Zondag 3 September I9H
Prijs 3 centiemen het nummer
Zesde Jaargang Nummer 36
Evenredige Vertegenwoor
diging.
Het Algemeen Stemrecht.
Datum der Kiezingen.
Brief van een ouden
Pastoor aan zijn opvolger.
Een Nieuwe Pasloor.
Van Vader lot Zoon.
DE VOLKSGAZET
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
Gewone 15 centiemen I
Reklamen 75 centiemen J 1 1 fc>
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank de regel.
Prijs der Annoncen
Aalst, S September 191 I.
In een vorig nummer wezen wij erop
hoe slim de klerikalen het aan boord
legden om hunne vertegenwoordigers
te foefelen in al de antiklerikale steden
en gemeenten van het land, en ander
zijds de antiklerikalen te beletten in de
gemeentebesturen te treden van de
kleine klerikale dorpen.
Wanneer immers een kandidatenlijst
meer dan de helft derstemmen behaalt,
bekomt hij al de mandaten, en dat is
natuurlijk het geval in 99 op honderd
klerikale gemeenten, omdat daar nooit
twee klerikale lijsten tegenover elkan
der staan, daar zorgt de keurvorst der
parochiën voor, te weten de pastoor.
Maar in de groote antiklerikale ste
den en gemeenten, willen de verschil
lende groepen van het antiklerikale
leger hunne afzonderlijke raadsleden
heoben en bijna overal had men daar
twee of drie antiklerikale kandidaten
lijsten eene lijst van gematigde libe
ralen, eene lijst van progressisten, een
lijst van socialisten, tegenover eene
lijst van klerikalen.
Alzoo was 't natuurlijk niet moge
lijk aan eene der voorgestelde lijsten
meer dan de helf der stemmen te be
komen en de zetels werden dan onder
de verschillende partijen verdeeld, ge
lijk de wet het voorschrijft.
En aangezien de dompers in sommi
ge antiklerikale gemeenten zoo zwak
zijn, dat er vrees voor bestond, dat ze
geen genoegzaam aantal stemmen zou
den bekomen om in aanmerking te
kunnen genomen worden, werd het
veranderlijk kworum uitgedacht en
bepaalt de wet, dat eene lijst deel
neemt aan de verdeeling der zetels
zoodra die lijst een {esde van de
stemm en heeft bekomen
In de kleine gemeenten evenwel kan
eene lijst geen zetel bekomen tenzij
hij het derde der stemmen behaalt,
't is te zeggen dat in de Vlaamsche
dorpen, waar het aantal liberalen in
evenredigheid zoo gering is als het
getal klerikalen in de groote steden en
nijverheidcentrums, die liberalen geen
kans hebben in deD gemeenteraad ver
tegenwoordigd te zijn zelfs als er twee
klerikale lijsten zouden zijn.
En nochtans wij herhalen het
men kan het niet genoeg zeggen
de evenredige vertegenwoordiging, de
vertegenwoordiging der minderheden
is veel meer noodig in de klerikale
steden en bezonderlijk in de klerikale
dorpen van Vlaanderen, dan in groote
steden.
In de antiklerikale centrums, is over
't algemeen de gemeenteraad samen
gesteld uit gekozenen van verschillen
de groepen en worden de daden van
het schepencollege, de financen enz.
soms hevig gehekeld en ontsnappen
nooit aan het kritisch onderzoek van
den gemeenteraad.
In de klerikale steden van minderen
rang ontaardt de alleenheersching der
klerikale partij schier altijd in koterie-
bestuur, en strekken alle pogingen om
onderzoek en nazicht af te weren
beslissingen, financen, benoemingen
alles heeft voor doel de heerschappij
te bestendigen, de kreaturen te bevoor-
deeligen, de plichtigen aan 't gerecht
te onttrekken, de andersdenkenden te
kwellen en te vervolgen, bij zooverre
dat zelfs oprechte katholieken weige
ren aan zulk bestuur deel te nemen,
't geen overigens de heerschende kote-
rie niet weinig bevalt, integendeel.
In de klerikale dorpen is 't nog erger
gesteld er zijn dorpen waar de leden
van den gemeenteraad vergaderen in
de pastorij waar hun de les wordt ge
speld vooraleer de eigenlijke gemeen
teraadszitting plaats heeft. Er zijn
gemeenten in ons arrondissement
waar officieele verslagen worden op
gesteld van gemeenteraadzittingen die
nooit plaats hadden, we kennen eene
gemeente waar de raad in een jaar
geene enkele maal bijeenkwam, en
toch zijn er verslagen ingeboekt over
beraadslagingen, stemmingen en be
slissingen.
Erger dingen gebeuren nog in die
dorpen waar bij gebrek aan kontrool,
alle misbruiken, ja misdaden straffe
loos begaan worden in zaken van be
stuur, van geldelijk beheer, van arm-
bureelenz. enz.
Waartoe alleenheersching leiden kan,
is te Aalst zelve genoeg waar te ne
men. Wat misbruiken, wanorde en
nog meer zijn niet gevolgd op de par
tijdige benoemingen van bedienden,
onderwijzers, politieagenten enz. wier
verdiensten maar geschat worden naar
het getal stemmen, waarover de kandi
daat en zijne familie beschikken.
Moeten wij u wijzen op hetgeen er
in de laatste jaren zooal gebeurd is in
de politie van Aalst, en wat er nog ge
beurt, moeten wij u wijzen op de onge
hoorde vermeerdering der lasten, op
het verbazend toenemen der uitgaven
voor weldadigheid, godshuizen enz,
waar alle kontrool der minderheid ont
breekt niettegenstaande de uitbreiding
der Ziekenfondsen, moeten wij u wij
zen op de nuttelooze geldverspillingen.
We voorspelden de zaak Van den
Bossche, we deden begrijpen wat er
omging met sommige politiemannen...
maar we moesten zwijgen omdat wij
de tastbare bewijzen niethadden, omdat
wij niet sterk genoeg waren om de al
machtige kliek tot handelen te dwin
gen... omdat wij gestraft zouden ge
worden zijn voor de schelmen die {ij
beschermden.
Medeburgers,
In Oktober hebben de gemeentekie-
zingen plaats. We vragen het u, is er
toezicht is en kontrool noodig in alle
gemeentebesturen en bezonderlijk in
de besturen van Aalst
Zal het geene waarborg zijn voor
het goed beheer der stad, voor de rust,
voor de orde, voor de inrichting eener
goede politie zoo de minderheid in den
gemeenteraad goed vertegenwoordigd
is.
Uw antwoord kan niet twijfelachtig
zijn, gij zult in Oktober uw kiesrecht
verstandig uitoefenen en zeggen er
moeten in de plaats van de nietsbedui-
dende knikkers die langs de kliekzijde
zetelen, mannen komen der oppositie,
die klaar zien in de zaken en het voort
duren der schreeuwende misbruiken
zullen beletten.
Deze week was ik in een gezelschap waar
er gesproken werd over de groote betooging
van den 15 Oogst en natuurlek kwam het
ook te pas over het Algemeen Stemrecht.
Ben ik wel maar een nieuweling in de zaak,
toch ben ik niet bevreesd om met gelyk wie
te redetwisten en hem de voordeelen van dit
heilig recht bekend te maken.
Iemand uit het gezelschap zegde onder
vele andere Zie, zegde hy, ik bezit 4 stem
men. Ik voor myn deel ik wil er graag drie
afstaan. Wat geeft het mij of ik maar een
maal kies of viermaal. Maar men zal toch
niet willen dat een werkman of een andere
nietsbezittende persoon evenveel recht zou
hebben als een grondbezitter of een fabrie-
kant. Veronderstel een bedelaar of een an
dere noodlijdende menseh die gansch het jaar
gevoed en ondersteund geweest is door een
ryke, dat die op het einde van 't spel zooveel
zou te zeggen hebben als zyn weldoener. Dit
kan immers niet samengaan. En dit werd
goedgekeurd. En zoo spreken er velen. Het
Algemeen Stemrecht. Allemaal goed en wel.
Het geeft hen niets, 't is een geraak Een
stem of vier stemmen. Doch, wanneer het er
op aankomt den werkman gelyk te stellen
met den burger of den rijke dan, dan is men
er tegen. En waarom ik vraag het hun
Een kwestie van bezittingen.
Dwazer kan men niet oordeelen. De werk
man is die dan zoowel geen mensch als ge
lyk wie. Schaft die klasse af, welke men zoo
verachtend den naam van werkvolk toe
werpt en wat zal er van de samenleving ge
worden Wie zou er ons brood, kleederen
en andere benoodigdheden bezorgen zonder
werklieden Wat zouden dc ryken dan doen
met hun geld en hun goed? Daarenboven
de Mechelsche Cathechismus heeft ons ge
leerd dat in het laatste oordeel (als er zal ge
oordeeld worden) eenieder zal gelyk zyn. Er
zal geen onderscheid gemaakt worden van
klassen. Koningen en Keizers zullen nevens
de slaven staan ryke kasteelheeren en
grondbezitters nevens de werkman, graven
en baronnen nevens de burgers. En waarom
zou er dan op deze wereld onderscheid ge
maakt worden in die klassen en dan nog
wanneer het geldt om mannen aan te duiden
om elks rechten te verdedigen. Daarby in
onze grondwet staat geschreven Alleman
gelyk voor de wet. En helaas is er ooit
een artikel met de voeten getreden, dan is
het wel dit, dank aan het 27 jarig bestuur
onzer volksvrienden (!P!)de klerikalen.
Een persoon omdat hy veel geld geërfd
heeft, 't zy van zyne ouders of van andere
familieleden zou meer te zeggen hebben
dan de boer of de werkman waarvan het
lot beslist heeft dat hy zyn brood winne met
van 's morgens tot avonds te zwoegen. En
nochtans hoevele ryke lieden zyn er niet die
nieteeDS zooveel verstand bezitten in hun
hoofd als den armste werkman in zyn klei
nen vinger. En deze laatste is dan nog soms
gedwongen zyne onvoldoende studiën te
vroegtydig te staken om de familie te helpen
geld verdienen.
Daarom ook moeten wy stryden niet alleen
voor hetAlg. Stemrecht maar ook voor een
degelijk onderwijs. Er zyn lieden genoeg die,
hadden zy een beter onderwys genoten er
veel verder zouden gekomen zyn. Dit is ook
eene van de argumenten van sommige hee-
ren om het algemeen stemrecht te bestrijden.
Wat zou een werkman gaan zooveel recht
hebben als een patroon De patroon is im
mers veel geleerder, veel slimmer dan hij.
Hy heeft zoolang ter school geweest en de
werkman is immers een domkop. Zeg eens,
heeren, is dit zijne schuld. Dat men zorge
voor een goed onderwys en deze redeneering
heeft geen reden van bestaan. En de werk
man moge nu nog dommer zyrrdan andere
menschen is dit daarom dan nog eene rede
om geene gelykheid te bezitten
Men moet niet besluiten dat ik daarom haat
draag tegen de rijkdommen of er afgunstig
van ben. Io 't geheel niet. Ik bewonder zelfs
de personen die dank aan hunne wilskracht
en hun wys beleid er eindelyk in geslaagd
zijn een fortuin te verzamelen. Maar dat
diens erfgenamen daarom meer zouden te
zeggen hebben,dan een werkman of een bur
ger, die jaren en jaren gewerkt en gezwoegd
heeft en wien het noodlot steeds vervolgde
en die er niet in geslaagd is iets voor den
ouden dag te bewaren, dit rymt niet te saam.
En dan nog spreek ik van den ryke en
nog niet eens van de geestelyken, paters en
monnikken, die ook drie en vier stem
men bezitten. Waarom, ik vraag het mij af,
zouden die heeren meer recht hebben dan ik
of gy om een volksvertegenwoordiger te kie
zen, zy die geen huisgezin bezitten, zy, en
hier bedoel ik in byzonder de kloosterlin
gen, die afstand van de wereld hebben ge
daan en zich van het aardsche leven hebben
teruggetrokken en zy zouden derhalve zich
met de wereldsche zaken niet meer mogen
bemoeien.
Ziedaar de gevolgen van het klerikaal
stelsel.
Daarom moet er gestreden worden voor
het algemeen stemrecht, voor gelykheid en
voor een degelyk onderwys geen klooster-
onderwys, want ik weet by ondervinding,
het schoonste, het verhevenste wat er in de
natuur te vinden is wordt verminkt door het
onderwys der kloosterlingen.
Een wetsontwerp wierd destyds neergelegd
om de wetgevende kiezingen, die steeds
plaats hebben in Mei, vast te stellen vpp
einde Oogst of November, ten einde aan de
werklieden, die naar Frankryk gaan wer
ken in den oogst of in de beetwortels toe te
laten aan de kiezingen deel te nemen.
De Commissie, met het onderzoek van dat
ontwerp gelast, heeft onderzocht hoeveel
zulke werklieden aan de Meikiezingen geen
deel kunnen nemen.
Ziehier de cyfers per arrondissement
Aalst 5520
Audenaerde 4119
Brugge 1642
Kortryk 1552
Roesselare-Thielt 2168
Veurne-Dixmude-Oostende 1559
Yper 1482
Gent-Eekloo 3186
Dendermonde-St-Niklaas 2008
M. Woeste wil van dat wetsontwerp niet
hooren spreken, omdat hy meent dat het
grootste deel dier werklieden voor de kleri
kalen niet zouden stemmen
En zoo zien zich 23,000 kiezers onrecht
streeks van hun kiesrecht beroofd
Wij denken het niet ongepast hier
onder den brief mede te deelen welke
nu onlangs een ouden pastoor aan zijn
opvolger schreef.
We kennen de toestanden te goed
om dienaangaande nog illusies te heb
ben. De priesters worden opgeleid tot
politieke voorvechters voor welke de
godsdienst nog slechts een middel is
om politieke tegenstrevers hatelijk te
maken.
Van zending of roeping is er geen
spraak meer, priester worden is eene
vaste gemakkelijke positie verwerven,
priester {ijn is een stiel uitoefenen,
waarvan de politiek het bijzonderste
bedrijf uitmaakt.
We noodigen onze lezers uit den
brief met veel aandacht te lezen
Mijn goede Vriend
Gfj ook dus, ondanks het goede voorbeeld
dat ik u altyd gegeven heb, gy ook zyt op het
pad der politieke geestelijkheid.
Gy keurt myne taal af, omdat ik in mijn
laatste schrijven zegde Myn hart bloedt,
wanneer ik aan de bevelbrieven denk, die
ons door de bisschoppen gestuurd worden
en die w(j, als was het tegen wil en dank
moeten uitvoeren. Die brieven moeten alle
priesters doen lyden, die het hart op de goede
plaats dragen,
Gy keurt die taal af, omdat het ongeloof
van dag tot dag toeneemt.
Het is waar, in de tyden die wij beleven,
heeft het ongeloof diepe wortels geschoten
maar als wy met de hand op het geweten de
oorzaak daarvan willen opzoeken, moeten
wy dan niet bekennen dat wy zeiven er de
schuld aan hebben
Moeten wij niet bekennen dat de handel
wijze der bisschoppen en priesters niet die is
der dienaren van den God des vredes, niet
die van zendelingen van den God der liefde
Zwaar, zeer zwaar zal de verantwoorde
lijkheid drukken op hen, die ons dwingen
die bevelbrieven uit te voeren.
Onze zending is eene zending van liefde,
eendracht en verdraagzaamheid, en die
schoone zending doet men ons vergeten.
Het is onze plicht de verdraagzaamheid
aan het volk te prediken, en de priester die
tegenwoordig niet onverdraagzaam is, wordt
onmeedoogend afgezet, zooals ik, en vervan
gen door anderen, die de verdraagzaamheid
zelfs niet by name schynen te kennen.
Men klaagt dat de godsdienst vervolgd en
door het modder gesleurd wordt, en het zyn
onze bisschoppen alléén, die onze heilige
religie ten gronde helpen.
Men klaagt dat de liberale dagbladen den
godsdienst aanranden, en zij die klagen we
ten nochtans zeer wel dat het niet den gods
dienst is die wordt aangerand, maar wei die
priesters, welke zich om den dienst van God
maar weinig bekommeren en zich meer met
de politiek bezig houden.
Mijn rijk is van deze wereld niet, zegde
onze goddelyke Zaligmaker, en zyne die
naars houden zich uitsluitelyk, met aardsche
zaken bezig. Het grieft my het hart te moe
ten zeggen, dat ook gy onder dit getal be
hoort.
Gy ook ontheiligt den stoel der waarheid,
door eene taal te voeren, die aan afgezanten
des Heeren niet past.
Veertig jaren stond ik als zielenherder
aan het hoofd uwer parochie, welke een
toonbeeld van eendracht genoemd werd
en sedert gy er my vervangen hebt, heerscht
er nog slechts verdeeldheid, haat en nijd.
En dat, dat is uw werk
De deftigste, de braafste man der gemeen
te de officieele onderwijzer, die in het onder
wys vergrijsd is en die van iedereen geacht
en bemind werd, omdat de gansche gemeen
te aan hem hare opvoeding te danken heeft,
die zelfde man wordt nu als een goddelooze,
als een slechte kerel aanzien, omdat hy zijnen
plicht getrouw bleef.
En dat heeft hy aan u te danken
Aan u, die eens myn kweekeling en mijn
vriend waart, aan u nog, moet ik eenen
raad geven
Zwyg op den stoel der waarheid van
slechte gazetten en officieele scholen, wyd
niet uit over hare onzedelijkheid. Onze
eigene gazetten, onze onkuische broêrkens,
onze ontuchtige priesters hebben ons den
mond gesloten.
Welke priester heeft nog het recht van
gevaarlijke bijeenkomsten, van ongeloovi-
gen, of van verergernisgevers te spreken,
wanneer honderden geestelyken voor de
walgelijkste feiten in de gevangenis boeten
en wanneer wy door ontuchtige priesters tot
zelfs den tempel Gods door afschuwelijke
misdaden zien ontheiligen
O, zwygen wy stil en gelijken wy niet
aan de hoovaardige schriftgeleerden van
het Evangelie,
Waken wy want de booze geest loopt
rond als een brieschenden leeuw, om zijne
prooi te verslinden, en hy viridt zyne moeste
slachtoffers in onze rangen.
Hebt elkander lief, zegde onze goddelyke
Verlosser, en de priester wordt de oor
sprong van allen haat en nijd.
De zachtmoedigheid, de verdraagzaam
heid en het gebed kunnen onze religie nog
redden maar dat willen onze bisschoppen
niet meer.
Het land moet in rep en roer gesteld wor
den om hunne hoovaardige dweepzucht te
verzadigen en dat zyn de priesters der
Heilige Kerk, die gedurig de woorden van
Christus voor oogen zouden moeten hebben
Hebt elkander lief,
Kom terug, myn goede vriend, volg die
dweepers niet verder en toon dat ge de
vriendschap, de toegenegenheid waardig
zyt die ik niet opgehouden heb u te bewy-
zen. A. X.,. Pastoor.
De Volksstem kondigt aan, dat de E. H.
Puissant, bestuurder der Katholieke scholen
te Selzaete pastoor benoemd is van St. Jo
zefs-parochie te Aalst.
We zouden dat nieuwsje ongemerkt heb
ben laten voorbijgaan zoo het blad er niet
by voegde Terecht mag gezegd worden
dat de E. H.Willems inderrE. II. Puissant
een waardigen opvolger zal hebben.
De waarheid is, dat de voorganger van
den nieuwen pastoor in 't geheel niet be
mind werd door zyn parochianen, en vele
godvruchtige lieden van Schaarbeek en Ker-
rebroek hein hartelijk verfoeiden. We wil
len op de oorzaken dier gevoelens niet aan
dringen, eenieder weet dat het onnoodig is.
In znn nummer van zondag kondigt
Eenderbode een artikel af, waarin hy met
de schier algemeenheid der klerikale druk
pers verklaart, dat de priesters politiek
moeten maken en dat zy (gelyk hy vroe
ger zei) in de eerste rangen moeten staan
van het klerikaal politiek leger.
o—
Zal pastoor Putssant dien raad volgen,
dan zuflen wy in hem een nieuwen politie-
ken tegenstrever aantreffen maar dan zal
noch hy, noch de klerikale drukpers moord
en brand behoeven te schreeuwen als wy
dien tegenstrever op politiek gebied bekam
pen en onverpoosd bestrijden.
Daarom zeggen wij met Napoleon Destan-
berg tot den nieuwen pastoor
Welkom als ge in plaats van liegen
Ons de pure waarheid zegt
Als g'in plaats van kromme sprongen
Niets bemint dan rede en recht,
Wilt gy van uw vrome kudde
Diepen eerbied, gul onthaal
Maak dan van den stoel der waarheid
Nooit den stoel der leugentaal.
Welkom welkom, nieuwe herder,
In uw kerke, maar niet verder.
Welkom, als gy ons laat kiezen
Volgèns ons geweten spreekt.
En met politieke opinies
Nooit uw hoofd te veel en breekt,
Wilt gij nimmer onheil vinden
Sla dan niemand in den ban.
Laat ons handlen wij als burgers,
Handelt gij, als geestlijk man,
Welkom, welkom nieuwe herder,
In uw kerke, maar niet verder.
Volgt integendeel de nieuwe pastoor, de
wegen welke thans 99 van de 100 priesters
opwandelen, zoo zal hij het zich zei ven
moeten wijten, dat wij hem als politieken
tegenstrever niet ontzien, omdat hij een
ander kleed draagt dan het gewoon der
menschen, het kleed maakt immers den
man niet en godsdienst hoeft niet met de
politiek verward te worden.
Op tien betoogers welke verleden
zondag deelnamen aa n de betooging
te Leuven waren er ten minste acht,
die volstrekt niet wisten waarom ze
naar Leuven gingen.
Ze gingen op commande gelijk een
troep ganzen in de omstreken van Bra-
kel, gelijk een kudde vee voortgedreven
door een koeier, die de zweep in de
perfectie hanteert.
Maar zij die er iets af wisten, ver
klaarden dat ze naar Leuven gingen
om eer te bewijzen aan minister Schol-
laert, aan kwezelaar Schollaert, die
nochtans den ezelsstamp ontving van
diezelfde klerikalen, en die als men
hunne bladen gelooven mag, den ge
nadeslag kreeg van Woeste, den op
perhoofdman van het klerikalism in
Belgie.
Op gebied van kwezelarij mogen
P. Daens en Schollaert arm aan arm
gaan, ze zouden de meesterschap er
over moeten verwippen eer men met
zekerheid zeggen kon wie van beiden
de grootste pilaarbijter is.
Maar het is, dunkt ons, der moeite
waard eens te doen zien wat het fana-
tism is van den Schollaert van heden,
den afgedankten minister-kwezelaar,
en wat over het klerikalism de mee
ning was, van den vrijzinnigen Schol
laert, vader van den huidigen school-
bonminister.
Vader Schollaert was dichter en be
zield met vooruitstrevende gedachten,
die in zijne liederen zich lucht gaven
hij schreef het antiklerikale lied
(op 't muziek der Brabaconne),
LA LOUVAIVISTE,
waarvan wij hier do le en 5* stroof mede-
deelen met de vrije vertaling ervan
I
Ouvrez vos coeurs a la doucc espórance,
Le jour se leve et va chasser la nuit,
Nobles enfants d un monde qui commence,
Ne craignez plus un monde qui finit
Votre ennemi, e'est un vieillard qui tombe,
C'est la iureur dans la débilité....
C'est le passé dont nouscreusons la tombe...
Sous l'arbre de la liberté
In 't Vlaamsch
I
De barton hoog het daget in den Oosten,
De nacht vliedt heen, weldra de zonnc schijnt
En 't reinste licht, zal ieders hart vertroosten,
Betreurt dus niet oen wereld die verdwijnt.
De vijand is op u nog fel gebeten,
Slaat machtloos rond, al is hij fijn en vroom.
De domper ligt weldra geheel vergeten
Onder der Belgen vrijheidsboom
En zich wendende tot de fanatiekekle
rikale partij, voegde hij haar toe
Dépóchcz-vous car la vaine poussière
Qu'élcve encore votre antique conscii,
Peul un moment affaiblir la lumièro,
Mais ne saurait éteindre le solei!
Aprcs l'hiver et ses rigueurs moroses,
Dieu, malgré vous, nous donnera l'été,
Dicu vous condamne voir naltre des roses
Sur l'arbre de la liberté
