DËTËTOÖGÏNG
Zondag 20 Augusti 1911
Prijs 3 centiemen het nummer
Zesde Jaargang Nummer 54
van 13 Oogst.
Wijziging en Herziening.
Brave menschen.
Tegen de Kloosterwet.
De liberale pari ij.
Leest en verspreidt
De Volksgazel.
DE VOLKSGAZET
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
Prijs der Annoncen I £e.wone '5 «ntiemen j per drukregel
J Reklamen 75 centiemen uniKrcgei
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank de regel.
AALST, 19 AUGUSTI 1911.
In geen land ter wereld zouden po
litieke partijen er in slagen een leger
van 200.000 man te mobiliseerentot
het bekomen (op vreedzame wijze) van
een politiek recht, en het doen verwer
pen eener slechte wet, gelijk de anti
klerikalen dat verleden dinsdag heb
ben gedaan.
En er is geen twijfel, het oprukken
dier 200,000 mannen, zoo vastberaden,
zoo vreedzaam, zoo vol hoop en over
tuiging, zal in hooger sfeeren een on-
uitwischbaren indruk hebben gemaakt.
De 200,000 betoogers zullen niet nut
teloos, den wil der groote meerder
heid van de Belgische natie hebben
geopenbaard.
Van nu af mag men zeggen, dat de
verwezenlijking van het
Zuiver Algemeen Stemrecht
over weinige maanden een voltrokken
feit zal zijn, gepaard met Evenredige
Vertegenwoordiging, welke eerlijkheid
zal brengen in alle besturen.
Van nu af mag men zeggen, dat de
stroom tegen de kloosterplaag en kloos
termacht zoo groot en algemeen is dat
Het •clioolwetsontwerp
Schollaert
niet meer uit de kartons zal komen
waarin het voorgoed begraven ligt.
Van nu af mag men zeggen dat de
dagen der klerikale heerschappij zijn
geteld en weldra, het antidemokratisch
goevernement, dat aan het volk recht
en onderwijs weigert zal vervangen
worden door eene antiklerikale regee
ring.
Het ware ons niet mogelijk een uit
gebreid relaas te geven over de groot-
sche Betooging van 15 Oogst. Zulke
optocht is nog nimmer te zien, de 15
Oogst is ;een glorierijke dag geweest
voor de antiklerikale partijen.
Ondanks de ongeschikte uren der
treinen (te vroeg bij het vertrek, te
laat voor den terugkeer) zijn talrijke
duizenden naar Brussel getrokken, ter
wijl voorde groote mobilisatie ook an
dere verkeermiddelen werden ge
bruikt booten, chars-a-bacs, automo
bielen, rijwielen enz. enz.
De antiklerikalen van het Arron
dissement Aalst hebben hun plicht ge
daan, uit Aalst alleen waren er 1500
betoogers, waarbij Geeraardsbergen,
Ninove, Sottegemen Erembodegem
enz. enz. goed vertegenwoordigd wa
ren, we zagen in den groep van ons
arrondissement talrijke vrienden uit
S' LievensHoutem, Herzele, Haaltert,
Meire, Nieuwerkerken, talrijker nog
uit de omstreken van Geeraardsber
gen. We zeggen hun hartelijk dank.
Wij besluiten ons artikel met aan
alle liberale deelnemers nogmaals
onzen dank te betuigen de liberale
partij is nog machtig in ons arrondisse
ment en herhalen met trots
De 15 Oogst is een gloriedag ge
weest voor de antiklerikale partijen
van Belgie
De eenmaking der kieswetten staat
in 't programma der liberale partij
met Zuiver Algemeen Stemrecht, dat
wij liberalen van Aalst sedert vele
jaren verdedigen en eischen.
Fortuin, stand, afstamming geven
den maatstaf niet van de waarde eens
burgers die maatstaf kan maar be
paald worden door zijne hoedanigheid
van Belg, door zijn deftig leven, door
het aandeel dat hij heeft in het behoud
en het bevorderen van de algemeene
welvaart der natie, onverschillig wel
ken arbeid hij verricht.
Slechts dieven, schelmen, luiaards
en zinneloozen, vallen buiten de kate-
gorie der burgers welke aanspraak
mogen maken op de uitoefening der
rechten en het genot der vrijheden
welke allen in gelijke mate bezitten
moeten volgens de bepaling onzer
grondwet zelve.
In den Staat zijn de smeden, de
landbouwers,de kleermakers, de twijn-
ders, de winkeliers, de wevers enz.
zoo onmisbaar en nuttig als de koop
lieden, de nijveraars, de professoren,
de rechters, de ministers enz. de Staat
kan geen enkele ontberen, en daarom
moeten al die burgers voor de wet
gelijk lijn
Ziedaar het princiep waarop den
strijd der liberale parti) is gesteund,
we moeten streven naar gelijkheid en
rechtvaardigheid voor alle burgers die
dezen naam waardig zijn.
In dien strijd zijn wij de groote
meerderheid van het land, met al de
genen, die de verheffing der democra
tie betrachten maar de ongelijkheid
en de onrechtvaardigheid bestaan nog
tn daarin jpist ligt de hinderpaal wel
ke ons tot heden belet heeft, onze
wenschen, de wenschen der meerder
heid te verwezenlijken.
We moeten dus ondanks het bestaan
der ongelijkheid en onrechtvaardigheid,
die we willen uitroeien, de reaction-
nairen overwinnen, om tot de uit
roeiing te kunnen overgaan. We moe
ten de klerikalen verpletteren niette
genstaande het schandelijk meervou
dig stelsel, waarin hunne macht ligt.
Het zal het eerste werk zijn der
anti-klerikale meerderheid in de Ka
mers, de kieswetten te wijzigen voor
Provincie en Gemeente en daarbij het
Zuiver Algemeen Stemrecht met de
Evenredige Vertegenwoordiging in te
voeren. Daaraan twijfelt niemand
geen oogenblik.
Maar het meervoudig stemrecht
voor Kamers en Senaat staat in de
grondwet geschreven en deze kan
slechts gewijzigd worden door de twee
derden der Kamerleden, 't is te zeggen,
dat die wijziging nog lang achterwege
kan blijven, vermits de klerikalen alle
voordeel hebben bij het behoud van
het meervoudig stemrecht.
Dit jaar zullen de Gemeentekiezin-
gen nog plaats hebben in October met
het meervoudig stemrecht maar zoo-
dra de anti-klerikalen aan 't bewind
komen en wij hebben den 15 Oogst
gezien hoe buitengewoon de stroom
is tegen de klerikalen zal de wet
veranderd worden en zullen nieuwe
Gemeentekiezingen plaats hebben vol
gens ons stelsel, dat zelfs door vele
katholieken wordt goedgekeurd
Blijft dan nog de herziening der
Grondwet.
H et is klaar, dat zoo het bewezen
ware dat de groote, de overgroote
meerderheid der Belgen het meervou
dig stemrecht afkeuren en er de ver
dwijning van eischen het behoud
ervan een revolutionairen toestand
zou verwekken welke gevaarlijk zou
kunnen worden voor de natie.
We weten wel dat de groote meer
derheid der Belgen, het bedriegersstel
sel door de klerikalen uitgevonden ver
werpen maar we weten ook dat de
klerikalen het tegen heug en meug
loochenen en er dus naar een middel
moet uitgezien worden om den wil
van de meerderheid der natie, hand
tastelijk en onloochenbaar te doen uit
schijnen, en aldus tevens te bewijzen
dat de antiklerikale eenstemmers ver
pletterd worden, niet door de meer
voudige kiezers, maar door de niets
waardige bijkomende stemmen.
Art. 47 der grondwet bepaalt dat
sommige personen recht zullen heb
ben op twee en drie stemmen en voegt
er bij dat niemand meer dan drie stem
men zal cumuleerenmaar de eenvou
dige wet schrijft voor hoe die cumu
latie zal geschieden.
Nu krijgt elke kiezer, die zich in de
vereischte voorwaarden aanbiedt een
of twee of drie stembrieven volgens
het getal stemmen op de kiezerslijsten
aangeduid.
Welnu de antiklerikale meerder
heid zal in de Kamer eene wet stem
men waarbij elke kiezer maar een
stembrief zal ontvangen, maar de kies-
brief der twee- en drie-stemmers zal
langs de buitenzijde en langs de bin
nenzijden het teeken dragen II of III
volgens hun aantal stemmen en bij de
stemopneming' zal daar rekening van
gehouden worden.
Aldus zal 't getal stembrieven over
eenkomen met 't aantal kiezers welke
kwamen stemmen, veel bedrog zal
vermeden worden, de kosten zullen
minder zijn, de stemopneming zoolang
niet duren en het getal aanhangers
van elke partij z .l gekend zijn bene
vens het getal stemmen door elke
partij bekomen.
En dat zal den genadeslag geven aan
het artikel 47 der grondwet zooals het
thans bestaat, en hetwelk de Belgische
burgers toelaat 3 stemmen te cumulee
ren al ware 't op een stembrief, waar
andere Belgische burgers even waar*
dig en even deftig maar een stemme-
ken bezitten.
In een volgend nummer zullen we
dit overgangsstelsel breedvoeriger uit
leggen.
J. Van Doren.
Volgend artikel knippen wij uit Het Va
derlandvan Gentmenige klerikale kies-
draver zal er zijn portret in vinden
Bijna dagelijks kan men bemerken, dat
langs hier en langs daar, personen optreden
met het doel propaganda te maken voor de
klerikale partij. Dat is hun recht wij wil
len hun dit geenszins betwisten. Maar wij
achten ons verplicht op hunne dubbelzin
nige, ja huichelachtige manier van handelen
de aandacht der kiezers te roepen.
Wij zeggen dubbelzinnige, huichelachtige
handelwijze zoo is 't inderdaad.
Dat die lieden een programma verdedigen
waar verbeteringen zouden in te vinden zyn
voor het volk, wy zouden het goedkeuren,
ja zelfs toejuichen. Maar, jawel, van verbe
teringen geene spraakzij hebben zelfs
geen programma. Gansch hunne werking
bepaalt zich om den bestaanden toestand te
verdedigen.
Men treft die brave lieden meestal
aan, in plaatsen waar eenige menschen sa
menkomen. Heel vriendelijk, ja zelfs tot het
overdreven toe, zyn zy gewoonlijk. Het is
al van vriend, wat men uit hunnen mond
verneemt.
Fleemend en voorkomend dringen die
mannen zich op; wachten zij zich doorgaans
eene discussie uit te lokken, ja meestal ver
mijden zij elke redenern-ing met zorg. Is er
soms al iemand onder de aanwezigen die
over de politiek zou spreken, dan bepalen zy
zich er bij, eenvoudig te doen opmerken, dat
de politiek tot niets dient. Alles is zooals het
zyn moet, er moet meer overeenkomst zyn
tusschen de menschen, enz., enz.
Zoo klinkt hun gewoon deuntje. En
daarom noemt men ze brave, vriendelijke
menschen. Maar aan alles is een keerzyde
zoo ook is het met hen. Een spreekwoord
zegtoverdreven beleefdheid, grenst aan
vafschheid dit is hier voorzeker het ge
val. Om dit te bewyzen, gaan wy eens na
der die brave lieden volgen.
Op zekere voorop bepaalde dagen komen
die voortreffelijke mannen bijeen. Daar
brengen zy verslag uit, over hunne wer
king. Die brave lieden veranderen daar
heelemaal van gedaante. Hunne vriende-
lykheid is daar veranderd in nijdigheid, in
valschheid. Zy toonen zich daar effen af
mouchard of overdrager, (niet verwarren
met spioenen, zoo zyn er ook we komen
daar later op terug).
Al wie van vrijzinnigheid verdacht is,
wordt 'ongenadig op den rooster gelegd.
Daar worden dan doordiezelve brave lie
den de plannen gesmeed, om dwang en
broodroof uit te oefenen, op hen die niet ge
willig meêloopen.
Dat is nu de werking van oprecht christe
lijke, brave menschen. Begrijpt ge nu, le
zers, hoe het mogelyk is, dat nog zooveel
kiezers zich laten by de neus leiden. tZyn
immers toch zulke a brave menschen
La at u door die brave menschen niet
bedotten houdt ze in het oog, gaat hunne
gangen na, dan zult ge alras ondervinden,
datwy volkomen gelyk hebben in ons oor
deel over hen. Schuwt die lieden, 't zijn uwe
ergste vyanden, zy werken in 't donker, zy
zyn er des te gevaarlijker om.
Toen wy aan het hoofd van dit artikel
plaatstenBrave menschen waren wy
mis wy zouden beter gedaan hebben te
zeggen a Valsche menschen 't ware
juister geweest.
De betooging van verleden dinsdag
waaraan 300,000 manifestanten deel
namen was gericht tegen de klooster
wet en niet zonder reden.
De klerikalen stellen hunne hoop
grootelijks in de macht en den invloed
der kloosters met welker uitbreiding
in alle landen steeds gepaard gaan de
vermeerdering der volksarmoede, de
toeneming der onwetendheid.
Minister Schollaert werd met zijne
hatelijke schoolwet uit 't ministerie
geschopt en toch durven de dompers
weer met datzelfde ontwerp voor de
pinne komen en durft een minister in
de Kamer verklaren het wetsontwerp
Schollaert is in 't geheel niet ingetrok
ken.
Welnu, dat is vlakweg de openbare
meening uitdagen. De groote meeder-
heid der Belgen, vele katholieken erin
begrepen zijn tegen den buitenspori-
gen aangroei der rijkdommen en uit
buitingen der kloosterlingen, die de
loonen der ongelukkigste werkers en
werksters nog meer bederven en de
onderkruipers zijn onzer zonen en
dochters.
Wat de klerikalen beoogen is de
invoering eener klooslerbegrooling
welke alras belangrijker zal zijn dan
de kerkbegrooting. Ze willen de kloos
ters op de lijst brengen der inrichtin
gen en besturen, die regelmatig en
wettig voorkomen op de lijst dergene
welke bepaalde sommen genieten
uit de Staatskas. Eerst willen ze dat
doen min of meer bedektelijk, door het
opdringen der Schoolhaatwet, om wel
dra een openlijk kloosterbudjel te heb
ber, dat weldra meer millioenen 'sjaars
zal bedragen dan het leger ons kost,
meer dan het budjel der landsverde-
digtng.
En dat zou niet te verwonderen zijn,
immers het leger van paters en nonnen
in Belgie is grooter dan het getal sol
daten in werkelijken diensthet leger
der landsverdelgers is aanzienlijker
dan dat der landsverdedigers. In het
eerste worden opgenomen alle vreem
den individuen of ze komen uit Frank
rijk, uit Holland, uit Portugaal, dat
alles is onverschillig ze worden met
dozijnen en dozijnen genaturaliseerd
en komen hier besonderlijk in het
onderwijs de plaatsen innemen waar
onze volkskinderen te vergeefs naar
uitzien.
Ja, met honderden worden ze gena
turaliseerd, die landsverdelgers, die
vaderland, huisgezin en familieleven
verloochenen en zoover gaat het
men heeft het kunnen bestatigen bij
een der laatste besprekingen in den
Senaat dat het klerikaal goeverne
ment zonder onderzoek voor Belgen
aanvaard, vreemdelingen die elders
werden veroordeeld voor verschillende
reden, en 't ging zoo over zijn hout,
dat ditmaal ook een zeker getal katho
lieke senatoren het goevernement af
keurden.
't ls altijd nuttig en leerzaam de
verbazende uitbreiding der klooster-
plaag in Belgie onder het oog te bren
gen van het publiek, dat zich ondanks
alles maar een flauw denkbeeld vormt
van wat die uitbreiding is geweest en
van het gevaar dat ze oplevert voor
den openbaren welstand
Ziehier eene tabel waarvan de cijfers
ontleend zijn aan de officieele statis-
tieken.
Jaren
Kloosters
Kloosterling m
1830
251
3,l69
1846
759
,943
1856
945
'4,853
1866
>,3>6
18,196
1880
'•539
25,462
1890
>.793
30,098
1900
2,474
37;9°5
De drie laatste opgaven zijn die der
tienjaarlijksche volkstelling. De volks
telling van 1910 is nog niet afgekon
digd, maar zeker is 'tdat Belgie thans
meer kloosters telt dan gemeenten
(2,609) en het getal kloosterlingen
reeds verre de 40,000 overtreft.
Bedenkt daarbij dat den aangroei
der rijkdommen veel sneller is geweest
en men zal een gedacht hebben van
wat er aan het openbaar fortuin door
de doode hand werd ontroofd.
En 't is ten bate van die alles over
weldigende kloosters, dat de klerika
len de Schoolwet willen doordrijven.
Maar dat zal niet gebeuren Het
volk heeft den 15 Oogst getoond dat
zulk schelmstuk niet zal geduld wor
den.
't Is een oud gekend deuntje, zoowel by de
socialisten als bij de klerikalen Dat de libe
rale party nooit iets gedaan heeft voor de
werkende klas, voor het volk zulks werd
herhaaldelyk beweerd, niettegenstaande het
meermaals bewezen is geweest, dat zoovele
volkslievende hervormingen opgevat, ver
dedigd en gestemd wierden door de libera
len, onder de vroegere liberale ministerien.
Doch, onze zienswijze werd zoo herhaal
delyk tegengesproken, vooral door fanatieke
leugen bladen als Denderbode die er steeds
op uit is om zyne lezers te verschalken en te
misleiden, ten voordeele van den klerikalen
winkel, dat wy hier eens over de liberale
volksgezindheid en over de diensten, welke
de liberalen aan werklieden en kleine bur
gers bewezen, het gedacht mededeelen van
mannen, die niet tot onze party behooren.
De lof van tegenstrevers kan immers niet
verdacht wezen, vooral wanneer hij uitge
sproken wordt door de hoofdmannen zeiven
der tegenpartijen.
Eerst geven wij het woord aan den heer
Yandervelde, socialistische leider, die op
12 Maart 181)7, in de Kamer aan «le klerikale
rechterzyde het volgende zegde
Komt mij niet zeggen dat men vóór 1886
niets heeft gedaan, want ik bevind mij hier
in tegenwoordigheid van eene katholieke
regeering en van eene katholieke meerder
heid, en heb het recht te zeggen, dat, wat
in ons land op sociaal gebied werd gedaan
vóór 1880, het werk is geweest der libe
ralen.
Ik veronderstel dat ge de wet van 1851 op
de maatschappijen van onderlingen bystand
niet op uwe rekeningen zult willen zetten
noch de wet van 1850 op de Goedemannen-
raden noch deze van 1805 op de spaar- en
lyfrentkas, welke men verschuldigd is aan
I-rere Orban men beschuldigde hem zelfs,
wanneer hij de lyfrentkas inrichtte, eenen
aanslag te plegen oj> de familiegevoelens,
door de kinderen te ontlasten van plichten
tegenover hunne ouders.
Gij zult U ook niet beroepen op de wetten,
die het leven minder duur hebben gemaakt,'
vermits gij de afschaffing der octrooien
hebt bekampt.
M. De Guchtenaere, klerikaal afgevaar
digde van Gent, onderbrak verscheidene
malen den heer Yandervelde, die daarop ant
woordde
Deze onderbrekingen zullen iny verplich
ten myne redevoering eenigszins te verlen
gen maar van ons standpunt spyt het mU
niet, want het is zeer belangwekkend te
herinneren wat in dien tyd, de katholieken
dachten orer de hervormingen door de libe
rale regeering voorgesteld.
De socialistische hoofdman Anseele sprak
in dezer voege
Ik herken gaarne dat tot hiertoe de her
vormingen en voorstellen ten voordeele der
werkende klasse in meerderheid uit de libe
rale rangen zijn gekomen.
Wanneer de liberalen aan 't bewind wa
ren, hebben zij meer gedaan voor den toer-
hersstanddan de katholieken.
De wet op de maatschappijen van onder
lingen bijstand is eene liberale wet. De wet
op de Goedemannenraden is eene liberale
wetde Spaar- en Lijfrentkas is eene libe
rale stichting afschaffing van art. 1781
van het burgerlyk wetboek, afschaffing der
wet op de verbintenis, afschaffing der oc
trooien en der belasting op 't zout, dit alles
is het werk der liberalen.
Ziehier nu wat M. Nyssens, oud clericaal
minister, verklaarde in de zitting van
den Senaat, op 10 juni 1896
Ik loochen niet, myne Heeren, dat de libe-
lalen nuttige werken hebben verricht voor
de werklieden. Ik ben gereed de liberale
party ten volle recht te laten wedervaren
Ik juich, zooals ik reeds vroeger in de Ka
mer heb gedaan, de afschaffing der oc
trooien toe, een overgroot werk ik juich-
tle inrichting toe der Spaar- en Lyfrentkas
ik breng hulde aan de wet op de maatschap
pijen van onderlingen bystand, dit mensch-
Iievend werk, dal zooals gij weet, tusschen
de eden van den Senaat voortplanters en
ondersteuners heeft gevonden zoo volhar
dend als verknocht.
Ziedaar, werklieden en kleine burgers,
wat bovengenoemde jiolitieke hoofdman
nen zegden over de volksgezinde werking
der liberale party.
De liberalen schreeuwen niet op de daken
zy handelen, wanneer het oogenblik gun
stig is zij zoeken niet naar de ijdele en
vergankelijke eer zich door de massa's te
doen toejuichen maar, zoohaast het oogen
blik gunstig is, zy handelen zoohaast zy
aan 'i Ministerie komen, zy verwezenlij
ken de hervormingen, rechtmatig door het
volk verlangd en die nuttig en voordeelig
zyn aan de werkende klasse, de landslie
den en de kleine burgers.
En M, Van der Velde had gelijk te herin
neren dat de clericalen, in den tyd dat de
werkman nog geen stemmer was, niets
voor hem deden Wy bewezen hier reeds
meermalen, dat, indietyden, de clericale
priesters en hunne volgelingen voor bijzon
dere zending hadden de werkende klasse te
behouden in den staat van nederigheid en
onderworpenheid, waarin zy vervallen was
tengevolge van de eeuwenoude overheer-
sching der klerikale Kerk en hare disciDe-
len. v
Nu nog verzetten zy zich, overal waar
zy maar kunnen, tegen de gedachten van
vryheid en ontslaving om het volk onder
den domper te houden, nemen zy nog tot
ongehoorde middelen hunne toevlucht ,- za
gen wij die mannen geene werkstakingen
aanvuren en in stand houden, omdat zij
daarin, gelyk te Ingelinunster en te
Eecloo, onder andere, een middel zien om
de gedachten van volksontvoogding te
dwarsboomen
O die tartuffen....
En dit mogen wjj verzekeren zoo de
anti-clericalen aan 't bewind komen, zullen
nog vele volksgezinde hervormingen door
haar bewerkstelligd worden en in do
eerste plaats noemen wjj, onder dit opzicht
een meer rechtvaardig kiesstelsel en een
beter werkmanspensioen.
Kiezers, vergeet het niet
