De Volksgazet
Zondag 10 DfiAembev 4911
Prijs 3. centiemen het nummer
Zesde Jaargang Nummer 30
abonnement
19 Ti aan
Alwie een
neemt voor
cc
jj
zal van heden af tol Nieuw
jaar ons blad gratis onlvan-
gen.
Feesten en Vergaderingen.
Een goed Werk.
Hunne Verdraagzaamheid.
)ieust- Vrijkaarten
aan Staatsspoorwegen.
Dom persgek noei
De meeiiing va»
een Bisschop.
Duur Leven
Aloslum Religiosum
Catechismus der
Schoolkwestie in Belgie.
DE VOLKSGAZET
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Abonnementsprijs 3 Ir. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, AALST.
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
n 1 n Gewone 15 centiemen
Pnjs der Annoncen J Reklamen 75 centiemen j per Ji-uL.e-el
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 Irank de regel.
Aalst. 9 Oecpnihcr 194 4.
Zondag 10 Deo-mU-r ten 4 uren stipt na
middag Altf.'ui-^iie Verplicht;' V. rgw lering
voorde Leileii vau den Ouderlingen Rijstand
Eerbied, en Reek' voor Allen Voor de
eerste sectie bij Gustnaf Van den Broeck,
Brabaritstraat, voor de tweede sectie by
Emiel De Wever. Bra bant straat.
Maandag 25 D> cember, (Kerstdag),
Feest en Pi-aeliiijge Tombola voor
al »le Leiien van iien Liberali u VWrkmaris
kring ten Al/2 un n 's avonds. Muziek,
Zang, ïooueei Er za np^evo r i worden
Doi'us en buurtje en het bLjsp d D<> Boe
zemvrienden.
Oude-Gavde. CeelliaTeest.
Heden ZATERDAG avond. Repetitie-
Concert te 8 1/2 uren 's avonds.
ZONDAG 10 December. Ten 11 uren
's morgens uitstap met muziek, daarna
Algemêene Vergader'ng. 's Avonds Banket.
MAANDAG 11 December. Te 7 uren
Avondmaal, daarna Uitstap met muziek.
Eenige liberale Damen van Aalst
hebben het Denkbeeld opgevat het werk
der schoolsoep in te richten voor de
noodlijdendste kinderen der stadsscho
len.
Het werk zou reeds met Nieuwjaar
in voege komen.
Dat is een uitmuntend gedacht en
wij hopen dat het bij alle oprechte
vrienden der armen bijval zal hebben.
De ellende treft altijd het ergst de
kinderen, en dezen die lijden helpen
en troosten is het verdienstelijkste
wat iemand verrichten kan.
Wij wenschen de liberalen Damen
geluk, zij halen eer van de pogingen
welke ze doen om de ongelukkigsten
onder hunne medemenschen bij te
staan.
M. Lemire beweert met recht een
goed katholiek gebleven te zijn dat de
disschoppen het tegendeel beweren,
bewijst, dat er in de klerikale partij
enkel plaats is voor lieden, die van al
len eigen wil afstand gedaan hebben
voor fanatieken menschen die
overwegen en toegeven waar het past,
die nog een greintje eigen wil bezitten,
hebben bij die gezindheid niets te ma
ken.
Men wist het reeds, maar het kan
geen kwaad, van tijd tot tijd eens aan
te toonen, hoe de bisschoppen zich er
op toeleggen, om die daadzaak nog
klaardêr te doen blijken.
Wel moge 't hen bekomen
De Kerk of beter deze die aan
't hoofd der Kerk staan kan niet
verdraagzaam zijn deze waarheid kan
bewezen worden door de gebeurtenis
sen in het verleden, maar nog meer
door hetgene op onze dagen voorvalt.
Iedereen weet hoe de klerikale kerk-
mannen handelden tegenover priester
Daens zien wij eens, hoe de fransche
bisschoppen te werke gaan tegenover
priester Lemire, afgevaardigde van
Hazebroeck (Frankrijk).
Deze geestelijke heeft, als Kamerlid,
meermalen bewijzen gegeven van ge
matigdheid en vaderlandsliefde 't is
zoo dat hij de fransche kloosterorden
afkeurde, in hunnen strijd tegen de
wetten van het land. Hierom dan ook
is hij het voorwerp van de aanvallen
der klerikalen.
Zekere heer Delamare, die cuadjotor
is van het bisdom van Kamerijk, heeft
eenen uitval gedaan tegen het blad
van priester Lemire, inbrengende dat
hetzelve niet opgehouden heeft de be
langen te verdedigen van gemelden
priester, wier zware misslagen in het
openbaar leven, verscheidene malen
reeds zoo zeer zijnen aartsbisschop
en de fransche katholieken bedroefd
hebben.
En nochtans, toen M. Lemire voor
de eerste maal gekozen werd, ontving
hij loftuigingen van wege Leo XII'
en tot nu toe is {ijne politieke ge drags
lijn steeds de {elfde geblevm.
De eenige reden van den haat dien
de klerikale geestelijken hem toedra
gen ligt hierin Dat hij recht geeft,
waar recht toekomt.
Hij wordt als doorslecht uitgemaakt
omdat hij, even als de meeste fran
sche bisschoppen, partijganger was
\an de scheidingswet omdat hij de
wereldlijke school niet steiselm nig be
lastertomdat hij vriendelijke betrek
kingen onderhoudt met de leden der
regeering 1
Nauwelyks twee jaar geleden deden de
bedienden van den IJzerenweg eene aan
vraag aan den heer Minister tot het bekomen
van eene dienst-vrijkaart voorde vrouw. Na
vele moeilykheden tiekwanien zij dit voor
recht, doch op welke manier Elk bediende
die vroeger recht had op 12 reizen mag eene
reiskaart vragen ten voordeele zyner echt-
genoote en dit voor 4 reizen, maar op voor
waarde dat die 4 reizen afgetrokken worden
van de 12 waarover het personeel vroeger
beschikte.
Dit heeft natuurlijk aanleiding gegeven
tot kleine misbruiken welke, hoe gering
ook, ter kennis zyn gebracht van de bevoeg
de overheid.
Wie, als beambte, gevoelt niet eens de
genegenheid ergens een vakvriend te gaan
jezoeken wanneer hy van een rustdag ge
niet Waarom geeft de heer Minister aan
ieder beambte 28 verlofdagen en niet 28
dienst-vrykaarten Waarom mogen de
beambten zich ook niet onderwijzen met
's lands merkwaardigheden te gaan bezich
tigen, of naar schouwburg of andere nuttige
instellingen te gaan, of bloed verwanten en
vrienden te bezoeken
Neen, heer Minister houdt daar niet van
Het personneel moet liever dom blijven over
wat rond hem is en gebeurt. En tot staving
Op 20 November, door een bijzonder bevel
n° 273a heeft de heer Minister beslist dat de
onregelmatigheden in zake vrijkaarten
voortaan streng zullen gestraft worden en
hy spreekt zoo maar van eenvoudige ver
maning een jaar vertraging in de bevorde
ring met ontzeg, gedurende een jaar, van
vry vervoeren tot slot de afzetting. (De
kopaf is er nog niet inbegrepen).
Zulke maatregelen zyn overbodig, heer
Ministergeef uw personeel wat hun toe
komt en er zullen of kunnen geene misbrui
ken gebeuren.
Al de beambten zullen het laatstversche
nen bevel wel in aanmerking nemen en hun
Minister wel indachtig zyn met de kiezing
van 2 Juni aanstaande. C. F. B.
Ongelooflijk is 't wat gemeene mid
delen sommige dompersbesturen aan
wenden om hun slecht beheer te ver
bergen voor het volk en schande mag
het heeten dat zulke besturen den ar
me uitbuiten om de meer gegoeden te
bevoordeeligen.
De volgende vraag den 23 Novem
ber laatst, door M. Rens gesteld aan
de ministers van Openbaar Onderwijs,
van Binnenlandsc'ne Zaken en van
Justicie levert ons daarvan een nieuw
bewijs.
In de begrooting voor 1912 der stad
Geeraardsbergen komt voor, als gewone
ontvangst, eene som van ongeveer 15,000 fr.
gelegd ten laste van het Bureel van Wel
dadigheid zoo dat dit geld, het welk
eigenlyk moest dienen om onderstand te ver
leenen aan ongelukkigen, bepaald werd ge
bruikt tot ontlasting van de gemeente ten
aanzien van hare plichten op schoolgebied
met andere woorden, men deed door de
armen betalen, wat de rijken moesten bekos
tigen
Dit hatclyk middel tot sty ving van de
begrooting der gemeente met de middelen
der armen is klaarblijkelyk in stryd met de
wet van 15 September 1895 en met den
geest dier wet. Immers, bij de beraad
slaging van artikel 3 der bedoelde wet heeft
hy, van wien ze uitging, de achtbare heer
Schollaert, toenmalig Minister van Open
baar Onderwijs uitdrukkelijk verklaard, dat
de tusschenkorast der bureelen van welda
digheid in het schoolgeld niet meer te recht
vaardigen was, dat zy trapsgewijze moest
verdwynen en dat de eindbepaling van
artikel 3 geen ander doel had dan storting te
vermijden in de financien van sommige ge
meenten door de al de schielijke afschaffing
van gezegde tusschenkomstvolgens de
wet, kon deze tusschenkomst slecht worden
toegelaten als voorloopige maatregel, moe
tende trapsgewijs verdwynen en alleen in
de gemeenten waar hy niet reeds was afge
schaft.
Welnu, te Geeraerdsbergen bestond de
tusschenkomst van het Bureel van Welda
digheid in schoolgeld niet meer sedert ver
scheidene jaren, toen de gemeenteraad daar
toe besloot in 1901.
Daarbij moet worden gevoegd, dat, sedert
1896, l«s«r onderwijs te .öeerwdsber-
gen kosteloos is voor allen, zoodat sedert
1901, het lager onderwijs een betalend on
derwijs is voor de armen, terwijl het koste
loos is voor de rijken.
In zijn artikel 57, geeft de gemeentewet
het middel aan de Regeering om de hande
lingen van de gemeentêoverheid nietig te
verklaren wanneer deze stryden met de
wetten.
Het feit, dat ik hierboven vermeld, is on
betwistbaar in stryd met de wet en daaren
boven wordt het algemeen belang daardoor
gekrenkt.
Ik verzoek de Regeering my te zeggen of
zy van zin is dezen onwettigen toestand, die
sedert weldra elf jaren te Geeraardsbergen
bestaat, te doen ophouden
Ten einde stellig een duidelijk een uitdruk
kelyk antwoord te bekomen, ben ik wel ge
noodzaakt my terzelfder te wemien tot den
Minister van Kunsten en Wetenschappen,
die bijzonder is belast met de toej)assing
van de schoolwet, tot den Minister van
Binnenlandsche Zaken, die de taak heeft
toezicht te houden over de gemeentebestu
ren en ze binnen de grenzen der wettelijk
heid te houden, eindelijk, tot den Minister
van Justicie wiens plicht liet is het goed der
armen te verdedigen.
AntwoordNadere inlichtingen worden
over deze zaak gevraagd.
Dat antwoord is, volgens ons een
valsche uitvlucht en we zijn over
tuigd, dat onze Liberale Volksverte
genwoordiger M. Rens, nog meer dan
eens zal moeten aandringen om vol
doening te bekomen.
Het eenvoudigste en eenigste middel
is om al dat geknoei te doen ophouden
in Juni eerstkomende de dompers den
genadeslag te geven.
Bossuet, in leven bisschop van Meaux, de
grootste prediker en een der grootste ge
schiedschrijvers welke Frankrijk ooit heeft
gekend, werd dezer dagen te Meaux, alwaar
hem een standbeeld werd opgericht, ver
heerlijkt. Leden der Fransche Academie,
karninalen, aartsbisschoppen en priesters
namen in aanzienlyk getal deel aan die
plechtigheid, Jules Lemaïtre maakte den
grootsten lof van Bossuet, als redenaar, als
schrijver, en als dichter.
In een sermoen dat in de kathedraal na de
vespers plaats had en waarvan wij melding
vinden in de klerikale XX® Siècle zonder
een woord commentariën, riep Mgr Touchet
als in vervoering uit:
Er zyn lieden die u 't einde van Frank-
krijk voorspellen. Neen, dat is het einde
van Frankrijk niet Onze natie kan
vallen, de lenden doorsteken, 's Anderen-
daags stygt zij opnieuw naar het firma-
ment, God heeft, in waarheid, nog geen
middel om Frankrijk te vervangen.
Frankrijk sterft niet
Wat denken hierover onze Belgische kle
rikalen, die dagelijks deri reddeloozen on
dergang voorspellen van Frankrijk
Wat dacht op dit oogenblik wel Mgr
Mercier, onze aartsbisschop, die by de
plechtigheid aanwezig was t
onder een klerikaal bestuur.
Nooit is het leven zoo duur geweest als op
heden. Men heeft berekend dat sedert dertig
jaren, de t rijzen van het voedsel tut 40
vermeerderd zyn.
De toestand is zoo pijnlijk, dat in verschil
lende deelen van het land, zoowel in Vlaan
deren als in het Walenland, opstanden
plaats grepen.
Op sommige plaatsen is geen regelmatige
markt meer mogelyk de slachterijen wor
den geplunderd, de korven boter en eieren
met voeten getrapt, de kruiken melk in de
beek uitgegoten, enz. Voorzeker een lomp
middel om de prijzen te doen dalen 1 Deze
moedwillige vernielingen verdienen strenge
afkeuringen beteugeling.
Welke zyn nu zooal de oorzaken van de
zen ongelukkigen toestand
De uitzonderlijke groote hitte van dezen
zomer en het mond- en klauwzeer hebben er
onwedersprekelyk toe bijgedragen... Maar
zien wy eens dieper in de zaak.
Terwyl in Frankrijk en in Belgie geklaagd
en spektakel gemaakt wordt, blijft Enge
land gansch kalm en nochtans daar ook
heerschten droogte en a pootziekte.
Waarom dan dit verschil
In Engeland, waar hunne voortbrengse
len als by ons, ontoereikend zijn om het volk
te voeden, bestaat de viyheid van handel.
Daar zyn geene maatregelen genomen
tegen den invoer van vreemd vee, de melk,
de boter, de eieren worden er aangebracht
zonder douaan rechten.
Vergeten wy niet dat de weg naar Londen
de wereld door bekend is, de waren komen
er in overvloed van andere streken waar het
vee niet door ziekte is aangetast.
Alzoo ontvangt Engeland eieren van Italië
en Rusland, vleesch van Canada en Austra
lië, boter van Denemarken. Op zulke wijze
zijn de markten rykelyk voorzien, net gefyk
op andere jaren.
Kan men dan dat by ons ook niet verwe
zenlijken Neen
De klerikalen, als zy aan het bestuur kwa
men» hebben» onder voorwendsel het natio*
naai vee tegen besmettelyke ziekten te vrij
waren. inkomrechten gestemd op het ge
slacht vleesch, op de levende hoornbeesten,
op de boter en op tal van andere eetwaren.
Door dit feit is alles opgeslagen. Later heb
ben ze teenemaal den invoer van vreemd
vee verboden.
Alzoo komt het, dat er thans gebrek is in
België, aan vleesch, aan boter en melk, en
natuurlijker wijze deze voedingstoffen zeer
duur moeten betaald worden. En het is ons
niet toegelaten, gelijk in Engeland, de wa
ren, die ons ontbreken, van den vreemde te
ontvangen, om ze aan redelijken prijs aan
het volk te kunnen aanbieden. Ziedaar dus
de ware reden van de duurte der levens
middelen.
Verder heeft het klerikaal bestuur inkom
rechten gestemd op het koren, op 't laken,
geweven goed, ja, zelfs op de werktuigen
der werklieden 1! Is het dan te verwonderen
dat het leven thans zoo duur is geworden
dat de prijzen nog nooit zoo hoog hebben ge
staan als hedendaags Het klerikaal be
stuur alleen is verantwoordelijk voor zul-
ken gevaarlijken toestand Het eenige mid
del ware de grenzen, toch zeker tijdelijk,
te openen omdat de prijzen redelijk en re
gelmatig wezen.
en
de katholieke kritiek.
Na eenige katholieke kritieken over
Alostum Religiosum gelezen te hebben,
meen ik den heer Van Nuffel te mogen be
vestigen dat de opstellers van die kritieken
ons zonderlinge dingen vertellen, die wel
licht ook hieraan toe te schrijven zijn, dat
sommige van hen niet eens het boek door
bladera hebben. Het is waarlijk grappig om
te hooren dat de vrome navors< her over
oude insteUinaen uit de voorvaderlijke
tijden heeft te boek gesteldonverstaanbaar
(ten minste voor myn verstand) is de hoop
dat de wetenschap cn vaderlandsliefde
den schrijver geen al te groote zorgen be
rokkenen zullen begrype wie het kan, ik
niet 1 Zeer harmonisch luidt het Fransch
oordeel van een Vlaming van Lede un
beau ct intéressant travailm t een uit
spraak als die van sommigen van den
gemeenteraad zou het lief klinken, door
die opeen volging van open klanken
un l>o-e- interessant.... De Heer Romaan
Moyersoen, schepen en volksvertegenwoor
diger van Aaist, spreekt van het schoon
werk over Aalst in den Besloten Tyd
daar waar het Weekblad schryft over de
geschiedkundige feiten en overoude instel
lingen uit de voorvaderlijke tijden.
41 Overigens, zal dit boek eens te meer be
wijzen aan degenen die de geschiedenis te
gemakkelijk vergeten, wat de opvolgers
van de Fransche goddeloozen, hier nog zou
den doen, moesten zy in ons land de meer
derheid bekomen aldus de heer Moyer
soen. Wat zal dit boek eigenlyk bewyzen
Onze Schepen blyft het antwoora schuldig.
Of moeten we zeggen dat veel katholieke
familicn hun rijkdommen te danken hebben
aan de koop van eigendommen, die als
domaniaal goed verkocht werden. Hadden
de Mylbekenaars uitgevoerd wat ze zongen
Wat zullen wij met de dieven doen
Van al dat kloostergoed
Wij zullen ze morgen den kop afdoen
Wat hebben ze meer te goed
voorzeker zou menig fameus katholiek, die
thans vroom ter kerke loopt, niet eens ge
boren zyn.
Het boek van den heer Van Nuffel be
wyst ten andere ook (zie bl. 139) dat eene
prachtige rcmonstrancic van het II. Geest
huis, jammer genoeg, een twintigtal jaren
geleden, aan AI. Lode wijk De Nay er ver
kocht werd.
Door wien Waarom Voor hoeveel
Waar is ze nu Dat bewyst het lioek ons
niet. Hebben de opvolgers van de Fransche
goddeloozen dat gedaan Cruelle énigme
Het boek bewyst ons nog (zie bl. 143) hoe
er hier haat en nij I onder de Paters Jezuie-
ten heerschten sprekende over de soda-
liteit (een godvruchtig genootschap van Pa
ters, leerlingen en eenige voorname, onge
huwde ingezetenen der stad), zegtde auteur,
dat na eenigen tyd bestaans, tusschen de so-
dalen en de onvereenigde paters een geschil
oprees, hetwelk de ontbinding voor gevolg
had, en voegt er de rymen van Luyckx
by
den haat, afgunst en nyd
Hebben hen in 't graf geleyt.
Waren het nu alweer eens de opvolgers
der Fransche goddeloozen, meneer Moyer
soen
Om volledig en onpartijdig in dit artikel
tje te zyn, zal ik mij echter haasten ook te
zeggen dat onze achtbare Schepen even
als het Weekblad met het' grootste
genoegen kennis genomen heeft van de
zoo menigvuldige inlichtingen. Waarin
onze katholieke volksvertegenwoordiger
toch een aangenaam genot stelt, niet waar
In het lezen over priestervervolging, ver
koop van kloostergoed en remonstranciën
door en aan katholieken (hoe heet die
zonde?), over haat en nyd en ruzie onder
de geestelijkheidMeneer Moyersoen, uw
religionisten-kritiek heeft u tot een voor ons
kostbare bekentenis geleid. Dat is een op
zienbarende kritiek, En als de heer Moyer
soen met zooveel genoegen kennis genomen
heeft van die inlichtingen, dan hopen we
ten minste dat hy in den gemeenteraad zal
voorstellen een toelage te schenken aan
onzen zoo verdienstelijken stadgenoot, die
veel onkosten zal gehad hebben met de
uitgave van zyn boek.
ACHILLE BR1JS.
TWEEDE LES.
Vraag Hoe pogen de klerikalen
namens de vrijheid de verplichting van
den Staat te verrechtvaardigen de kos
ten der katholieke scholen te betalen,
7 is te {eggen de 20 milhoen voor de
Uoosters en andere vrije scholen
Antwoord Door te bevestigen dat
zonder vrije katholieke scholen er gee
ne vrijheid is voor den katholieken
huisvader.
V. Is deze bevestiging juist
A. Neen, de Belgische Grondwet
heeft op volledige wij/.e voorzien in
de middelen waardoor de vrijheid van
den katholieken huisvader gewaarborgd
wordt, zelfs bij het niet bestaan van
katholieke scholen.
V. Hoe waarborgt de grondwet op
volledige wijze de vrijheid "van den ka
tholieken huisvader, zelfs bij afwezig
heid eener vrije katholieke school P
A. Artikel 17 der grondwet zegt:
Het ouderwijs is vrij, elke vöör-
hinderlijke maatregel is verboden, de
beteugeling der misdrijven wordt
slechts door de wet geregeld.
Het openbaar onderwijs gegeven
op de kosten van den Staat wordt
ook door de wet geregeld.
Dus laat de Grondwet eenerzijds de
katholieken toe vrije katholieke scholen
te stichten naar hunne goesting, vol
gens hun verlangen en zoo geefc /.ij aan
de huisvaders een eerste middel tot het
genieten hunner volledige vrijheid.
Anderzijds verplicht de grondwet
den Staat openbare scholen in te rich
ten op zijne kosten en verzekert aldus
de vrijheid der katholieke huisvaders,
(die hun toevlucht niet willen nemen
tot het eerste middel) door ter hunner
beschikking openbare scholen te stel
len, toegangbaar voor alle kinderen,
waar het geloof, de overtuiging en de
politieke meeningen der katholieken
geëerbiedigd worden zoowel als deze
van alle andere medeburgers.
V. Wat moet men uit het voorgaan
de besluiten
A. Dat het zelfs niet noodig is vrije
katholieke scholen te stichten om de
vrijheid der katholieke huisvaders te
verzekeren, zoo min als het nooJig is
vrije protestantsche scholen te openen,
om de vrijheid van den protestanschen
huisvader te vrijwaren.
Het is dus niet noodig 20 mil-
lioen 's jaars in de kassen der
smachtrijke kloosters tc werpen om
een vrijheid te wairborgen welke door
niemand wordt bedreig 1.
Er dient b.jgevoegd te worden, dat
het middel door de Grondwet aange
duid, om de gewetensvrijheid van den
katholieken huisvader te verzekeren
de meest praktische en het redelijkste
is, vermits het tevens de vrijheid waar
borgt van al de andere huisvaders.
Eindelijk is er nog uit op te maken,
dat de klerikale schoolthesis in uit
drukkelijke tegenstrijd is met de grond
wettelijke thesis.
V. Kunnen de katholieken niet he
iveren, dat het stelsel der Grondwet
hun niet kan toegepast worden, wat
keironder wijs betreftom reden de
katholieke, geestelijke overheid de
openbare officieele school aj'keurl
en veroordeelt
A. Neen dat ware kort en goed de
anarchie.
Indien men eene geestelijke over
heid vvelkdanig zij ook weze katho
liek, joodsch of protestantsch het recht
toekent de toepassing der Grondwet
eu andere wetten te dwarsboomen,
te verhinderen of eenvoudig-weg te
niet te doen, zijn er noch Grondwet
noch andere wetten meer mogelijk cr
ware geen koning meer no >dig, de
aartsbisschop van Mcchclen zou hein
vervangen de ministers zouden over
bodig worden want de bisschoppen
zouden hun werk wel verichten men
zou alle ambtenaars kunnen missen,
de pastoors zouden die postjes wel be-
kleeden en men zou ten slotte ook
geene Wetgevende Kamers meer be
hoeven noch gemeenteraden, dus gee
ne besprekingen, geene kiezingen
meer... de voorschriltcn der geestelijke
overheid en het gezag der priesters
zouden in alles voorzien, en zouden
wet en burgerlijk gezag vei vangen.
