Kleine Menschen
wpiH HE* ARRGNDfSSEM5NT/ijC|^<j>.
BERAAL, DEMOCRATISCH WEEKBLAD.
Prijs 3 centiemen het nummer
Vijfde Jaargang Nummer 46
Zondag 15 November 1910
Pensioenhond van Aalst.
DE TROONREDE.
Hel stilzwijgen.
Opening der Kamers
De Troonrede.
Iet millioe» 200,000 fr.
voor hel vrij onderwijs.
Schoolkwestie
Hel zwarl gevaar.
Een schandalig
ïnaclilmisbt-uik.
Abonnmentsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voorde stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
Prijs der Annoncen
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen j Per dr"krege
Dikwijls te herhelan annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank.
AAI.ST, 1 NOVEMBER 401O.
ZONDAG, 13 NOVEMBER, stor-
ting in Concordia van 10 1/2 tot
12 oren voormiddag.
Wij herinneren de ouderlingen er
aan, dat zij om het pensioen van 65 fr.
te bekomen in 1912, nu nog mogen
storten. De storting dit jaar gedaan
voor 15 December, zal aanzien wor
den als verricht in 1909.
Willems-Fonds Afdeeling Aalst
Jaarlijksche Algemeene Vergadering
op Maandag, 14 November 1910, te
8 uur stipt 's avonds, in Graaf
Egmont Groote Markt.
VOORDRACHT
door den heer Julius Sterck
Onze Kunst gedurende de 160 eeuw
met Lichtbeelden.
STAD AALST. - Zaal CONCORDIA.
o
Opvoering van
Toorieelspel in 4 bedrijven van A. Waasdijk.
Op Zaterdag: 19 November 1910
te 7 uur 's avonds,
door het Gezelschap van den
Nederlandschen Schouwburg van Gent,
Bestuurder Heer Arthur Hendrickx,
niet de medewerking van de
Symphoniekring Door Eendracht Groot
Leiding Heer F. Coessens.
Nieuwe décors van M. Arthur Carael.
PRIJZEN DER PLAATSEN
Beschermerskaarten 5 fr. 1' Rang 2 fr.
2C Rang 1 fr. Gaanderij 0,50 fr.
o—
N. B. Mits vertoon der kaarten van
1* Rang en opleg van 50 centiemen, kan men bij
den lieer Richard De Stobbeleir, Groote Markt,
eene voorbehouden plaats bekomen, den Don
derdag 17 en den Vrijdag 18 November, telkens
van G tot 8 uren 's avonds en den Zaterdag
19 November, van 's middags tot 1 uur.
o—
De damen worden vriendelijk
verzocht hunnen hoed af te doen
op de plaatsen van eersten rang.
Kaarten zijn te bekomen in verscheidene
Cafés der Stad.
Ul»ernle Werkinanskring.
Op Zondag 27 November 1910, te 6 uur
'savonds, Tooneelvertooning met
Voordracht.
Bezondere programma's voor dit feest
zullen aan de leden bezorgd worden.
De enkele belangrijke zinsneden
welke uit de troonrede verdienen aan
gestipt te worden zijn de volgende
1) Voor geene opoffering moet het
land terugdeinzen waar het geldt het
peil der nationale opvoeding, die
milde voortbrengingsbron te ver-
hoogen.
2) De huisvader behoort het recht
te waken over de opvoeding en het
onderwijs van zijn kind, vrij en ten
volle onafhankelijk de school te kie-
zen, waaraan hij het vertrouwen
zal. Mijne regeering zal u maatre-
gelen voorleggen, om de uitoefening
van dit altijd geldige recht doelmatig
te waarborgen.
Buiten deze aangehaalde zinsneden
bevat de troonrede niets dan gewoon
heden en woordenkramerij er toe strek
kende het publiek te doen gelooven dat
ons gebenedijd klerikaal goevernement
geene andere bezorgdheid heeft dan de
welvaart van den werkman en den ze
delijken en stoffelijken vooruitgang van
het land.
Nieuwe millioenen opofferen om de
kassen te vullen der vrije klerikale
scholen,andersgezeid van de kloosters
Dat aan den vader van familie het
echt behoort te waken over de opvoe
ding, het onderwijs van zijn kind, dat
betwisten we niet, en het is nooit in
den zin gekomen van een onzer dat
recht te ontkennen of te verloochenen,
doch wij voegen erbij dat het niet
alleen een recht is, maar dat het een
plicht is voor den huisvader, zijn kind
een behoorlijk onderricht te doen
geven.
Wij, liberalen, verklaren luide, dat
zou de burgerlijke wet den vader ver
plicht en terechte zijn kind te
voeden, het te verschaffen het brood
des lichaams, het ook billijk is dat de
wet hem de verplichting oplegge zijn
kroost ook het brood des geestes te ver
schaffen. Wij willen leerplicht, de kle-
rikalen willen het verplicht onderwijs
niet, we nemen daar nota van.
Dat men groote opofferingen moet
doen om het onderwijs van het volk
steeds uit te breiden, zoo luidt wel ons
programma, maar het is noodzakelijk
iet eens te zijn over den aard der op
offeringen, welke men van ons eischt.
Nooit zullen wij er in toestemmen de
Kassen der kloosters te vullen en er de
millioenen in te gooien, welke het kle
rikaal goevernement zinnens is hen te
schenken.
Kortom, indien er in geheel de troon
rede slechts twee volzinnen staan van
eenig belang en die een helder licht
werpen op de inzichten onzer mees
ters. is er een volzin, welke het gan-
sche land verwonderd is er niet in te
vinden, namelijk den volzin welke de
inzichten moest te kennen geven van
ons klerikaal goevernement over de
eenmaking der kieswetten en de toe
passing der Evenredige Vertegenwoor
diging op de Gemeente en Provinciale
kiezingen.
Waarom dat stilzwijgen Zijn deze
vraagstukken niet sedert lang aan de
dagorde gebracht door de openbare
opinie Staan ze niet in 't program
ma, niet alleen van de antiklerikalen
partijen, maar zelfs in 't programma
der katholieken van Brussel En dan,
zal het eerste punt aan de dagorde der
Wetgevende Kamers niet zijn De
eenmaking der kieswetten en de Even
redige Vertegenwoordiging
Niettegenstaande dat alles, rept de
regeering er geen woord van Moeten
we gelooven, dat zij deze zoo noodigen
hevormingen verwerpt Niets veroor
looft ons dit te bevestigen. Wat mij
betreft, ik ben geneigd te gelooven,
dat de ministers het niet eens zijn over
die vraagstukken, en 't is de Kamer,
welke in haar antwoord aan de rede
voering des konings, zeggen moet, wat
ze begeert.
Dus voor veertien dagen zullen we
weten welk het lot zal wezen van de
Eenmaking der kieswetten en de Even
redige Vertegenwoordiging.
10 November 1910.
Jules RENS,
Volksvertegenwoordiger
Over de Eenmaking
deze meerderheid te regeeren, deze
te dwingen en met haar te spotten
Neendat kan of \dl niet langer.
Al wie niet klerikaal is, roept tot
de ministers Weg, uw plaats is daar
niet I ge vertegenwoordigt de meer
derheid van het land nietOntbin
ding Ontbinding
Het volk kan niet langer gedwee
blijven staan bij al den druk en de
driestheid vanwege dat bestuur, dat in
staat is om alles te verwezenlijken wat
naar onrechtvaardigheid en deug
nieterij riekt, maar niets kent van eer
lijkheid.
En de katholieken zouden in de ge
meenteraden van al onze groote cen
trums blijven zetelen, maar liberalen
en socialisten zouden uitgesloten blij
ven uit de kleineregemeenten En zoo
doende zou de klerikaal Heer en Mees
ter spelen over alles en over allen en
zijn groote zwarte hand leggen op
alles We zouden waarlijk rijp zijn
voor eeuwige slavernij, indien we nog
langer zulken toestand wilden verdu
ren. Er. onze parlementsleden zullen
er dan ook wel voor zorgen om die
Woeste-ministers uit het zadel te
lichten en een eerlijke kieswet te doen
aannemen dan zal er een adem van
vrijheid over het land gaan.
En intusschen, werklieden en vrij
zinnige burgers, de wapens hooger
dan ooit
Samen gestreden tegen den gemeen-
sc h appel ijk e?i vijand den klerikaal,
die, om langer aan het roer te kunnen
blij ven ons zou willen verdeelen op
allerlei gebied.
We zullen in zijn val niet terecht
komen.
Allen de borst omhoog en samenge
roepen Weg Ontbinding Zuiver
Algemeen Stemrecht Volstrekt Even
redige Vertegenwoordiging
Laat ons goed gereed houden, want
de groote srtijd naakt
Wij hebben Dijnsdag laatst de opening der
Kamers bygewoond koning Albert heeft
die opening plechtig ingehuldigd en de ge
woonlijke troonrede uitgesproken.
Men weet dat Leopold II die plechtigheid
sinds 18 jaren reeds had afgeschaft de
manifestatien die alsdan door de socialisten
en vooruitstrevende liberalen werden ge
houden ten voordeele van Algemeen
Stemrecht en andere rechtvaardige eis-
schen waren er de oorzaak vankoning
Leopold was overigens te veel autokraat om
eene dergelyke volksbeweging een 2d# maal
te verduren. Albert, in wien we een volks
koning zien, die zyn land en zyne onder
danen lief heeft en al doet en zal blyven
doen, hopen we, om de zedelyke en stoffe
lijke toestand van de massa te verbeteren
wil met het volken zyne wettige vertegen
woordigers zooveel mogelyk in aanraking
komen en hy heeft dus de plechtigheid dei-
troonrede tegen den dank der klerikalen,
weer in 't leven geroepen. Hy vreest of ont
vlucht de volksmanifestatien niet en dat
strekt hem tot eere 1
Ofschoon de Kamerzitting slechts om
1 ure plaats greep, waren we nochtans, zoo
als vele anderen, sinds 11 uren aan't oj)-
der Kieswetten.
Al diegenen, welke de zinnelooze
troonrede gehoord of gelezen hebben,
welke natuurlijk de inzichten of gevoe
lens van de koning zelf nietweergeetf,
begrijpen meer dan ooit dat het niet
langer mogelijk is dat ons land door
zulk goevernement bestuurd worde
Al de antiklerikalen deelen deze mee
ning. Weihoe, de katholieken, die
niettegenstaande hun meervoudig
stemrecht, hun vervalsching der kie
zerslijsten, hun uitkooperij en hun
dwang, in de twee laatste verkiezin
gen voor het parlement veertig dui
dend stemmen minder behalen dan de
oppositie, zouden zich veroorloven
draaide ook nog al eens rond M. Woeste
hy was ook meermaals in gesprek met de
katholieke ministers M. Woeste, den
onderkoning van de dompers, voor wien al
die fiere klerikale sicambers 't hoofd moeten
buigen en hun volksprogramma in hunnen
zak moeten steken, was gedurig in gesprek
met de ministers, zyne onderdanige die
naars zooals hij fluit moeten zij dansen I
De Saedeleer die hield zich een weinig
met iedereen bezig dat is de voorzichtigen
Monsieur Malin, zooals M. den baron
Louis de Bethune die mannen trachten
zien van waarde wind komt en dat zijn
tegenwoordig de goei
En zoo hebben we heel de vergadering in
oogenschouw kunnen nemen het aanzicht
was waarlyk interessant de socialisten
hadden allen een rood bloempje in 't knop-
at. De komst der koningin vergezeld van
e kleine prinsen en der gravin van Vlaan
deren, moeder van den koning, werd begroet
met de aanhoudende kreten van Leve de
Koningin 1 De socialisten znn alsdan zoo
als hunne liberale en katholieke kollegas,
als blyk van eerbied, rechtgestaan.
De koning werd onmiddelyk daarna aan-
,ekondigd en hij werd bij zijn binnentreden
oor een luidruchtig Leve de Koning
ontvangen. De socialisten van hunnen kant
riepen, en dat was hun recht, Leve 't aloe-
meen stemrecht Wij vragen de ontbin
ding der Kamers terwijl ze met duizende
kleine manifesten op en rond des konings
troon wierpen waarop dien eisch was
gedrukt.
Dat ontroerde de koning niet en ons dunkt
zelf dat die manifestatie hem niet hinderde
en hij ze zelf als heel natuurlyk aanzag en
zc begreep. Overigens Koning Albert is be-
ziaid met breede en volksgezinde gedachten.
Doch zijne gedachten en zijne strekkingen
mocht hy in ae troonrede niet neerschrijven
hd mocht alleen lezen, zoo wilt het de
grondwet, een diskoers dat door de ministers
werd opgemaakt en dat hun programma be
helst zoo komt het dat de troonrede zoo
ongekleurd en weinig belangrijk was en dat
koning Albert geen enkel woord heeft gerept
over ae verandering der kieswetten, noch
over verplichtend onderwys, noch over meer
andere punten,wiens verwezentlyking meer
eerlykheid en meer rechtvaardigheid dan
nu onder 't volk zouden doen heerschen.
De klerikalen zyn maar voor de recht
vaardigheid als zij alleen er van profiteeren.
Dat weet iedereen.
In de regeerings-kringen loopt het ge
ruchtdat het door de Kamer gestemd kre
diet van een millioen 200,000 franken voor
het katholiek onderwys in drie deelen zal
gesplitst worden.
Een derde zou dienen om de School gebou
wen te verbeteren, (leest kloosterscholen)
een derde zou geschonken worden aan de
wereldlyke en gediplomeerde onder wij», rs,
het ander derde deel zou aan gediplomeerde
geestelyken overhandigd worden.
Ge ziet het, het millioen is voor de
wereldlijke onderwyzers niet de kloosters,
de paters en nonnen stryken het grootste
deel op dat zal overigens ook een groote
ontlasting wezen voor al de rijke katholie
ken ten wiens laste het onderhoud van
hunne scholen viel.
't Is een echte plundering der Staatskas
ten voordeele van hen die het niet noodig
hebben
schuiven en om 12 uren namen we in
tribunen plaats. De zaal der Kamers was in
feestgewaad met hare beide gouden tronen
de eene voor onze beminnelijke vorstin, de
andere voor koning Albert.
De senators en volksvertegenwoordigers
komen allengskens binnen de senators
kent men van ver 't zyn meestal oü pêe
kens maar van 10 zyn er 9, zoowel volks
vertegenwoordigers als pèekens die ne klets
kop hebben 't is waarlyk de moeite waard
als men ginder boven zit, zoo in eens al die
honorabelen te zien binnen komen ge
ziet byna niet anders dan bloote knieën
en tusschen al die eerbiedwaardige vlaktens
zagen we onzen splinternieuwen volksverte
genwoordiger M. Moyersoen, fier zooals
's koningskat, glimlachend en duizendmaal
kontent rondloopen en pollen handjes geven
M. Rens zagen we in gesprek met M. Janson
en andere liberale collegas, M. Daens de
armen ineengeslagen doorkruiste de zaal en
Een voornaam duitsch vakblad Die
Pddagogische Zeitüng behandeld den on
derwijstoestand van ons land onder den titel
Deklerihalisering der scholen in Bel
gië en ziehier wat het schryft
«Op duizend militaire rekruten, besta-
tigt dit blad met verontweerdiging. is de
proportie van de totaal ongeletterden als
volgt In Duitêchland 0,7 in Zweden
0,8 in Denemarken 2
In Zwitserland telt men 20 ongeletterden
op 1000 in Holland 23; in Engeland 37
in Frankrijk 43 en in het klerikale Belgle
iOl
En de schryver laat die cyfers volgen met
eenige commentariën en bemerkingen die
weinig vleiend zyn voor ons landeken.
Dat zyn onbetwistbare cijfers die meer
zeggen aan een ganschen boek.
En toch zullende klerikalen nog uitroepen
dat zulks allemaal maar praatjes zyn van
die verduivelde framassons wiens eenige
doel is alle schade en oneer mogelyk aan ons
land te berokkenen en 't is omdat wy zoo
aan't staartje, heel en gansch van achter
aan komen van alle beschaafde volkeren, op
gebied van geleerdheid, dat de klerikalen
ons 't verplichtend onderwys weigeren.
Doch 't verplichtend onderwys moet en
zal er komen de menschen van welken
stand of beroep ze ook zijn, zien en onder
vinden dagelyks dat de jeugd weinig of niets
meer leert, vele kinderen die tot de jaren
van hun eerste kommunie gekomen zyn,
kunnen nauwelijks lezen en schrijven dat.
weet en bestatigd iedereen, en iedereen weet.
ook dat dien toestand meest te danken is
aan de ontelbare kloosterscholen die er .van
alle kanten opryzen en waar duizende en
nog duizende vreemde en ongediplomeerde
paters en nonnen 't onderwys geven. Niet.
genoeg dat ze de volkskinderen domen on
geletterd houden maar ze nemen dan ook
nog de plaatsen van onderwijzers en
onderwijzeressen in die anders door onze
vlijtige burgers en werkmans zonen en
dochters zouden vervuld worden.
Dergelijken toestand is echt schandalig en
alle eerlijke menschen zullen daartegen pro
test aanteekenen en ze zullen ook protest
teekenen tegen dien ongehoorden eisch van
hen die vragen dat al die kweekeryori van
domkoppen en ongeletterden by 't verdoelen
der subsidiën op denzelfden voet zouden
gesteld worden van de gemeen Gescholen |en
vrije scholen,waar bekwame onderwijzers
zijn en waar de kinderen een grondig en
waarlijk goed onderwys genieten.
Neen dat nooit, dat ware onzin, dat ware
tegenstrijdig met het gezond verstand.
Op dat gebied der subsidiën zullen wij,
liberalen, alleen kunnen aannemen dat de
vrije scholen er benevens de gemeente
scholen zouden van genieten op voorwaarde
dat ze voldoen aan zekere waarborgen van
degelijkheid van onderwijs en tevens ook
dat ze bekwame en geene vreemde lee'r-
meesters zouden gebruiken.
Dat dunkt ons redelijk en niet te veelge
vraagd om aan de volkskinderen een goed
en nationaal onderwys te verschaffen.
Dat is ook de meening in volle Kamers uit
gedrukt door den Liberalen volksvertegen
woordiger van Brussel, M. Hymans.
NI. linens is voor de ondersteuning-van
lie vrye scholen wij niet wy zijn
alleen voorde ondersteuning van alle scho
len die eene ernstige waarborg leveren dat
ze voor 't geld dat ze opstrijken een goed,
grondig en nationaal onderwijs aan de
volkskinderen leveren.
Tusschen beide strekkingen is een groot
verschil dat we aan 't oordeel van alle rede
nee rende menschen overlaten.
Waarlyk, er waren niet genoeg kloosters
in België Na do fransche vogels komen nu
de portugeesche raven overgevlogen.
Ziehier inderdaad het bericht dat wy in
de klerikale bladen lezen
BERICHT. Geestelijke portugeesche
gemeenschappen verlangen 15 eigendom-
men, kasteelen, hoeven en gronden te
o koopen, van 10 tot 60 hectaren, in de
provincies Luik of Brabant.
De aanboden zenden met bijzonderheden
aan M. Isidore Beetdens, beheerder, Grand
Hotel du Laboureur, Antwerpen, Drin-
gend.
En zeggen dat de kloosterlingen zich al
tijd als arm doen doorgaan. Nooit laten zü
eene gelegenheid voorbijgaan om de hand
uit. te steken. Zy doen ongehoorde concur
rentie aan de kleine stieidoeners en verza
melen alzoo fortuinen die alle gedacht te
boven gaan.
Wat de erfenissen betreft, laat ons daar
van liever zwijgen, want Dendervodde zou
zich kunnen vergrammen.
Vyftien kasteelen en hoeven, van 60 hec
taren elk, dus samen 900 hectaren, aan.
6000 frank per hectare, maakt de kolossale'
som van vijf millioen vier honderd dui
zend frank.
Die kloosterlingen weigeren zich te on
derwerpen aan de wetten van een land,'
onder voorwendsel dat zij vervolgd worden,
en onmiddelijk verhuizen zy en gaan zich
elders op prachtige wyze instellen. Zy haas
ten zich voor millioenen eigendommen te
koopen en terzelfdertijd schreeuwen zij
honger I
Arme lieden Wat. zyn zy toch te bekla
gen, niet waar.
Uit onzen moedigen liberalen confrater
De Toekomst van Limourg.
De klerlkaliseerlng van 't leger
Wy spraken verleden Zaterdag van den
katholieken militairen kring, opg richt in