loopende jaar en voor het voorgaande. De
niet als werklieden ontlasten moeten de be
lastingen voor 1909 betaald hebben.
Voor de werklieden is het voldoende dat
zij een huis bewonen, welk voor gemelde
sommen als belastbaar aangeteekend is op
de bejastingsrollen.
Hebben ook recht op éène bijgevoegde stem
De kiezers, eigenaars, voor eersten
Juli 1909, van gronden of huizen ge
vende een kadastraal inkomen van 48 fr.
of van eene inschrijving op het Grootboek
der openbare schuld, of van een renteboekje
op de Spaarkas, gevende ten minste eenen
iaarlykschen intrest van honderd frank en
bestaande sedert eersten Juli 1909.
Hebben recht op twee bijgevoegde stemmen
1. Dezen, die alle twee de bovengenoemde
voorwaarden van huisvader en eigenaar
samen bezitten
2. Zij, die drager zyn van een der diplo
ma's titels of getuigschriften, opgesomd in
artikel 17 der wet van 12 April 1894
Waar de wetenschap begint, daar begint
het onderzoek, het navorschen der waar
heid, de twijfel aan tot dan toe voor waar
heid aangenomen begrippen daar eindigt
het fanatism.
Daarom wordt de wetenschap met wan
trouwen, ja, veelal met vijandschap beje
gend door de hoofden der vele godsdiensten,
welke op aarde bestaan, omdat de macht der
priesters berust op de armoede der zielen,
op het blind geloof, op het fanatism.
De wetenschap wordt, gelijk de vrijheid,
door de belijdenis geduld voor zoover zy zich
ten dienste stelt der hoofden, voor zoover
ze een werktuig wil zyn van verstandelijke
overheersching en onderdrukking.
Waar de wetenschap een dogma raakt
wordt ze verafschuwd en verketterd, en
worden de geleerden als misdadigers behan
deld. Geen enkele belijdenis gedoogt vry
onderzoek, vrij denken, geene enkele ge
doogt den twijfel.
Dat ondervonden honderden en honderden
geleerden en onder anderen Roger Bacon,
die om zijne opzoekingen, als tooveraar
verketterd werd en een groot deel van zyn
leven in de gevangenis doorbracht Pieter
d'Abano die voor zyn wetenschappelijke
werken uitgegeven na zijne dood in beelte
nis verbrand werd in 1316 Ceccod'Albanië
schryver eener encyclopedie, en welke voor
ketterij op70-jarigen ouderdom te Florenzia
in 1327 levend werd verbrand Giordano
Bruno, die het wereldstelsel van Kopernic
openbaar onderwees en op bevel der mkwi-
sitie levend werd verbrand na 6 jaren de
foltering in Venetie's looden gevangenis te
hebben ondergaan, en wiens standbeeld
thans prykt vlak voor het Vatikaan Gali
lee, welke als ketter werd veroordeeld op
70-jarigen ouderdom, om na op de knieën
zijne ketterij te hebben afgezworen in de
gevangenis te worden opgesloten. Zijne ket
terij bestond hierin dat hij de beweging der
aarde bevestigde en beweesAlfons X
koning van Castillien, die een academie
stichtte waarvan Arabische en Joodsche ge
leerden deel uitmaakten en onttroond werd
door de vijanden zijner wetenschap en ver
draagzaamheid.
Menschen van verschillende natiën en be
lijdenissen, zullen samen werken en als
vrienden de waarheid zoeken op weten
schappelijk gebied, de wetenschap is de
bron der verdraagzaamheid maar diezelfde
menschen zullen als vijanden tegenover
elkander staan zoodra zij op 't gebied van
't geloof zullen treden.
De wetenschap is de bron van verdraag
zaamheid en van vooruitgang het fana
tism of blind geloof de bron van verval,
van vijandschap, haat en vervolging.
Zy die gelooven hebben niet noodig te
weten, want voor hen staat gelooven veel
hooger dan weten.
Het ideaal der ware geloovigen is Zalig
zyn ze die arm van geest zijn, want het ryk
der hemelen behoort hun toe.
Alle geloofsbelijdenissen (godsdiensten)
zijn de eenige goede, buiten dewelke er
niets bestaat dan dwaling en verderf.
Het geloof is de zekerheid, de wetenschap
is de twijfel.
Het geloof is een licht waarmee men al
het voorgehoudene voor waarheid aanneemt
zonder twijfel, zonder onderzoek.
De wetenschap is een licht waarmede
men naar de waarheid zoekt.
De Kristen Demokraten zyn geen vijan-
den van 't officeel onderwijs dat mogen,
dat kunnen zij, naar 't grondbegin der
rechtvaardigheid en der eerlijkheid, die
een voornaam punt, eene reine zijde is
van hun ideaal, niet zyn.
Zoo is de aanhef van een artikel in het
orgaan van M. P. Daens, Het Land van
Aelst, verschenen. (Nummer van 19 Juni).
P, Denderman, al wie zyn artikel met
aandacht leest heeft er de overtuiging van,
is een officieel onderwijzer, wat beter ver
trouwd met onderwijszaken dan M. P. Daens
die er veel over praat zonder er iets van te
kennen 't geen overigens het geval is
met vele dingen waarover hij raaskalt.
Maar dat P. Denderman, die reeds arti
kels leverde voor de Vrije Klok, juist de
.4 van M. P. Daens kiest, om als verde-
r van 't officieel onderwijs op te treden,
loopt over zyn boutje. En daarom is de
aanhef van zyn artikel een absolve voor
zich zelve De Kristen Demokraten zyn
geen vijanden van het officieel onderwijs
P. Denderman en P. Daens dat vloekt
tegen elkander als een feestgewaad in een
sterfhuis P. Denderman is officieele onder
wijzer, P. Daens is er de erfvijand van
P, Denderman weet hoe rond hem de kloos
ters het officieel onderwijs bekampen, hoe
ze éen voor één op den buiten de officieele
scholen verdringen, hoe de Donnekens en
vreemde paters de broodwinning overrom
pelen van wereldlijke onderwijzers hij
weet hoe P. Daens den 23 Maart 1910 laatst,
1 millioen 200 duizend frank stemde voor
de kloosters die 't officieel onderwijs onder
mijnen, en hy springt dien man terzijde,
om hem te steunen in zyn af brekers werk.
P. Daens, kent niets van onderwijs, en
zoozeer ligt hem nog de kamp der jaren
1879-1884 op de maag, dat hy zorgvuldig
het gebruik van het woord officieel onder
wijs vermijdthet stuit den man nog tegen
de borst en hy bezigt allerlei uitdrukkingen
om het te vermijden Staatsche onderwij
zers enz. Hy kent zelfs het onderscheid niet
tusschen officieel, aangenomen en vrij on
derwijs en raaskalt er maar op aan als een
asschepoester over schilderkunst.
Dan voegt P. Daens daarby nog een ge-
meene streek en vraagtHoeveel woor-
den hebben de Liberalen der Kamer ge-
sproken om nog in dezen zittijd de Hon-
gerloonen weg te nemen uit het Staats-
Onderwijs. Neen, neen, M. Daens. gij
alléén de held van 79 hebt de belangen van
het officieel onderwijs verdedigd brave
ziel, ge kunt het zoo goed zeggen ik heb
krachtig gesproken.
Ik heb krachtig gesproken 1 millioen
200 duizend franken voor de kloosters, om
't officieel onderwijs vooruit te helpen, en
een artikel van P. Denderman De Kristen
Democraten zijn geen vijanden van 't offi
cieel onderwijs en daarmee is de schoolpo
litiek van M. P. Daens op haar pooten gezet.
De officieele onderwijzers, die zich op die
manier laten paaien moeten meer dan goe
den wil bezitten.
M. P. Daens heeft het millioen gestemd
voor de kloosters om, zooals hij zegt, de
jaarwedden der wereldlijke onderwijzers
der kloosterscholen te verbeteren en hy ver
telt in zijne gazet dat M. Woeste met M.
Schollaert het eens waren om te verklaren
Dit millioen hulpgeld wordt gevraagd,
opdat de vrije scholen hun wereldlijke
onderwijzers beter zouden kunnen beta-
len
Welnu, M. Woeste, het voorstel uitleg
gende in de zitting van 23 Maart zegde
AI. Woeste. - - De achtbare heer Masson
heeft ons gevraagd of het amendement voor
doel had de onderwijzers beter te betalen.
De achtbare heeren Van der Velde en
Masson bedriegen zich beiden, als ze aan het
amendement die gedeeltelijke beteekenis
hechten.
M. Masson. 't Is het hoofd van
t ministerie, die zulks heeft verklaard.
M. Woeste. Het amendement heeft
voor doel in geringe mate, de vrije scholen
te ondersteunen, en deze vrye scholen zyn
niet gesticht voor de onderwijzers
(Annales parlementaires bladz. 959) 't is te
zeggen het millioen is niet voor hen, en
noch M. Schollaert, noch M. Descamps,
minister van onderwijs hebben daarop een
iota geantwoord.
M. P. Daens, heeft de schoolpolitiek van
het goevernement gesteund ja, ja, ja
hy heeft een krachtig gesproken voor
't verderf van het officieel onderwijs, de
staat uit de school is het ideaal der klerika-
len, hoe hunne bijnamen ook wezen.
Waar zyn in ons arrondissement nog de
officieele meisjesscholen en wat is er gewor
den van de officieele jongensscholen
In ons land zijn er 14 officieele normaal
scholen afgeschaft datalles ten bate van de
kloosters voor welke M, P. Daens 1 millioen
200 duizend franken gestemd heeft.
Als P. Denderman, officieel onderwijzer,
die voorde middenjury, de waarde van het
klerikaal regiem, door P. Daens gerugsteund
schijnt ondervonden te hebben, in het eerst
komend onderwijzerscongres de schoolpoli
tiek en het schoolprogramma van M. P.
Daens zal verdedigen, zullen zyne collega's
verbaasd opkijken en hem vragen Frere,
qu'allais-tu faire dans cette galere.
J. Dender zoon.
cieel onderwijs in de grond te boren ln het
Vlaamsche land zijn behalve in de liberale
steden byna alle officieele meisjesscholen
afgeschaft, meer dan 200 gemeenten hebben
van hot klerikaal goevernement oorlof ge
kregen hunne eenige officieele school af te
schaffen.
Geheele kantons, b. v, Achel, Bree enz.
hebben geene enkele officieele school meer,
andere kantons zooals Oost-Roosbeke heb
ben nog 1 of 2 officieele scholen.
En waar de openbare Machten goede nor
maalscholen inrichten gelijk in Henegouwen
b. v. weigert het klerikaal goevernement
deze te erkennen, hoewel zy aan den Staat
geen duit zouden kosten en tot de best inge
richte scholen van het land mogen gerekend
worden.
Overal worden de wereldlijke onderwij
zers onderkropen door de kloosterlingen,
dat heeft P. Denderman reeds ondervonden,
in 1885 waren er in de aangenomen lagere
scholen 1,358 wereldlijken en 1,385 kloos
terlingen in 1907 was de verhouding 2,315
wereldly'ken en 5,644 kloosterlingen.
Het klerikaal goevernement ondersteunt
elke werking tegen het bfficieel onderwys,
M. P. Daens weet het genoeg, hij zie even
eens naar Bavegem hoe t daar gaat.
Het klerikaal goevernement verleent
maar altyd aan machtigingen tot het slui
ten van officieele scholen en alle klerikale
scholen hoe onbekwaam het personeel ook
weze, worden aangenomen.
Wat snatert M. P. Daens van Vrede.
Elk millioen aan de kloosters is een steek
aan 't officicl onderwijs. En het gezanik
over hongerloonen, is maar zand in de
oogen van de officieele onderwyzers, welke
M. P. Daens aan zyn lyntje tracht te hou
den, terwijl hen 't gras van onder de voeten
wordt gemaaid.
Het schoolprogram ma der Kristen Demo
craten, is in werkelijkheid het klerikaal
programma.
Moest over twee jaar, de klerikale meer
derheid in de Kamer versterkt worden door
een of meer demokraten gelijk M, Daens.
ze zouden in zake van onderwijs volgens
hun programma stemmen met M. Woéste,
gelyk M. Daens het heeft gedaan den 23
Maart laatstleden.
Dat ware de genadeslag voor het officieel
onderwys. Slechts een antiklerikaal goever
nement kan het onderwys in ons land de
waarde en de plaats teruggeven waarop
het recht heeft in ons nationaal bestaan.
Dat zullen P. Denderman en alle officieele
onderwyzers wel begrypen.
De officieele onderwijzer, die de school
politiek steunt van M. Daens, werkt tegen
zyn eigen onderwys.
J. Dender zoon.
In Het Land van Aalst van 3 juli schry ft
P. Daens
De Gazetten mogen schry ven en kyven,
twintig jaren lang zonder ophouden
c< In ons land zal een Officieel Onder
in wijs blijven en een vrij onderwijs.
Wat valt er dan te doen P
Zorgen dat cr Vrede zy tusschen beiden
en vooral dat Alle onderwijs goed weze.
Het schoolprogramma der Daensisten is
dat der klerikalen.dat heeft M. Daens met
daden en woorden in de Kamer bewezen.
Als christen demokraat, zei hy, omdat
het overeenkomt met ons programma, zal
ik het amendement stemmen, (zitting van
23 maarthet millioen voorde kloosters) En
dit zei hy, en dit deed hy ondanks de verkla
ringen van Woeste, niet tegengesproken
door 't goevernement en alhoewel de dege
lijkheid der vrye scholen door niets is ge
waarborgd.
In ons land zal een officieel onderwys
blyven.... en tusschen officieel en vry onder
wys moeter Vrede zyn.
Dat is onnoozele praat, M. P. Daens, het
vry onderwys wordt door het klerikaal goe
vernement en door u gesteund om het offi-
Wanneer de liberale bidden schrijven
dat al de bezorgdheid der klerikalen gaat
naar de geestelijkheid en dat de kloosters
van alle slag met volle handen uit de open
bare kassen putten, dan zyn er nog perso
nen, welke hieraan schijnen te twijfelen. Wy
willen derhalve onze lezers op de hoogte
brengen van het aantal nonnen, die in onze
stad Aalst als aangenomene onderwijzeres
sen werkzaam zyn. Men telt er
2 nonnen-bestuursters aan 1000 fr. 2000 fr.
3 -onderwijzeress. aan 900 fr. 2700 fr.
3 850 fr. 2550 fr.
22 >- 750 fr. 16500
18 in de bewaarsch. met toelage 14000
48 met gezamentlijke toelage van 37750
Zou ons stadsbestuur niet beter doen het
officieel onderwys te bevorderen en aan
48 dochters der burgers- en werkersklas
toelaten in het onderwys eene deftige brood
winning te vinden, waardoor ze misschien
eenen ouden vader of eene oude moeder
zoudeD kunnen ondersteunen. In die aan
genomene kloostersscholen zijn slechts
4 wereldlyke-onderwyzei essen in bediening
waarvan ééne 900 frank jaarwedde geniet.
Zulks dragen wy op aan den heer Daens en
houden den naam van bedoelde onderwy-
zeres te zyner beschikking, wel wetende
dat zy zelve niet zal durven klagen.
By de 37750 frank bevat de begrooting
nog verscheidene duizenden voor schoolbe-
hoeften en gy ziet, vriend lezer, dat de bravo
maseurkens een mooi sommeken uit do
stadskas halen waarvan er bitter weinig in
de handen der neringdoeners terecht komt.