Zesde Jaargang Nummer 17
Hel Schotihvels-oïilwerp
Schollaerl.
Bekentenissen door
den lieer Woesle.
De nieuwe Zielhondenwel
van Minister Schollaerl.
Eene calholiekc slem
oven den schoolooriog1
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
AhonnerrtCJiii -. rijs :3 ^r- voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
AALST, 8 APRIL *944.
Het is in naam der vrijheid van den
huisvaderdat de kieruale partij ons
de verachtelijke wet wil opdringen,
waarvan het publiek enkele dagen ge
leden den tekst Heelt vernomen.
Het is in naam der vrijheid van den
huisvaderuat net goevernement, het
welk thans nog, tegen den wil van de
meerderheid onzer oevoiking, de lots
bestemming van het land in handen
heelt, nogmaals 10 a 20 millioen meer
wil gooien in de kassen der kloosters.
Maar wat is dan toch de vrijheid,
die beruchie vrijheid van den huisva
der, welke men ons opdient, toebereid
met allerlei sausen en kruien en waar
achter de kierikalen al hunne eischen,
al hunnen slokzucht verbergen. Wat
wil men wel beduiden met de woor
den Vrijheid van den huisvader
Dat die woorden in den mond der
klerikale niets gemeens hebbeu met de
Vrijheid van Onder tv ijs plechtig ge
waarborgd door het artikel 17 der
Grondwet, daaraan twijfelt niemand
in het land. Als de Grondwet ver
klaart, dat het onderwijs vrij is in
Belgie, wil dat niet anders zeggen,
dan dat iemand vrij is te onderwijzen
en het recht van te onderwijzen aan
geene enkele voorwaarden van be
kwaamheid of andere mag onderwor
pen worden.
In dit opzicht mag men bevestigen
dat deze vrijhciu nooii eeuige belem-
mering in ons land heelt ondergaan,
en zoo er eene partij is welke van
die vrijheid in ruime mate gebruik
maakt is net wel de klerikale partij.
Inderdaad 111 üelgie woekeren de kie
rikalen scholen waar men alles onder
wijst wat men wil, waar den leeriin-
geu haat woiut ingeboezemd voor den
evenmensen die hcueilde geloof niet
belijdt, verachting voor al degenen die
niet tot uc ivleii^aie paitij nehooren
en misprijzen voor ue gi ono wettelijke
vrijheden van 't vauerla.iü, door mees
ters en meesteressen, die o er 't alge
meen meer lanaiiam bezitten dan ken
nis, cn van v\eitve een groot deel zelfs,
niet het uiiu&te gemakkelijk te krijgen
bewijs van bekwaamneid hebben be
komen.
Neen, nooit werd in Belgie, die vrij
heid van onderwijs verkracht en wan
neer men de fameuze vrijheid van den
huisvader inroept, is er dan ook in
geenen deelen kwestie van de vrijheid
van onderwijs.
Maar wat wil men dan toch met die
mooie vrijheid van den huisvader
Is het dan de vrijheid van de ouders
hunne kinderen te laten onderrichten
of ze onwetend te laten
Neen, nog eens, duizendmaal neen,
er kan geen spraak van zijn aan die
woorden deze laatste beteekenis te
geven, want volgens de kierikalen
zelven beweren, wordt het wetsont
werp voorgedragen juist met het doel,
ten minste gedeeltelijk voldoening te
geven aan de voorstaanders van het
verplicht onderwijs.
Het is voldoende, de uitleggingen
te lezen die het wetsontwerp Schol-
laert voorafgaan om overtuigd te zijn,
dat men eene geheel andere beteekenis
geven moet aan de woorden vrijheid
van den huisvader.
In een volgend artikel zullen wij
onderzoeken wat men wil zeggen, en
we zullen aantoonen, dat zoo er
ouders zijn die niet vrij zijn in den zin
weke men er van klerikale zijde aan
geeft, het de liberale en socialistische
ouders zijn, terwijl de klerikale huis
vaders de enigen zijn, die in werke
lijkheid nog die vrijheid genieten.
En dat wil ik bewijzen.
4 April 1911.
Jules RENS,
Vol lisvertegen woord iger
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone 15 centiemen
Reklamen 75 centiemen j
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkom.
Vonnissen op Je derJe bladzijde, a frank de regel.
Onze Woeste is voor de Antvverp-
sche katholieken gaan spreken, en zijn
redevoering is van een hooge beteeke
nis voor ons.
Uit den mond van den leider der ka
tholieke partij vernemen we veel din
gen, die nu juist allemaal geen nieu
wigheden voor ons zijn, vermits wij
zelf ze hier dikwijls neerschreven,
maar die nu ten minste bevestigd wor
den door onzen kierikalen volksverte
genwoordiger, ie aldus loogenstraft al
bet geschrijf van onze fanatieke pers in
het algemeen en niet het minst van
De Volksstem, het orgaan van de fami
lie Moyersoen.
En eerst en vooral begon de Heer
Woeste met te zeggen dat hij niet meer
de victorie kwam uitkr :aien, maar wel
den angst uitroepen over de toekomst
zijner partij, die hem zoo nauw aan
het hart ligt.
En toen sprak hij met bitterheid
over den ondergang der katholieken,
ondergang die genoeg bewezen werd
door de uitslagen van de laatste verkie
zingen in ons land. Maar, de redenaar
heeft zich niet alleen daarbij bepaald
hij heeft ook gesproken over het ver
val der katholieken in andere Euro-
peesche staten, zouals Frankrijk en
Portugal. Hij had er ook wel Italië en
Spanje mogen bijvoegen. Meer nog,
daar, waar de kierikalen eenigen in
vloed behouden, o. a. in Ierland, Hol
land en Duitschland, beweert de heer
Woeste, dat dit te danken is in Groot-
Britanje omdat ze zich vastklampen
aan de liberalen, en in de beide andere
landen, omdat ze bestuurlijk moeten
leven door de bizondere gratie van de
protestanten.
Voor Belgie is voor hem de eenige
uitweg, de eenige hoop op redding, de
dichte aaneensluiting van alle katho
lieken, die alle persoonlijke belangen
en persoonlijke opinies zoude:; opoffe
ren, enkel om het bewind in handen te
houden. De schrik, de angst is zooda
nig gr°üU viat de groote Woeste smeekt
alle vooringenomen meeningen om
trent schoolwet, sociale vraagstukken,
hervorming der kieswetten, Vlaamsche
Kwestie, enz op zij te zetten, sléchts
in het oog houdende de zoo hoogst
noodzakelijke eendracht in deze tijden
van beroering, van demokratie, van
anti-Woesiisme, van anti-Aalstersch
klerikalisme. Want Woeste is de ver
tegenwoordiger van het fanatiek Aal-
stersch katholicisme, en die enorme
strijd, dien h.j ontwaart, is regelrecht
gericht tegen hem, dus tegen onze
katholieken, wat het schoonste bewijs
is van den haat en de verachting, dfe
ze het heele land door gezaaid hebben.
En kunnen de leerstelsels, die hij
verkondigt, ook wel iets anders dan
haat en verachting verwekken Komt
hij niet luide erkondigen dat de af
grijselijke wantoestanden van rijkdom
en armoede een instelling Gods zijn
En wij, onnoozelen, die dachten dat
God al goed en al rechtvaardig was en
dat Jezus, de god der armen was.
Woeste en met hem natuurlijk ook
zijn slipdrager beweert nu dat God
onze samenleving zoo gewild heeft,
en omdat het Godes wil is, stemmen
\e tegen iedere verbetering van het
lot van den armen werkman, ont
{eggen {e hem het rechtvaardig kies
stelsel, laten hem niet toe fich te on
derrichten, weigeren hem de minste
vrijheid en leggen hem een leven op van
diepe armoede en ellende.
Dat alles in den naam van hun God
Welke goddelijke verrechtvaardiging
van anti-demokratie
De rede van den heer Woeste hield
ook een verrassing in. Sprekende over
het nieuwe wetsontwerp der scholen,
zegt hij Ik sluit me aan bij mijn
collega, d. h. Segers, om u de nieuwe
wet aan te bevelen, fonder nochtans in
staat te fijn de^eljde overtuigende en
ontvlammende ge{egdens als hij te kun
nen vinden om dezelve te verdedigen.
Dat zegt ons genoeg de heer
Woeste is geen vurig voorstander van
de nieuwe schoolwet.
Is het wellicht omdat ze slechts
van heel, heel verre een zeer klein
beetje naar leerplicht ruikt En
volgens de Aalstersche katholieken
heeft God gewild dat de domheid on
der het volk verspreid blijve dienvol
gens wilt v\ oeste en zijn slipdragervan
geen onderwijs weten. Of zou de heer
Woeste misschien vooruitzien dat het
wetsvoorstel tot een zeer gewaagden
strijd zal leiden, waarvan de einduit
slag wel zeer verpletterend zou kun
nen zijn voorde katholieke partij
Arme nieuwe schoolwet Bestreden
door de linkerzijden, door de katho
lieke onderwijzers zelf, en niet gerug
steund door den leider der kierikalen
Uitgejouwd het heele Belgie door Gij
hebt den opstand verwekt van alle vrij
zinnigen De strijd is reeds aan gang
Liberalen en socialisten leggen de han
den vol vertrouwen ineen. Het geldt
immers de redding van het gansche
volk Roep maar om eendracht, acht
bare oude strijder De eendracht fal
nooit meer om uw persoon plaats vin-
den gij pelf bekent het en met het op
dringen van uw stelsels, predikt ge pelf
de twee- en driedracht aan. De Een
dracht is aan onze zij'de Toeko
menden Maandag, vangt voorgojd de
strijd te Brussel aan tegen uw sektaris
me Onder het opper gezag van den
Heer Buis, oud-burgemeester van de
hoofdstad, zullen de drie generaals
Paul Hymans, Paul Jansón cn Emile
Van der Velde den krijg beginnen.
De Zege is aan ons
De toekomst aan de Demokratie
Ziehier de tekst van eenige artikelen der
nieuwe schoolwet, welke het lakeiministerie
der bisschoppen het land wil opdringen.
Het princiep dezer schandalige wet wordt
vooi treffelijk, rechtvaardig en nationaal
geacht, door aide volksvertegenwoordigers
van het arrondissement, behalve door onzen
volksvertegenwoordiger Al. Jules Rens, de
eenige van onze omschrijving die in de
Kamer het nationaal onderwijs en de natio
nale school verdedigt.
fc Is dank aan hem, dat, niettegenstaande
het verzet van oeste en van de geestelijk
heid, de stad Ninovede inrichting van voor
bereidende klassen in de Middelbare Jon
gensschool h 4: b)!co-n,M.
Het wetsvoorstel.
ART. 1. Het in dienst nemen van kin
deren min dan 14 jaren oud is verboden.
Zullen in dienst mogen genomen worden
de kinderen van 13 jaar welke c«.-n getuig
schrift, van lager stuqien zullen bezitten
ART. 2. Het lager onderwijs is koste
loos in de gemeentescholen, aangenomen- en
aanneembare scholen, die schoolbons aan
vaarden.
ART. 3. Elk jaar worden door het
gemeentcb stuur afgeleverd, aan den huis
vader of voogd voor al kinderen van 6 tot
14 jaren een schoolbon voor het bezoeken
van eene der schoten in art. vermeld,
volgens vrije heus van den belanghebbende.
ART. 4. De waarde van den schoolbon
wordt berekend op de twee volgende basis
sen
Het wettelijk minimum der jaarwedde
van gemeente- en aangenomen onderwijzers,
volgens de reeksen aangeduid in art. 11
De kosten der school behoeften, bepaald op
2 Ir. voor de jongens en op 3 franken voor
de meisjes.
ART. 15. -- Zullen gestraft worden met
eene boet van 50 tot 500 fr. eD eene gevang-
zitting van 8 dagen tot eene maand of met
eene dezer twee straffen, zij die door het
geven of beloven van geld of waarde recht
streeks of onrechtstreeks, den vader of voogd
zal overgehaald hebben de kinderen naar
deze of gene school te zenden.
Indien de plichtige een openbaar ambt
verv ult zal het maximum der straf worden
uitgesproken, en boet en gevang zullen op
het dubbele kunnen gebracht worden.
Prijs der Annoncen
De Schoolooriog-
Zoodra de wet zal moeten toegepast wor
den zal de schoolooriog losbarsten, hard
nekkiger, nijdiger, verwoeder dan in 1879
het geval is geweest.
Immers het doel is nu dobbelgold het in
1879 alleen de meesterschap der pastoors
en der kierikalen te bevestigen nu moet
men even als toen, die meesterschap aan
het volk doen voelen e.; moet men daaren
boven met onze duiten binnenban spelen.
Wat geeft het de pastoorspartn dat het
volksonderwijs lager en lager daalt in Bel
gie, als haren hoogmoed en heerschzucht
voldaan zijn en ze met volle grepen put
ten mag in de openbare gel Ikasseu.
De slachtoffers van de nieuwen oorlog
zullen in de eerste plaats zyn, de officieele
onderwijzers, dat zullen de slechten zyn
en daarbij zullen ook de aangenomen on
derwijzers niet gespaard worden als ze niet
naar den zin dier eerwaarde heeren zullen
bukken of inden smaak niet zullen vallen
van sommige heeren van hun comité. Ook
oie gevaarlijken zal men zonder mededoo-
gen verpletteren.
fi>e /deihomlen.
per drukregel
Mie zal den oorlog voeren Wel, natuur
lijk de pastoors, die iu al de omstandighe
den van ons openbaar en politiek leven de
voornaamste rol willen spelen, gelijk zo die
spelen iri het privaat leven van allen die
hen in hun gezin vasten voet laten stellen,
en^ ze zullen dien oorlog voeren gelijk in
1879 geholpen door alle fanatieke kastcel-
heeren en geldbaronsen al het gekwezelte
van het land.
De leerlingen zullen de vrijwilligers zijn
met premiën, die zich zelve niet zullen ver-
koopen maar die gekocht zullen worden
door de zielhonden van 't klerikalisra om de
kloosterscholen te bevolken.
Elke vrijwilliger is 30 a 36 fr. waard voor
degenen die ze in hunne kazerne krijgen
en om ze er te krijgen, zullen zij de school
bons opkoopen met verlies en men zal het
spektakel bijwonen van ouders, die hunne
kleinen aan de zielhonden zullen versjache-
en voor 5 of 10 fr. dan blijft er voor den
kooper nog25 franken over op den verkre
gen schoolbon.
Artikel 15 der nieuwe wet verbiedt die
praktijken en bepaalt er straffen voor
Juist, dat bewijst, dat zelfs de klerikale re-
geeringde ziolkooperij voorziet.
Zal ze kunnen beteugeld worden
Volstrekt niet. Bepaalt de wet geene
•straffen voor stemmenkoopery en kiesbe
drog. Wanneer werden de stem men koopers
gestraft En toch weten we dat in Aalst
b. v. de kierikalen, gaande weg de stem
men koopen en er zijn koopers en gekoch
ten genoeg gekend.
Nog erger zal het gaan, dan by het stem
men koopen, omdat de nieuwe zielkooperij
in plaats van geld te kosten, geld zal op
brengen en de klerikale almacht zal
meerderen
Weg met de nieuwe ziel honden wet.
op-
ver-
De zin dei»
Binnenrijven,
schandalige wet
wet,
het doel
ziedaar het doel dezer
geld kloppen op den rug
der lasten betalers, de brandkasten der op
slokkende kloosters vullen met 's lands ryk-
dom, tot daar moeten de kierikalen het
brengen.
Alles voor de schijven vive la galette
zegt de franschman, ziedaar de spreuk der
fanatieken die steeds riepen en nog roepen
wy onderhouden onze scholen met onze
centen.
Elke huisvader ontvangt zoovele bons als
hy kinderen heeft en elke bon is 32 tot
36 franken waard ter jaar.
Ge kunt u verbeelden hoe er ge rotst en
geketst zal worden door de kierikalen van
alle gemeenten en steden om die bons te be
machtigen ten bate der school die het kloos
ter moet verrijken of intrest moet afwer
pen ten voorJeele der dompers, die op hun
ne mildheid roemen.
De jacht op de bons zal worden geleid door
de pastoors.
De ofiicieele onderwijzer is een openbaar
ambtenaar, hy zal geen woord mogen spre-
keD ten voordeele zyner school of h(j zal be
schuldigd worden onreclitstreekschen dwang
te hebben uitgeoefend.
De pastoor integendeel beweert geen
openbaar ambtenaar te zijn en hy zal om
dat hy priester is, de ouders aanmanen, met
eeuwige straffen bedreigen, hen zedelijk
dwingen hunne kinderen naar goede scholen
te zenden en niet naar de slechte dat zal
geen dwang zyn, maar de uitoefening zyner
zending, al de officieele scholen zullen
slechte zijn gelyk in 1879.
Volksvertegenwoordiger Theodoor zegde
immers reeds in den gemeenteraad van
Brussel dat, de priesters de wet niet zullen
overtreden door de goede scholen aan te
pryzen P?!l
en de
Catholieke vervolgingswoede
De kierikalen van heel het land zijn het
hart in ge 1 rukt door 't. kranig manifest
het We i k, «vuige dagen geleden, de Christe-
ne Democraten of Daensisten van 't Arron
dissement Aalst in 't leven hebben gezonden
tegen Schollaerts s hatelyk ontwerp van
school verwoesting.
Te n.cht zeggen de Christene Democraten
dat dit ontwerp het teeken geeft tot een
nieuwen schoolooriog.
Wat men door schoolooriog bedoelt, vele,
zeer vele van het hedendaagsch geslacht]
of zyn te jong om het ooit geweten te heb
ben of hebben zich, door zes en twintig ja
ren klerikale overheersching in slaap laten
wiegen en zich 't. geheugen laten ontnemen
der gebeurtenissen waarvan ons Vaderland
van 1879 tot 1888, ja zelfs tot 1890, het
betreurenswaardig tooneel was.
In zijn voortreffelijk werk Jan Vlemincx
waarvan wij verleden zen-lag reeds eene
ruime brok overdrukten een meester
werk dat, epn plaats zou moeten vinden
in de leeskamer van eiken vrijzinnigen en
lezenden vlaming - heeft de koene katho
lieken stryder Hector Flancquaert, ook een
roerenden treffend blad gewyd aan de zoo
onverdiende als snoode vervolgingen wel
ke de schoolmeesters, die onder de wet van
79 getrouw waren gebleven aan eed en
plicht, jaren lang, te lijden hadden van de
Geestelijkheid, de Landheoren, enz. Ook dit
somber blad ui' de lange lijdens geschiede
nis van den vlaamschen Schoolmeester
denken wij hier te moeten overdrukken'
Zy zal des te meer kracht, eene des te dui
delijker beteekenis geven aan 't manifest
der Aalstersche Daensisten.
Jan Vlemincx, op zekeren zondag avond
komt terug van eene meeting, in gezelschap
van zyn vriend Jan De Wilde. Deze om hem
te doen beseffen aan welke vervolgingen
hy zich blootstelt met als demokratisch
hoofdman te willen optreden, verhaalt hem
de volgende geschiedenis
Luister vriend Gij weel het, mijn vader
was onderwijzer. Hij had reel kinderen. Na de
wot van 1870 weigerde hij zijn ontslag te geven
en in 't katholiek onderwijs le treden. Hij dacht
het zijn plicht, gezien zijn talrijk huisgezin,
zijn positie niet te wagen daarbij do vernede
rende positie van den onderwijzer die staat
onder de roede van een buitenpastoor (en se
dert welen de katholieke onderwijzers er van to
spreken) loog hem weinig tegen.
Hij bleef aan 't staatsonderwijsvoor mij,
gij als goede katholiek kunt hierover van mee
ning verschillen, doch voor mij 't was voor
hem een plicht gezien zijn overtalrijke kinde
ren in alle geval 't was zijn recht, zijn onbe
twistbaar recht. Ali, Jan, wat heeft dat ons
familie duur gekost
Mijn vader, altijd zoo eerlijk en zoo braaf,
bemind door elkeen, werd weldra als de slecht
ste kerel der gemeente voorgesteldzijn vroe
gere vrienden bezagen hem niet meerkinde
ren belcediplen hem de hoste menschon ge
baarden hem niet te zien doch "t grootste ge
deelte zag hem aan mot spottende of hoonende
blikken.
Uit de oogen der vrouwen, opgemaakt en op-
gejaagd, straalde venijnigen haat en velen toen
ze hem voorbijgingen maakten hun kruis als
ware hij de boozt «.-oost
Mijn va Ier was een man hij bleef kalm
doch wat al leed verkropto hij in zijn hart
Maar moeder, maar mijn kleine zustertjes en
broertjes Toen ze naar den winkel gingen
werden ze soms weggezonden met de woorden
dat men aan nvnsehen zonder God niots ver
kocht.
Mijn zustertjes en in.jn broertjes vonden nie
mand meer die met hen spelen wildereeds in
hun eerste kinderjaren loerden zij wat hot was
vervolgd te worden, on voelden zij dat snijdend
leed de vernedering. Moeder was zeer christe
lijk. 's Zondags ging zij met al hare kinderen
naar de kerk cn wij allen, zeer christelijk op
gebracht, gingen gaarne naar do kerk. 't Is
daar vooral dat men ons wachtteIedere week
werden wij, (men noemde ons niet, o neen,
men kende de wet) iedere week werden wij van
op den predikstoel beleodigdcn uitgescholden.
Nu eens overlaadde men ons met grove scheld-
woor«Jen, andere malen vernederde men ons
met bijtenden spotnu eens wierp men ons met
kuudc beradenheid dun grootsten hoon in
't aangezichtdan scheen dc predikant als met
razernij bezield, schuim verbleekte zijn lippen,
terwijl hij ons uitschold voor de gezanten van
Satan of met aanhalingen uit het Heilig Schrift,
niet slecht latijn doorspekt om effekt tc maken,
rampen, onheilen en ruino voorspeldo voor ons
en voor al wie met ons omging.
De stem van Victor De Wilde verzwakte nu
en dan Jan voelde dat zijn vriend soms ge
weld moest doen om op hoorbare wijze te spro
ken. Beide bléven stilstaan dicht bij dc kerk.
tik zal bij vader langs den kant van 'l mans
volk immers ik telde reeds 1G tot 17 jaren. Het
schaamterood klom mij tot in den hals. Nu en
dan bezag ik mijn vader ah, ware hij opge
staan cn hadden wij de kerk verlaten wat
ware ik gelukkig geweest Doch hij bleef
kalm en onbeweeglijk. Soms toen de spot of de
beleediging tc ver gedreven werd, trokken de
zenuwen zijn gelaat wat samen, maar slechts
voor een oogenblik zijn wilskracht overmees
terde zijne aandoening. Zijn voorbeeld gaf mij
zelve sterktedoch als ik naar den zijkant keok
waar't vrouwvolk zat, dan stond het weenen
mij wel na. Ónze oudste zuster wachtte ge
woonlijk 't huis u moeder niet oenc andere
zuster die dan 12 jaren oud was en een broertje
en een zusje nauwelijks zes en acht jaren, ging
altijd naar d«e hoogmis. Moeder was zoo krach
tig met als vaderals eene martelares bukte
zij het hoofd onder den vloed van scheldwoor
den cn voor haar en hare kinderen onheilspel
lende voorzeggingen die uit den mond van don
priester ncderstorttcn. Beschaamd keken zij en
mijn oudere zuster in do schoot zonder bijkans
te durven opzien. Haar vroegere vriendinnen
bezagen haar nu met afkeer dezo die hen
haatten en benijdden, met triomfeerenden blik.
Toen ze eens de oogen op sloegen ontmoetten zij
geen onkel vriendelijk of zelfs medelijdend
oog de tempel van God was in eene hel van
haat cn nijd veranderd. Wat mij nog 'l meest
aan 't harte pakte was het zicht van mijn klein
broertjon van zes en mijn zusje van acht jaren.
Ha, zij verstonden wel wat cr gebeurde zij
voelden wel die atmosfeer overladen met vij
andschap en wrok jegens hen doch zij hielden
zich als verstonden zij niets met dwazen blik,
met opcngesparkelde oogen keken zij rond!
Met te gebaren dat zij niet begrepen, dal niets
van 't geen daar gebeurde hen raakte, zochten
de arme kleinen eene verzachting aan al die
vernedering, aan al hun wee.
Hoe hij zich ook geweld aandeed toch ont
snapte or hier aan Victor een half verkropten
snik. Hij hoestte twe.c, drijmaal om zijn ontroo-
ring te verduiken.
Dit duurde weken, maanden, jaren. Ik kon
het niet lang volhoudon ik weigerde nog naar
de kerk te gaan. 't Was 't geen de priesters
zochten. Konden zij mijn ouders, mijn familie
uit do kerk doen blijven wat hadden zij het dan
schoon ziet eens wat voor ketters, wat voor
ongeloovigen wij waren 1
Vader plaatste mij onmiddelijk in de stad en
ik was gclukkiglijk van ons vervloekte dorp
verlost. Ik wachtte lange maanden vooraleer
terug te keeren. Eindelijk kwam ik eens voor
eenige dagen in verlof. Welko verandering I
Jade liefde van vader en moeder en kinderen
voor elkander was in den grond nog dezelfde
doch do overspanning om zich bij zooveel be
leedigingen, hoon en vernedering Ic bedwingen
had de zenuwen verzwakt, ex-broken. Elkeen
was neerslachtig en t«.;rz«lv-r lijd lastig en op
vliegend van karakter geworden een klein
vergrijp der kinderen, oen woord, een niet
