Zondag 16 April 1911 Prijs 5 centiemen hel nummer Zesde Jaargang Nummer 18 De vi ijlu id van den huisvader de nieuwe Schoolwet. Proleslleekenina. Tegen hel dreigend gevaar. De Rol der minderheid in de gemeenteraden. De nieuwe Schoolwet. Onze Sledelijke Tentoonstelling'. Het Werk van het Willemsfonds. LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD Abonnement,-r,js 3 Ir. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst. VAN HET ARRONDISSEMENT AALST. PriR der Annoncen' 15 cen;iemcn per dmkrceel r-rij. aer nnnunccu j Re^lamen yj centiemen 1 Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst Vonnissen op de derde bladzijde, 2 (rank de regel. kï-'i l i AALST, 15 A PRIL 1811. in Naar den zin onzer hedendaugsche klerikalen, ziehier hoe men de vrijheid van den huisvader begnjpeu moet De huisvader is maar vrij voor zoo veel nij ter zijner beschikking, oï liever ter beschikking zijner Kinderen, ccne school vinde welke beantwoordt kan de vereischten ...zijner overtuiging, en zijner wijsgëerige en politieke strek kingen. Daaruit volgt dat de katholieken huisvader voor het onderwijs zijner kinaeren slechts dan de vrijheid geniet als er katholieken scholen bestaan; waaruit dan nog volgt dat de Staat om de vrijheid van den katholieken huisvader te eerbiedigen katholieke scholen moet stichten, of ten minste katholieke scholen moet subsidieeren en voldoende middelen moet verschaf fen om voort te bestaan. In deze voor waar jen zou de Staat toelagen moeten verleenen aan de scholen van al de godsdienstige sekten, filosofische en politieke gezindheden welke zouden kunnen opjagen en zou het redelijk zijn dat de Staat ook ruime hulpgelden verstrekke aan de scholen van de godlouchelaars en anarchisten, want de vrijheid van den huisvader moet geëerbiedigd worden of deze vrijdenker, anarchist of ka tholieken weze. Ziedaar de theorie gehuldigd door de nieuwe wet, eene theorie waarvan de ongerijmdheid niet moet bewezen worden, welke geen ernstig karakter aanbiedt en niet de minste rekening houdt van de plichten an den Staat. Maar nemen we voor een oogen- blik de theorie aan, dat de huisvaders om vrij te ziju, ter hu .ner beschikking scholen moeten hebben welke aan hunne veilangens beantwoorden dan stel ik deze vraag welke zijn degenen in beigië die den dag van heden, de rijheid van den huisvader, aldus verslaan, niet zullen genieten Zijn het ue katholieken of zijn het de anti klerikalen Het antw oord op die vraag kan niet twijfelachtig zijn in de groote steden waar er te gelijker tijd openbare scho len en klerikalen partijscholen bestaan, worden overal de antiklerikalen be roofd van hun recht echte scholen te bezitten waar een zuiver wetenschap pelijk onderwijs wordt gegeven, en waar alle godsdienstige, wijsgeerige en politieke denkwijze geëerbiedigd worden. Neem onverschillig welke gemeen te, of zelfs aanzienlijke stad, het is voldoende, dat de meerderheid van den gemeenteraad klerikaal weze, opdat het onmogelijk zij er eene waarlijk onzijdige school aan te treffen. Overal vindt men partijscholen, fanatiek - klerikale scholen, en daar waar nog gemeentsscholen bestaan, wordt het onderwijs er gegeven geheel in den klenkalen geest, door fanatieke mees ters, gekozen onder de leerlingen der cofessioneele normaalscholen. Niemand zal beproeven mij op dit punt tegen te spreken. En dan moet men zich afvragen waarom deze nieuwe wet, jesuieti- scher wijze, zoogezeid bestemd om de vrijheid van den katholieken huisva der te waarborgen, die nochtans de eenige is die thans in Belgie die vrij heid geniet Waarom dien verachtelijken school- bon Neen, 't is niet uit bezorgdheid voor den huisvader, duizendmaal neen de reden en het doel zijn immer dezelfde de openbare school verwoes ten en de kloosters verrijken ten kos ten der natie. 12 April 1911 Jules RENS, Volksvertegen ivoordiger goed de gemoederen aangevuurd, en al diegenen, welke de vrijheid bemin nen en niet dulden dat de kloosters, waaronder vele vreemde, met onze rijkdommen gaan loopen, hebbenden plechtigen eed gezworen den oorlog te aanvaarden, indien het gouverne ment den oorlog wil. Die prachtige meeting was voorge zeten door den heer Karei BULS, oud burgemeester van Brussel, die zijn heele leven opoffert om de rechtvaar dige zaak van de officieele school te doen zegepralen. De gevierde Buis, die, niettegen staande zijn ouderdom, op nieuw den degen trekt om op te rukken tegen den vijand en de overrompeling van wege paters en nonnen te verijdelen, zat tusschen den huidigen eersten ma gistraat onzer hoofdstad, den heer Max, en den geleerden socialistischen volksvertegenwoordiger, professor Hec tor Denis. Verder bevond zich op het verhoog een groep van politieke man nen der beide linkerzijden, omringd door talrijke blauwe en roode vlaggen. En in de zaal was het een golving van die onmetelijke menschenmassa, bur gers en proletar ers, nij veraars, han delaars en fabriekarbeiders, benevens de intellectueelcn, dokters, advokaten, ngenieurs, professors talrijke dames waren aanwezig. Lang vóór de mee ting begon, kon niemand meer binnen 'n die groote feestzaal, en de Duques- oy-straat zelfs was letterlijk ingeno men door het volk. Er moest wel een groot dreigend gevaar weien voor het land, opdat alle standen, de twee groote demokratische partijen, defini- ef hun onderlinge geschillen aan kant zetten en elkaar toeroepen Samen, voorwaarts Den vijand ver nield En 't gevaar is groot ook. Heeft het katholiek gouvernement dan niet besloten de officieele school te niet te doen, de leeken onderwijzers uit te hongeren, de vrijheid van den werk man te dooden, ich meester te maken van het kind om het een dogmatische opvoeding te geven, en de algemeene schatkist plunderen en jaarlijks twintig millioen te werpen over de hooge mu ren van de kloosters, muren ioo hoog en 100 dik dat men de duistere gehei men van die gebouwen niet kent. Om die ramp te. vermijden, om het vaderland te redden, lijn alle vrij\in- nigen opgestaan. En op die grootsche Arotestmceting heeft men den libera- en leider Paul Hymans, die nochtans zeer goed zijn woorden berekent, in de hevigste termen het Staatsbestuur hooren afkeuren, roepende tot de so cialisten, dat zij ten volle op de eer lijke medewerking der liberalen moch ten rekenen, evenals deze ook het ver- hoopen vanwege de socialisten, en verklarende bereid te zijn om onmid dellijk den vijand aan te vallen Na Paul Hymans wien een lang durige ovatie gebracht werd nam de socialistische leider, de heer Emile Van der Velde, het woord om even energiek de klerikalen af te zweepen, en allen, burgers en werklieden, libe ralen en socialisten, op te roepen tot de vrijheidsoorlog. Hymans en Van der Velde hebben dien avond plechtig de spotane overeenkomst tusschen liberalen en socialisten op schoolge bied bezegeld het gevaar is te groot dan dat de klerikalen gebruik louden maken van TWEE linker lijden om hun hatelijk ontwerp door te drijven. Ter verdediging aan de school en van de vrijheid, ter verdediging van de schatkist aller Belgen is er slechts één enkele linkeriij, die steunende op de steeds groeiende macht van het haar verkleefde volk, met de grootste ener gie den strijd aanbindt tegen het overweldigend klerikalisme en iege- pralend uit dien strijd ial komen, tot heil van de demokratie r is wars van oligarchie of clan-bestuur, die weten immers, datalleenheersching tot misbruiken leidt, en zij het ten slotte zijn die al de buitensporigheden en verkeerdheden daarvan betalen. Daarom is de vertegenwoordiging der minderheden door de Evenredige vertegen woordiging, in de gemeenteraden nood zakelijk,te meer, dat met het thans in voege zynde kiesstelsel der 4 stemmen, die min derheid niet zelden de meerderheid der be volking vertegenwoordigt b. v. te Aalst, waar ondanks die 1 stemmen de meerderheid van den gemeenteraad slechts 130 stemmen boven de volksfrekte meerderheid bekwam, niettegenstaande de stemmensjacheling der laatst» dagen. De minderheid heeft voor plicht de ver keerdheden op te sporen, de misbruiken te beknibbelen, de bevolking te wijzen op al het gevaar, al hetnadeelige voorliet, alge meen welzijn van de praktijken eener onbe toomde oligarchie. De minderheid van den gemeenteraad heeft voor plicht, de verkeerdheden en mis bruiken te bevechten in den raad zelve, en de buitensporigheden der alleenheer- sching aan de kaak te stellen ook buiten den raad, inzonderheid wanneer de zittingen te schaarsch worden om er alle punten te berde te brengen en de dagorde zoo belast, dat het onmogelijk is over ieder onderwerp eene grondige studie aan te gaan. Het aanklagen van misbruiken en buiten sporigheden is des temeer noodzakelijk voor de openbare denkwijze, als de meerderheid het onderzoek en de discussie ontduikt, de bespreking stropt door overhaasting, en de gelegenheid niet laat om alle kwesties op den keper te beschouwen. De rol der minderheid is des te meer noodzakelijk, wanneer de meerderheid en hare aanhangers, getroffen doorden invloed welke de kritieken oefenen op de bevolking door hare juistheid en gepastheid, groote woorden uitkramen en verontwaardigd kre ten slaken, schermende met wetten en verordeningen. Maar de bevolking heeft meer begrip van werkelijkheid en doelmatigheid dan dat, ze zich door luid gezwefs zou laten misleiden. De bevolking vindt het vreemd wanneer eene meerderheid, een clan, in een tijdsver loop van drie jaren over een princiep van Ti'oot belang in bestuurlijke zin, eon prin ciep van algemeene loejKssing geheel van meening verandert en ue bevolking weet ook dat misbruiken en buitensporigheden, al zijn het geene on wettigheden daarom niet minder groot en grof kunnen wezen. De rol der minderheid der gemeenteraden is moeilijk, omdat haar veel moeilijkheden in den weg worden gelegd. Maar zoo belangrijk is de aanwezigheid ecner minderheid in de gemeentebesturen dat, overal waar de inwoners met gezond verstand, zij die het best, over de toestanden kunnen oordeelen, den doorslag kunnen ge ven in de kiezingen, de minderheid ver sterkt wordt, omdat eene sterke minderheid eene waarborg is van onpartijdigheid, een waarborg van zuinig bestuur en van wel vaart. De grootsche meeting, die, verleden maandag, in de Magdalenezaal te Brussel, plaats had om te proUstee- ren tegen het schandalib school wets ontwerp van Schollaert, heeft voor Aanzienlijk en gewichtig is de rol welke eene minderheid in den gemeenteraad te vervullen heeft, bezonderlyk in die steden en gemeenten waar lange jaren eene enkele party de alleenheersching heeft uitgeoefend en waarde kopstukken dier partij een slag van oligarchie, een clan zijn geworden, die alle macht in hun tafelrond houden en voor hunnen aanhangen vrienden over alle voor- deelen beschikken De bezadigde burger, de kalmdenkende inwoner, de vlijtige en eerlijke neringdoe- De Liberale Associatie van het kanton Aalst, in de Algemeene Vergadering harer leden gehouden Zaterdag 8 dezer heeft de volgende protestteekening gestemd tegen het wetsvoorstel op de scholen door Minister Schollaert nedergelegd Aangezien het nieuw schoolwetsroorsiel van Minister Schollaert ongrondwettelijk is om reden dat door zelve voorstel het vry onderwijs, oj) denzelfden geldeljyken voet gesteld 'wordt dan het nationaal openbaar onderwijs, welk vrij onderwys niet aan de zelfde kontrool dan 't openbaar onderwor pen is. Aangezien dat wetsvoorstel onder voor wendsel de vrijheid van den huisvader te vrijwaren, de Schoolbon in voege brengt en dat door die inrichting van de School bon de vrijheid van den huisvader thans meer dan ooit aan banden zal gelegd zyn, terwijl vervolging, onderdrukking en uit- koopery de gewone middelen zullen worden om de jacht op de schoolkinderen temaken. Aangezien de Schoolbon het onrecht- streeksche middel is om een 2,u budjet van eeredienst iri 't leven te roepen en er daardoor jaarlijksch, ongeveer zO millioe- nen naar de kloosters zullen gaan. Aangezien bovendien dat de stemming van dergelyk wetsvoorstel een hevige schoolstrijd zou voor gevolg hebben. Aangezien ook de klerikalen, ofschoon de meerderheid hebbende in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, de minderheid hebben in 't land wegens 't getal stemmen, en dat in dergelijk geval wetsvoorstellen van de belangrijkheid als deze aan het oordeel der kiezers dienen onderworpen te worden. De leden der Liberale Associatie teekenen er eenparig protest tegen aan en drukken den wensch uit dat de liberale gekozenen daar alle middelen er de stemming zouden van beletten. Terwijl de paus nederig de vlag strijkt voor de republikeinen van Portugaal eD aan de bisschoppen van dat land bevel geeft onvoorwaardelyk de scheiding van kerken staat aan te nemen, pogen de klerikalen van lielgie op alle wijzen in ons land den staatsvorm te herschapen in eene theocratie, w aarin de priesters eene onbeperkt gezag zullen uitoefenen. En zooverre zyn wij er in werkelijk niet meer af dat we niet, duidelijk zien, hoe het goevernement nu reeds niets anders meer is dan een groepje hovelingen, willooze werk tuigen bij middel van welke de bisschoppen hunne heerschappij opdringen aan het land in al de vakken van het intellectueel bestaan des volks, en die opden minsten wenk steeds bereid zijn de welvoorziene kassen van kloosters en geestelijke orden te vullen. Op geen gebied heeft de zucht der Bel gische priesters naar de meesterschap zich zoozeer veropenbaard als op 'tgebied van het lager onderwijs. Geeft ons het kind zei den de priesters en Belgie is aan ons 1 De staat sticht scholen om de kinderen door een degelijk onderwijs tot burgers op te leiden de geestelijk wil scholen waar de kinderen tot dweepzieke slaven zullen wor don gekweekt, bezield met afschuw voorde grondwettelijke vrijheden, met haat voor an dersdenkenden, met onderwerping aan het fanatiek priestergezag, met vooroordeelen tegen al wat modern is. De staat uit de school, ziedaar het wacht woord van 't klerikalism. En om dat doel te bereiken werkt het klerikaal goevernement sedert 27 jaren onverpoosd voort onder commando der politieke bisschoppen en priesters van het land. Daarom werd de oorlog gevoerd tegen de goede schoolwet van 1879, daarom werd de schoolwet gemaakt van 1884,waardoor meer dan 800 onderwijzers, de beste van het land broodeloos werden gesteld daarom werd din andere schoolwet van 1895 gestemd, waardoor eene groote stap nader het doel werd gesteld en de kloosterscholen benevens de aangenomen scholen werden bevoor- deeligd, daarom werd verleden jaar het millioen voor de kloosters gestemd, waar van schier geen wereldlijke onderwijzer een duit ontvang Daarom werden in alle klerikale steden en gemeenten de katholieke scholen door de klerikale besturen aangenomen, zonder dat er in de voorwaarden van aanneming sprake was van het recht van toezicht doorschepen collegie en gemeenteraad. Toch ging het niet snel genoeg vooruit, zelfs al werd het getal Staatsnormalen scho len schier op niet gebrachtal werden in de meeste officieele scholen slechts nog onderwijzers uit klerikale diploomfahrieken benoemd al werden alle officieele meisjes scholen vervangen door non nen broei kassen. Er moest om de bisschoppen voldoening te geven, een groote slag gewaagd worden, het fanatik congres van Mechelen had het zoo beslist. Reeds lang was het stelsel der bons afge kondigd door bladen ter devotie van het klerikalism en dat zou de stoffelijke basis zyn der nieuwe wet, en alhoewel, datstelsel zoo slecht is, dat, het onnoodig was er het schandalige van te doen zien, toch was het den bisschoppen ernst en heeft het-klerikaal ministerie het zich laten opdringen. Het ontwerp Schollaert is zoo de school- bons vormen het materieel gedeelte der wet, de trapsgewijze verdwijning der we reldlijke scholen is het doel ervan Het on derwijs door den Staat betaald maar aan de priesters en de kloosters overgeleverd De basis der wet is verderfelijk on alle antiklerikalen moeten zoowel de klerikale strekking, als de zakkenrollerij van het ontwerp bekampen uil princiep, uit plicht voor alles wat de verstandelijke ontwikke ling der natie in den weg zou staan. Het is de kwestie van het openbaar onder wijs verlagen, het wetsontwerp Schollaert alleen te beschouwen in opzicht van de on- iniddeiyke stoffelijke belangen. Heoger moet men zich plaatsen dan zal men wel inzien, dat met het openbaar onderwys, ook de positie van de openbare onderwijzers te niet moet gaan. A. B. G. stoffelijke belangen van onze bevolking- vooruitte helpen. Dietentoonstelliug was geroepen een werk te zijn van algemeen lokaal belangen daar om w. o tie uieut werking van iedereen noo- dig er werd dus beslist dat het inricli- t ingskoniiteit, 't. is te zeggen het komiteit dat aan 't hoofd zou staan van heel de zaak enze gansch zou leiden on beridde ren, zou samengesteld worden uit vertegen woordigers van de vier politieke partijen. Iedereen was daarover t' a!:! »rd. Doch hoe groot was de verwondering van velen niet toen ze vernamen dat 't Schepencollegie de socialisten voor 't samenstellen van dat komiteit niet had erkend noch uitgenoodigdP Waarom die willekeurige uitsluiting Waarom de overeen komst van onpart ijdig heid niet nageleefd Nochtans te Gent is er een tentoonstelling op handen en daar zete len iri 't komiteit de grootste katholieken met den socialist Coppn ters. Waarom hier dat verschil Droevig Aalst, dat bestuurd is door eene kliek die de intrest der party en van hare voorvechters bown de algemeene belangen stelt 1 De klerikalen hielden dus het woord niet gestand dat ze uitdrukkelijk in eene gemeenteraadzitting hadden ver pand De liberale gemeenteraadsleden hebben 't Schepencollegie in eene volgende zitting daarover ondervraagd en daar de katholie ken blijven weigeren zijn gansch onpartij dig te handelen en 't inrichtingskomiteit samen te stellen uit vertegenwoordigers der 4 politieke partyen hebben ze in 't openbaar hun ontslag genomen als lid van 7 bescher- raendkomiteitals protest togen de partij dige handelwyze der klerikalen ze hebben daardoor als gemeenteraadsleden, hunne aflt« uring der handelwijze van't Schepeu- collegie, gekenmerkt. Iedereen overigens heeft die protestteeke ning bijgetreden. Doch de partijdigheid van M. Moyersoen en 0* kunnen wy, liberalen, niet als eene genoegzame reden aanzien om de tentoonstelling tegen te werken of haar mislukken te bewerken. De liberale afgevaardigden bij 't inrich tingskomiteit doen allen hun best opdat die uitstalling der produkten onzer Aalstersche nyveraars, ambachtslieden, handelaars en neringdoeners zoo vruchtdragend mogelijk voor 't algemeen zou van-stapel loopen. Onze werkende en ieverige bevolking kan er niets anders dan voordeel en profijt by vinden. De Volksgazet var» haren kant zal, totdat welgelukken, al doen wat ze kan. De Tentoonstelling, zooals we vernemen is nu definitief beslist en zal plaats hebben in de maanden Juni en Juli. Dergelykeinrichtingen brengen loch alt,yd iets nuttig en voordeelig te weeg voor onze ambachtslieden, onze neringdoeners en han delaars. Spijtig dat de klerikalen bij 't in richten dier tentoonstelling niet heel en gansch de politiek hebben van kant gelaten en dat ze die kwestie niet uitsluitelijk op stoffelijk en algemeen gebied hebben aan schouwd Zoo weet iedereen, dat wanneer die zaak in den gemeenteraad opgeworpen werd, ze door al de raadsleden onmiddelyk en eenparig werd bijgetreden, en, dat ook alsdan dour 't Schepencollegie uitdrukkelijk werd verklaard en overeengekomen dat al Ie politiek zou terzij gelaten worden, dat de medewerking van alle Aalshmnars, zonder onderscheid van denkwijze, z u gevraagd worden, om die feestelykheden totaal onpar tijdig te maken en tevens hun w -Igelukken te verzekeren. Dat moest ieder weldenkend mensch goedkeuren er kon hier geen spraak zyn van katholiek, liberaal, daensist of socialist, de politiek had hier niets te zien, er was alleenlijk spraak van eeD Aalstersche lokale tentoonstelling waaraan iederen Aalstenaar, tzy ryk of arm, burger, land bouwer of werkman, groote nij veraar of nederige ambachtsman, handelaar of nering: doener het, zyne zou bijbrengen in de mate zijner krachten en kennissen, om iets grootsch, iets schoon., iets heerlijk lot stand te brengen iedereen zou een steen bijge bracht hebben om dat gezamentlyk nuttig werk te voltooien en dai zou 't bewijs ge weest zyn dat bij alle Aalstenaars maar een en 't zelfde hart klopt wanneer het geldt de De afdeelirigen van het Willemsfonds zet ten onverpoosd hunne taak van voorbeeldige toewijding aan volksbeschaven tot het einde van het Wintertydperk voort. In de laatste weken werden weder tal van openbare ver gaderingen gehouden, waar een keur onzer sprekers onderwerpen behandelden, die de algemeene belangstelling kunnen op wekken. Te Mechelen hield Prof. J. Vercouillie een Voordracht over een Christen demo craat uit de XI t ec w Dr J. De Decker sprak er over Ou Dn Clods lieast. Te Schaarbeek mochten de leden vau een mooie vvrtooning in den NVderlandschen Schouwburg genieten. M. Julius Hoste be handelde er, in een Concert Voordracht, het onderwerp Vervla/tmsching der (l ntsche Hoogeschool. IV Aalst sprak de heer A. Brys over Volkswijsheid over de Vrouwen l)r Mielö over Bescherming der kinderen tegen de besmettelijke ziekten, vooral tegen knob belziekte (met lichtbeelden). Een schitte rend kinderfeestje genoot er een ruimen bijval. Te St-Nicolaas werd ook een zitting aan het onderzoek van het vraagstuk der Vlaamsche Hoogeschool gewyd. De Studen ten vereeniging 't Zal wel gaan verleen de daartoe hare gewaardeerde medewer king: De heer Ad r. Martens trad als spre ker op. Deafdeelfng Brussel richtte twee leergan gen van Hooger Onderwys voor 't Volk in Inden eersten handelde de heer J.Var» Bies- broeck, stenvkundige te Uk kei, over Ons Zonnestelsel (met lichtbeelden) en in den tweeden Dr Wibauu over Bloedsomloop en Voeding. Dr Aug. Lodewyckx sprak in die ifdeeling over Katanga (met lichtbeelden.) Te Tienen hield l)r René Verdeyen een Voordracht met lichtbeelden over Oxford. Te Nieuw poort verhaalde de heer H. V rees wyck zijne Reis in Denemarkenen Zweden. Te Antwerpen had een belangwekkende feestzitting pla its waarop eenige kunste naars van den Nederlandschen Schouwburg een paar lieve stukjes speelden. De heer Pol de Mont sprak er over de Vlaamsche Hooge school. Te Brugge besloot M. J. Boedt zyn leer gang van Hooger Onderwijs voor het Volk over Algemeene Begrippen van Recht. Te Zelzate traden achtereenvolgens op de heeren M. A. Buysse, volksvertegénwoor- diger. met Reis van Marseille naar Kon- stantinopelProf. J. Vercoullie met Het Oudste Vlaamsche Lied Pr. Van Acker, met Avst suggest ie en Dr J. Vercoullie met De Tering. Te Mncrbe.ke sprak M. A. Buysse over de Vervlaamschi/ig der Hoogeschool te Gent in een gewichtige vergadering in aanwezig heid van den burgemeester, den heer M« Lippens.

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Volksgazet | 1911 | | pagina 1