i)e ynii, Zondag 3d December döll Prijs S centiemen h,et nummer Zesde Jaargang Nummer 33 Belangrijk Bericht. Catechismus der Schoolkwestie in Belgie. CONGO. De Vrijheid bij de Liberale Partij. )e Vrijheid der Werklieden. De neringdoende Burgerij kapot, Leesl en V""-"--eid' Hel Werk der Schoolsoep. DE VOLKSGAZET LIBERAAL DEMOCRATISCH WEEKBLAD ^Abonnementsprijs 3 fr. voor de stad en den buiten voorop betaalbaar Men abonneert zich op alle postkantooren voor den buiten voor de stad, ten kantore van het blad, Groote Markt, 1, Aalst. VAN HET ARRONDISSEMENT AALST. Prijs der Annoncen j 'l i Per drukregel Gewone 15 centiemen Reklamen 75 centiemen Dikwijls te herhalen annoncen, prijs volgens overeenkomst Vonnissen op de derde bladzijde, 2 frank de regel. Aalst, 30 December 1044. Alle eerste Zaterdagen der maand van 10 tot 11 1/2 uren 's morgeuds, houdt onze acht bare Volksvertegenwoordiger M. Jules RENS zittiug, in 't lokaal der Liberale Associatie, a draaf Eginout, öGroote Markt, Aalst. VIJFDE LES. Vraag. Weten de klerikalen niet dat hun princiep aer gelijke toelagen voor al de scholenmet te verrecht' vaardigen is noch m rechte noch m jeite Antwoord. Zeker weten zij het Zij spannen Hun eeuwige zaag der Vrijneid van den huisvader bij ai dc mc.jscueu, welke niet op de Hoogte zijn der grond wetteiijKe pnucie-pon. Bij de andere Dedienen zij zien vaa een jesuïetische uitvlucht, netgeen bewijst hoe weinig vertrouwen zij hebben in de rechtvaardigheid hunner zaak. V. Welke is die jcsuietischc uitvlucht A. Hij bestaat hierin met de kwestie der gelijke subsidien voor ai de scholen andere vraagstukken te vermengen welke met de eerste niets gemeens hebben, maar wier verwezen- king vurig gewenscht, ja, geëischt wordt door de overgroote meerderheid der Belgen. De klerikalen hopen aldus ten hun nen voordeele het_spreek woord te doen uitvallen een geefken in 't water werpen om een snoek te vangen. V. Waarom fegt ge, dat de klerikale party tot falk schampmiddel haren toevlucht ial nemen om de bevolking de adder der 20 millioen voor de kloos- ters te doen slikken •4. Omdat zij er haren toevlucht toë'genomeu heeft voor het wetsont werp Schollaert, en alles ons toelaat fljjfevestigen, dat zij er weer gebruik za^van maken bij elk nieuw School- wetsontwerp uitgaande van een katho liek goevernement. V. Op welke wijze hebben de klerikalen van schampmiddelen ge bruik gemaakt bij hunne poging om het ontwerp Schollaert door te drijven A. In het- wetsontwerp Schol laert vindt men door elkaar geworpen artikels, die aan de kloosters en andere vrije scholen bij brokken verleenen welke dezer toelagen aanzienlijk ver- hoogen met 20 millioenen 's jaars en andere artikels die de volgende her vormingen behelzen 1. Het verplicht onderwijs 2. Het arbeidsverbod voor de kinde ren onder de 14 jaar; 3. De 4* graad, beroepsonderwijs 4. Verhooging der jaarwedden an het onderwijzend personeel V. Waarom bcwe jrt gijdat die handelwijze jesuielisch is A. Omdat het de antiklerikalen voor den wisselkeus plaatst tusschen het klerikaal stelsel der gelijke toela gen aan al de scholen aan te nemen of in blok de hervormingen leerplicht en andere, welke aan het hoofd staan van ons programma te verwerpen. V. Maar indien die handelwijze jesuietisch is ten opzichte der anti klerikalen, is ze n^et schijnheilig tegenover het kiezerskorps in 't alge meen A. Ja, zekerlijk Immers, in hunne propaganda doen de klerikalen overal hunne liefde schitteren voorde hervormingen welke voor doel hebben de uitbreiding en de volmaking van het volksonderwijs, maar zij verbergen veinzend hun hoofddoel, hunne voor naamste verlangens, welke zijn meer en meer de kassen te vullen der kloos ters. Wat meer is, hun ontbreekt alle rechtzirnigheid zoodra het de groote hervormingen van het onderwijs be treft. V. Zijn de klerikalen dan geene rechtzinnige aanhangers van verplicht onderwijs A. Neen, zeker neen, zij waren er ten allen tijde de hardnekkigste tegenstrevers van e* dat zijn ze; nog immer. De redevoeringen uitgespro ken door M.M. Woeste en Schollaert hun oude en hun nieuw^ aanvoerder, zelfs hunne redevoeringen uitgespro ken in 1910 getuigen het ten over vloede. Daarenboven het verplicht onder wijs dat zij voorstellen is maar eenc naaping van den leerplicht, er is geene ernstige bekrachtiging voor bepaald en de voornaamste schikking welke er bij te pas zou komen betreffende 't school gaan wordt geheel terzijde gesteld. VZijn de klerikalen rechtzin nige aanhangers van het werkverbod jegens kinderen van min dan 14 jaar A. Neen. Ten allen tijde heb ben zij er zich vijandig aan verklaard. Wat metr is, in de kloosters en kle rikale werkscholen is het, dat op de schandaligste wijze, den arbeid der kinderen van af den ouderdom van 6 jaar wordt uitgebuit. V. Zijn de klerikalen rechtzin nige aanhangers der inrichting van den 4* graad voor het beroepsonder wijs Neen, duizendmaal neen Inder daad de 4e graad is hedendaags in geene enkele vrije katholieke school ingericht, hij bestaat slechts teSt-Gilles 1 Brussel) en eenige andere gemeenten waar de liberalen en socialisten het bestuur in handen hebben en altijd heeft het goevernement alles gewei gerd voor de inrichting dier nieuwe klassen. Ten anderen de klerikalen spreken van den vierden graad, en bijna ner gens in de klerikale scholen bereikt het onderwijs den derden graad. V. Zijn de klerikalen rechtzin nige voorslaanders der goede jaarwed den van het onderwijzend personeel A Neen, honderd duizendmaal, neen 1 Het onwederlegbaar bewijs daarvan is, dat na 27 jaren bewind, na over buitengewone meerderheden te hebben beschikt, het klerikaal goever nement voor de onderwijzers jaarwed den heeft behouden, eene beschaafde natie onwaardig. Overigens sedert vele jaren hebben de klerikalen het middel en de gele genheid gehad het ontwerp Maenhout te stemmen, zij hebben verkoren er zich van te bedienen als kiesparade en hebben verder, de zaak van den loon- standaard der onderwijzers van zittijd tot zittijd verdaagd, zonder iets te stemmen, zelfs zonder iets te bespre ken. V. Wat kan men uit deze les be sluiten A. Men moet er uit besluiten, dat indien de klerikalen hunne ziens wijze willen laten varen betreffende het verplicht onderwijs, dat zij altijd met de grootste hardnekkigheid heb ben bekampt en verworpen, zij het slechts zullen doen tegen klinkend munt, 't is te zeggen mits talrijke mil lioenen jaarlijks te putten uit de kassen der lasten beta Iers, om er de kassen van nonnen en paters mede vol te kroppen. En zoo is het, en zoo zal het altijd zijn voor elke ernstige hervorming het openbaar onderwijs aanbelangende. In de zesde en laatste les zullen we tegenover elkander stellen de program ma's in zake onderwijs van de groote partijen welke in Belgie de openbare meening uitmaken. Jules RENS, Volksvertegenwoord iger We waarschuwden de kiezers, dat on danks al de beweringen der klerikale kandidaten en vleiers, welke met be- langloozo geestdrift de Congo-zotternyen ophemelden als het grootste werk der eeuw, het nog vele, vele jaren zou duren voora leer de Congo als koioDie eenig voordeel zou afwerpen aan het algemeen der Belgen en er intusschentyd talryke millioenen zouden in teleur gaan en vele menschen- levens zouden geofferd moeten worden. We drukten tevens de vrees uit, dat het bezit eener kolonie, ons wellicht in moei lijkheden zou brengen met Mogendheden, welke op onze kolonie gretige blikken zouden werpen zoodra er met Belgisch geld en bloed iets van waarde zou van gemaakt zyn. We vragen onze lezers Wie had er toen gelyk, de klerikale hovelingen en kruipers, vleiers van den koning-soeverein, of de liberalen Sfdert is Leopold II gestorven, en al bewonderen velen zyn ondernemingsgeest, het is klaar gebleken, dat het Congo-werk eene fioancieele uitOatingscombinatie was, waarmee niettegenstaande al het vernis geen beschavingsdoel was gemoeid. De laatste besprekingder begrooting van minister Renkin.de renegaat heeft daarover een zonderling licht geworpen. Beschaving komaan Eeii zwarte Congolander heeft iets mispikkeld, een blanke beschaver vraagt aan pater X (in de annalen der Ka mers staat de naam erin voile letters) wat zoudtge met den kerel doen Dat ant woordt de pater en zyo revolver nemend schiet hy zonder andere procesvormen den armen neger dood Dat heet Congobeschaving De historie van de 30 millioen en nog vele andere millioenen, die als rook zyn verdwenen en de millioenen welke we jaar lyks nog uit te zweeten zullen hebben bewyzen genoeg, dat ook op dat gebied ODze propagandisten overschot hadden van gelyk. Het verslag van de heer Thibbaut katho lieke volksvertegenwoordiger over de Congo begrooting, leert ons dat het ministerie vau Reukin een nest is waarin jaarlyks meer en meer budjetknagers ia de veeren worden gedraaid. In Frankryk met zyne onmete lijke koloniën telt men 197 beambten van minderen en hoogeren rang afhangende van 't ministerie van koloniën en dat getal is eer nog aan 't verminderen. Onze Kenkin heeft onder zyn orders 316 nagelkrabbers van allen kaliber, wier getal jaarlyks aan groeit, en die in 1912 het mooi sommeken van 935,000 franken zullen kosten, byna een millioen. En als de Congo, op die wyze beschaafd zal wezen, zal de eene of andere groote Mogendheid moeilijkheden zoeken en de brok inzwelgen waarüy we gevaar zullen loopen onze onafhankelijkheid erby in te schieten. De Congo-onderneming is voor Belgie eene zwarte vlek in 't verleden en de toe komst voorspelt ons weinig goeds er over. Dat mogen de klerikalen op hun actief ne men. In den vorigen wetgevenden kiesstrijd, wezen onze propagandisten er oreral op, hoe schijnheilig het CoDgo-Werk op touw was gezet. We bewezen toen, dat het valsch en be- driegelijk is, de bemachtiging van eene wilde landstreek als een puur beschavings werk voor te stellen, vermits de feiten het tegendeel bewijzen en de geschiedenis leert, dat de overweldiging van een land door blanke beschavers, nooit andere gevolgen heeft gehad, dan de langzame soms ook wel de geweldige uitroeiing der primitieve be volking. Amerika is daar om ons aan die onbetwist bare waarheid te herinneren. We zegden erbymen kan aanhanger of tegenstander zyn van kolonisatie, maar dat men toch rechtzinnig spreke en be- kenne, dat de Congo-onderneming roor hoofddoel heeft geld te smeden, veel geld I en dan aullen we de zaak in dat opzicht naderen onpartydig onderzoeken. We hebben geschreren dat Recht en Vrijheid alieenlyk beweert, maar dat het niet kan bewyzen dat de werklieden der liberale fabrieken gedwongen worden hun brood in den blauwen bazar te nemen. En het blad geeft ods als antwoord het vol gende Maar zeg eensheeren liberalen wat hebt ge gedaan om die bewijzen in handtyi te krijgen Waar is uw onder- soek Dat is nog al kras de socialis tische schryver zegt in een vorig nummer dat er gedwongen wordt, wy antwoorden hem dat dien dwangmaar in zijn verbeelding bestaat en dat hy zyn gezegdens niet kan bewyzen en daarop beweert hij dat wy die bewijzen moeten zoeken Bravo, vriend dat is sterk geredeneerd Nochtans een feit van zoogezegden dwang wordt er aangeklaagd, namelyk 't bestaan der Werkbeurs in den blauwen bazar. Is dat wel een dwangmiddel P Heeft de maat schappij Werkerswei zijn die tracht zooveel mogelijk haar klandizie uit te brei den, het recht niet hare klanten die gansch vry tot haar komen by de nyveraars en fa brikanten aan te bevelen P Waar is den dwang? Bevelen de socialisten soms hunne kalanten niet aan wanneer ze d'occasie hebben Zou Recht en Vrijheid een enkel bewys kunnen aanhalen dat in een libe rale fabriek aan werklieden hun werk opge zegd werd omdat ze geen brood in den blauwen bazar koopen Indien ja, dan ma$ er van dwang gesproken worden, en dan za Recht en Vrijheid mogen roepen dat er liberalen zyn die de vrijheid van den werk man met de voeten treden dan zal ook de Volksgazet neven Recht en Vrijheid staan om dien fabrikant af te keuren. Maar, woor den, uitroepingen, aantijgingen, verdacht makingen en niet gestaafde bevestigingen zyn nist genoeg wy vragen vaste be wyzen van gepleegden dwant Daardoor al^en zal het socialistisch blad ons kunnen overtuigen dat er liberalen zyn die de vryheid van den werkman niet eerbiedigen. Is heel gemakkelijk verdenkingen te werpen, maar verdenkingen zyn geen be wijzen, dat is integendeel een gap°"h -^eer lijk middel wanneer men iep**- digt zonder - listen van 't eerste af M. Leveque beschul digd dat hy dwang in zyn fabriek ten voor deele der bakkerij uitoefende en aangezien hy dit logenstrafte, wordt die beschuldiging nu op den hals der meestergasten gescho ven dat toont weinig moed en is ook wei nig eerlyk. Die beschuldiging ten laste M. Leveque werd heel lichtzinnig gedaan 't is M. Camille Huysmans die, in eene bijeen komst der brusselsche gemeenteraadsleden, den heer Leveque daarover heeft onder vraag! en we kennen 't antwoord dat de werluieden van 't vellenfabriek heel en gansch vry zyn. Doch wat Recht en Vrijheid aan zyne lezers niet heeft bekend gemaakt is, dat M; Leveque aan den heer Huysmans en an dere socialisten zei dat Werkerswelzijn gesticht was, zonder eenig winstbejag van wege de actionnairs en om 't brood zoo goed koop mogelijk aan 't werkvolk te leveren en dat M. Huysmans en zyn collegas bekenden dat «lergeiyke inrichting een schoon en loffeiyk doel had en ze niets anders konden doen dan 't goed te keuren Het werkvolk overigens redeneert zooals die socialistische mandatarissen en daar alleen zien wy de reden waarom de bakkerij van WERKERS WELZIJN zoo goed vooruit gaat. In volle vryheid en onafhankelijkheid be minnen de werklied» n hun profijt en genie ten ze de voordeelen die den blauwen bazar hen verschaft. Wie zoo hun durven ongelijk geven Verleden week had in de Kamers een debat plaats uitgelokt door socialis tische volksvertegenwoordigers wegens de uitsluiting van zekere gesyudi- keerde werklieden bij Cockerill te Seraing. Dat debat heeft aanleiding gegeven tot eene interessante bespre king over de vrijheid der werklieden in de fabriek of het werkhuis durende de rusturen of schoftijd. De socialisten beweren dat zoodra het werk gestaakt is, de werklieden durende hunne vrije oogenblikken, zelf binnen in de fabriek, naar goed dunken mogen handelen, dat ze dus mogen propaganda maken voor hunne syndikaten of bonden, dat ze de uitleg- gelden mogen ontvangen, dat ze nieu we leden mogen aanwinnen, in een woord dat ze over hunne vrije oogen blikken mogen handelen zooals ze wil len, zonder dat de patroon zulks kan verbieden of daar iets in te zien heeft. De klerikalen bij monde van den chef Woeste ontkennen uitdrukkelijk die vrijheid aan den werkman vol gens hen staat hij onder de bevelen en onder de macht van den patroon van 't oogenblik dat hij de fabriek binnen komt tot als hij ze verlaat zoodus volgens de klerikale leering mag de werkman durende zijne vrij oogenblik ken niet doen wat de patroon niet aan staat, zelfs geen dagblad lezen. En de liberalen door 't woord van de heeren Hymans en Masson ver klaarden die meening van den heer Woeste niet te deelen zij nemen niet aan dat de werkman durende den rust tijd het recht niet zou hebben vrij te handelen en te spreken, zoolang hij de rust in de fabriek niet stoort of dat hij door zijn gedrag geen moeilijkheden aan den werkgever berokkent. En dat overigens maar rechtvaardigde werkman verleent zijn werk aan den fabrikant die hem daarvoor een zeker loon betaaltdeze laatste mag voor dat loon niets meer eischen en het ware tegen alle gezonde reden dat buiten de levering van dien arbied, de patroon nog 't recht zou hebben zekere beper kingen te stellen aan de vrije oogen blikken van den werker, zelfs dan wan neer deze over die vrijheid beschikt zonder eenig letsel of nadeel voor zijn meester. Zulke leeringen of op vattingen zijn van den verleden tijd en zullen bij alle oprechte demokraten geen iagangmeer vinden. Die bespreking bewijst eens te meer den behoudsgezinden en achteruitkrui penden geest der klerikale partij en ze is tevens ook een blijk dat gansch de liberale partij, die men soms in andere gazetten met zooveel genoegen als vijandig aan de werkende klasse af- schilderd, de algeheele vrijheid dezer laatste eerbiedigt en ze, als 't noodig is, op krachtige wijze zal weten te ver dedigen. Wanneer er spraak was hier de samen werkende kikker ij Werkerswelzijn te stichten hoorde men ten alien kanten alarmkreten opgaan over 't nadeel en de schade dat die bakkerij aan de neringdoe ners zou berokkend hebben hedendaags nog vindt men er raenigen en zelfs go ei libe rale vrienden die staande houdeD bij hoog en by laag dat de liberalen die deze inrichting tot stand brachten den middenstand en de burgerij veel te kort hebben gedaan. Zekere redenaar heeft eens gezegd Bevrijd mij van mijne vrienden, ik gelast mij met mijne vijanden. Die man sloeg den nagel op de kop en in deze omstandig heid korntdatook heel wel te pas: c Bevrijd de bakkerij a Werkerswelzijn eerst van hare vriendenzij zal zich wel met hare vijanden geiasten. De Volksgazet is het blad niet van deze of gene groep, ze dient geen enkele meester, maar ze kent alleenlijk 't algemeen weliyn, verdedigt de belangen en de rechten van al de klassen der samenleving en daarom heeft ze haar vry spreken en, juist omdat ze gansch vrij is heeft ze dan ook het recht van goed te keuren wat goed is en af te keuren wat slecht is. Vooraleer de bakkery in wer king was, vooraleer wy de uitslagen harer comni' rcie kenden, hebben we nooit een woord gerept, we bleven in afwachting doch nu dat we zien en ondervinden, nu dat de klare en ontegensprekelijke bewyzen er zyn dat ze aaa onze werkersbevolking in dezen tyd van dure levensmiddelen en niettegenstaande den redeiyit hoogen pry* der bloem, klinkende en tastbare voordeelen verschaft, keuren wy hare inrichting heel en gansch goed, we juichen ze toe en we betreuren maar eenc zaak, natnelyk dat ze niet sinds vele jaren bestaat. En onze goedkeuring is niet alieenlyk ge steund op de voordeelen die de werklieden er genieten maar ook omdat, tegenstrijdig aan 't geen zekere personentegen alle reden, nog bevestigen, de neringdoende burgery er profyt zal by vinden, want, wie zou durven ontkennen dat den afslag op 't brood die door Werkerswelzijn werd ingevoerd, en die op een jaar tijds zooals we in een vorig artikel bewezen, negen en dertig duiv.end franken in klinkende speciën, niinde< uit den zak der werklieden zal halen, wie zou durven ontkennen zeggen we, dat die 39000 fr. niet zullen besteed worden by den winkelier, kruidenier, eliegoedwinkel of alle andere; de werklieden dragen hun geld naar den post niet, ze winnen daarvoor veel te weinig en de besparingen die ze dus kunnen doen op den aankoop van het brood laten hen toe andere levensnoodwendigüeden to koopen en komen dus ten goede aan de zoo belang wekkende klas der neringdoende burgery. Wie dat betwist, ontkent de klaarte van den dag, en hy ook dus, die zou beweren dat de liberale stichters der bakkery Wer kerswelzijn een middel te meer uitge vonden hebben om de burgery schade te be rokkenen, vertelt eene ongerijmdheid die door de feiten en de cijfers zelve gelo genstraft wordt. We zeggen dus dat de bakkery Wer kers welzijn cone nuttige, eene volkslie- vende instelling is, waar burger en werk man voordeel en niets anders dan voordeel zullen bij vinden. De actionnairs, we herha len het, kunnen of zullen volgens de statu ten der maatschappij nooit meer dan 5 per cent van hun geld genieten en nooit zal men vernemen, dat den blauwen basar 30 per cent zooals andere welgekende coöperatieven uitdeelt. De inrichting van Werkerswelzijn en de toekenning der winsten aan de klan ten zelf is de bewerkstelling en 't bewys dat de liberalen als ze voor den werkman of voor den minderen man iets doen niet zoe ken er 't meeste profyt en voordeel mogelijk uit te trekken. Alle zoogezegde volksvrien den mogen alzoo niet spreken, want ze zou den hunne woorden niet kunnen bewyzeD. Tot zekere onzer vrienden zeggen we dus Genoeg gezift en gezaagd erkent de waar', heid en juicht met ons de stichting en wer. king van a Werkerswelzijn toe omdat burger en werkman er voordeel by vinden t Aan onze tegenstrevers zeggen we Tracht te doen zooals de liberalen en d« groote massa zal er best mèe varen. De behoeftige lamiliën wier kinde ren de stadsscholen bezoeken en die zouden verlangen, dat hunne kleinen deelnemen aan het ingerichte werk mogen zich aanbieden, 't zij persoon lijk, 't zij door bemiddeling van geken de vrienden, ten lokale Concordia 's Zondags van 11 tot 12 uren voor middag. Men kan ook bij brieven, gericht aan Mevrouw Van der Schueren, Voorzitster vaa het Werk, zich zelv of andere personen voor het W" aanbevelen. koor

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Volksgazet | 1911 | | pagina 1