HUGO RAES
B
«AALST DOET TENMINSTE IETS VOOR DE LITERATUUR»
EIGENTIJDSE MUZIEK
SLOTKONCERT
Weekprogramma
Dirk Martensjaar
TENTOONSTELLINGEN
OPEN DOEK
VOOR EEN BOEK
16 - 26-10-1973
Na de bekendmaking vorige week dat de literaire Dirk
Martens-prijs '73aan Hugo Raes toegekend werd, voor zijn boek
«Het Smaran», had De Voorpost een gesprek met deze rijzende
ster aan de Nederlandse literaire hemel.
Hugo Raes is een van die weinige Vlaamse auteurs die op
internationaal niveau werken. Slechts de jongste jaren begint de
doorbraak in eigen land. Schoorvoetend volgt ook de aanvaarding,
want H. Raes is voor velen nog een kontroversieel iemand. Een
geëngageerd auteur dient in Vlaanderen met nog heel wat
vooroordelen af te rekenen.
Dat de naam van Hugo Raes toegevoegd werd aan de lijst van
laureaten van de Dirk Martensprijs, kan alleen maar een
verhoging van de waarde van deze jaarlijkse stadsprijs betekenen.
De auteur zelf had in de loop van het gesprek, de grootste lof over
voor Aalst, nog steeds de enige stad in Vlaanderen die een bedrag
ter beschikking stelt voor een jaarlijkse literaire prijs. Dat
pluspunt voor Aalst dient beslist onderlijnd te worden, aldus Hugo
Raes.
Hugo Raes heeft de sfeer te
pakken, hij is goed op dreef.
Na «Het Smaran», een kanjer
van meer dan driehonderd
pagina's, werkt hij samen met
Paul De Wispelaere aan een
alternatieve bloemlezing voor
het vernieuwd sekundair onder
wijs. Twee delen zijn reeds
verschenen. Niet alleen in het
officieel, doch ook in het vrij
onderwijs vindt het een gretige
afzet. Toch wordt het soms nog
met argwaan benaderd. Naast
dit titanenwerk, verschijnt in
het voorjaar een bundel fantas
tische verhalen «De Vlaamse
Reus. fantastische mode» en
reeds denkt hij aan een projekt
van heel korte verhalen.
Onlangs nog verscheen in het
weekblad «De Spectator» de
bedenking dat een Vlaams
lezerspubliek afstand neemt
van uw werken.
Dat kan ik beamen. Ik vecht
waarschijnlijk tegen dezelfde
handicap die Louis-Paul Boon
heeft gehad. Er zijn veel
precedenten geweest, ik ben
niet de enige. Vroeger is
hetzelfde met Walschap ge
beurd. Ook bij hem heeft het
lang geduurd eer hij aanvaard
was.
Elsschot heeft men aanvanke
lijk ook doodgezwegen en
afgekraakt. Het motief ligt
nogal voor de hand. In
Vlaanderen kan men niet altijd
luchten dat sommige dingen,
bepaalde waarheden gezegd
worden. Men is nogal snel voor
het hoofd gestoten. Nu dat
gebeurt wel eens in mijn werk.
Ook wel wegens de erotiek die
in mijn boeken naar voor komt.
Het is maar de laatste paar jaar
dat het getolereerd wordt.
Uw sukses in Nederland
Nederland is altijd veel ver
draagzamer geweest. Ook hier
ligt de parallel voor de hand.
Ook in Nederland kregen
Walschap, Elsschot, L.P. Boon
en Hugo Claus eerst naam.
Een mogelijke opwerping zou
zijn i.v.m. de Dirk Martens
prijs, dat deze de jongste jaren
alleen aan schrijvers van linkse
origine toegekend wordt
Het talent zit in ieder geval
links. Dat is overal, niet alleen
in Vlaanderen, maar ook in het
buitenland. Voorlopig althans
werkt het katolicisme niet erg
inspirerend. Misschien breekt
er wel een nieuwe periode voor
aan.
Zijn toekenningen van prijzen
geen vriendenonderonsjes
In zekere zin is dit altijd zo. Er
zijn slechts twee mogelijkhe
den: of men heeft vijanden, of
het zijn vrienden. In het laatste
geval wordt de kans op een
prijs dan ook reëel. Maar dat is
een toeval. Daar is aan de
toekenning van een prijs beslist
niets unfair aan. Je kunt het
ook zo bekijken dat een prijs
steeds tien jaar te laat komt. Er
zijn vrienden die zeggen dat ik
reeds een prijs had moeten
krijgen voor het «Een faun met
kille horentjes» en «De vadsige
koningen» of voor «De lotgeval
len» en «Reizigers in de Anti
tijd». Die prijs heb ik nooit
gekregen. Van een katoliek
criticus vernam ik dat het juist
spijtig was aan dit boek Het
Smaran een prijs toe te
kennen, de prijs had volgens de
criticus wellicht beter naar een
van de andere boeken gegaan.
Daar gaat het eigenlijk niet zo
om, maar in ieder geval gaat
het erom of een prijs verdiend
is of niet, niet zozeer wie hem
toekent.
Vormt het bekroonde boek
voor U een literair hoogtepunt?
Met de jaren zal ik daar
misschien een betere kijk op
krijgen. Objektief kan ik daar
Hugo Raes en zijn vrouw Marie-Thérèse, die in «Het Smaran» de rol speelt van Jasmine.(Ib)
Voor de eerste maal te Aalst ging er een koncert van eigentijdse
muziek door. Het had plaats in de Begijnhofkerk op maandag jl.
Initiatiefnemer van deze uitvoering was de titularis-organist van de
Sint-Martinuskerk, Kristiaan Van Ingelgem. Naast K. Van
Ingelgem brachten Huub ten Hacken uit Den Bosch, Klaas Hoek
uit Zwolle en Paul Keysers uit Maastricht uitsluitend werk van de
Amerikaanse komponist Christian Wolff (1934).
De reakties op deze gewaagde
onderneming waren uiteenlo
pend. wat wel bewijst dat
dergelijke muziek voor meer
dan één interpretatie vatbaar
is. Dit aspekt van deze
hedendaagse kunstvorm is wel
belangrijk, omdat het een
verruiming betekent van de
gangbare opvattingen en vooral
omdat daarbij aan uitvoerders
én toehoorders grotere vrijhe
den veroorloofd zijn. Dit
impliceert vanzelfsprekend een
nauwer kontakt tussen luiste
raars en uitvoerders. En daar
voor was de Begijnhofkerk wel
een geschikte plaats.
Deze muziek kan namelijk
gebaseerd zijn op de meest
uiteenlopende specifiek muzi
kale elementen zoals geluids-
duur. dynamische verschillen,
toonladderfragmenten, ritmi
sche motieven, enz. Een van de
uitvoerders brengt een voorge
schreven motief naar voren,
waarop de andere ogenblikke
lijk moet kunnen reageren. Die
reaktie is afhankelijk van het
motief zelf, dat op verschillen
de wijzen kan naar voren
gebracht worden. Dit eist van
de uitvoerders onderling begrip
en hechte samenwerking, maar
geeft aan deze muziek een
zekere spontaneïteit en een
voortdurende spanning die het
publiek direkt in kontakt
brengt niet de uitvoerders.
Verder boeit deze muziek door
haar uitgebreid instrumenta
rium. zwakklinkende signalen
die elektrisch versterkt en/of
vervormd worden.
De inrichters hebben met dit
merkwaardig initiatief de aan
dacht van het publiek getrok
ken. Hopelijk zal het daarbij
niet blijven en zal dit koncert
een aanloop zijn naar een
veelzijdiger muziekleven in
Aalst.
niet over oordelen. Ik wil er
vooralsnog geen opinie over
vormen. De nadelen en gebre
ken zou ik toch te eenzijdig
bekijken.
Hoe kwam U tot het dubbele
opbouwkoncept van «Het Sma
ran»
Het gelijktijdig en afwisselend
werken in het verleden en het
heden is niet nieuw in mijn
werken. Ik paste dat reeds toe
in «de faun» en «De reizigers in
de anti-tijd». Ook daarin steekt
reeds de afwisseling tussen de
ik- en de hij-vorm. Die
dubbelheid, die tweeheid zit op
een of andere manier altijd in
mijn werk. In «Hemel en dier»
zit het in de konstruktie. waar
de tweede helft totaal anders is
dan de eerste, zodanig zelfs
dat in die tijd kritici dat
verkeerd begrepen hebben, en
de kontinuïteit in de roman als
gebroken beschouwden, terwijl
juist opzettelijk die tweeheid er
in aangebracht was. Klimaks
en anti-klimaks acht ik nood
zakelijk.
Als geëngageerd schrijver grijpt
U toch naar het verleden
terug
De problemen van het heden
worden veel prangender en
duidelijker wanneer ze eerst
onder de gedaante van gebeur
tenissen uit het verleden, naar
voor worden gebracht. Direkt
schrijven over Vietnam of
Brazilië, grijpt niet aan, want
iedereen weet het al via de
teevee. Wat reeds allemaal
uitvoerig in tijdschriften is
uitgesponnen dient niet direkt
in een boek gebracht te
worden. Wanneer je nu feiten
uit het verleden personifieert,
alsof het door ooggetuigen
werd meegemaakt, dan krijgt
de lezer^het gevoel dat het niet
uitsluitend verleden is wat ie
heeft gelezen maar dat het de
dingen zijn die nu gebeuren,
maar op een onrechtstreekse
manier onder de aandacht
gebracht en die een soort
afschuw verwekken en hem
doen nadenken over onze tijd.
Het verwerken van eerder
gruwelijke verhalen dient in
deze optie gezien te worden.
Dit is geen uitgesproken opti
misme of pessimisme. Het is
een soort vechten om boven
water te blijven. Een positieve
drang om het niet op te geven
en te zoeken naar iets beters.
In het SMARAN KOMT ER
wellicht wat meer pessimisme
bij kijken. Ik stelde vast dat de
«gay sixties» ten einde zijn. en
met de zeventiger jaren op
nieuw een verstrakking, een
ommekeer, een verrechtsing
opkomt. Alles wordt moeilijker,
meer oorlogen, inflatie. Een
sfeer waar het helemaal niet
meer zo goed is als enkele jaren
terug. Daar gaf ik wel uiting
Van waar komt uw geënga
geerdheid
Deze zal wel niet akademisch
gegroeid zijn. Het zal hem wel
ergens zitten in de moeilijke
oorlogsperiode, met veel zwarte
sneeuw.
Indien U een beeld zou
schetsen van de huidige Vlaam
se literatuur, hoe zou U dat
zien
We zijn er beslist fel op vooruit
gegaan de jongste jaren. In
ieder geval verwijs ik naar ons
aller voorbeeld Louis-Paul
Boon. H. Claus, Gust Gils.
Snoeck. Jef Geeraerts zijn niet
alleen alom bekend, doch
bereiken beslist een niveau dat
we vroeger niet kenden. Het
zelfde kan gezegd worden van
Paul De Wispelaere en Robbe-
rechts. Gelukkig groeit het
aantal. In vorige generaties
vonden wij ook de besten links,
in de niet-klerikale hoek.
LAUREATEN
In het geheel verwierf Hugo
Raes reeds drie-prijzen, eerder
kleine prijzen, o.m. de Van der
Hoogtprijs in Nederland, voor
«De Lotgevallen», en de August
Beernaertprijs van de Kon.
Vlaamse Akademie voor Taal
en Letteren. Lofwaardig is
zeker het initiatief van de stad
Aalst om iets te doen voor de
literatuur. Dat benadrukte de
auteur in de loop van het
gesprek. De Dirk Martensprijs,
voor de twaalfde maal toege
kend dit jaar. omvat normaal
de geldwaarde van 20.000 fr.
De Bestendige Deputatie ver
minderde evenwel de alterna
tieve uitgaven van Aalst met
tien procent, zodat het bedrag
van 18.000 fr. gereduceerd
wordt. De laureatenlijst is
inmiddels een bonte rij gewor
den met in 1962 Maurits
D'Haese. 1963 ex aequo Marcel
Wauters en W. Roggeman en
3de prijs W.M. Roggeman.
1964 niet toegekend, maar een
aanmoedigingsprijs voor W.M.
Roggeman, 1965 Daniël Rob-
berechts, 1966 Marcel Van
Maele. 1967 Maria Rosseels.
1968 Gust Gils. 1969 Marc
Andries. 1970 Albert Bontrid
der. 1971 Louis-Paul Boon en
1972 Eric Van Ruysbeeck.
Op donderdag 15 november om
20 uur. in de feestzaal van het
Stadhuis, wordt de prijs aan
Hugo Raes overhandigd.
Johan VELGHE
Het wordt dinsdag a.s. in de Sint-Martinuskerk beslist een
waardige finale van het Dirk Martensjaar. Het slotkonccrt, waarbij
de toegang totaal kosteloos Is, brengt uitsluitend werk van
Aalstcrse kunstenaars en komponisten, uitgevoerd door weer eens
uitsluitend Aalsterse koren.
Het programma, op dinsdag
30 oktober om 20 uur geeft
werk van de Aalsterse Muziek-
en tekstschrijvers:
Edni. Borgers, Ang. De Bre-
maeker. St. De Jonghe. J.
D'Hoir. J. D'Hollander. Th.
Eemans, G. Ferenians. K.
Heireman, R. Mores. G. Hel-
denberg, G. Pape, R. Van
Daele. V. Van Frachen, Kr.
Van Ingelgem.
Gebracht door:
Cantate Domino. J. D'Hoir, S.
Haenebalcke, Halleluja, Laat
blijde weergalmen, A. Laszlo,
Pro Musica. Sint-Jobskoor,
Sint-Jozefskoor. Sint-Martinus-
koor. H. Slagmulder. Symfonie
«Door Eendracht Groot». Kr.
Van Ingelgem. Wolfsangel.
Twee doelstellingen worden bij
dit koncert betracht: vooreerst
kunstenaars en komponisten
uit Aalst of door hun leven
en werk innig met de stad
verbonden uitvoeren; en
vervolgens de vertolking opdra
gen aan uitvoerende kunste
naars van eigen bodem.
Na een aanvankelijk skepticis-
nie. kwam gaandeweg de
geestdrift. In die mate zelfs dat
dit nieuwe experiment achteraf
nog grote mogelijkheden blijkt
te hebben, en dat het dus
beslist het begin van een
traditie kan inhouden.
De toegang is totaal kosteloos.
Wie evenwel meer over het
koncert wil weten kan zich de
programmabrochure aanschaf
fen met de levensbeschrijving
van de uitgevoerde komponis
ten en een voorstelling van de
uitvoerders en met de teksten
van de gebrachte werken.
JV
BEIAARDKONCERTEN
Zaterdag 27 oktober van 11 tot 12 uur en zondag 28
oktober van 11.30 uur tot 1215 uur door Kristiaan Van
Ingelgem.
Dinsdag 30 oktober van 19 tot 20 uur, slotbeiaardkoncert
door Jos D'Hollander.
KOISIGRES
Zondag 28 oktober om 9.30 uur in de Feestzaal van het
Stadhuis, l^fetionaal Kongres van Fegrab.
SLOTKONCERT
Dinsdag 30 oktober om 20 uur, in de St.-Martinuskerk,
Slotkoncert met op het programma werken van Aalsterse
komponisten, vertolkt door diverse uitvoerende kunstenaars
van eigen bodem.
De medewerkers van het slotkoncert
't APOSTELKEN
Tentoonstelling landschappen, bloemstukken en portretten
van Jan Van Der Smissen. Van vrijdag 19 oktober tot
donderdag 1 november telkens van 10 tot 19.30 uur.
Gesloten op donderdag.
VEILIGHEIDSDRUK
In de Kredietbank, Grote Markt, Aalst alle dagen van 9 tot
12 en van 14 tot 17 uur. Tot eind oktober.
DIRK MARTENS
In het Oud Hospitaal, Vismarkt, Aalst tot eind oktober
Dirk Martens en het eerste boek in de Nederlanden. Open
iedere dag van 10 tot 18 uur, behalve op maandag.
In de tentoonstellingszalen Museum "OUD HOSPITAAL"
en "BELFORT" zullen vanaf heden bundels postkaarten
met gekleurde afdrukken en houtsneden uit Dirk Martens-
drukken van 1512 te verkrijgen zijn aan 30 fr per bundel.
Deze bevat 6 prachtige kleurenafdrukken, alsmede één
afdruk op de omslag.
BELFORT
Tot eind oktober in het Belfort, Grote Markt, boektechni-ji
sche tentoonstelling. Open alle dagen van 10 tot 18 uur, op}*
maandag gesloten. De drukpers is in werking om 10.30 uurl
en om 15 uur.
MEESTERS HEDENDAAGSE KUNST
In Galerij Pieter Coecke, Molenstraat 4, Aalst, tot 28
oktober vijfentwintig meesters van de hedendaagse kunst
o.m. Dubois, Gilbert De Cock, o. Landuyt, Van Lint,
Mortier.
BELFORTKELDER
Tot eind oktober in de kelder van het Belfort, Grote Markt,,
Toerisme in Oost-Vlaanderen. Alle dagen open van 10 tot
18 uur. Op maandag gesloten.
VAKBEURS
In de Keizershallen, 1ste Rationale Vakbeurs voor de
Grafische Nijverheid, nog tot zondag 28 oktober, van 14 tot
19 uur.
GALERIJ VALERIUS DE SAEDELEER
In Galerij De Saedeleer van vrijdag 26 oktober tot 23
november a.s. tentoonstelling Gaston Bogaerts. Dagelijks
van 14 tot 19 uur, zondag van 10 tot 13 uur. Maandag
gesloten.
fotografische dokumenten
treffende het Belgisch kunstpa
trimonium. Niettemin werdi
door dit instituut tijdens ei
zending van 8 oktober 197|
nog een vijftig opnamen g<
maakt van stukken uit de Dii
Martenstentoonstelling
Oud Hospitaal die nog ni(
waren opgenomen in
fotografisch archief. Ook d
toont het belang en
estetische waarde aan van di
tentoonstelling. De vijftig bi
komende foto's kunnen vani
heden geraadpleegd worden
de leeszaal van het Kunstpati
monium. Jubelpark 1. 10'
Brussel, waar ze evence|
kunnen besteld worden.
FOTO'S
TENTOONSTELLING
De meeste kunstvoorwerpen,
die verzameld zijn in de Dirk
Martenstentoonstelling van het
Oud Hospitaal, werden reeds
vroeger gefotografeerd door het
Koninklijk Instituut voor het
Kunstpatrimonium. Dit insti
tuut centraliseert een zeer
uitgebreid fonds van wit-zwart
VERGETEN STRAAT
Toen te Brussel de Noord-
Zuidverbinding werd ge
bouwd, moesten traditiege
trouw een aantal oude volks
wijken verdwijnen. En zoals
het steeds het geval is zo'n
opruiming gaat gepaard met
tegenstand, opstandigheid en
machteloos leed van de ont
heemden, die haast altijd be
horen tot de laagste sociale
klassen. Het probleem is ak-
tueel, ook vandaag zien wij
hetzelfde gebeuren in Brussel.
Op de puinen van tientallen
neergehaalde armzalige wo
ningen verheffen zich Man
haften en World Trade
Center.
Louis-Paul Boons Vergelen
straat (uitgegeven door Queri-
do, Amsterdam) plaatste dit
menselijk probleem van het
wegwalsen van armenbuurten
reeds in het kader van de
hogergenoemde Noord-Zuid
verbinding, jaren vóór men
die werken aanvatte. Hij voor
spelde als het ware het onver
mijdelijke drama van een
groep mensen, die in de ont
eigende huizen blijven hok
ken, door de bouwwerken
geisoleerd geraken en tenslot
te de realiteit op zijn kop
plaatsen en het "vergeten
zijn" aangrijpen om te gaan
leven in volmaakte vrijheid,
los van de financiële en admi
nistratieve lasten die het leven
in een georganiseerde gemeen
schap met zich brengt.
Boon zou Boon niet zijn als
de Vergeten straat niet be
volkt werd door figuren als
ViezeMadam KakaNonkel,
Dikke W/s, Koelie en anderen.
Het zijn stuk voor stuk men
sen die hun eigen lot nooit
wilder), of konden in handen
nemen. En toch bezitten zij
elk hüi) eigen levensfilosofie,
hun dromen en hun onvervul
de wensen. Deëdë.wil leider
zijn, de wereld, $rf>eteren of
ten minste veranderen, opval
len, macht en aanzien bezit
ten. De andere wil allee
maar lui zijn en tomelo<,ei^
parasiteren. En natuurlijk zi
er die geobsedeerd zijn do
seks en vernielingsdrang. Ma
ook wonen daar types i
Marie van Nonkel, die et
doodbraaf mens is en
kinema trekt om appelsiene
te verkopen en de kabinette
te reinigen. Zij is iemand d
geboren werd om te slavei
om subiet te voldoen aan hi
kleinste verlangen van
mensen, en haar eigen verlat
gen diep weg te steken als ie
waarover zij zich schamt de
moet.
Al die lui slagen er tenslott
in werkelijk vergeten te woi
den door de buitenwereld. Z
organiseren een eigen, vrij b
staan. Een soort kommun
avant-la-lettre. De strai
wordt omgetoverd
bloemen- en moestuin, in h<
leven van alledag zor
(bijna ieder voor ieder,
ene in mindere mate dan c
andere natuurlijk. Maar al b
al is het daar een zorgeloz
wereld waarin over veel kleii
menselijks wordt heengestap
Totdat het onvermijdelijk
gebeurt loslippigheid, tegel
slag, onvoorzichtigheid en c
vrije straat wordt ontdekt. E
Koelie het brein achter dropi
organisatie van de vergetc
straat wordt aangehoudet
Als reden daarvoor geeft me
op, och er zijn reden genoe,
het voornaamste is toch
leen maar dat hij van vrijhei
durfde dromen.
Vergelen straal is een
tre
Dc
die
Ine
Boons echte grote boeken,
een zeer belangrijk werk
onze literatuur. Een boe
waarin de arme-mensen-er<
tiek als iets groots en schr
nends tegelijk naar vore
komt. Boon was toen vér,
verwijderd van zijn komme
cieel georchestreerde erol
sche boeken van vandaag.
FRANS-JOS VERDOOD'
sch
ku;
