li*)
mÈÈ>
ijs
Zondag 24 December |9ll
Prijs 3 centiemen het nummer
Zesde Jaargang Nummer 32
Luisterrijk Avondfeest
Onpartijdige Bond
Catechismus der
Schoolkwestie in Belgie.
Vraag van M. Bens.
De Kiesstrijd.
Smeerpoelserijen
Het werk in de kloosters.
Het Pensioen.
DE VOLKSGAZET
LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD
Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar
Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten
voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst.
VAN HET ARRONDISSEMENT AALST.
Prijs dec Annonccn prr dn.tog.
Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst
Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank deregel.
Attlst, 23 December 1911.
LIBERALE WERKMANSKRINR
Vooruitgang door 't Werk.
op Maandag 25 Dec (Kerstdag),
te 4 1/2 uur stipt 's avonds, te geven door de
Tooneelafdeeling Hrip U Zelve 0, met de
medewerking van Mevr. Delhaye-Ghysels
en den Symphoniekring
Door Eendracht Groot,
PROGRAMMA
1. Openingstuk door den Symphoniekring.
2. Uorus en Boortje
Comedieiul bedryf door E. VanGoethern
8. Openingstuk door de Symphoniekring.
4. De Boezemvrienden
Blyspei in een bedryf door A. Hendrikx.
o
Tot slot Tombola
waar honderden schoone PRIJZEN gratis
onder de aanwezige leden zullen verlot
wordeD.
Deuren open te 4 uur.
Gordijn ie 4 1/2 uur namiddag.
van
Neringdoeners en Ambachtslieden
der STAD AALST.
ALGEMEENE VERGADERING in de
Voordracht zaal van 't Belfort op ZONDAG
24 DECEMBER 1911, te 4 uren namiddag,
heel stipt.
DAGORDE
1. Verslag over de laatste Algemeene Ver
gadering 2. Aanvaarding van nieuwe leden
3. Toestand der kas 4. Verkiezing van de
helft van 't Bestuur 5. Voordracht gehou
den door den Heer Leo Van Bel, Bestuurlid
van den Neringsbond te St-Nikolaas.
Onderwerp A. SchuldvorderingB. On
derlinge Verzekering tegen 't breken der
Spiegelruiten.
VIERDE LES.
VRAAG. Hoe poogt de katho
lieke partij namens de Gelijkheid, hare
aanspraak te verrechtvaardigen op het
doen betalen door de Staat van de kosten
der vrije katholieke scholen, 't is te \eg-
gen van de 20 millioen franken waar
de kloosters op verlekkerd \ijn
ANTWOORD. Door te beves
tigen, dat, indien de Staat de kosten
niet betaalt der vrije katholieke scho
len, gelijk hij de kosten betaalt der
openbare .scholen er uit voort zoo
spruiten, dat de Staat de liberale en
socialistische scholen zou bevoordeeli -
gen ten nadeele der katholieke scholen,
derwijze dat er voor de katholieken
geene gelijkheid voor de wet meer zou
bestaan.
V. Is dat waar
A. Neen, dat is volkomen valsch.
Inderdaad, als de Staat de kosten
der openbare scholen betaalt, betaalt
hij noch de liberale, noch de socialis
tische scholen maar wel de scholen van
iedereen, zoowel van de katholieken
als van de liberalen en van de socialis
ten dat werd klaarlijk bewezen in de
a* les, zoodat het juist door de open
bare school is, dat de gelijkheid voor
de wet in zake onderwijs aan alle
Belgen wordt verzekerd.
't Is om die reden dat de Belgische
Grondwet zegtHet openbaar on-
derwijs wordt gegeven op de kosten
van den Staat en dat zij niet
zegt Het vrij onderwijs wordt ge-
geven op de kosten van den Staat.
Van den anderen kant, tegelijker tijd
de openbare scholen betalen welke in
gericht zijn zoowel voor de katholieken
als voor de andersdenkenden en de
rije katholieke scholen ingericht voor
de katholieken alleen, komt hier op
neer, dat er in werkelijkheid tweemaal
betaald wordt voor de katholieken, het
geen eene onbetwistbare ongelijkheid
daarstelt.
V. Zouden de klerikalen niet mo
gen beweren dat het stelsel, dat f ij aan
prijzen, bestaande \n het subsidieeren
van alle scholen, onverschillig of \e ge
sticht zijn door katholieken, door libe
ralen of socialisten, of zelfs door pro
testanten, joden of godloochenaars, op
eene meer volledige wijze de gelijkheid
der Belgen voor de wet zou verzekeren
dan het stelsel der Grondwet bestaande
in het stichten van scholen toegankelijk
voor allen
A> Integendeel Het stelsel der
toelagen verleend aan alle scholen,
zou de rijken bevoordeeligen ter
uitsluiting der armen en zou bijge
volg nogmaals de schandelijkste on
gelijkheid, de schreeuwendste on
rechtvaardigheid daarstellen.
V. Hoe is het mogelijk dat het kleri
kaal stelsel der gelijke toelagen aan
allen, de rijken zou bevoordeeligen ter
uitsluiting van de armen
A. Onder dergelijk stelsel gaan de
toelagen uitsluitelijk naar degenen die
genoegzame middelen bezitten om
scholen te schapen en in te richten.
Hoe zouden in de kleine gemeenten de
werklieden-partijen samengesteld uit
menschen die nauwelijks genoeg win
nen om te leven, het aan boord leggen
om scholen in te richten.
V. Waartoe zou in werkelijkheid de
toepassing van het klerikaal stelsel aan
leiding geven
A. Tot de volledige inpalming door
de klerikale partij van het heele onder
ijs in Belgie.
V. Waarom
A. Omdat te klerikale partij alleen
in Belgie in staat is het geheele land
met katholieke scholen te bedekken.
Inderdaad de klerikale partij telt in
haren schoot de millioenrijke nobil-
jons, kapitalisten en kasteelheeren, de
geestelijkheid, zij beschikt over de
inillioenen der kloosters, over de mil-
lioenen binnen gerijfd bij rijke erfla
ters, over de millioenen der kwezels.
Dat alleen verklaart op voldoende
wijze waarom de klerikalen van het
grondwettelijk stelsel der openbare
school niet willen en waarom zij het
stelsel verdedigen der gelijke toelagen
aan de vrije scholen.
V. Welke gevolgen moet de aanne
ming van het stelsel door de klerikalen
voorgestaan, in Belgie hebben
A. De afschaffing van alle vrijheid
en van alle gelijkheid voor al de bur
gers welke geene klerikalen zijn, noch
willen zijn.
V. Hoe verklaart ge de jaarlyhsche toe
lage van 100 duizend franken, door de
stad Brussel verleend aan de Vrije Hooge-
school der Hoofdstad, toelage welke de
klerikalen tegen de antiklerikalen inroe
pen wanneer dezen het klerikaal stelsel
bestrijden, dat aan den Staat de verplich
ting oplegt, de kosten te dekken der vrije
katholieke scholen
A. De liberale gemeenteraad van
Brussel verleent inderdaad aan de
Vrije Hoogeschool eene jaarlijksche
toelage van 100,000 franken, evenals
de provinciale raden van Antwerpen,
Oost-Vlaanderen, Namen en Limburg
aan de katholieke Universiteit van
Leuven toelagen verleenen welke geza
menlijk de 100 duizend franken over
treffen.
Daarin ligt evenwel niets strijdigs
met de Constitutie noch met de wet,
en dat kan dus ook in geenen deele
de pretentie der katholieken kunnen
verrechtvaardigen den Staat de ver
plichting op te leggen de katholieke
scholen te bekostigen.
Het zal voldoende zijn om zulks te
begrijpen, aan te stippen dat er een
onmetelijk verschil is eener\ijds tus-
schen het recht dat de gemeenten en
provinciën hebben, even als elk afzon
derlijke persoon, bijmiddel van hulp
gelden ieder werk te ondersteunen
dat de gemeenten of provinciën aan
belangt en anderzijds de wettelijke ver
plichting de kosten van het katholiek
onderwijs te dragen, welke de klerika
len den Staat willen opleggen.
V. Welk is de waarde van het ar
gument der klerikalen die zeggen
dat het niet rechtvaardig is de liberale
scholen te betalen met het geld der
katholieken
Dit argument beteekent niets als
men het inroept tegen de openbare of
officieele school, vermits deze de
school is van de katholieken zoowel
als van de niet-katholieken.
En als men het inroept tegen het
bezonder feit der toelage door de stad
Brussel aan de vrije Hoogeschool ver
leend, keert het geheel tegen de kleri
kalen die de katholieke Universiteit
van Leuven geldelijk doen ondersteu
nen door de provinciën Antwerpen,
Oost-Vlaanderen, Namen en Limburg.
Wat meer is bij dergelijk argument
zouden de niet-katholieken ook gerech
tigd zijn te zeggen, dat het onrecht
vaardig is de jaarwedden van pastoors,
kanonnikken, dekens en bisschoppen
te betalan met het geld dergenen die
hunne diensten niet begeeren.
VBewijs met een voorbeeldde on
gerijmdheid der aanspraak van de
klerikale partij in zake onderwijs
In gevolge de grondwet wordt het
Rechtswezen in voege gebracht door
de wet (art. 98) gelijk het onderwijs
geregeld wordt door de wet (art. 17).
Naast de Rechtbanken ingericht krach
tens de wet,zijn er krachtens de prin
ciepen der vrijheid syndikale kamers
tot stand gekomen ten dienste derge
nen welke vrijwillig hunne geschillen
willen onderwerpen -aan de gerechter-
lijke uitspraken dezer instellingen.
Naast de openbare;officieele scholen
ingericht door de wet volgens de bepa
ling der Constitutie, zijn er krachtens
de vrijheid van onderwijs ook talrijke
vrije scholen tot stand gekomen, ten
dienste dergenen welke vrijwillig
hunne kinderen aan deze scholen be
geeren toe te vertrouwen.
Wat zou men zeggen indien de vrije
syndikale kamers (even als de vrije
scholen) de aanmatiging hadden beta
ling te eischen van den Staat, en be
weerden in dat opzicht op gelijken
voet behandeld te worden als de recht
banken ingericht door den Staat
V. Tot welken uitslag moet op finan
cieel gebied het stelsel van de gelijkheid
der subsidiën aan al de scholen ons
land onvermijdelijk brengen
A. 't Is dat men er onvermijdelijk
moet toe komen het stelsel toe te pas
sen, niet alleen op de lagere scholen,
maar ook op de inrichttngen van
middelbaar en hooger onderwijs en
dan zal men de kosten moeten be
talen van al de bisschoppelijke colle
ges, van al de nonnenpensionnaten
voor jonge meisjes enz. enz. en het
zullen niet 20 miHioen zijn maar 50
a 60 millioen welke jaarlijks de kassen
zullen gaan verzwaren van bisdom
men en kloosters van allen aard.
V. Welk besluit is er uit deze les te
trekken
A Dat wij in alle opzichten, zoo
wel wat de financien betreft, als in
't belang der vrijheid en gelijkheid,
ons moeten houden aan het stelsel
aangenomen door de Constituanten
van 1830, 't is te zeggen het openbaar
onderwijs degelijk inrichten op kosten
van den Staat en volledige vrijheid
laten aan het privaat onderwijs.
In de volgende les zullen wij onder
zoeken tot welke jesuie'tische middelen
de klerikalen hunnen toevlucht nemen
om het land de pil der 20 millioen
voor de kloosters te doen slikken.
Jules RENS,
Volksvertegenwoordiger
Vraag Ik denk te moeten terugkomen tot
mijne vraag van 23 November laatsleden,
waarop de heer Minister heeft geantwoord
«Juiste inlichtingen worden over doae zaak ge
vraagd,
Het schijnt dat men om te wettigen de be
twiste handelwijze eene som van ongeveer
15,000 frank ten laste te leggen van het
weldadigheidsbureel van Geeraardsbergen
voor de kosten der schoolgaande arme
kinderen, wanneer de rijken geene kosten van
schoolgaan betalen, den tekst van artikel 3
der wet van 15 September 1895 inroept.
In dit opzicht vestig ik de aandacht van den
heer Minister op de verklaring van den heer
Schollaert, opsteller der wetverklaring ge
daan op 14 April 1895 (zie Handélingen d«r
Kamers, 1894-1895, bl 2658) en die den geest
van de wet bepaalt.
Overigens, ten einde de eerlijke toepassing
van de wet op te dringen in den zin door den
heer Schollaert er aan gehecht behoudt be
doeld artikel 3 uitdrukkelijk voor het verhaal
bij den Koning.
Het schijnt ook, dat me», ten einde de door
mij aangeklaagde onwettelijkheid te handha
ven, zich beroept op de inschikkelijkheid waar
mede zij sedert 1901 werd toegepastdoch 't is
juist deze langdurige toegevendheid welke be
doelde onwettigheid des te hatelijker maakt,
aangezien zij, tot heden. 150,000 frank, die bil
lijkerwijze moesten ten laste komen van hen
die kunnen betalen, uit de kas der armen heeft
gehaald. Te meer, een misbruik dat zijn oor
sprong heeft in het gebrek aan verhaal bij den
Koning, mcüt worden uitgeroeid, zoodra de
Regeering, die alleen de middelen bezit om er
een einde aan te maken, er kennis van krijgt.
Antwoord Het onderzoek te zamen met
het departement van justitie ingesteld, is nog
niet geëindigd.
Met rasse schreden naderen wij den
datum, waarop het land zal moeten
beslissen of het nog langer onder de
Roomsche dweepzucht wil gebukt gaan,
ofwel, of het eindelijk de verdrukking
moede, tot de klerikalen het woord
zal toeroepen Gij zult niet verder
gaan
Onze vrienden zien den kiesstrijd
met vreugde te gemoet, omdat zij uit
denzelven de verlossing verwachten.
En inderdaad, de laatste gemeentekie-
zingen hebben klaar aangetoond dat
het land de klerikale verdrukking
moede is en dat de pastoorsheerschap
pij ten einde loopt.
Zeker bevinden wij ons tegenover
eene macht, die hare laatste pijlen
gaat afschieten, die met ons eigen geld
ons eenen geduchten oorlog zal aan
doen, die voor niets zal achteruitwij
ken om het brooze vaartuig zoo lang
mogelijk boven water te houden, en
toch moet ons zulks niet ontmoedigen
het geschooide geld zal wederom een
grooten rol spelen, maar de recht
vaardigheid moet en zal zegepralen.
Wij strijden immers voor rechtvaar
digheid en gelijkheid, wij willen iede-
ren Belgischen burger gelijk voor de
wet de rijke, die reeds door zijnen
stoffelijken welstand ontelbare voor
deden bezit, mag daarbij geene wette
lijke voorrechten genieten de arme
moet in 's lands bestuur zooveel te
zeggen hebben als degene die in de
weelde leeft elke man zijne stem,
dat is ons programma en dat zal door
alle Vaderlanders bijgetreden worden.
Wij willen niet dat men ons een
fanatiek onderwijs opdringe. dat onze
kinderen prijs worden gegeven aan
onwetende broerkens en nonnen wij
eischen een onderwijs voor onze kin
deren, geleid door bekwame leermees
ters, waar alle fanatism uit gebannen
is doch dat steunt op eer en deugd.
De oude afgesloofde werkman heeft
zeker recht op onze erkentenis hij
heeft medegewerkt aan den voorspoed
des lands, en daarvoor verdient hij
eene belooning op den dag, dat zijne
krachten hem ontsnappen, ons land
is rijk genoeg om deze brave lieden
hunnen levensloop in rust te zien slij
ten, en daarom willen wij dat zij een
rustgeld genieten van minsten eenen
frank daags.
Welnu, is dit programma niet aan
lokkend En mogen wij niet zeggen,
dat, met standvastig te werken, met
eendrachtig te strijden, wij deeinJe-
lijke zegepraal moeten behalen. Maar
wij kunnen het niet genoeg herhalen
de vijand waakt en we mogen hem
niet met rust laten wij moeten al
onze pogingen vereenigen en ons niet
in slaap laten wiegen door een al te
groot betrouwen, dat het werk zou
maken onzer tegenstrevers.
Met moed gewerkt, niet geslapen,
tot dat wij het zwarte monster, dat
ons zoekt te verslinden voor goed zul
len nedergesabeld hebben,
In Frankrijk is een zedenschandaal uit
geborsten waarin betrokken is Flachon,
opsteller van La Lanterne. Het Gerecht is
met de zaak bemoeid en we zullen dus af
wachten wat er van komt. Maar zooveel
geduld hebben de klerikale bladen niet die
er volstrekt een antiklerikaal schandaal
willen van maken.
Heel stoutmoedig drukt dan ook de
VolksstemEenieder weet maar al te best
waarde smeerpoetsen het meest zich schuil
houden.
Dat is te sterk, wanneer iedereen door
ondervinding best weet dat voor één anti
klerikaal schandaal, 20 klerikale schan
dalen uitbarsten. Zooeven komt de recht
bank van Hasselt weêr eenen gekruinden
smeerpoets uit Aerschot, den Zeer Eerw.
heer Van Hutten, gewezen leeraar by het
Sint-Jozefskollegie aldaar, te veroordeelen
tot 33 maanden gevangen, 10 jaren be-
rooving zijner burgerlijke rechten, voor
aanslagen op de zeden 1
Op hetzelfde oogenblik veroordeelde het
gerechtshof van Hasseltden leeraar Willems,
van het St-Jozelskollegie dier stad, tot
18 maanden gevang en vyf jaar berooving
zijner burgerlijke rechten. Altijd voor
smeerpoetseryen
Eenige weken te voren veroordeelde
dezelfde rechtbank eenen broeder-onder-
wyzer van het klooster van Tessender!:|
tot 2 jaren gevang terwyl de
Tongeren den aalmoezenier1
te Maeseyck ver we
genisstraf.
Waar. ze
Een comiteit is te Brussel tot stand
gekomen om onder vorm van zeer
korte artikels de besluitselen openbaar
te maken van een onderzoek getiteld
De kloosters en congregaties tegen de
Brusselsche handelaars.
Bravo
't ls noodig dat men wete hoeveel
millioenen de kloosters jaarlijks aan
den handel onttrekken en hoe zij de
ambachtslieden benadeelen, door zei-
ven allerlei stielen uit te oefenen,waar
bij dan de aan hen toevertrouwde kin
deren schandalig worden uitgebuit en
moeten zwoegen, vroeg en laat, voor
ongelooflijk lage loonen.
Wij hopen wel dat hooger bedoeld
comiteit zijn onderzoek door gansch
het land zal voortzetten.
Weer een i»ar is by na verloopen zonder
dat de werklieden van. ons land het pen
sioen van 1 frank daags hebben bekomen,
dat als een minimum in het liberaal pro
gramma werd geschreven en praktisch ook
ian verwezenlijkt worden.
Zeker werd in den loop van den laatsten
etgevenden zittyd, het ouderdomspensioen
voor de mynwerkers gestemd maar dit kan
ons niet bevredigen, de Vlaamsche werklie
den zyn zoo ellendig, ja, nog ongelukkiger
dan de Waalsche, en dat 0111 verschillende
reden
1. De Vlaamsche arbeider is in 't alge
meen (veldarbeider zoowel als fabriekwer
ker) zoo vroeg versleten als de Waalsche
werkman. Men onderzoeke slechts welk
levende Franschmans leiden om dit onmid-
delyk te begrypen.
2. De mynwerkers en arbeiders der werk
huizen van metaal bereiding en machienen-
bouw genieten veel hooger loonen dan de
arbeiders onzer streken en zijn dus meer
in staat voor hun ouderdomspensioen een
deel van dat loon af te zonderen,
3. In de Waalsche antiklerikale provin
ciën zyn de instellingen en gestichten voor
werklieden en ouderlingen, de inrichtingen
in welke de kwalen als gevolg van bezon-
dere arbeidsvakken worden geheeld veel
talrijker, beteren genaakbaarder voor den
werkman als in onze provinciën.
Waarom wordt dan ons volk uit het ge
not van een ordentelyk ouderdomspensioen
gesloten
Onze mandatarissen, hebben zonder aar
zelen het pensioen teu voordeele der mijn
werkers gestemd en zy hebben gelijk ge
had, groot g-dijk die uitzonderingswet is
immers een stap nader tot de invoering
van het ouderdomspensioen in het algemeen
en de liberale volksvertegenwoordigers
hebben twee wetsontwerpen neergelegd
om liet ouderdomspensioen van fr daags
te verleenen aan AL de bejaarde werklieden
zonder onderscheid.!
In Engeland werd ondanks het hevig
verzet der conservateurs, het pensioen van
een frank daags door het liberaal minis
terie verwezenlijkt en al schreewden de
dompers van dien lande van over zee dat
de liberalen door die wet zouden vallen
werd dezer meerderheid nog grooter.
Wat in Engeland mogelijk is, zal het ook
in ons land wel zyn.
Men vergeet te gemakkelijk, dat de in
richting der Spaarkas onder waarborg van
den Slaat, de inrichting der Lijfrentkas of
Pensioenkas, het werk is der liberale partij,
welke daarin slechts tegenkanting ontmoet
te van wege de klerikale representanten
van dien tyd.
Overigens alle maatschappelijke wetten
van eenige beteekenis, werden door de libe
ralen neergelegd en gestemd, van alle in
stellingen welke thans nog de democratie
ten goede komen werden de grondslagen
gelegd door de liberalen.
Het ligt in de overleveringen en in den
aard der liberale partij in al hare werkin
gen, instellingen, wetten en wetsvoorstel
len immer de praktische zyde in 't oog te
houden (we kunnen wat zulks betreft met
fierheid wyzen op al de werken, welke
wy hier in Aalst tot stand hebben gebracht)
terwyl hare belagers slechts met facade
wetten voor den dag komen waarby ze niet
het nut voor de bevolking, het goede voor
democratie bedoelen, maar alleen hun
party-en kiesbelang najagen,
Het gebeurt maar al te dikwyls dat de
eenvoudige lieden zich aan die fagadewet-
ten en dikke-troramel-politiek vergapen,
doch van lieverlede zullen zy dat alles naar
waarde leeren schatten.
De liberale party zal hare politieke en
maatschappelijke werking in praktischen
zin blyven richten en 't zal ook wel deze
strekking zyn welke ten slotte tot richt
snoer zal dienen voor het toekomend an
tiklerikaal goevernement.
y Deccdv
ns te W
hec t <mi Ver^kour
.«./dih.ËOHT 20 Dev.
