Blijvende resultaten van Dirk Martensjaar
Siotkoncert :te heraemei initiatief
11
U
11
N
II
Filmforum K.F.L.
OF
«KUNST IN AALSTERS
PRIVEBEZIT»
TENTOONSTELLINGEN
:K
VOOR EEN
VOOR TAAL EN VRIJHEID
16-9-11-1973
Dat het siotkoncert van het Dirk Martensjaar in de enig mooie
Sint-Martinuskerk enkel werken van Aalsterse tekstdichters en
komponisten programmeerde en het ganse optreden werd verzorgd
door uitvoerende kunstenaars van eigen bodem, kan niemand zijn
ontgaan. Daarmee werd nogmaals, en voor wat ons betreft op
overtuigende wijze duidelijk gesteld dat Aalst niet het bekrompen
provinciestadje hoeft te zijn waarop het soms gelijkt. Door van deze
slotmanifestatie een zuiver Aalsterse aangelegenheid te maken,
benadrukten de organisatoren nog een laatste keer dat het hen er
niet enkel om te doen is geweest de waarde en de verdienste van
Martens als humanist ern drukker in herinnering te brengen, doch
meteen ook te komen tot een herwaardering van het stedelijk
kuituurpatrimonium.
Wij wensten, zo verduidelijkte
stadsarchivaris Karei Baert,
de figuur van Martens op een
passende wijze te herdenken
en tegelijkertijd te valoriseren
wat er te Aalst is en eventueel
ons patrimonium te vergroten,
dank zij de tentoonstellingen.
Zowel in het een als in het
ander lijkt men grotendeels
geslaagd te zijn.
Een eerste tastbaar en blij
vend resultaat is de samenstel
ling van een wetenschappelij
ke kataloog voor de tentoon
stelling in het Oud-Hospitaal
waarin naast een volledig ver-
nieuwe bibliografie, een her
werkte genealogie van de fa
milie Martens en een kronolo-
gische lijst van alle Martens-
drukken ook een zeer groot
aantal illustraties uit een pas
onlangs bijgevonden druk, het
Latijnse getijdenboek Horae,
werd opgenomen. Deze druk,
zo zegde K. Heireman SJ.,
vormt een merkwaardige af
straffing van de stelling dat
Martens geen belangstelling
had voor illustraties en dat
alleen het zuiver typografische
hem aansprak. In de tentoon
stelling werden enkele van de
61 houtsneden vergroot gere
produceerd in kleurenfotogra
fie weergegeven. Aan het tra
ditionele beeld van Martens
als typograaf en humanist kon
op die manier een nieuw facet
worden toegevoegd. Ook als
verluchter heeft de drukker
een belangrijke rol gespeeld.
Deze nieuwe visie op Martens
is alvast een tweede positief
gevolg van het Dirk Martens-
jaar.
Tal van andere blijvende re
sultaten zijn de zeer verzorgde
rekonstruktie van een druk
pers uit Martens tijd door het
V.T.I. te Aalst, de anastati
sche herdruk van Martens
drie oudste boeken, het slaan
van een gedenkpenning Dirk
Martens, ontworpen door de
befaamde surrealistische
kunstenaar Georges Aglane
uit Nijvel, de uitgifte van een
folder door de V.V.V. De
Denderstreek, de realisatie
van een buitengewoon mooi
geïllustreerde kataloog van de
Nationale Vakbeurs voor de
Grafische Nijverheid en noem
maar op. Eigenlijk veel te veel
om allemaal op te sommen.
De inrichters en hun mede
werkers hebben de laatste
twee jaar wel een heleboel
werk verzet.
Oud-Hospitaal en Belfort wer
den netjes in de verf gezet en
opgesmukt, de kostbare
kunstschat van de dekanale
Sint-Martinuskerk te voor
schijn gehaald en tentoon ge
steld. De beiaardkoncerten
hernamen een vroegere tradi
tie en de stad verwelkomde
voor het eerst (en waarschijn
lijk niet voor het laatst) het
Festival van Vlaanderen bin
nen haar muren. Hel kleine
Begijnhofkerkje ontpopte zich
als een stemmige koncert-
ruimte waarin naar hartelust
en gemoedelijk kan worden
gemuciseerd. De nationale
vakbeurs, waarvan wel eens
mag worden aangestipt dat
het de eerste in België was,
droeg bij tot de bekendheid
van de Kcizershallen en be
wees zonneklaar dat de stad
met dit gebouw een tentoon
stellingsruimte van formaat
bezit.
Maar daarmee werd nog lang
niet alles gezegd! Vele verwe
zenlijkingen, zoals het druk
ken van een muntplakkaat op
de nieuwe oude (of is het oude
nieuwe pers en de realisatie
van een (nog uit te zenden)
speciaal lustrumprogramma
«500jaar boekdrukkunst en 20
jaar televisie in Vlaanderen»
door de dienst Artistieke en
Edukatieve Uitzendingen van
de Vlaamse Televisie bleven
nog onvermeld.
Dat is ook het geval voor de
talrijke koncerten en kongres-
sen, maar daar wilden we het
nu niet over hebben omdat het
hier toch manifestaties van
eerder voorbijgaande aard be
treft en enkele doorgaans min
der gekende maar blijvende en
zeker even belangrijke resul
taten van een zo rijk Dirk
Martensjaar evenzeer en mis
schien wel meer verdienden
even voor het voetlicht te wor
den gehaald.
Frans KIECKENS
Tot eind november loopt in de hall van de Bank van Brussel,
Nieuwstraat, een bijzonder geslaagde tentoonstelling. Geslaagd om
twee redenen: het opzet om schilderwerken even aan het oog van de
eigenaar te onttrekken en ze voor een groot publiek te brengen
enerzijds en anderzijds de wijze waarop de kunstwerken opgesteld
werden in het bankgebouw. Voor dit laatste hebben trouwens
Maurice Van Saene en Pol Van den Abeele ingestaan.
Maandagavond verwelkomde als instelling wijzigt, nl. privc-
direktcur. de h. Van Landuyt bezit voor een ruim publiek
tal van personaliteiten waaron- brengen.
der volksvertegenwoordiger B. Refererend naar zijn Aalste-
Van Hoorick. burgemeester De naar zijn. prees dr. Mare Galle
Bisschop, schepenen Van den het eerder vreemde opzet.
Eede en De Neve. de formule die zeker niet vlug
kunstenaar Felix .De Boeck. verslijten zal. temeer daar men
Maurice Van Saene. Jacques andere kunsttakken aansnijden
Corijn en auteur Marnix Gijsen. kan en bovendien Aalst nog
De vroegere formule waar het heel wat te bieden heeft uit
bankmecenaat aan jongere oudere periodes. Temeer daar
schilders de gelegenheid bood het een goede Vlaamse
zich los te werken uit de karaktertrek is. zijn huis met
onbekendheid, werd wegens de schilderijen op te smukken, en
verminderende belangstelling er zo nog heel wat kunstwerken
verlaten, aldus de h. Van in de geborgenheid van de
Landuyt. om over te stappen woonkamers in het Aalsterse te
naar een nieuw initiatief, dat vinden is.
zoniet nog gelukkiger mag Vervolgens pleitte hij voor meer
genoemd worden en evenzeer zorg vanwege hogere kulturele
het strenge imago van de bank instanties, voor kunstwerken
BANK VAN BRUSSEL
In de bank van Brussel, Nieuwstraat Aalst van 5 novembe
tot eind november kunst in Aalsters Privébezit.
Werken van P. Alechinsky, J. Brusselmans, F. De Boeck
Valerius De Saedeleer, Gustaaf De Smet, Hubert Malfait
Albert Servaes, Rik Wouters
De tentoonstelling is iedere dag toegankelijk van 9 toj
12.30 uur en van 14 tot 16.30 uur.
'T APOSTELKEN
Lor Fels stelt tentoon van vrijdag 2 november tot 1
november. Elke dag toegankelijk van 10 tot 19.30 uur
Donderdag gesloten.
KULTUREEL CENTRUM AFFLIGEM
Van vrijdag 9 november tot en met zondag 2 decembe
wordt in het Kultureel Centrum een groepstentoonstellinj
gehouden, met volgende kunstenaars
FREDDY BAETEN, kunstschilder
FRANCE BOSELIER, kunstschilderes
ALFONS VAN DEN BOSSCHE, beeldhouwer
JAN VAN SAENE, graficus - tekenaar
BOB WILLEKENS, kunstschilder
Opening vrijdag 9 november te 20 uur.
Open zaterdag 10, 17 en 24 november, 1 december vai
14.30 uur tot 20 uur.; zondag 11, 18 en 25 november,
december van 14.30 uur tot 20 uur.
GALERIJ VALERIUS DE SAEDELEER
In Galerij De Saedeleer tot 23 november a.s. stelt Gastoi
Bogaerts tentoon. Dagelijks van 14 tot 19 u, zondag van li
tot 13 u. Maandag gesloten.
DON BOSCOfNSTITUUT
In de zaal van het Don Boscoi'nstituut, St.-KamielstraaJI
Aalst, stelt de Aalstenaar Daniël De Gusseme, onder hq|
tema "het landschap" zijn schilderwerken tentoon,
vrijdag 16 november tot zondag 18 november. Vernissajl
op vrijdag 16/11 om 20.30 uur. Open van 10 tot 12 e
15 tot 20 uur.
vai
Direkteur Van Landuyt ver
welkomde de talrijke aan
wezigen bij de opening van
de tentoonstelling «Kunst
in privé-bezit». (LB)
die in privé-bezit zijn. zoals bv.
de aanleg van een katalogus en
mogelijke subsidieverlening aan
kandidaat-kopers, naar het
Amsterdamse voorbeeld.
Meer dan vijftig schilderijen
bereiken met aeze tentoonstel
ling een wijde kring van belang
stellenden. Op dezewijze wordt
voorkomen dat waardevolle
kunstwerken slechts.de bezit
ters ervan en een beperkte
groep ingewijden bereiken.
Aldus dr'. Mare Galle. Aalst
geeft het voorbeeld door met
deze tentoonstelling het publiek
voor de eerste maal te laten
genieten van meesterwerken
Het siotkoncert in de Snt-Martinuskerk te Aalst, was één van de
hoogtepunten van het Dirk Martensjaar. Een overvolle Sint-
Martinuskerk was tevens het uitgelezen kader voor dit soort
gebeuren. Het enorme podium, het sober gehouden dekor en de
achtergrond van het hoogzaal van de kerk was biezonder
indrukwekkend.
Aalst had een biezondere goede keus gedaan door uitvoeringen te
brengen van Aalsterse dichters en komponisten in vertolkingen van
werken van eigen bod^m. Ondanks alle twijfels die er bestonden
omtrent het programma bleek het uiteindelijk een variërende
rijkdom te bezitten. Een opvallende vlotte programmawisseling
zorgde ervoor dat de toehoorders voortdurend geboeid werden door
het gebeuren.
PRODUKTIE
Het moet voor de organisatoren
een biezonder moeilijke op
dracht geweest zijn om met de
tekstdichters en komponisten.
samen met de vele uitvoerders
het gehele repertorium op te
bouwen. De promotor van dit
alles was Chris Willems. stads-
sekretaris. die tevens de pro-
duktieleider was van de totale
muziekomlijsting van het Dirk
Martensjaar. waarin zich geen
enkel storend element voor
deed. De gehele uitvoering was
tot in de kleinste details
verzorgd.
UITVOERINGEN
Hoewel het zeer delikaat is van
er de glanspunten uit te halen,
is het duidelijk dat de
toehoorders bijzonder getroffen
waren door de wondermooie
«Sonate voor viool en piano» van
de Aalstenaar Jozef D'Hoir. die
zichtbaar de bijzondere sympa
tic van het publiek genoot.
Hijzelf aan het klavieren Laszlo
op viool brachten een meester
lijke uitvoering. Een ander op
vallend solistisch werk was dat
van Herman Slagmulder onder
begeleiding van Sabine Haene-
balcke op de piano. Twee
afzonderlijke optredens, zoals
verwacht zeer degelijk «Herfst»,
een werk dat wellicht een
zwaardere begeleiding behoeft,
en «Goede Priesters».
Met de geestdrift en de sponta
neïteit die haar eigen is,
vertolkte Sabine Haenebalcke
een pianokompositie van Ste-
phan De Jonghe. een kort
werkje dat in feite goed gediend
was met de kwaliteiten van de
pianosoliste.
KOREN
Wie builen Aalst leeft, benijdt
de stad om haar degelijke
koortraditie. Dit was o.m. een
getuigenis van Jos D'Hollander.
na het koncert. Een bewering
die trouwens tot uiting kwam in
de uitvoeringen van de verschil
lende koren, die het grootste
gedeelte van het programma
verzorgden, zowel in afzonder
lijke optredens als in sanien-
zang.
We onthouden in het bijzonder
het laatste werk. «Een Gracie»
van Kristiaan Van Ingelgem.
speciaal getoonzet voor dit
TONEEL
Stadsschouwburg Vre
deplein:
Opvoering van «Kent U de
Melkweg?», een komedie
in vier beelden, van Karei
Wittlinger, in regie van Jo
Beeckman, door het Ko-
i 1
Idus
van Jean Brusselmans. Felix fem
Boeck. Valerius De Saedeleln d
Gustaaf De Smet. Hu bin A
Malfait. Rik Wouters, Mauii gei
Van Saene en tal van bekene t
kunstenaars. Ibah
De tentoonstelling blijft gijrecc
pond lot 30 november aleed:
iedere werkdag van 9 tot 12.|e i
uur en van 14 tot 16.30 uur. 962,
J. VELGlfcrsp
frlc
pdus
Iet
ninklijk Letter- en Toneeirem
kundig Gezelschap «Voabel
Taal en Vrijheid», op 1iet
en 12 november 1973. teiedri
kens te 20 uur. efai
St.-Augustinuszaal (iiftwei
stituut voor verpleegkuiterk
de Kliniek), inganfkaa
Groenstraat: end
Opvoering van «Hoger Ofidu-
vermoordt pianiste», vaïerk
Paul Partner, in regie vatiens
Louis Pauwels, door tólaai
neelgilde «Hoger Op», ohgei
25 november. 2 en 3 déièli
cember 1973. m 1
ndu
Indrukwekkend siotkoncert van het Dirk Martensjaar. (JDL)
koncert, waar het in de kreatie
werd uitgevoerd. Kristiaan Van
Ingelgem schreef ook de
orchestratie van «Het Vendel»,
waarmee de uitvoering ervan
wel aan inhoud en sfeer won.
Zelf begeleidde hij sommige
zeer synchroon gebrachte uit
voeringen. De Symfonie Door
Eendracht Groot liet een gave
uitvoering horen van het
openingsstuk «Boer en Baron».
getoonzet door de grote
Aalstenaar Gustaaf Pape, een
werk waarmee de toondichter
wellicht door .velen werd
herontdekt.
«HERDOEN.
Het einde van het koncert was
een hartversterkende, lange,
warme ovatie. Het koncert heeft
de Aalsterse muziekwereld
samen gebracht: vele figuren
die jarenlang aktief waren
vonden hier elkaar terug. Een
levendige uitwisseling van oude
herinneringen, én... een toe
komstdroom. Velen spraken de
wens uit «van het te herdoen».
Geestdrift om het Aalsters
kultureel bezit. Uiteraard was
het siotkoncert het waardig slot
van een waardige herdenking.
Aalst ter ere.
RB
Als straks het Koninklijk Letter- en Toneelkundig gezelschap
«Voor Taal en Vrijheid» met «Kent U de melkweg» voor de dag zal
komen zullen een aantal mensen toch wel even verwonderd
opkijken. Waar het gezelschap in de voorbije jaren bijna altijd
werken met komische inslag opvoerde, wordt het ditmaal een stuk
dat wel de benaming komedie meekreeg, maar er eigenlijk geen
is...
Maandag a.s. 12 november om 20 u. in de zaal van het
Sint-Jozefskollege, Pontstraat, Aalst: vertoning van
«L'année dernière Marienbad».
Gedurende de jaren '60 van de
vorige eeuw kwamen in het
koffiehuis «De Concorde» op de
markt regelmatig een groep
mensen samen en hun gesprek
ging dikwijls- over de Vlaamse
taal. Zij waren de mening
toegedaan dat een reeks be
staande toestanden elk individu
in zijn vrijheid beknotte en zijn
ontplooiing in de weg stonden.
Om daar iets aan te verhelpen
achtte men het allereerst
noodzakelijk de Vlaming van
zijn minderwaardigheidskom-
pleks te bevrijden. Dit reali
seerde men door in de
Concorde regelmatig lezingen
te houden die hem vertrouwd
maakten met en vertrouwen
schonken in zijn moedertaal.
Op 6 december 1871 besloot
men de toneelvereniging «Voor
Taal en Vrijheid» op te richten.
Deze benaming was in werke
lijkheid een strijdleuze voor het
erkennen van onze taal en
tevens voor integrale vrijheid
van de Vlaming In de onverge
telijke «Caritas'-kring die tij
dens de eerste wereldoorlog
door hun weergaloze vertolkin
gen het leed voor enkele
ogenblikken kon doen vergeten
traden meerdere leden van
«Voor Taal en Vrijheid» op.
Tussen 1920 en 1930 kende het
gezelschap dat intussen tot
Koninklijke Maatschappij was
benoemd, gouden dagen. Het
was de periode van de
definitieve verovering van het
Koninklijk Landjuweel, het
verschijnen van een maandblad
«Voor taal en vrijheid» en het
oprichten van een moderne
schouwburg (de huidige bios-
koop Feestpaleis). Na de
geweldige prestaties in die
jaren moest men een kritische
tijd doorspartelen en toen men
daaruit losgekomen was begon
de 2de wereldoorlog... In maart
1945 stond men er echter
alweer: de revue «Zonder er op
te boffen» werd 19 keer
opgevoerd! Van dan af volgden
uiterst verzorgde vertoningen,
letterkundige avonden, voor
drachten en filmprojekties me
kaar op. In 1971 werd het
gouden jubelfeest gevierd en
het grandioze sukses van deze
viering bewees dat de 100 jaar
oude doelstelling... jong is.
Zoals wc hoger reeds schreven
is «Kent U de melkweg» het
eerste stuk voor dit seizoen.
Het is een verhalende komedie:
die er wel zal in slagen een
permanente glimlach in de zaal
te toveren, zonder daarom een
dijenkletser of doodbruller te
zijn. Dit is gewoon mijn
levensverhaal, zegt de patiënt,
hoe ik opgegroeid ben op een
ster. dan mijn reis naar de
aarde, vervolgens wat me daar
is overkomen, en ten slotte hoe
ik in de psychiatrische instel
ling belandde. Als regisseur Jo
Beeckman het stuk laat begin
nen van het ogenblik dat er
mensen in de zaal komen er
worden ziekenhuisberichten
doorgegeven, een dokter loopt
tussen het publiek is dat
enkel als sfeerschepping be
doeld: het stuk moet aange
voeld en beleefd worden. En
daar schuilt dan weer een
gevaar. Als je buitenkomt kan
je de indruk hebben voor de
aap te zijn gehouden omdat de
gekke patiënt eigenlijk normaal
is en w ij. de normalen hem niet
aankunnen.
De man van de
andere ster is uiteindelijk
«slechts» het slachtoffer van
wandaden uit onze maatschap
pij. Je kan «Kent U de
melkdweg». komedie door Karl
Wittlinger. in vertaling van
Hubert Hermans gaan zien op
zondag II en maandag 12
november in de stadsschouw
burg. Paul Sonck speelt de
doktersrol terwijl Jo Beeckman
de patiënt gestalte geeft en
tevens voor de regie instaat.
And ré HEYVAERT
HET DEPS VAN HOUTE-
KIET.
Wij verhalen in korte woor
den het ontstaan van ons
dorp, Deps. Uit de wildernis,
met letterlijk niets, is het in
weinige jaren opgebouwd
door twee eigenaardige, zeld
zame, harde mensen, voor ons
legendarisch geworden Jan
Houtekiet en Nand Baert. Zij
waren niet beminnelijk. Hun
zonen en hun dochters zijn
het ook niet. (Proloog van
Gerard Walschap, Houtekiet,
uitgegeven bij Ontwikkeling,
Antwerpen).
Deps is de onbestreden ruwe
strook grond, sinds eeuwen
een wildernis vol kattestaart,
brem, heikruid, bramen, strui
ken, ook wel eens een spar.
Een weer was Deps. Een plek
eelt op de malse bloeiende
aarde.
Onbetreden is Deps eigenlijk
ook weer niet. Houtekiet ver
blijft er, het is het vertrek
punt en het eindpunt van zijn
talloze zwerftochten door
heen de streek. Houtekiet is
de sterke en gevreesde beer.
Op Deps en ook erbuiten
neemt bij wat hij hebben wil.
En op Deps neemt hij op een
dag ook Lien, een der meiden
van boer Busschops. Hij doet
het natuurlijk helemaal in de
stijl van Deps. En Lien blijft
op Deps. Houtekiet bouwt
voor haar en voor de kinde
ren, die nu regelmatig volgen,
een hut. Die hut is ook een
beetje voor hem. Niet hele
maal, want hij is en blijft een
zwerver.
Zo begint de kolonisatie van
Deps. En na Lien komt Liza.
Liza komt er wonen en land-
bouwen met haar man. Haar
kinderen krijgt zij van Houte
kiet, die weldra het ene
koppel na het andere moet
toelaten op Deps. Tot het
daar een echt dorp wordt, een
vrije gemeenschap, waarop de
evangelisatiepogingen van
bit/
II (H|
onderpastoor Apostel vof
lopig nog geen vat hebbr1"
Tot Nand Baert op Deps af'
komt, er een bloeiende k|'an!
penkwekerij uitbaat, trouFeu
met de beeldschone Iphijeke
nie, dochter van vervaliolle
adel, steenrijk wordt en 6ru«
tot zijn grote ambitie rek^i
de groeiende gemeenscnabi
van Deps te organiser*
Onder de druk van Iphigég;
die intussen ook al een f
Houtekieterkes te
heeft gebracht breekt I
evangelisatie nu toch dof
Alle koppels trouwen
Deps en alle kinderen wortf
gedoopt. En Houtekiet
anders bouwt tensloi
een kerk voor Deps, een kd'
voor iedereen van Deps, U'ch
halve hijzelf. Ierj
Weldra kan die grote, raufcog
beer Houtekiet zich aan fean
nieuwe leven niet meer afcott
passen. Hij trekt er qnC(
tweeënhalf jaar lang.
keert hij terug, naar Li£ro|
maar vooral naar de en£rci
vrouw die Houtekiet mag L,ns
onderdanig heeft gemaaki
Iphigénie. Want bij hJ,,
alleen heeft Houtekiet nieif,ci
leven verwekt uit liefde.
Korte tijd na de terugkeer vr
Houtekiet, wordt Iphigér,er
ziek. Zij sterft, met Houtek»e"
aan haar bed. En niemand
Deps vindt daar iets verke<
in, ook Nand Baert en ook
pastoor niet. Jan Houtekiel ïy»
immers stichter van en he m
ser over Deps.
Tenslotte slaagt men ei (P
Houtekiet mee te tronen nl
de kerk die hij zelf voor D< m
heeft gebouwd. Maar, zo
hij destijds had gedaan bij iflÉ
plaatsen van de kerkhaan,
klimt behendig naar de to
En niemand heeft Jan Hou
kiel kunnen overtuigen
het beter was naar hun
nozele preek te luisteren
dat hij daar hoog niet dich
bij God zat dan in de du
kerk.
FRANS-JOS VERDOO
