Tentoonstelling
Zondag 16 Juli 1911
Prijs 3 centiemen het nummer
Zesde Jaargang Nummer '29
van AALST.
dagen van
9
tot
Open alle
loi 12 uren en van
si uren.
Inkomprijs 23 centiemen
uitgezonderd
's Zaterdags
en 's Zondags 10 centiemen.
Betooging
Grootsche
De houding en de Polemiek
van M. Pieler Daens.
Wat we dienen te welen
en te overwegen.
Arme kerken.
Eene vraag van M. Rens.
Wie vreest liet licht
en wie niet
Eene
M. Daens.
Geduld Brave
Treinwachters
Schoone Polemiek.
DE VOLKSGAZET
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
Prijs de, Annoncen g™ SSZ
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank de regel.
AALST, 15 JULI 1911.
ALLEN NAAIl BRUSSEL
op DINSDAG 15 OOGST, (O. L. V. Hemelv,)
Er moeten 200,000 man staan
De gekozenen van 't liberale land hebben
in hunne bijeenkomst van voorleden Don
derdag besloten de grootsche betooging van
15 Oogst te Brussel, belegd als protest
tegen het schoolontwerp en tot eisch van de
kieswetherziening, in korps bij te treden
en de liberalen van 't gansche rijk aange
spoord die betooging zoo talrijk mogelyk by
te wonen.
Deze wenk zal niet onverhoord blijven
Er zal zoowel aan het staatshoofd als aan
't Belgische volk op 15 Oogst worden ge
toond dat het vrijzinnige leger talrijker is
dan wel gedacht wordt, machtiger dan men
zich inbeeldde in de Wetstraat en niet van
zin is zich door een sluwen kneep te laten
knevelen en binden aan den klerikalen
zegewagen
De leiders der socialistische Werklieden-
party verzekeren dat zij dien dag 100.000
partygenoten zullen naar Brussel brengen
zonder de geestverwanten van Brussel en
voorsteden mede te rekenen.
Dc Libernle Party.
De liberale party zal niet willen achter
wege blijven, van stonden aan beraadslage
men hierover in kringen, bondenen genoot
schappen.
Het uur is te plechtig opdat niet de laat
ste strijder op het dek verschijne deinzet
van den strijd is te groot opdat niet alle
krachten worden in gelid gesteld,
Naar Brussel op 4 5 Oogst
weze de leus en de strijdkreet in alle liberale
bonden en kringen. Uit alle hoeken des
lands regene het liberalen in de hoofdstad
op Onze-Lieve-Vrouw-Half-Oogst om aan de
uitdagende klerikale partij te toonen dat ze
er nog niet toe geraakt is het vrijheidsge
voel te dempen in België, dat het vryzin-
nige leger kloeker, machtiger en talryker is
dan het ooit was en bereid is tot alles om
een einde aan 't vernederend juk der Room-
sche kliek te stellen.
£00.000 man moeten te Brussel staan op
15 Oogst
De liberale kringen van Aalst Liberale
Associatie en Werkmanskring zullen er
met honderden vertegenwoordigd zyn. De
Fanfaren De Oude Garde zal dien groep
vooraf gaan
Allen op post
In eene redevoering uitgesproken te
Geeraardsbergen den 25 Mei laatst
leden heb ik ge?egd MDaens zal
aan zijne kiezers rekenschap te geven
hebben over zijne houding in de
bespreking der wet-Schollaert in de
Kamer.
Wat ik in deze omstandigheden
zeide is zoo redelijk, dat M. Daens er
zelfs niet aan denkt het te betwisten.
Maar M. Daens zoekt de aandacht
af te leiden van de wezenlijke kwestie,
door eene handelwijze welke ik kinder
achtig zou willen noemen hij zou
willen dat het rekenschap geven alleen
zou loopen over de ontelbare redevoe
ringen, welke het hem gelukt te plaat
sen gedurende een wetgevenden zittijd.
Het kost nu volstrekt geene moeite
te erkennen dat M. Daens alleen zoo
vele redevoeringen heeft uitgesproken,
dan de andere vier volksvertegenwoor
digers van Aalst te zamen en dat, zoo
ieder van hen M.M. Woeste, De Sae-
deleer, Moyersoen en Rens, zooveel
moesten spreken als hij gedurende
geheel den zittijd, geen 10 minuten zou
den overschieten voor de andere leden
der Kamer, noch zelfs aan de ministers
om een woordje te spreken.
Maar daar ligt de knoop niet en M.
Daens wier grootsprekerij-kunst de
gansche wereld door wordt bewon
derd, moet zich niet inbeelden dat hij
door die afleiding ontsnappen zal aan
de verrechtvaardiging welke het kie
zerskorps het recht, ja den plicht heeft
hem te vragen.
M. Daens mo_t aan de kiezers uit
leggen waarom hij verleden jaar het
bijkomend mïllioen voor de kloosters
heeft gestemd, nadat de klerikale
meerderheid fijn en mijn amendement
had verworpen, voor doel hebbende de
verhooging der jaarwedde der officieele
en aangenomen onderwijzers, en
vooral nadat diezelfde klerikale meer
derheid een amendement had verwor
pen bepalende, dat het millioen in
plaats van gestort te worden in de kas
der kloosters, rechtstreeks betaald zou
worden in handen der vrije onderwij
zers, als verhooging hunner vroegere
jaarwedde.
M. Daens moet verklaren waarom
hij, plotselings aangegrepen door eene
eindelooze vriendschap voor M. Schol-
laert, de vervolgingen heeft goedge
keurd bevolen tegen liberale en socia
listische dagbladschrijvers, beschuldigd
van gemanifisteerd te hebben tegen
minister Schollaert, nadat hij en zijn
broeder priester Daens in 1906, de
stemmen vroegen van liberalen en
socialisten tegen de vervolgingen
waarvan priester Daens het voorwerp
was om te Aalst gemanifesteerd te
hebben tegen het klerikaal goeverne-
ment.
Dan zal M. Daens zich voor het
kiezerskorps te verrechtvaardigen heb
ben over zijne instemming in princiep
met de schoolwet Schollaert, waarvan
het echte en wezenlijke doel geenzins
was ten voordeele van het volk het
verplicht onderwijs in te voeren en
nog min de vrijheid van den huisva
der te verzekeren, maar wel jaarlijks
20 millioen te storten in de brandkas
sen der kloosters.
Ziedaar, waarover M. Daens reke
ning heeft te geven. Het kiezerskorps
zal oordeelen.
Jules RENS,
Volksvertegenwoordiger
Diegenen onzer lezers, welke lid
zijn van den onderrichtsbond (Ligue
de l'Enseignement), zullen met de ver
wondering uit de verslagen dierver-
eeniging vernomen hebben,welke over-
groote toelagen de congreganisten-
scholen sedert 27 jaar genoten hebben
Honderd eventig millioen frank.
Zelfs zij onder ons, die meenden
eenigszins op de hoogte te zijn van den
toestand, waren niet het minst ver
wonderd. Nooit hadden we gedacht
dat zoo'n enorme som als toelage bin
nen zoo'n kort tijdbestek aan boven
genoemd onderwijs verstrekt werd
mMr dit komt ook hierbij omdat dit
geld langs omwegen naar de kassen
van die gestichten vloeide men zal
zeker nooit weten hoeveel handen te
gelijkertijd in de schatkist van den
Staat wroeten en hoe lang de armen
reiken aan wier uiteinde die talrijke
wroetende handen groeien ik zeg
groeien, omdat aan een arm verschil
lende handen komen, die in pakver-
mogen toenemen, naar gelang de om
standigheden.
Maar, honderd eventig millioen
frank was verre beneden de waarheid
Men had niet meegerekend noch
studiebeurzen, noch jaarlijksche uit
gaven van de aangenomen scholen,
noch toelagen aan de privaatscholen,
de vrije adultenscholen en de aange
nomen normaalscholen, uitbetaald
door 't goevernement en de katholieke
provinciën en gemeenten.
En aldus komen we tot het klein
sommetje van twee honderd zeven
tien millioen frank.
En op die wijze bevocht en bevecht
nog steeds de Staat zijn eigen officieel
onderwijs.
Het lag dus op de weg van al de
katholieke ministeries, die elkander
opgevolgd hebben, uit haat tegen het
openbaar onderwijs, tegenover zijn
eigen gestichten, de congreganisten-
scholen overal te doen oprichten en
ze prachtig te bevoordeeligen.
We weten allen zeer goed dat de
klerikale goevernementen den oorlog
verklaarden aan het onzijdig onderwijs,
maar dat de oorlog hier op zulke erge
wijze, zooals de statistieken ons aan-
toonen, zou niemand durveii denken
Op 30 Juni 1884 waren er 4803 offi
cieele scholen, op 31 December 1905
I waren er nog slechts 4533
Integendeel steeg het aantal con
fessionele scholen van 689 in 't jaar
1884 tot 2611, zegge twee duizend zes
honderd en elf in 't jaar 1905.
't Is te \eggen dat het officieel onder
wijs in 20 jaar tijds met drie honderd
gestichten AFNAM en het Congrega-
nisten-onderwijs met twee duidend scho
len TOENAM.
Het aantal leerlingen, die onderwijs
ontvingen in die gestichten, in 1884,
beliep tot 77002 en vermeerde tot in
1895 tot vier honderd achttien duidend
drie honderd vijf en twintig.
In 1884 beliép het aantal onderwij
zers der bewaar- en lagere scholen
730 in 1905 was dat getal geklommen
tot acht duizend twee honderd en veer
tien, onder wie twee dui{end negen
honderd vijf en tachtig onder diploma.
Terecht roept ieder rechtgeaard
burger, dat het schande is hoe de Mi
nisters het onzijdig onderwijs onder
mijnen.
En nog zijn de klerikalen niet tevre
den
Nog willen ze meer en beter. Nu is
't geen tien millioen, maar twintig
millioen, die {e jaarlijks wenschen te
ontvangen. Nog hebben ze niet genoeg
leerlingen aangeworven, bij gebrek aan
officieele scholen of door dwang of
andere onbekende middeltjes nog
willen ze er meer hebben, ja ze zouden
willen den stempel van hun onder
richt, van hun opvoeding op AL de
kinderen drukken, om later ze des te
beter in hun leger in te lijven. Ze gaan
nog verder het officieel onderwijs
klerikaliseeren ze totaal en door de be
noemingen en bevorderingen en door
het opgedrongen onderwijs.
En terwijl ze aan de eenen kant het
onderwijzend katholiek personeel, deel
uitmakende zoowel van officieele als
vrije scholen, totaal vrij laten hande
len, ja zelfs ze aansporen aan hun po
litiek mee te doen, worden de anders
denkende onderwijzers en leeraars op
allerhande wijzen vervolgd en is het
hun totaal verboden aan eenige betoo
ging deel te nemen, die niet onder de
bescherming staat der heeren minis
ters.
We ontkennen het recht van poli
tieke vrijheid niet aan de katholieken,
maar dezelfde regel ou moeten gel
den voor al de staatsbedienden.
Maar, eer we zoo'n eenvoudige
rechtvaardigheid van katholieken zul
len bekomenDe onderwijzers van
Waver en omstreken hebben verleden
week een voorsmaakje gekregen van
die katholieke rechtvaardigheid.
En hoe dwang door de klerikalen
uitgeoefend wordt op ouders om hun
kinderen uit de officieele scholen te
halen, weten de ouderen beter dan wij.
Dat pastoors de communiebank dur
ven weigeren aan brave christenen,
die hun kinders ter officiëele school
zenden, is geen onbekend feit dat
kasteelheeren de pacht aan de boeren
daarom durven ontnemen en de fa-
briekheeren hun werkvolk afdanken is
overbekend. Les Documents du
Progrès geven ons daar omtrent
stichtende geschiedenissen.
En hoe ze hun opvattingen die
tegen onzen modernen geest totaal in-
druischen, niet uit haat tegen den gods
dienst, maar omdat we Kerk en Staat
willen vrij houden van elkaar aan
officiëele gestichten willen opdringen,
bewijst het volgende, getrokken uit het
handboek over godsdienst van den ge-
kenden abbé Bataille, boek dat ge
bruikt wordt in 0n\e middelbare scho
len en athenea. Dit uittreksel, dat door
eenigen van ons reeds bekend was,
maakte deze week nog eens de ronde in
de Fransche pers
Moderne dwalingen. Het is een
dwaling te beweren 1Dat de Kerk
aan den Staat moet onderworpen wor
den 2. dat de Staat van de Kerk
moet gescheiden zijn en onzijdig, on
verschillig blijven in zake godsdienst
3. dat de personen, met de burgerlijke
overheid bekleed mogen ophouden
christen te zijn, aan 't bewind zijnde,
en, in 't bestuur van de openbare za
ken, geen enkele rekening te houden
hebben met de soevereine rechten van
God over de maatschappij en de men-
schen. Deze dwalingen zijn de ge
vaarlijkste van de moderne tijden en de
onverbiddelijkste vijanden van de
Kerk. Ook werden ze veroordeeld door
den H. Stoel, nl. in 1832 door Grego-
rius XVI ia 1864 door het Syllabus
van Pius IX en in 1888 door de bewon
derenswaardige encycliek Libertas
van Leon XIII.
Lieve Lezers, waar gaan we met
zoo'n opvattingen en zoo'n onderricht
en met zoo'n dwang en vrijheid naar
toe
Arm België
Om onze lezers een gedacht te geven
van de armoede der kerken, laten wij
hierna volgen de onderstandsgelden
hun toegestaan alleenlijk door den
Staat, te rekenen van 1 Januari tot
12 Mei 1911.
IN DE PROVINCIËN
118.390,00
110,178,89
65,048,27
Oost-Vlaanderen
Antwerpen
Limburg
Brabant
West-Vlaanderen
Henegouwen
Luik
Namen
Luxemburg
171,564,49
89,420,47
80.708,45
85,979,77
26,301,35
73,899,15
Samen 821,490,84
Gaat het zoo voort dan mag men
rekenen op 2 millioen vooraleer het
jaar ten einde is.
De toelagen toegestaan door den
Staat sedert 1884 tot op 31 December
1910 beloopen 21,464,708,80
samen tot 12 Mei 1911 22,286,199,64
'n Bagatelle
Die kerkfabrieken zijn toch in diepe
armoede. Buiten de bovengemelde sub-
sidiën hebben de kerken al nog ont
vangen in giften en legaten van parti
culieren, van 1 Januari tot 31 Mei
1911, de som van 491,468,45 fr. en
tijdens het jaar 1910, 1 millioen en
twintig duizend franks.
In de brandkassen van kerken en
kloosters moeten ontelbare schatten
berusten. Millioenen liggen daar opeen
gestapeld. En dan wou men met het
schoolwetsontwerp Schollaert aan de
kloosters nog 20 millioen jaarlijks tot
geschenk geven.
En zeggen dat sommige dompelaars
geen eten hebben
't Is verschrikkelijk
Sedert 1901, dus sinds 10 jaren,
heeft het armbestuur van Geeraerds-
bergen, jaarlijks eene som in uitgave
gebracht, die dit jaar op 14000 fr.
beloopt, voor 't schoolgeld te betalen
aan de stad van de arme kinderen.
Ofschoon zulks totaal onwettelijk is
keurt de klerikale Bestendige Deputa
tie van Oost-Vlaanderen dat altijd
goed en M. RENS heelt aan den be
voegden Minister gevraagd wanneer
dat schandaal zal ophouden.
Ik vraag dus aan den heer Minis-
ter van Justicie, zegt hij, ol hij nog
langer dien hatelijken toestand zal
laten voortduren waarbij te Gee-
raerdsbergen het lager onderwijs
kosteloos is voor de bezittende klas
en betalend voor de armen
Want met die 14000 fr. uitdearm-
kas te nemen voor de scholen, onttrekt
men die som aan arme en ongelukkige
menschen tot wiens onderstand alleen
het geld van 't Weldadigheidsbureel
mag genomen worden.
Ziedaar eene vraag die honderde
en honderde menschen aanbelangt en
't moet wel zijn dat ze gegrond
en dat M. Rens overschot van gelijk
heeft want de minister heelt hem be
ioofd ze bijzonderlijk te onderzoeken
ware de opmerking van M. Rens
maar half gegrond geweest, de kleri
kale Minister had hem schoon wande
len gezonden.
zakelijkheid erkend is door alle genees-
heeren die zich speciaal m l indust-
riëele gezondheidsleer bezighouden.
Die gezondheidsmaatregel zal dus niet
afgeschaft worden en mot het socialistisch
blad Le Peuple zeggen wij dat de minister
duizendmaal gelijk Id ft. Is er hier of daar
en verwersgast die tegen dal onderzoek is,
we ziin overtuigd dat langs nen anderen
kant de werklieden in'talgemeen h>t vol
komen goedkeuren.
In Engeland waar de werkerskwestie
veel meer vooruit is dan hier, zijn er £000
doktoors-toezichters om in de verschillige
nijverheden op de gezondheid der werklie
den te passen.
M. Daens zou hier nogmaals beter gedaan
hebben van te zwijgen dan die beestige
vraag uit te kramen,
En zoo is het met veel van zijn vragen
indien men ze allen goed en van nabij on"
rzoekt dan zal men ondervinden dat de
meesten reeds door andere volksvertegen
woordigers werden gesteld en dat hy met
dezelfde vragen soms of 3 maal voor den
dag komt maar altijd in andere woorden.
Dat noemt men de menschen zand in
d'oogen smijten en zoo komt het dat hy 10
vragen stelt terwyl andere volksvertegen
woordigers er maar of 3 stellen.
Het is overigens geweten dat M. Daens,
elijk nen ouden doortrapten vos, den truk
heeft om de simpele menschen met een rot
strooi te leiden. Of dat eigentlyk wel zeer
serieus is dat laten we aan rt oordeel onzer
lezers over.
Een oud Vlaamsch spreekwoord zegt
Wie veel babelt vertelt veel beestigheden.
Lezer lief, wat zoudt gy denken van een
winkelier, die in groote letters op zyn
vitrine het volgende zou laten schilderen
Voorbijgangers, bekykt eens goed myne
waren en de prijzen ervan komt 'binnen en
koopt, maar, ik smeek u, bekykt toch maar
nooit de waar van mijn concurrent hier te
genover. Beziet toch maar nooit, al was het
maar uit nieuwsgierigheid, wat de andere
kruideniers verkoopen en uitstallen. Neemt
maar blindelings aan dat myn waar alleen
goed is, en die van de anderen slecht en
beschimmeld
Lezer lief, gy en ik, en de pastoor, en de
koster, en al wie vooreen hal ven cent ver
stand heeft, zou denken daar steekt iets
achter, die kruidenier vreest de vergelyking
van zijne waar met die van de andere krui
deniers.
Welnu, die vieze winkel is de kalotten-
winkel. De kadodders roepen gaat toch
nooit naar een liberale of socialistische
meeting; gaat nooit op den trein met uwe
antiklerikale werkbroeders inzitten leest
toch maar nooit een liberaal blal hoort
toch maar nooit de andere klok, al was het
maar uit nieuwsgierigheid laat uwen geest
alleen verlichten door het gepreek van de
kiesdravers en door don wijsgeerigen klets
praat en het vroom gewawel van de god
vruchtige papieren.
De antiklerikalen roepen Wy vreezen
de tegenspraak niet. Medeburgers, gy zyt
redelijke schepselen leest en verneemt het
voor en hottenen, en de waarheid zal in
uwen geest dc leugen overwinnen
Wie vreest het licht en wie niet
Een verwersgast die de belangen van
zyn eigen gezondheid niet kent heeft aan
M. Daens geklaagd over het medikaal on
derzoek waaraan al de verwers sinds eenige
jaren onderworpen zyn. Die werkman, in
zijn onnoozelheid vind die maatregel totaal
nutteloos, hy klaagt er over by M. Daens en
dat is genoeg, opdat deze laatste aan de mi
nister er de afschaffing zou van voorstel
len. De minister heeft hem ook 't antwoord
gegeven dat hij verdiende het luidt als
volgt: Het regelmatig medicaal onder-
zoek der verwersgasten is een gezond-
i) heidsmaatregel, waarvan de groote nood-
Men weet dat het rollend personeel van
den spoorweg dikwijls verplicht is in een
vreemde stad te vernachten, maar iedereen
weet waarschynlijkniet hoe slecht die bedien
den gelogeerd zijn We hebben indertyd
daarover in dit blad reeds geschreven en
menige gegronde klacht werd by de be
voegde overheid ingediend. Een kwispel ge
wijd water en eenige veelbelovende ge-
wyde woorden vanwege den minister, en
alles bleef zooals het was.
Het schijnt nu dat door den staat te Gee
raardsbergen een kontrakt aangegaan werd
voorde huur van een behoorlijke Kamer,
maar tot nog toe blyft dat kontrakt een
doode letter in ieder geval krogen onze
treinoversten noch treinwachters daarom
trent geen enkel bericht. Voor wanneer dat
bericht TerzeifderUjd zou blyven bestaan
het onmogelijk klein bedie, nauwelyks
groot genoeg voor een enkelen man, en
waarin twee groote personen tegelijk moe
ten rusten, na zich een heelen dag afgetobd
te hebben in alle guur weer of in de bran
dende zonnehitte.
Of men datrusten heeten mag 1 Wan
neer zal de staat wat meer bekommerd zyn
om het lot van zyn bedienden, zoo om zyn
arbeid, zyn rust als om zijn loon Helaas,
de staat is ten zeerste bekommerd om
zijn eigen lotGeduld, brave mannen ge
zult binnenkort de gelegenheid hebben er
een einde aan te stellen.
A. B.
In De Volkswil orgaan der christenede-
mokraten, verschenen voor de maand Juli
1911. worden M. Rens en al de liberalen over
den hekel gehaald. Ziehier de litanie van
schoone woorden, die we in dat artikeltje
aantreffen. Ze getuigen van de christelijke
en goede opvoeding die den schryver geno
ten heeftin de scholen met God waar hij
al zyn vernuft heeft opgedaan