DE GAS.
Katholieke legen
de Schoolbons.
Weer rijzen als paleizen,..
Erembodegem.
ïMINOVE.
Uit Sottegem.
Miiigelainaiigei.
maakte vader en moeder zenuwachtig en soms,
'tgeen ik vroeger nooit gezien had, vlogen zij
heftig tegen elkander op om dan eenige stonden
later vol berouw elkaar in de oogen te staren
en stilzwijgend om vergiffenis te smeeken. Bij
moedor vooral vond ik veel verandering. Soms
wierd zij op eens boos op hare kinderen mijn
zustertjes verdroegen alles, zwegen en zuchten
diep of weenden in stilte, 'k Was slechts twee
dagen t'huis en 'k verstond het raadsel moe
der trachtte in den drank troost en vergetenheid
te vinden.
De jacht op de schoolbons, ten voordeele
der nooit verzadigde kloosters, dat hebben
de Daensisten met helder vooruitzicht be
seft, zal de schooloorlog doen uilbarsten,
hevig en onverbiddelijk zooals onder de wet
van 79, indien alle vrijgezinde krachten,
het land door, niet samenspannen om de
Vryheid te redden en de Vrede te bewaren.
lii*lerwl«»eliug.
Mijnheer de Uitgever
van De VolksgazetAelst.
Sedert eenige weken heeft De Volksgazet
eene reeks artikels gegeven over de gas.
paar ik in die artikels, 't zij rechtstreeks,
't zy onrechtstreeks meermaals aangewezen
word, namelyk in de nummers van 19 en 26
Februari, en 5,11 en 18 Maart 1900 en elf,
verzoek ik Ued. het volgende, in Uweerst-
verschijnend nummer, op eerste of tweede
bladzyde op te nemen.
Het doel dat de naamlooze schryver dier
artikels wil bereiken is klaar het blykt uit
zijne eerste zinspelingen, meermaals her
haald (nummer van 19 Februari 1911 ;)hy
schryft niet, om eenen bestuurmaatregel te
beknibbelen, wat zyn recht is, maar wel
enkel om verdenking te werpen over de eer
lijkheid en de onbaatzuchtigheid van dege
nen die de vergunniLg hebben ondersteund.
Onder meer, lezen wy immers in dien
artikel Die machtige naamlooze maat-
schappyen. weten de gemeentebesturen te
dwingen, en, deinzen niet achteruit voor
groote opofferingen.... De Société Cen-
trale, moet waarachtig forsige en onweer-
staanbare argumenten ter harer beschik-
king hebben.... Enkele Aalstersche aan-
deelhuuders zullen in hunne handen vry-
ven.... en gy eindigt met de vraag
Wat heeft daar achter geschuild
Het is dus klaar, het is niet uit overtui-
ging, maar Omdat de Maatschappy on
weerstaanbare argumenten ter harer be
schikking had dat wy de vergunning
hebben verdedigd.
Die grove beschuldigingen zjjn natuurlijk
naamloos. Naamloosheid past de lafaards
best, en, ik noem een lafaard, den schry ver
van uwe artikels, zoolang hy niet zal aan
gewezen hebben met feiten, Wat daarach
ter heeft geschuild.
Ik voeg er by, dat noch ik, noch een enkel
lid myner familie, rechtstreeks, of onrecht
streeks net minste belang of aandeel in de
Société Centrale, bezit, of heeft bezeten.
Doch, ik wil een oogenblik terug keeren op
de omstandigheden, waarin wy de vergun
ning hebben voorgestaan vooraleer deze
te verdedigen, hebben wylen M. Dor reman,
die toch wel een bekwaam ny veraar was, en
ik, lang, en grondig de zaak onderzocht.
Wy hebben verschillige gasgestichten ge
weest bezoeken, onder anderen, Lokeren,
St-Niklaas, Leuven, Brussel allen steden, die
dezelfde uitbating hadden. Wy hebben de
rekeningen van die gestichten uitgepluisd,
en, het is slechts na het voor en nadeel der
zelf uitbating onderzocht te hebben, dat wij
eindelijk tot een besluit zyn gekomen, en
zelfs de voorwaarden hebben gesteld, onder
dewelke het ons bleek, dat de vergunning
mocht toegestaan worden.
Ilebbon wij goede of slechte voorwaarden
gesteld twee bestatiginge'n zullen daar op
aiilwuurili.ii Ten EersteIk heb al, of
soak r al de bestaande kontrakten van ver
gunning in ons land, op dien oogenblik be
slaande onderzocht, en niet een enkel ge
vonden die voordeeliger voorwaarden gaf.
Ten Tweede Lier, Dendermonde, St-Niklaas
onder meer, hebben voordeeliger gevonden
«ie voorwaarden van Aelst te aanvaarden
dan de zeifuitbating voort te zetten. Sedert
zou ik u nog het voorbeeld van Wetteren
kunnen aanwijzen, die de zeifuitbating
stemde over vier of vyf jaar, en reeds geluk
kig is geweest, er te kunnen van afzien.
Andere overwegingen, hebben ons van de
zeifuitbating weerhouden. De stad zou ver
plicht geweest zyn een kapitaal van onge
veer een million onroerend te maken, voor
die enkele gasverlichting, en, bygevolgdoor
de noodzakelijkheid gedreven, van dit groot
kapitaal vruchtbaar te maken, zou zij zich
voor zeer lange jaren moeten verzetten heb
ben, tegen het inbrengen van elektrisch
licht, terwyl wy thans, onder dat opzicht,
al onze vryheid behouden.
Ge spreekt van de groote winsten, die de
stad zou opgestreken hebben honderd dui
zond franken veor een verkoop van een mil-
lioen kubieke meters, zulks is eenvoudig
belachelijk, want gij houdt geen rekening
van het kapitaal dat de stad zou ontleend
hebben, nog van de doodingen, die in een
gasfabriek zeer groot moeten zyn, en.gy
houdt noch min rekening van deze omstan
digheid, die voor ons ook van groot gewicht
was, het is dat de steden in het algemeen
zeer slechte uitbaters zyn, dat is eene niet
te betwisten waarheid.
Eenige andere punten aangehaald ii
uwe artikels eisschen ook een antwoord
De Maatschappij zegt gy, heeft eene gan
sche nieuwe gasleiding gelegd, ten einde,
hare drukking te kunnen vermeederen
zooveel zy wil. Het is de stad, die de
Maatschappy verplicht heeft, de gasleidin
gen te vernieuwen, ten einde de geheele
stad, treffelijk te kunnen bedienen. Dien
maatregel, verwierf de algemeene goedkeu
ring van den gemeenteraad. Daarenboven,
ten einde misbruiken te vermyden, hebben
wy zelf eenen drukking meter doen plaat
sen die ons gestadig toelaat de drukking na
te zien. Deze is regelmatig van 0 m. 038.
Ge schryft ook nog datHet kontrakt niet
alleen de warmsterkte moet vaststellen,
maar ook vooral de verlichtingsterkte,
't is te zeggen de hoeveelheid licht, dat
een gasbek moet geven per kubieken me-
ter gasverbruik ge voegt er by
a De Société Centrale heelt dit middel van
kontrool zorgvuldig verzuimd, en onze
stadhuisbazen hebbea geen veranderin-
gen aan het voorgestelde kontrakt dur
ft ven brengen,
Die bewering bewyst den kwaden trouw
van uwen naamleozen schrjjver, want het
kontrakt zegt uitdrukkelijk in zyn art. 19
De Verlichtingsmacht van ket Gas, moet
dusdaning zijn. dat onder eene djukking
van 2 tot 3 millimeter water, men dezelf
de verlichting kunne bekomen, als deze
van eene carcellamp, brandende per uur
4igrammen gezuiverde koolzaadolie, met
o een verbruik van doorgaans 105, en hoogs-
tens 115 1/2 liters gas per uur. Daaren
boven geeft hetzelfde artikel, ons recht, al
de volmakingen te eischen die aan de hoe
danigheden van het gas kunnen gebracht
worden, door den vooruitgang.
Eindelijk, wat de kolenhandel betreft,
schryft ge, dat de verbintenis genomen
door de Société Centrale, van geenen kolen
handel te dry ven na 1 Mei 1912, nietig is,
of ten minste dat de stad de maatschappij
niet kan verplichten die verbintenis te eer
biedigen. Spijtig waarlijk, dat de schrij
ver van zulke ezelary ons niet bewyst
waarom eene verbintenis per brief genomen,
en, aan het proces verbaal der zitting ge
hecht. dezelfde waarde niet zou hebben,
dan eene verbintenis in het kontrakt neer
geschreven.
Het stadsbestuur heeft het recht, het na
leven van die verbintenis te eisschen, en,
zal het eisschen zy bezit de middelen om
de maatschappy te verplichten indien het
noodig is, en, zou onder meer schadever
goeding kunnen vragen.
De kiezing nadert, de Volksgazetis
reeds het strijdperk ingetreden, zy toont
welke hare wapens zullen zijn een eerlijke
stryd van grondbeginselen zal zij niet. voe
ren, zulks ware te gevaarlijk, en, in tyd
van kiezing, weet zij goed hare aanvallen
tegen den Godsdienst voor eenige weken te
verduiken... Maar, persoonlijkheden, zin
spelingen over de eerlijkheid hare tegen
strevers voorgebracht, met voorzichtigheid,
om, aan eene veroordeeling te ontsnappen,
zulks, past haar beter. Ga voort, Mynheer,
de katholieken vreezen die polemiek niet,
zy zal de verachiing verwekken van alle
•erlyke Aalstenaars, en ons met Oktober
aanstaande, eenen nieuwen zegepraal ver
zekeren, die den zegepraal van 1907 ver
achter zich zal laten.
Aanvaard, Mynheer, rayne groetenissen.
R. Moj'ersoen.
Nota der RedactieM. Moyersoen, om
onzen kwaden trouw te bewyzen, beweert
dat artikel 19 van het kontrakt de verlich
tingsterkte van de gasuitdrukking vaststelt.
Om onze lezers onmiddelyk daarover in te
lichten, halen wij hieronder letterlyk het
artikel 19 van het kontrakt aan, zooals het
verschenen is in het verslag over de open
bare verlichting door het stadsbestuur aan
de byzonderste inwoners der stad gezonden.
(Dit artikel werdt gestemd in de zitting
van den gemeenteraad van 13 Oktober 1906).
Artikel 19. Hoedanigheid van de gas.
De uit te deelen gas zal uit kolen ge
trokken wezen.
Er zal mogen gebruikt worden, ver
mengd met kolengas, koolstof houdende
watergas in eene verhouding dewelke 30
ten honderd niet te boven gaat, behoudens
de gevallen van overmacht behoorlijk be-
statigd
De gas zal verzuiverd wezen volgens de
beste bewerkingen, zoodanig dat zij in be
merkbaar hoeveelheid noch ammoniak, noch
acide sulphydrique bevat.
De ondernemer zal standvastig zyne
fabricatie op de hoogte houden van de be
werkingen die voor den verbruiker de voor
deeligste en de krachtigste zyn, alsook van
de volmakingen die aan de hoedanigheid
van de gas kunnen gebracht worden door
de vooruitgang. De gas zal van geene min
dere hoedanigheid dan de gas der stad Brus
sel mogen zyn.
De verwarmde kracht van de gas zal
onder 5000 caloris per kubieke meter niet
mogen staan
Vindt ge daarin de zin die M. Moyersoen
uitdrukkelijk uit artikel 19 aanhaalt en die
handelt om de verlichtingsterkte Waarom
dan altyd uwe tegenstrevors van kwaden
trouw verdacht maken Uw antwoord is
wal flauw, mynheer den schepene van finan
ciën, en ge schynt weinig overtuigd te zyn
van wat ge schrijft. Wy zullen in het toe
komend nummer breedvoerig uw antwoord
bespreken.
Wy hebben in ons voorgaande nummer,
aan den Hoofdopsteller-Uitgever van De
Denderbode, 't orgaan van M. De Sadeleer
en eeniger mate ook, van M. baron Louis
de Bethune, wat hij in zijn blad zooal denkt
over de schoolbons, of zij deze goedkeuren
enz.
En Denderbode heeft over die vragen
gezwegen als een graf.
Wij moeten dus denken, dat het orgaan
van talrykeen gezaghebbende katholieken
van ons Arrondissement, beslist tegen de
schoolbons zyn. Inderdaad, de nieuw ont-
worpene schoolwet is een ontwerp van het
grootste belang voor de belgische klerika
len de klerikalen moeten er duidelijk mede
of er tegen zyn. Ware Denderbode er mede.
wy zouden reeds lang zyne antwoorden op
onze vragen gekregen hebben. Nu dat hij
niet antwoordt moeten wy denken dat hy,
en met hem al deze waarvan hy 't hoogst
gewaardeerd orgaan is, er ondubbelziening
tegen zyn
Dit gewichtig feit is waard te worden
aangestiptL.
Hoeveel kloosters zouden er thans wel te
vinden zyn op 't grondgebied onzer -provin
cie Oost- Vlaanderen
Die vraag stelden wij, gansch bij toeval,
aan een vriend te Gent en deze had juist,
volgens den Almanak der Geestelijkheid
van 't Bisdom van Gent, eene officieuze
uitgave van 't Bisdom, dit getal berekend
TeGent(stad) 38 vrouw- 11 mannenkloosters
te Aalst 12
te Oudenaarde 9
te Denderm. 10
te Eekloo 5
teGeeraardsb. 6
te Lokeren 8
te Honse 6
teSt-Nicolaaa 12
in de andere
gemeenten 335
id.
id.
id.
id.
id.
id.
id.
id.
id.
Totalen 441 id.
id.
id.
id.
id.
id.
id.
id.
Dus, byna 500 kloosters, voor onze pro
vincie alleen, een getal dat nog gedurig
aangroeit. Eerlang zal er geen dorpje meer
zijn hoe klein ook van bevolking, of er zal
een klooster zyn, met vier of vyf zusterkens;
voor deze alle de plaatsen van onderwyze-
res, van meesteres van handwerk Voor
deze vetbetaalde lessen van huishoud
kunde enz. Voor deze het wasschen en
stryken van het keiklinnen enz. enz Voor
deze de beste groenten,de malschte kiekens,
de vetste konynen van de lichtgeloovige
boeren Arme menschen die in de ontwe-
tendheid gehouden, worden, aan wie men
nog kan doen geiooven dat er armoede
heerschtin de kloosters, terwyl or veel, zeer
veel geld op eengestapeld ligt.
Een paar bewyzen, onder meer.
Drie, vier jaren geleden drongen dieven
des nachtsin cen vrouwenklooster te Rupel-
raonde en maakten er een buit die ver de-
honderd duizend frank overtrof noch
tans,'t verlies van dien schat heeft'tkloos-
ter niet op 't zand gebracht.
Hier in Aalst is 't van algemeen geweten
dat een der voornaamste oorzaken, de voor
naamste misschien, die zoo vele jaren, het
bouwen van een nieuw gasthuis heeft be
let, de leening is geweest van vijftig dui
zend frank, gedaan door een klooster aan
een hooggeplaatst en invloedryk persoon
der stad.
En 'I is aan de kloosters dat het Gouver
nement voornemens is jaarlijks nog eens
20 miljoen te grabbelen te gooien
Aalst den 6 April 1911.
Geachte Heer Opsteller.
Mag ik nog eens, maar dit voor de laatste
maal een beroep doen op uwe vriendschap
en u verzoeken, dit klein antwoord, eene
plaats in uw geëerd blad te willen geven,
alsantwoord op het schrijven in uw nummer
van 2 April 1.1. brief gedagteekent van
23 Maart 1.1. en onderteekent Een Vriend
der Bedienden
Het Bestuur, heeft niets te zien in deze
zaak die gansch persoonlyk is.
Verders ben ik niet gewoon persoonlyke
kwesties uit den vergeethoek te halen. Ik
zou by voorbeeld kunnen spreken over de
jaren 1870-1871-1872.... ten tijde van
M. Francois zaliger Pro deo maar ik wil
my niet met zulke stommiteiten bezig
houden
Die liet schoentje past, trekke het zich
aan en in 't vervolg doen ik gelyk de Gen
tenaars.
Zonder vronk.
Een ware vriend der Bedienden.
Nota der Redactie Wij verklaren het
debat gesloten.
Zoo wat drie jaren geleden zat eene familie
onzer gemeente nog al in vuile lakens. Men
twistte en vocht onder elkander, dat hooren
en zien vergingen, in een woord daar ge
beurden zonderlinge dingen, zooals er zel
den of nooit voorvielen. En dit alles ge
schiedde om het erfdeel van moeder en va
der te verdeelen; het huisgezin was verdeeld
in twee kampen, en eene overeenkomst was
dus onmogelijk, want reeds had de eene par
tij de zaak in handen van bevoegde mannen
gegeven, en het was in de oogen van het
volk onmogelyk of er moesten processen uit
voort spruiten. Maar de kliek die naar ge
zegd werd verre uit best was gevaren, had
weinig goeste om het langs rechterlyken
weg te laten beslissen. Ze liepen de beenen
van onder het lyf, de eene met oude versle-
tene schoenen, de andere met blokken zon
der leeren aan, wel gelykende op eene bende
bohemers, naar Aalst by zekeren klerikalen
heer, om over die duistere zaak geen licht te
doen schyuen.
Hoe dit alles is omgeklonken weten wy
zelf niet, maar toch kunnen wy zeggen dat
alles in den doofpot is gebleven. Meer nog,
de slimste van de bende, leerde onmiddelyk
zijn naam zetten, en werd kajevan van dien
klerikalen heer.
Van links en rechts komen er van die
soort lichtgeloovige buiten menschen by dien
kwast geloopen, hy speelt de schoenen aan,
trekt mede by Menheer, ia gaat er op los
erger dan vroeger e«n zielhond om het vel
van nen niensch te koopen, brengt hen by
Menheer binnen, en Menheer en zyn aan
werver doen goede zaken en de sukkelaars
van tien negen, mogen gerust heengaan en
alles zal wel afgeloopen zyn, zoo maakt men
het hen ten minste wys.
Zoo had de aanwerver een drietal weken,
alweer eenen in de klauwen gekregen, hy
trok er op eenen Zaterdag mede by Menheer,
waar juist een vriend van my zat, en deze
hoorde het volgende gesprek
De Rondlooper. Menheer, deze man
hier by my, zou gaarne hebben dat Gy de
zaak welke hy voor heeft klaar speelt.
Menheer. -—Uw naam vriend (de man
zegt hem). Hebt Gy nog straffen gehad en
hoeveel Hoeveel zoudt Gy wel kunnen
geven
De man. Meüheer al wat ik geef is te
veel, maar ik zal toch zooveel kunnen
geven.
Menheer. Goed jongen, ik zal aan
stonds schry ven om de zaak goed te doen af-
loopen, en ik zal U nen goeden advokaat be
zorgen, dus ge ziet dat Gy moogt gerust
zyn hé
De man. Ja menheer.
De rondlooper. Menhser ik moet U nog
iets vragen, dagelijks komt er eene vrouw
by my geloopen, om te vragen hoe het zit
met den persoon die wy al lang beloofd had
den doen naar huis te komen, die vrouw zegt
dat wy haar altyd met leugens paaien. Wat
zytgij zinnens ermede te doen f
Menheer. Zie vriend, rondlooper, ik
vertrek met den trein van twaalf uren, wilt
Gy dat ik hem onmiddelyk medebreng
De rondlooper trekt een oogsken op
MeDheeren zegt van ja.
Menheer. Nu vrienden ik moet heen
gaan en reken op wat ik daar zooeven heb
gezegd. (De twee anderen vertrokken en
muiten gekomen vroeg de rondlooperZeg
eens hoeveel zult ge aan my geven
De man. Ja maar, dat is te zien, ik
moet voor te beginnen 20 franken aan
Menheer geven, maar als alles goed komt,
zult gy wel zyn van ray, hoort ge.
De rondlooper. Zeg eens, zult gij nu
hier en daar in liberale herbergen gaan ver
tellen, dat uwe zaak zal goed alloopen en
bezonderlyk dat dien jongen dezen nainid-
dih zal te huis zyn, dit is koren op mynen
molen, ge verstaat he
De man. Daar moogt gy op rekenen,
wees gerust.
Nu waarlyk, die man heeft zjjn compli
ment heel wel afgelegd, en iz in vele her
bergen zooals het den rondlooper hem had
opgelegt, alles gaaD vertellen.
Maar wat nu het schoonste van de zaak
is wel dat de man is gestraft, en dat den jon
gen, waarvan sprake, waarschynlyk te
zwaar woog om Menheer hem mede te
brengen, in alle geval is hy nog weg, on
danks de stellige belofte van Menheer.
Allo. volk van Erembodegem en omlig
gende dorpen, wanneer zult gy weten dat
dit alles fopperij onzer dompers is, wanneer,
nog eens zult gy uwe oogen openen, om aan
het spel van zulke mannen te.verzaken, het
is hoog tyd dat dit ophoude, ik weet er van
te spreken.
Eene vrouw van de Leuvenstraat
Einde der Werkstaking.
Het was een blijde kreet welke Woensdag
avond de stad rondliep
cc De Werkstaking is gedaan, men her
neemt morgen het werk 1
Elk ademde weer vry, by burgery en in
werkmanswyken, de vak vereenigingen be-
vlagden hunne loiialeD, de blijdschap was
algemeen overal was dit gelukkig nieuws
het onderwerpder samenspraken en overal
liet men zich in dankbare bewoordingen uit
over het werk van het schepencollege dat
zyne zending van verzoening zoo gelukkig
had weten te volbrengen, en wel byzonder
over den yver aan den dag gelegd door
schepen Belin die zich gedurende gansch de
staking dagelyns ten dienste der werklieden
heeft gehouden, en tyd noch moeite heeft
gespaard om tot oplossing te geraken en de
nakende armoede af te weren.
De afgevaardigden der vakvereenigingen,
de heeren Flips en Pieters, die er niet wei
nig toe bygedragen hadden om de koppig
heid der hevigsten te overmeesteren en de
verzoening te voliedigen, kregen ook hun
deel in dien lof.
Deze werkstaking heeft eens te meer be
wezen dat de werklieden als hunne ware
vrienden niet moeten aanzien degenen die
hen door hunne vleitaal verblinden,
hunne koppigheid aanvaren,
De gelukzoeker die hier getracht heeft by
de stakende werklieden de verzoenings
commissie verdacht te maken, was niets
anders dan een vischer in troebel water.
Hadden ze naar die taal geluisterd, de sta
king hadde nog voort geduurd, de ellende
hadde nog toegenomen.
De wraak der werklieden zal zich vroeg
of iaat wei eens tegen die gelukzoekers
keeren
o—
Me Bund «lor Oud-leerlingen
van «Ie Alid«tell»are acliool komt
per plakbrief aan liet publiek net doet zyner
stichting te herinneren door het bezorgen
van schoolgerief en het verleenen van stu
diebeurzen, begaafde jongelingen der be
hoeftige volksklas in staat stellen om de
leergangen dezer school te volgen.
Het bestuur maakt bekend dat de leer
lingen der Voorbereidende Afdeeling,
welke komt geopend te worden, ook deze
voordeelen zuilen kunnen genieten De
1 ond zal dus een zekeren steun verleenen,
hetzy in schoolgeld, hetzy in boeken, aan de
behoeftige leerlingen, die zich in de voor
bereidende klassen laten iuschryven ei:
zich door hun gedrag en vlijt weten te on
derscheiden.
De Bond doet tevens een oproep tot alle
voorstaanders van Officieel Ouder wys om
zich als lid te laten inschry ven De oud- leer
lingen betalen jaarlyks, ais werkende ledenj
eene minima-byürage van éen frank de
beschermende leden xniustens vyf frank.
Oui hoogerbedoelde voordeelen te genie
ten, moeten de ouders of voogdeQ der leer
lingen zich schriftelyk wenden tot ean der
bestuurleden
M. M. J. Michiels, Eere-Voorzitter
Dr C. Behn, Voorzitter
L. Van Impe, Ondervoorzitter
Arth. Cosyn, id.
Alb. Van impe, Schrijver
F. Van Dyck, Hulpschry ver.
o—
Burgeriyice stand van \laove.
Aangifte van 31 Maart (inbegrepen) tot
7 April (niet inbegrepen)
GEBOORTEN
Mannelijk 3 Vrouwelijk 1
OVERLIJDENS
Bertina Piret, 59 j. zb, echtg. van Jan-
Alexis De Deyn, beenhouwer, Kerkhof-
straat. Maria-Catharina Sehiettekat, 73 j.
zb. wed Van Petrus Vernailien, Burcht-
straat, (Hospitaal)
HUWELIJKEN
Geene.
Maand Maart 1911 Geb. 19 Huw. 3
Overl. 18.
1* kwartaal 1911 Geb. 66 Huw. 11
Overl. 45.
Ha ha ha Hoe kluchtig, niet waar, die
vrijheid on» door de klerikalen verleend.
En, zooals onze vriend Leonard Willoms,
Maandag laatst in zijne Voordracht over de
nieuwe ontworpen schoolwet terecht zegde
een klinkend bewijs dier katholieke vrijheid
hebben wij hier te Sottegem «elf 1 Ja, Egmont
die door den klerikalen bloedhond Alva om
«ijne vrije denkwijze werd onthoofd en wiens
standbeeld hier vroeger door een vrijzinnig ge
meentebestuur werd opgericht tot eeuwige
schande der klerikale vrijheidswurgers.
Thans zijn wij gekomen aan den door de
kloosters zoo gretig begluurden schoolbon.
Tot nu toe bezaten de gemeentebesturen het
recht de kloosterscholen te ondersteunen, doch
nu wil men ze verplichten hunne kassen wage-
wijd open te zetten tot het verleenen van subsi-
diën aan scholen die hoegenaamd geen waarborg
aanbieden 'tis afschuwelijk.
En nochtans, de ontwerper der schoolwet
van 189.), do jezuïet Schollaert, verklaarde in
1895 in zijne memorie van toelichting Voor
j de verdeeling der schooltoelagen kan de
Regeering voorstellen - ofwel het systeem
van toelage per leerling, ofwel het systeem
eener toelage per klas. De toelage per leerling
(in andere woorden de schoolbon) zou in de
prahtyh aanleiding geven tot moeilykfoden van
versehilligen aard en zou vooral aanzetten tot
a de jacht op de leerlingen, tot eene hernieuwing
van den tehooloorlog in een groot aantal ge-
meenten. Do Regcering heeft dus de voorkeur
gegeven aan hot stelsel dat da toelage in
erenredi. beid brengt met bet aantal aïzon-
derlijko klassen in elke school.
En zie daar, ruim 15 jaren nadien, konn die
zelfde schommeimoid der Belgische gennjter-
den met den toen door hem afgekeurden school
bon voor den dag.
In het blad De Hulponderwijzer, het or
gaan der chnstelijüe onderwijzers van Wesl-
Vlaanderen, lezen wij het volgende
L)e jacht op de leerlingen zal gevoerd wor-
den overal waar scholen van versoniliendo
kleur bestaan. L)e sonooioon moet noentans
a ook onvermijdelijk schaden aan 't ouderwijs,
in 't meerendeci onzer katuolieke buitenge-
meenten en kleine sleden waar reeds knech-
temcholen door kloosterzusters en broeden be-
stuurd worden.
Welnu, in vele gemeenten van Zuid-Vlaan-
deren oestaat die jaent op de leerlingsn van
a nu reeds (en hier, ie Öottegem, niet zeker
De schoolbons zijn er oou. niet noodig om den
huisvader vrije keus van scuooi te vorschaf-
feu. Zal door'tinvoeren van den scnooiDon,
de vrijheid van den huisvader verzekerd zijn
Maar wat zien wij nu reeds op sommige
v plaatsen gebeuren V Vaders, die om de wille
a van de bete brood, hun vrijen senouikeus,
a hun door de wet toegestaan, slachtofferen
a anderen die uit eigen belang hunne vrijheid
a verloochenen. De dwanguitgeoefend ten jare
a 79, zal niet te vergelijken zyn aan dezen
a die overal, un door alle parijen, door het invoe-
a ren van den schoolbon, zal uitgeoefend worden.
Zal ook. de huisvader, soms uit eigen be-
a weging of door tussohenkomst van anderen,
a geenen dwang uitoefenen op den onderwij-
a zer Hij kan immers zijne" kinderen uit de
a school trekken en alzoo den stofielijken toe-
a stand van den onderwijzer in gebaar bren-
a gen. Zullen zij geene voorwaarden stollen,
a vooraleer hunne kinderen aan den onderwij-
a zer toe te vertrouwen 1
Tot nu toe was onze strijdkreetWeg
met de hongersloonen a nu komt er nog bij
a Weg met de schoolbons, bron van tweeden en
a tores den schooloorlog. a
Zie daar. hoe hevig de grootste belangheb
benden, de katholieke onderwijzers, tegen de
"ieuwe school wet opkomen
Zie hier nu, wat wijlen Monseigneur Harlez,
leeraar aan de hoogeschooi van Leuven, reeds
in 1893 schreef
De toelagen volgens 't stelsel der schoolbons
a zyn vernederend voor den onderwjzer, doodend
a voor de tucht in ue school en een gedurige oorlog
a tusschen de schoolbesturen, a
Wij achten bovenstaande aanhalingen vol
doende om onze lezers te doen inzien dat het
aannemen van de ontworpen schoolwet een he
vige schooloorlog zou te weeg brengen.
't Is daarom dat wij ze bestrijden en dat wij
onze vrijzinnige vrienden aanzetten al het mo
gelijke te doen om die schoolwet te doen intrek-
^•®n* (Vervolgt).
Na het eindigen der maandelijksche vergade
ring der Liberale Jonge Wacht, werd Maandag
laatst alhier, door 't toedoen van den Liberalen
Volksbond en de Lioerale Jonge Wac.it, eene
Voordracht gehouden over de ontworpen nieu
we schoolwet.
De gepaste wooorden heeft de voordracht
gever, onze vriend Leonard Wiilems, de on
grondwettelijkheid van liet ontwerp doen uit
schijnen, het belachelijke van de vrijheid van
den familievader doen inzien, de schooloorlog
beloovende schoolbon uitgelegd en het zoo ge
zegd verplichtend onderwijs, in do ontworpen
sohoolwet voorzien, afgebroken,
Dat spreker goed begrepen werd, bewijst het
applaus waarmede h--t einde zijner rede werd
begroet, alsmede de algemeeno stemming
eener dagorde waarbij de Liberale Volksbond
en de Liberale jonge Wacht krachtig protest
aanteekenen tegen't school wetsontwerp der Re
geering en de Kamers verzocht worden bedoeld
ontwerp te verwerpen omdat het ongrondwet
telijk is, omdat het de vrijheid van den fami-
lievaderprijs geeft aan de jachtmakers op den
schoolbon on omdat do gemeentekassen veel
grooter lasten zullen te dragen hebben zonder
blijkbaar voordeel voor 't openbaar onderwijs.
Zoudagruat. - V*n 5 uiiJlags tot
middernacht, dienstdoende Vpotheker op
Zondag 9 April 1911, M. RENNEBOOG,
Nieuwstraat.
- Sportiaigciul». Heden Zondag om
2 1/2 uren op h t terrein vau de Sportiny-
club (Puitenput) belangryke match tus
schen del"» ploegen van de Racing club
van Wetteren, overwinnaars der Vrienden-
schaal en de Sportingclub.
Vryen ingang voor de leden,
Het bestuur hoopt, dat al de leden dez<=*
match met hunne tegenwoordigheid zullen
••"•"•eren.
Openbare bostelooze Voor-
«Jracb Woensdag, 12 April, te 8 uur
s avonds. Bovenzaal van «Graaf Egmont»
Groute Markt.
De Ongevallenwet, door den Heer Rei-
raond De Schaepdryver, advokaat.
Vrye Toegang voor iedereen.
Waarom nog hoekten wanneer'wij
openbaarlijk verkluivn dat eene enkele t'lesch
BORSTSIROOP DEPRATERë, den hevig
sten en oudsten hoest geneest.
Al deze die SIROOP DEPRATERE geno
men hebben, zijn eens om te verklaren dat haar
gelijke niet bestaat en zeggen aan al wie het
hooren wilt
DAT IS DE WARE GOEDE REMEDIE.
Prijs 2 fr. de groote fiesch in die apotheken
namenllijk te Aalst liij Al. \I Oail.-oaut, Boler
markt en De Vulkeneèr, Esplanade.
