IS
het arrondissementaalsj-
BE RAA-L, DEMOCRATISCH WEEKBUD.
Vijfde Jaargang Nummer 39
centiemen liet nummci
Zondag 23 September 1910
I 1
"~KlizERSLl J ST EN.
Willemsfonds.
Stad Aalst.
BEIAARDSFEEST
Voor Taal en Vrijheid.
Heropening der Kamers.
TOMBOLA
De Ëersle Communie.
Huiswerk.
Land van Vooruitgang.
De Kloosterplaag.
Abonnmcntsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voorde stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, i, Aalst.
Prijs der Annoncen
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen j P 1
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank.
AALST, SA SEPTEMBER i»10
- De Kiezerslijsten voor het jaar
1911-1912 van de steden en gemeenten
van het arrondissement Aalst, liggen
'ter inzage van 't publiek ten bureele
der Liberale Associatie, Groote Markt,
Aalst, waar de liberale vrienden zich
kunnen overtuigen, ol zij op de Kie
zerslijsten zijn ingeschreven, met het
gétal stemmen waarop zij recht heb
ben, en ook inlichtingen kunnen geven
over personen die er met te veel stem
men zouden op voorkomen.
Het Bureel der Liberale Associatie
gelast zich het noodige te doen om
aan liberale vrienden hun recht toe
te Jtennen.
Het Bureel is open alle dagen der
wéék van 9 tot 12 ure voormiddag,
en-van 2 tot 6#ure namiddag, alsook
dei* Zondag morgend van 9 tot 10 ure.
Liederavonden voor 't Vrouwvolk
Algemeene Herhaling
FEEST MOORSEL
Maandag, 26 September, te 8 uur
stipt 's avonds, in de Bovenzaal van
Graaf Egmont.
De afwezige leden kunnen het Uit-
stapje niet meemaken.
Heden Kondag 85 September
om 5 uren namiddag, zal er door Aalst-
Voorwaarts, afdeeling van den Onpartijdi
ge!! Bond van Neringdoeners en Ambachts
lieden eén buitengewoon
gegeven worden tor Groote Markt alhier.
De 11.11. Karei DE METTE van Aalst.,
Beiaardier des Konings en SCHYNKEL,
Stadslieiaardier van Oudenaarde, evenals
vt r:;ebillige liefhebbers, die, van boven op
-oiiïen toren afwisselingen' op Hoorens en
-Bazuinen zullen voordragen, hebben hunne
medewerking beloofd.
De fanfaren Les Vrais Amis Constants
en der Vrije Br an dieeer zullen de fees-
telykHèden opluisteren.
Eené tusschenpoos voor klokkenspel, door
den 13 jarigen jongen heer Modeste De Mctte
zal de Concerten, door voornoemde muzie
kkei'.uitgevoerd, verbinden.
's Avonds prachtige Verlichting
der Groote Markt.
tso* Vertooning.
GALA-FEEST, op Stadsschouwburg,
■Zondag, 2 October eerstkomende met
de medewerking van Mevrouwen,
M'. Daenens, Delhaye-Gyssels, Mejuf-
1 frouw E. Polvliet, de jonge juffer
1 Gulinck en de Symloniekring Door
-Eendracht Groot. 'Men zal opvoeren
'i. Onontwikkelde Mcnschen,
Tooneelspel in drie bedrijven van V. Leon,
vertaling van A. Van den Heuvel.
2. I» It O O M E INT
Blijspel in twee bedrijven door K. Van Ryn.
Al de vrienden der tooneelkunst
zullen er aan houden deze Galaver-
tooning bij te wonen als blijk van hulde
aan onze ijverige tooneelmaatschappijj:
Voor Taal en Vrijheid.
De wetgevende zittijd zal dus begin
nen den 8 November eerstkomende.
Belangrijke besprekingen zullen van
den beginne af plaats hebben over
de schoolpolitiek van het gouverne
ment, over de congokwestie en de ver
lapte millioenen, over de eenmaking
der kieswetten.
Men weet dat thans de voorwaarden
tot stemrecht verschillend zijn voor de
Gemeente, de Provincie, de Kamers
en den Senaat.
Dit verschil en de verscheidenheid
der voorwaarden van ouderdom, ior-
tuin en onderwijs zijn zoo groot, dat
onze kieswetten en warboel uitmaken,
.waaruit weinigen wijs worden en wel
ke geen enkele Belg hij weze advo-
kaat of minister zou kunnen uitleggen
zonder er zich toe voorbereid te heb
ben..
Wijzen wij echter op de twee schan
daligste schikkingen door de klerika-
len geschoven in de gemeentekieswet
ten ten haren voordeele
i° De vierde stem.
20 De betrekkelijke Evenredige Ver
tegenwoordiging.
De grondwet behelst het meervou
dig stemrecht der 1, 2 of 3 stemmen.
Dit is reeds al te erg, en zal eerlang
ook uit de Constitutie moeten verdwij-
der GEWEZEN WEESJONGENS
onwederroepelijk vastgesteld op Zon
dag 3 October 1910.
Er zal te kiezen zijn tusschen twee
artikels der grondwet, daar is geen
andere uitkomst aan
Art. 6 Alle Belgen zijn gelijk voor
de wet.
Art. 47 De eene Belg zal 1 stem
hebben, de andere zal er 2 ol 3 bezit
ten.
Een dezer twee artikels moeten
verdwijnen want volgens art 6 isart.47
eene leugen, of wel volgens art. 47 is
art. 6 eene leugen Daar wij wel we
ten dat niemand art. 6 zou durven
afschaffen zal het dus wel het meer
voudig stemrecht zijn dat men als een
schandvlek uit de Belgische kieswet
zal moeten wisschen.
Welnu voor de gemeentekiezingen
waren de klerikalen nog niet tevreden,
ze moesten hij de 3 stemmen nog eene
vierde voegen om hunne rijke partij
gangers, hunne politieke priesters en
paters de overmacht te schenken te
gen het arme volk.
Die vierde stem zal, we zijn er schier
zeker van weldra tot het verleden
behooren, want alle antiklerikalen en
de katholieke gekozenen van Brussel
en van nog andere arrondissementen
zijn er volstrekt tegen
Dit is de eerste onrechtvaardigheid
welke zal veroordeeld worden en zulks
te gemakkelijker, dat ze niet door de
grondwet is bekrachtigd, zoo min als
de volgende.
In de kleine gemeenten, ten minste
in het overgroot getal dier gemeenten
hebbende klerikalen de meerderheiden
de groote steden integendeel, behoort
de meerderheid der bevolking tot de
antiklerikale partijen.
Wat gedaan
Welnu de klerikalen schreven in de
wet de volgende bepalingen
a) De lijst die meer dan de helft der
stemmen behaalt (al ware't maar eene
stem meer) zal al de zetels bekomen.
b) Als geene enkele lijst de helft der
stemmen bekomt wordt de Evenre
dige Vertegenwoordiging toegepast
Maar om deel te nemen aan de ver
deeling der zetels moet eene lijst HET
DERDE der stemmen bekomen in de
kleine gemeenten en slechts HET
ZESDE in de volkrijke steden
Aldus zijn in de klerikale gemeen
ten de oppositiepartijen niet vertegen-
woordigd en hebben in tegendeel de
klerikalen hun deel der zetels in al j
de groote antiklerikale steden waar 1
liberalen en socialisten afzonderlijke
lijsten voorstelllen.
Doch deze schelmentruk zou wel
dra wel tegen hen kunnen uitval
len en daarom zal de volstrekte Even
redige Vertegenwoordiging ook wel
dra toegepast worden bij de gemeente
kiezingen, ondanks den tegenzin der
dompers, die slechts goed achten wat
tot hun voordeel strekt en tot nadeel
van anderen.
We vestigden de aandacht onzer lezers op
den nadeeligen invloed welke het dekreet
van paus Pius X betreffende de eerste com
munie hebben zal in Belgie, bezonderlyk in
de meest verachterde streken op onderwijs
en opvoeding welke nog zoozeer te wen-
schen laten.
Deze meening wordt, door vele katholie
ken gedeeld, in zooverre dat door vrienden
van het klerikaal ministerie in de groote
dagbladen wordt verzekerd, dat minister
Schollaert tengevolge van dat fameus de
kreet er meer en meer aan denkt den
leerplicht in te voeren.
Maar de vrienden van de opbeuring des
volks zyn de eenigen niet om tegen de eerste
communie op 7-jarigen ouderdom te protes
teeren. Ook de neringdoeners zien deze
achteruitzeilende nieuwigheid met leede
oogen aan.
Een maatregel die de aanhangers der kle
rikale volksverstomping moet aangenaam
zijn, wordt dus afgekeurd door intellectueele
katholieken, en fel over den hekel gehaald
door de neringdoenden, verkoopers van
eerste-communie-artikelen, die ook van
dien kant een gedeelte van hun reeds karige
winst gaan afgepeuterd worden.
Blyft nu te zien of de pauselijke onfeil
baarheid, dit niet als, niet-in-aanmerking-
komende beuzelarijen beschouwt l?
Op economisch gebied is er in ons land
sedert een 30-tal jaren zeker veel.veranderd
Wy leven in een tijd van werkstakingen,
van verzekering tegen werkeloosheid en
van vereeniging der bazen, zoowel als der
werklieden.
Dit alles oefent een grooten invloed op de
werk-of levensvoorwaarden van hen, die
buitenshuis in dichte drommen' hun brood
gaan verdienen.
Maar wie denkt er aan de ellendige zwoe
gers. die thuis hunnen tyd en hun leven
verslijten aan zoogenaamd huiswerk
In vele gevallen wordt dit huiswerk ge
daan aan een hongerloon want de arme
zwoegers moeten de concurrentie letterlijk
uitz weeten.
Daarom, in dezen tijd, dat er, op politiek
gebied, zoo geweldig geschermd wordt
met liefde voor de werkende klasse, was het
een roerende gedachte om in de tentoon
stelling te Brussel, nevens al die pracht en
weelde, ook de miskende eu vergeten huis
werkers in hun bescheiden bedrijf ten toon
te stellen.
Zien doet gedenken, en de nederige huis
werkers zyn meer onze sympathie waard
dan de geruchtmakende gesyndikeerde
werklieden, daar deze laatsten over 't alge
meen veel beter bedeeld worden dan vele
werkslaven, die zich thuis hunne beste
krachten met een hoogerloon laten afkoo-
pen.
Dr Persoons, liberaal volksvertegenwoor
diger, heeft de tentoonstelling van het huis
werk bezocht, en ziehier'wat hy daarover
schrijft
Door huiswerk wordt hier verstaan het
uitoefenen van'hun stiel door die werksters
welke niet naar fabripken of werkhuizen
gaan. maar die thuis op hun eigen kamer
tje of in hun eigen werkplaats lange uren
zwoegen tot het veroveren van het dage
lyksch brood voor hun gezin.
Zeer belangwekkend en hoogst leerzaam
is deze tentoonstelling. Men ziet er, in zyn
naakte werkelykheid, het zolderkamertje
waar een linnenstikster, van 's morgens
vroeg tot's avonds laat, haar naaimachien
in beweging brengtin een hoek het bed,
met hier en daar gelapte sprei bedekt,
alles rein nochtans eene stoof waarop,
tyj het middaguur, in aller haast, het zuur
verdiende maal zal worden gekooktop
het raam, een bloempot aan den wand,
een vogelkooi een tafel, twee stoelen....
Geen ruimte, slecht lichtonvoldoende hoe
veelheid luchtOp het gelaat der werkende
vrouw de kenmerken van bloedarmoede
Daar nevens nog armer, nog ellendiger
eet- en slaap- en kook- en werkvertrek eener
bloemen maakster, de lippen bont geverfd
door de voorzeker vergiftige bestanddeelen
der geleurde werkstoffen.
Hier is de werkstal waar een manden
maker de wissen dooreenvlecht tot korven
of leunstoelen, eigenaardig figuur, tusschen
zyn menigvuldig, ordeloos dooreengeworpen
gereedschapginds werkt de kleermaker
dag en nacht onafgebroken voort, wanneer,
in het seizoen, het op bepaalde uren te
leveren werk soms overvloedig wordt, en
op andere tijden lange dagen naar eenige
bezigheid snakkend. De hoedenvlechter
herschept met zyn rappe vingeren de dorre
stroohalmen in keurige hoofddeksels de
marmerpolijster brengt er de door zyn druk
kende hand glad gewreven stukken steen
tot statige pendulen of schouwgarnituren
ineen de handschoensnyder voert er zyn
onafgebroken strakke aandacht vergend
vak methewonderenswaardige vaardigheid
uit. En dit alles geschiedt in het midden
zelf waarin deze menschen dit werk ver
richten, zonder verbloeming, zonder ver
scherping, zooals zij het werkelijk uitvoe
ren in hun dagelijks gedoe.
Ons werk. sprak Burgemeester Max in
zyn puike openingsrede is een werk van
goede trouw. Niemand trachtte de toestan
den te dramatiseeren een enkele bezorgd
heid was de onze het weergeven van de
werkelykheid 1
Des te meer zal men er zich van over
tuigen, wanneer het zal geweten zyn dat in
ons inrichtend komiteit nevens elkander
gevonden worden en de onzijdige mantel
van den Staatsambtenaar, en de vervaarlijk
klerikale partij van pater Rutten, en de
phrygische muts van den petroleur Camille
Huysraans en de deftige jas van den laatsten
vertegenwoordiger van het doctrinarism,
uw nederige dienaar.
Strevende naar het zelfde doel, leerden
wy elkander des te beter waardeeren im
mers het aanzien van de volksellende kan
alleen voor gevolg hebben om goed geaarde
menschen op de baan van den plicht by
elkaar te brengen.
Dit werk is dus een werk van goede
trouw. Des te dieper is het gevoel van me
delijden dat ons aangrijpt bij het aanschou
wen van dergelijke wantoestanden op so
ciaal gebied. Doch nevens het medelijden
met hen die slachfoffers zijn dezer toestan
den, voelen wy ook de dringende noodza
keiykheid deze te verhelpen.
Hoe is het mogelijk dat in een land als het
onze, waar enkele meters verder aan de
beschaafde werell een schouwspel wordt
aangeboden, verbazend van pracht en ryk
dom en vernuft, de bewijzen worden bijeen
gebracht der 218,000 werklieden of de 17
der totale werkersbevolking, nu nog in
dergelijke anti-hygiënische voorwaarden
moeten werken
Dit bewijs zal voorzeker meer te weeg
brengen tot het invoeren van betere wetge
ving op gebied van gezondmaking van
werkerswoningen van wettelijke regeling
der werkuren, dan honderden en duizenden
voordrachten of sociale studiën het zouden
vermogen,
Pynlyker nochtans bloedt het hart by het
overzien der tabellen waarop de honger-
loonen zyn aangeteekend door velen dezer
thuiswerkers verdiend.
Er zitten daar drie kantwerksters van
Brugge, drie ineengekrompen, kromgerug-
de figuurtjes. Hun wezen is waskleurig
diepgerimpeld de doffe, glanslooze oogen
zijn onverpoosd naar hun kantkussen ge
keerd om voor zich te zien moeten zij
gansch hun naar werk verwassen lichaam
pjes schokkend optillen hunne ivoren vin
gertjes spelen gestadig, eindeloos, met hou
ten spilletjes waarop het blakwitte garen
is gewonden, en prachtige versierselen,
artistieke kunstge weefsels worden aldus door
willooze wezens geschapen. Feeën werk is
het hunne, zoo fyn, zoo edel-
En vraagt men haar Moedertje, hoeveel
kunt ge zoo al verdienen dan valt van
die lippen die nooit gelachen hebben, het
stil gedwee antwoord En frank daags,
Menheire En hoe lang moet ge daar
dan voor werken
Veertien uren, Menheire - - Ziet ge
nog goed, moedertje Min oogen zin
flauw, Menheire, en zi doen mi pine, Men
heire 1
En de tabellen der werkuren en der
loonen grynzen ons toe 70 uren werkens
voor 8 fr, 97 c. loon 66 uren voor 3 fr.
t
Is dat menschelyk, ik vraag het in ge-
moede
In den hof dezer tentoonstelling zyn ook
nog hier en daar woonhutlekensopgebouwd,
welke met de stiptste nauwkeurigheid de
woonplaatsen van sommige werklieden
weergeven,
Zoo ziet men er, by voorbeeld, het huis
van den nagelmaker uit het Walenland. De
blaasbalg van zyn smidse wordt in werking
gebracht door een in een wiel loopenden
hond, evenals het gebeurt in dekernma-
chienen bij onze landlieden.
Daar vindt men ook den werkstal der
Lokersche haarsnijders. Wy hebben allen,
honderden malen, deze werkstallen gezien
en het valt ons dus niet meer op hoe vuil en
hoe ongezond zij zyn. Doch het publiek uit
andere gewesten, die het voor het eerst
ontwaart, staat verbaasd over het mogelijke
van zulke toestanden.
Dit ook nog zal oneindig veel bydragen
tot het in voege brengen van wettelyke be
palingen op de gezondheids voor waarden
der werkmanswoningen.
Wy zullen het als een plicht aanzien in
den toekomenden zittijd der Kamer het onze
bij te brengen, om zoo haast mogelijk in
deze wantoestanden verandering te doen
brengen I
Het voornemen van Dr Persoons zal onge
twijfeld door alle goede herten met instem
ming begroet worden
Belgie is een land van vooruitgang,
maar daaraan heelt het klerikaal gou
vernement weinig of geene schuld.
De klerikale vooruitgang veropenbaart
zich slechts op financieel gebied
i° Vooruitgang voor de belastingen.
20 Vooruitgang (zeer groote) vóór
de openbare staatsschuld.
Op elk ander gebied is het de voor
uitgang op zeeldraaiersmanier.
De klerikalen boffen op den lof der
vreemden wat b. v. het onderwijs
betreft, dat die vreemden beoordeeld
hebben naar hetgeen ze ervan te zien
kregen in de Tentoonstelling, (waar
van schier alles naar klerikale wijze
getrukeerd was).
Op het congres der officieele onder
wijzers zonden verschillende Staten
afgevaardigden, om hunne belangstel
ling in het volksonderwijs tebetoonen,
het Belgisch goevernement was niet
vertegenwoordigd, immers Belgie heeft
geen minister van onderwijs.
Weer ryzen als paleizen,
De kloosters uit den grond.
En inderdaad, duurt het zoo nog een tyd
voorter zal geen dorp meer zyn in Belgie óf
het zal ten minste een klooster bezitten vah
paters benevens een of meer van nonnen.
Paleizen zyn het, echte kasteelen en daarin
woont de zoogezegde vrijwillige armoede,
welke niets anders is dan overvloed en on
bezorgdheid voor de toekomst, verlooché-
ning der familiebanden, miskenning .der
natuurwetten en maatschappelijke verplich
tingen te midden van prachtige gebouwen,
welgeschikte meubelen, schoone lusthoven
en goedvoorziene kelders.
Welk nut stichten ze voor 't algemeen
Daar waar gewerkt wordt, is dat werk
over slechts de uitbuiting der jeugd, het be
derf van plaatselijke nijverheden, het ver
nietigen van het degelyk volksonderwijs, de
doodende mededinging aan al de nederigste
werksters der omnngende bevolking.
Daar waar niet gewerkt wordt, moet het
fortuin, de schatten welke de meeste kloos
ters bezitten op andere manieren verzameld
worden.
Hoevele erfenissen welke rechtmatig aan
niet-ryke familien moesten ten goede konjen,
niet zelden aan arme weduwen en wée^en,
worden aldus door de ryke kloosters yiet
verzwolgen. De vrijwillige, komrnerlooze,
weelderige armoede van paters en iiQnnen
wordt maar al te dikwyls overtollig gevoed
met het lyden en de ellende van benadeelig-
de bloedverwanten. In het klooster worden
de nauwste familiebanden verbroken ver
leden week nog vertelde ons een veront
waardigde vader, dat zyne dochter welke
non is, hem, haar vader, had verzocht haar
het genoegen te doen, zyne bezoeken zoo
weinig mogelyk te herhalen zij mocht niet
toegeven aan de ijdele gevoelens der we
reld.
In de kloosters wordt den huwelijken
staat, als iets min waardigs aanzien, de moe
derschap als eene onvolmaaktheid, het huis
gezin als iets wat de ware christen schuwen
moet.
En nevens die zedelooze grondbeginselen,
we zeiden het reeds hi^rboYea, berokkenen
