DOKUMENTEN VAN HET DAENSISME
IN DE STREEK VAN AALST
H€R€K
mmmnnmunm
1
1
TAPIJTEN
l|ll
■8 111?
S i 1 v B
if
I'll
JUFFROUW
411.000 F
689.000 F
829.000 F
De grootste speciaalzaak
van tapijten en tapis-plain
-
1000 m2 toonzalen
14.9.1973 - 3
ft
door frans-jos verdoodt
Merken wij nog op dat de
daensisten nooit een gekoze
ne hadden in de Senaat en dat
zij tenminste twee keer met
z'n drieën hadden moeten
zijn in de kamer. Dit werd
verhinderd door een gril van
de kieswet of door woord*
breuk van de tegenstander,
zoals Plancquaert te DEN-
DERMONDE moest onder
vinden. 1
4. WORDINGSGESCHIEDENIS VAN HET DAENSISME
i||l
C-Q O
gx.S«
O 3 a 3
4Ï3L? S
.C 4) -rj O
Slfilg2
üSotoE
■- a o .2 e s
c c-g g S is
<3 <i co co Q OS
Arbeidersellende
Internationale ten
dens tot morele en
materiële lotsverbe
tering door politieke
maatregelen
Verarming van de
landbouwersstand
Landbouw heeft
steun nodig
Verdrukking van taal
en cultuur
in Vlaanderen
Vlaanderen als
eisende partij
Sprekersbonden (meetings)-
Taal gilden
Open oppositie tegen de bewarende katholieke partij
Idee van de vorming van autonome partij(en)
Christelijk-Democratisch-Vlaamsgezind
OS 0)
C «3
■o J cr o1
c o
-2
2P S
■r.V
E
c
TJ
0) <U
O J
5. h
SS
£.3 35
Du Catillon-
Planquaert
(Kortrijk-Ouden.)
-► t
Pieter
Daens
(Aalst)
4
De roelanders
(Ninove)
r
De Christene Volkspartij
in het arrond. Aalst
De Vlaamse Christene Volkspartij Federatie van de
Christene Volkspartijen in de verschillende arrondissementen
5. DE EERSTE GROTE
KRACHTMETING.
In zijn boek over zijn broer
Adolf, schrijft Pieter Daens
"Nooit was hun inzicht een
afzonderlijke partij". Hiermee
is de stelling bevestigd die wij
reeds formuleerden, nl. dat
bij oprichting van de Christe
ne Volkspartij de idee voorzat
snel te evolueren van autono
me partij tot autonome vleu
gel in de katholieke partij.
Het bleef trouwens niet bij
die wens alleen.
Zelfs toen de partij als de
morele overwinnaar uit de
eerste grote krachtmeting (de
verkiezingen van 1894)
kwam, wilde men de deur nog
op een kier houden. Hieruit
mag men dus met zekerheid
afleiden dat bij de daensisten
noch overmoed noch onder
schatting van wat op het spel
stond aanwezig was.
Tekenend is daarbij wel dat
Aalst (met de gebroeders
Daens) steeds meer bereid
heid tot compromissen zal
tonen dan de kern der roelan-
ders en dan Plancquaert.
Laatstgenoemden waren reeds
enkele jaren bezig met de
voorbereiding van een Chris
ten Vlaamse Demokratische
partij toen de gebroeders
Daens bij hen aansloten. Men
begrijpt dus waarom wij ster
ker gehecht waren aan een
onvoorwaardelijke autono
mie.
In augustus 1893 trad de
Christen Volkspartij naar bui
ten. De verkiezingen waren
nog ruim een jaar verwijderd,
zodat nu de hele energie kon
opgaan in het bekendmaken
van het programma Het
bevatte 7 hoofdlijnen; in een
volgend hoofdstuk zullen wij
het uitvoering behandelen
en aan de demokratische
frontvorming.
Na enkele maanden had de
katholieke-partijleiding van
Aalst reeds alle bruggen opge
blazen de Christen Volks
partij werd onmiddellijk en
zonder meer verguisd, elke
toenadering werd afgewezen,
terwijl in Aalst tegen de
algemene tendens in de rol
van de "bewarende" partij
duidelijker dan ooit werd
benadrukt.
Een jaar nadien zouden de
bruggen (die o.a. door enkele
priesters waren hersteld) een
tweede maal opgeblazen toen
de katholieken stelselmatig en
ongehoord hevig de Christene
Volkspartij wou treffen in de
persoon die de partij tijdens
de verkiezingen van 1894 een
relatief grote overwinning had
bezorgd. Wie de partij het
eerste elan bezorgde, zou nu
spoedig de kwetsbare plek
van de partij worden de
priester.
De wetgevende verkiezingen
zouden plaats hebben op 14
oktober 1894. De kandidaten
te Aalst waren de volgende
Lijst 1 (katholieken) De
Sadeleer, Diericx, Van Wam-
beke, Woeste.
Lijst 2 (daensisten) Daens
(Adolf), De Backer, De Pels-
maecker, Plancquaert.
Lijst 3 (socialisten) Anseele,
Luyckx, Sanders, Spitaels.
Het was de eerste verkiezing
in het nieuw stelsel, het
MEERVOUDIG ALGEMEEN
STEMRECHT elke manne
lijke volwassene had een
stem, sommigen hadden
meerdere stemmeri naargelang
van hun inkomsten en hun
ontwikkeling.
Geen enkele daensist raakte
op 14 oktober 1894 verko
ken. Maar omdat de katholie
ken zich te Aalst duidelijk
aan fraude hadden schuldig
gemaakt, diende op 9 decem
ber 1894 gedeeltelijke herver
kiezing gehouden.
plooiing van het socialisme
was daar alleszins niet vreemd
aan, hoewel het vaststaat dat
ZONDER DE CHRISTEN
VLAAMSE DEMOCRATIE
HET PROCES VAN DEMO
CRATISERING EN SOCIA-
LIZERING ZICH TEN
MINSTE EEN KWARTEEUW
LATER ZOU VOLTROK
KEN HEBBEN.
Toen de eerste sociale ont
voogdingsstrijd vrijwel begon
nen was, was de kracht van
het daensisme vrijwel gebro
ken, zodat het tweede luik
van haar opzet De Vlaamse
ontvoogding niet in vervul
ling kon gaan. De Backer was
dl te vroeg aan de strijd ten
onder gegaan. En misschien
had het daensisme niet ge
noeg aan slechts één Plan
cquaert
6. PARTIJEN MET HUN AANTAL ZETELS IN DE
KAMER VAN VOLKSVERTEGENWOORDIGING,
VAN 1831 AF TOT HEDEN.
1831 108 Unionisten
1847 53 Katholieken 55 Liberalen
1848 25 Katholieken 83 Liberalen
1850 39 Katholieken 69 Liberalen
1852 51 Katholieken 57 Liberalen
1854 54 Katholieken 54 Liberalen
1856 63 katholieken 45 Liberalen
1857 38 Katholieken 70 Liberalen
1859 47 Katholieken 69 Liberalen
1861 50 Katholieken 66 Liberalen
1863 57 Katholieken 59 Liberalen
1864 52 Katholieken 64 Liberalen
1866 52 Katholieken 70 Liberalen
1868 50 Katholieken 72 Liberalen
1870 61 Katholieken 61 Liberalen
1870 72 Katholieken 52 Liberalen
1872 71 Katholieken 53 Liberalen
1874 68 Katholieken 56 Liberalen
1876 67 Katholieken 57 Liberalen
1878 60 Katholieken 72 Liberalen
1880 58 Katholieken 74 Liberalen
1882 59 Katholieken 79 Liberalen
1884 86 Katholieken 52 Liberalen
1886 98 Katholieken 40 Liberalen
1890 94 Katholieken 44 Liberalen
1892 92 Katholieken 60 Liberalen
1894 103 Kath. 21 Lib. 27 Socialisten
1 DAENSIST (A. Daens)
1896 110 Kath. 13 Lib. 28 Socialisten
1 DAENSIST (A. Daens)
1898 112 Kath. 13 Lib. 27 Socialisten
1900 86 Kath. 34 Lib. 31 Socialisten
1 DAENSIST (De Backer)
1902 96 Kath. 34 Lib. 34 Socialisten
2 DAENSISTEN (A. Daens en De Backer)
1904 93 Kath. 42 Lib. 29 Socialisten
2 DAENSISTEN (A. Daens en P. Daens)
1906 89 Kath. 46 Lib. 30 Socialisten
1 DAENSIST (P. Daens)
1908 87 Kath. 43 Lib. 35 Socialisten
1 DAENSIST (P. Daens)
1910 86 Kath. 44 Lib. 35 Socialisten
1 DAENSIST (P. Daens)
1912 101 Kath. 44 Lib. 39 Socialisten
2 DAENSISTEN (P. Daens en Priester Fonteyne)
1914 99 Kath. 45 Lib. 40 Socialisten
2 DAENSISTEN (P. Daens en Fonteyne.
Daens in 1918 opgevolgd door Lodewijk
Van OpdenBosch)
1921 80 Kath. 33 Lib. 68 Socialisten
4 Frontpartij Onafhank.
1925 78 Kath. 23 Lib. 78 Socialisten
6 Frontpartij 2 Kommunisten
1929 76 Kath. 28 Lib. 70 Socialisten
12 Frontpartij 2 Kommunisten
1932 79 Kath. 24 Lib. 73 Socialisten
8 V N V 3 Kommunisten
1936 63 Kath. 23 Lib. 70 Soc.
16 VNV 9 Komm. 21 Rex
1939 73 Kath. 33 Lib. 64 SOc.
17 VNV 9 Komm. 4 Rex 2 Onafhank.
1946 92 CVP 17 Lib. 69 BSP
23 Kommun. 1 UDB
1949 105 CVP 29 Lib. 66 BSP 12 Komm.
1950 108 CVP 20 Lib. 77 BSP 7 Komm.
1954 95 CVP 25 Lib. 86 BSP 4 Komm.
1 V U 1 RSCL
104 CVP 21 Lib. 84 BSP 2 Komm. 1 VU
1958 3
1961 96 CVP 20 Lib. 84 BSP 5 Komm.
5 VU 2 onafhankelijk
1965 77 CVP 48 PVV 64 BSP 6 Komm
12 VU 3 FDF 2 RW
1968 69 CVP 47 PVV 59 BSP
5 Komm 20 VU 5 FDF 7 RW
1971 67 CVP 34 PVV 61 BSP
5 Komm. 21 VU 24 FDF-RW
Priester Daens werd nu verko
zen met 26.837 stemmen
achter zijn naam; maar tegen
de logica en de verwachtingen
in, bracht Woeste met 27.549
stemmen zijn zetel in veilig
heid. De machtige antagonist
der daensisten zou nu met
cynische trefzekerheid zijn
rol volvoeren, als gold het een
model van een klassiek
drama.
DE CHRISTENE VOLKS
PARTIJ WERD IN 1894
BETREKKELIJK GOED
BELOOND VOOR HAAR
TOT DE VERBEELDING
SPEKENDE INSPANNIN
GEN. Men bevond zich im
mers slechts bij het begin van
een verwachte politieke aard
verschuiving. Die aardver
schuiving —zou er vrij snel
komen. Zij loste het arbei
dersvraagstuk vrijwel hele
maal op. De machtsont-
Daensisme is gegroeid uit de open oppositie
tegen de katholieke bewarende partij.
Bewarend het gevestigde en het bestaande
in stand houden met inbegrip van de onrechtvaardig
heden.
Aalst was meer bewarend dan elders het geval was.
Daensisten in het parlement van 1894 tot 1898 en
van 1900 tot 1921.
Aantal verkozenen van het daensisme is in
wanverhouding tot belang en aanhang.
De priester in het daensisme is aanvankelijk
de sterkte van de partij, nadien haar meest kwetsbare
plek.
Hector Plancquaert zal wel als
de meest onfortuinlijke leider
van het daensisme de geschie
denis ingaan. Pieter Daens
zegde over hem hij geraakte
maar niet in het parlement.
Die woorden van Daens zijn
later vaak geciteerd en geïn
terpreteerd op een wijze die
tegenover Plancquaert hoogst
onrechtvaardig is en de ver
houding Pieter Daens-Hector
Planquaert in een verkeerd
licht stelt. Ook de realisators
van de recente televisiefilm
over het daensisme hebben
woorden van en over Plan
cquaert uit hun verband ge
rukt. Het lijkt ons dus ge
wenst te gelegenertijd naar
die zaak terug te keren.
Slechts door de arrondisse
menten Aalst (10 keer), Brug
ge (1 keer) en Brussel (2 keer)
werden volksvertegenwoordi
gers van de Christene Volks
partij gekozen die samen
slechts gedurende 22 jaar de
Christen Vlaamse Democratie
vertegenwoordigden. We moe
ten hier dus besluiten als
volgt DE NUMERIEKE
V E RT E G E NWOORDIGING
DER DAENSISTEN BIEDT
EEN ERG ONJUIST BEELD
VAN HUN WERKELIJK BE
LANG EN VAN HUN WER
KELIJKE AANHANG. DIE
BEIDE ZEER GROOT
WAREN. Lodewijk Van Op-
denbosch, die Pieter Daens als
Volksvertegenwoordiger en
leider van de partij opvolgde,
bleek niet instaat die aanhang
op te vangen, zodat het
daensisme omstreeks 1920 als
partij-met-volksvertegenwoor
digers ophoudt te bestaan.
Over die jaren die we volgden
zijn veel valse voorstellingen
verspreid, zodat wij er in een
afzonderlijk hoofdstuk moe
ten aan wijden.
Wordt verdergezet. Van aan
staande week afEen daen-
s^. vertelt de jarenlange
strijd. "De mindere Goden"
in het daensisme en de
onbekende stille medewerkers
Het programma van het
daensisme.
Lodewijk Van Opdenbosch
Priester Fonteyne van Brugge
ftecus-C«ouE Camb.le i
De Gentse bisschop Lam-
brecht. Volgens Pieter Daens
zou mét hem de geschiedenis
een gelukkiger wending geno-'
,hebben. Hij overleed
schielijk te Denderleeuw op 2
juli 1889.
voor café Brass
goede verdienste
Kost en inwoon. 2 dagen vrij
naar keuze op de baan Ant-
werpen-Gent-St. Niklaas.
Mededelen in de winst.
Tel. 03-76.53.10
BRASS PERGOLA
Gentse Baan 73
ST.-NIKLAAS-WAAS
MOLENSTRAAT 42
TEL.: 053/228.09
Uw droom wordt bij ons gerealiseerd
V
AALST
v.b. Bungalow 2 slaapkamers:
Bungalow 3 slaapkamers:
Bungalow 4 slaapkamers:
En dit alles volledig afgewerkt
Wij bouwen ook traditioneel
MOLENSTRAAT 28A AALST
TEL.: 719.03
