TEKENINGEN VAN MONGOOLTJE
INSPIREREREN DICHTER WILLIE VERHEGGHE
OOK FOTOGRAFIE HEEFT
ZIJN GESCHIEDENIS
TENTOONSTELLINGEN
KUNSTSCHILDER FONS MACHARIS
WIL AFWIJKEN VAN HET KLASSIEKE
Het gaat zowel de vrije als de rijksscholen voor buitengewoon
onderwijs niet altijd voor de wind. Daar kan zowel direkteur
A. Van Cauter, als het beschermkomitee voor de Rijksschool voor
Buitengewoon Onderwijs, kortweg R.l.B.T.O. aan de Molendreef
57, Aalst, van mee praten. De akkomodatie in de houten
paviljoentjcs is verre van een hemel op aarde, laat staan afdoende.
Er dienen andere middelen aangesproken te worden om voor
verdere uitrusting in te staan. Door een samenloop van
omstandigheden kon een bijzonder initiatief uitgewerkt worden.
Felix Everaert. leraar handvaar
digheid aan het R.I.B.T.O.
Aalst. waar mentaal gehandi
capte kinderen voorbereid
worden op een tewerkstelling in
een beschermde werkplaats,
merkte bij een der leerlingen
Dirk Van den Spiegel, de aparte
■gave op van deze gehandicapte
jongen voor zwart-wit tekenin
gen. waarvan de uitwerking
getuigt van een poëtische
vormgeving, uitgevoerd in een
originele grafische stijl. Deze
tekeningen op karton en met
oostindisehe inkt gebracht zijn
opgebouwd met hokjes. Het
vergt de jongen quasi een dag
om een tekening af te werken,
terwijl de leraar wel eyen een
oogje in het zeil dient te
houden, daar anders bij een te
lang bezig zijn met een en
hetzelfde onderwerp alle hokjes
systematisch zwart gemaakt
worden, als in een drang. Het
gamma onderwerpen zijn de
klassieke tenia's voor een kind:
de dierenwereld, thuis, straat,
zichzelf. Niet aangevuld riiaar
slechts geïnspireerd door zijn
leraar, leeft Dirk Van den
Spiegel in zijn tekeningen
volkomen zijn wereld uit.
MOGELIJKHEDEN
De prestaties van mentaal
gehandicapte kinderen worden
door velen vaak onderschat.
Met alle middelen wordt door
het buitengewoon onderwijs
gepoogd de sluimerende moge
lijkheden op te wekken. Reeds
vorig jaar. w erd een tentoonstel
ling in het Oud-Hospitaal
ingericht met een vijftigtal
tekeningen, schilderijtjes, kol-
tiges van leerlingen.
Willie Verhegghe uit Dender
leeuw. kwam door Felix
Everaert. die zijn vorige gedich
tenbundel illustreerdeen niet in
het minst door zijn vrouw die
als lerares verbonden is aan de
Rijksschool voor Buitengewoon
Onderwijs te Aalst in kontakt
met de tekeningen van Dirk.
Alles is zeer vlug in zijn werk
gegaan. In een geïnspireerde
vlaag kwam de dichtbundel
«Van Mensen. Dieren en
Dingen» tot stand. Tweeëntwin
tig tekeningen van Dirk vormen
de inspiratiebron voor Willie
Verhegghe. die hiermede zijn
poëzie een kinderlijk aspekt.
speels en ironisch gaf en
bovenal verstaanbaar bleef.
Deze onpretentieuze poëzie, dit
samenspel van tekst en
tekening, is zoals de dichter het
op de achterflap van de bundel
neerschrijft «een luisteren met
het oor aan de deur naar
alledaagse dingen».
ANALYSES
De analyses van de tekenpres-
taties van mentaal gehandicap
ten is niet nieuw Reeds in 1920
bracht dr. W. Morgenthaler een
monografie over de krankzinni
ge kunstenaar. De graad van
intelligentie en ontwikkeling
wordt uit schilderwerken afge
leid. De teken tests van Florence
Goodenough. waarbij de ge-
itiksdromen. angsten en indivi
duele reakties tot uiting komen,
zijn voldoende gekend.
Dichter Willy Verhegghe wil
beslist van geen wetenschappe
lijke analyse weten en benadert
Dirks tekeningen waarin naar
een evenwicht in de wereld der
omringende vormen gezocht
wordt, emotioneel bewogen en
-geïnspireerd tot het ontdekken
van het universum van het
beeldende woord te zien. De
opsom-gedichten, waarbij het
titelwoord steeds hernomen
wordt. getuigen van eenvoud,
direktheid en een bewogenheid
die als kunstuitdrukking doel
treffend de fundamentele waar
den van het leven doet
releveren.
Professor Paul Ghijsbrccht.
voorzitter van het Beschermko
mitee. situeert in zijn inleidend
woord op tleze dichtbundel, dc
gedichten zeer nauwkeurig. Zij
leggen, aldus prof. Ghijsbrccht.
dc klemtoon op de gelijkheid
van alle mensen. waarbij
iedereen écn of andere eigen
schap heeft, waarmee hij de
anderen overtreft. Dit samen
gaan langs wegen van het gevoel
en van de artistieke aanleg kan
evenveel bijdragen tot het geluk
yan de mens als de objektieve
koele wetenschappelijke bestu
dering van de één door de
andere.
GEENGAGEERD
Willie Verhegghe is niet aan
zijn proefstuk toe. Deze
dichtbundel naar tekeningen
van Dirk Van den Spiegel
bevestigt trouwens een evolutie
naar meer duidelijke, begrijpe
lijke poëzie. Hij zegt zelf:
•Bakker en boer hebben het
recht gedichten te lezen en te
verstaan... dc happy few moet
bijdraaien». Dit bevestigt zijn
ommekeer van gesloten poëzie,
tegen deze ivoren torenmentali-
teit moet tegen in gegaan
worden».
Willie Verhegghe. een kwart
eeuw geleden geboren te
Denderleeuw, debuteerde in
I9(>9 met een in eigen beheer
uitgegeven bundel «Met Ikaros
op schoot», die niet helemaal
vrij van invloeden was.
De drie naderhand gebrachte
bundels zijn merkwaardig en
tevens uniform in opbouw. Een
eigen gedicht wordt steeds
tegenover een fragment van een
tekst, een gedicht, of zoals in de
«Vlaamse Guerrillero's», frag
menten uit het dagboek van
Che Guevara, gebracht. Een
geslaagde verbinding van zijn
poëzie aan de aktualiteit.
zonder zelf tijdsgebonden te
zijn. De tegenstelling is
frappant. «De adem van
Vlaanderen zit gevangen voor
kijk- en tapkast» dicht hij.
waartegenover de bezieling van
de Boliviaanse verzetsstrijders
Dichter Willie Verhegghe "De poësie moet opengesteld worden
voor de bakker en de slager" (Ib)
staat.
In «De Adem van Amor»,
25 liefdesgedichten die in één
nacht geschreven werden, be
zingt de dichter zijn liefde voor
het meisje dat zijn vrouw en de
moeder van zijn kinderen
worden zal. Marnix Gijsen, in
zijn inleiding, wees erop dat
Bij gelegenheid maken wij allen wel eens een paar foto's. Dit is voor
ons de meest gewone zaak ter wereld geworden, maar het indrukken
\an het knopje en de traditionele «klik» zijn het resultaat san
jarenlange opzoekingen verricht door scheikundigen en
kunstenaars.
Nu. meer dan 150 jaar na_de
officiële ontdekking van de
fotografie is het voor ons geen
wonder meer het rolletje uit het
toestel te nemen, het naar een
fotozaak te dragen en na een
paar dagen onze afdrukjes in
ontvangst te nemen. Het begon
reeds in 1727 toen een Duitse
arts Johan Heinrich Schulze
zijn eerste pie-fotografische
ontdekkingen deed. Hij kwam
tot de vaststelling dat een
mengeling van krijg en
zilvernitraat de voorwerpen
reliek teerde. Deze lichtbeelden
kon hij echter nog niet fixeren.
Duitse bronnen vermelden dat
Carl August von Steinhell reeds
in 1837 kamera-opnamen
maakte op chloorzilverpapier.
Dit was twee jaar voor de
officiële bekendmaking van de
fotografie door de Franse staat.
Aan deze bekendmaking was
echter veel voorafgegaan. Reeds
in 1922 slaagde de Fransman
Nicephore Niepce er in een
houdbare foto te maken. Deze
eerste opname duurde acht uur
en werd belicht op een ijzeren
plaat bedekt met een gevoelige
asfaltlaag. Deze eerste foto is nu
nog steeds bewaard en is in het
bez.il van de «Georges Eastman-
stichting» te Rochester (U.S.A.)
beheerd door Kixlak. Enkele
jaren later, in 192b. ontdekt een
Frans kunstschilder Daguerre
een include waarbij hij de
beelden vastlegt op verzilverde
koperplaten, door middel van
inwerking van kwikdampen.
Dit was een direkt positief
procédé, dat men Daguerioiv-
pes (of -typies) noemt. Het
nadeel van deze techniek was
echter dat men nooit meer
afdrukken van eenzelfde onder
werp kon maken of men moest
het origineel opnieuw aftrek
ken. Alleszins wordt Daguerre
meestal, mede door het feil dal
hij zijn uilvinding wist te
verkopen aan de Franse staat,
en dil tegen een jaarrcnlc. ten
onrechte aanzien als de
uitvinder van de fotografie.
Wel is waar dat hij associeerde
met Niepce. waarna ze samen
opzoekingen verder zetten tot
de dood van laatstgenoemde in
1833.
Andere bronnen vermelden dat
een Parijzenaar Bayard reeds
«dessins photogèniques» op
papier tentoonstelde in het jaar
dat Arago de uitvinding van
Daguerre voorstelde aan de
«Academie Franyaise des Scien
ces». Arago was zelfs op de
hoogte van deze experimenten.
Ontgoocheld is Bayard dan ook
voor de fotografie verloren
gegaan.
Al zeer vlug echter kwant men
tot de vaststelling dat de
uitvinding van Daguerre verre
van ideaal was. Zoals reeds
gezegd stelde zij heel wat
problemen met de vermenig
vuldiging van de beelden. Ook
was deze methode weinig
ekononiisch. Hel was een
Engelsman. William Fox Tal-
bol. die dil probleem wist op te
lossen dooi zijn opnamen te
maken op papieren negatieven
die men achteraf kon afdruk
ken op een onbeperkt aantal
exemplaren steeds van even
goede kwaliteit.
Hierdoor mogen wij Talbot
beschouwen als de grondlegger
van de moderne fotofralie. Het
was zijn uitvinding die de
verdere ontwikkeling en ver
spreiding van verschillende
procédés heeft mogelijk ge
maakt.
Zelfs kwam men heel
vlug tot de vaststelling dat
glasnegatieven veel scherpere
afdrukken toelieten. Deze
methodes noemen wij achter
eenvolgens het «natte kollo-
dium» en het «droge kollo-
diuin».
(wordt verdergezet)
WAL I ER SCHELFHOUT
De zinloosheid van elke oorlog
wordt in zijn bundel «Vlaande
ren 1914-1918 Vietnam 194b-
1973 of de afschuwelijke lange
adem van de oorlog», aange
klaagd. Alle mensenslachtingen
verlopen parallel, alleen namen
en onbelangrijke details ver
schillen.
Willie Verhegghe studeerde
jocrnalisliek te Brussel en is
momenteel verbonden aan de
Dienst Letteren en Dramatische
Kunst van het Ministerie van
Nederlandse Kuituur. Hij is
recensent voor het weekblad
«Voor Allen» en redakteur van
«Open Deur-.
Zijn vijfde dichtbundel «Van
Mensen. Dieren en Dingen»
wordt zaterdag a s. tijdens het
jaarlijks bal in het R.l.B.T.O.
vanaf 21 uur gepresenteerd
door prof. I'. Ghijsbrecht.
Wanneer men afscheid neemt
van deze jonge dichter, kan men
zich niet van dc mening
ontdoen, dat deze joviale man.
met de onartificiële poëzie die
.hij brengt, een uitdaging
betekent voor de gevestigde
waarden.
JOHAN VELGHE
't APOSTELKEN
Tentoonstelling TUUR DE RIJBEL. De tentoonstelling
blijft toegankelijk van 1 tot 12 december 197 3. Donderdag
gesloten.
GALERIJ V. DE SAEDELEER
De tentoonstelling Arte 2 heeft plaats in de galerij Valerius
De Saedeleer, Keizerlijk Plein 53, tot en met 17 december.
Pol Spilliart, Emile Souply, Jef Claerhout, Luc Hoenraet,
Jef Van Teurenhout, Roland De Volder, Etienne Le
Compte, Luc Crombé, Maurits Van Saene, Koenraad,
Gustaaf Camus en Roland Massa stellen hun werken
tentoon. De tentoonstelling isopen van 14 tot 19 uur en 's
zondags van 10 tot 13 uur. Maandag gesloten.
BELFORTKELDER
Tentoonstelling tot 9 december, alle dagen van 14 tot 19
uur, 's zondags van 9 tot 12 en van 14 tot 19 uur. Stellen
tentoon J. De Nijs, J. Uyttersprot en P.A. Van San.
BELFORTZAAL
Van zondag 9 tot zondag 16 december. Iedere dag van 14
tot 19 uur, 's zondags van 10 tot 12 en van 14 tot 19 uur
"Geschenken uit vreemde landen".
GALERU PIETER COUCKE
Van donderdag 13 december tot 8 januari '74 een dubbele
tentoonstelling. Op het gelijkvloers: vijftig grafische werken van
Salvador Dali.
Op de-eerste verdieping: «Kunst en Grafiek» met grafisch werk
van: A. Debois. G. De Cock. V. Gentils. P. Horvath. G. Leclercq
en A. Pomodoro.
Voortdurend tentoonstelling schilderwerken van J. Moreaux. W.
Van Hecke. G. Leclerq.
Vooropening donderdag 13 december om 20 uur.
Open alle dagen van 10 tot 12 en van 15 tot 19 uur. 's Zondags
van 10 tot 13 uur.
0
Verhegghe met deze bundel het
hermetische afzweert en simpe
le. glasheldere liefdesgedichten,
verfrissend van eenvoud en
direktheid brengt. De kommu-
nikatie tussen kunstenaar en
lezer kan verwezenlijkt w orden.
«Een dichter om jaloers op te
zijn.» aldus Marnix Gijsen.
Zo trokken de eerste fotografen van stad tot stad, van land tot
land
Momenteel wordt in de Rik Wautersgalerij te Brussel het
werk tentoongesteld van deze kunstenaar van eigen
bodem. J. Van Overstraete, voorzitter V.A.B.-V.T.B.,
opende op zaterdag 1 december de ekspositie.
De 4b-jarige Macharis is een
sterke persoonlijkheid.
Hij werd te Denderbelle gebo
ren alwaar hij een groot
gedeelte van zijn jeugd op de
toneelplanken stond. Van
jongsaf toonde hij in hoge mate
belangstelling voor de plas
tische kunst.
Zonder een akademischc vor
ming begon hij te schilderen. In
zijn beginperiode waren dit o.a.
ktowns.
Zijn sterke observatiegeest nam
veel in zich op. Volop autodi-
dakt bouwde hij een eigen tech
niek en stijl op die hij zelf met
impressionisme betitelt.
Hij heeft een zwak voor de zee.
Hij is een graaggczicnc figuur in
de Westhoek, waar de familie
-Florizoone hem volledig steunt.
Ware fijnproevers van zijn
schilderijen zullen zijn marines,
die afwijken van de klassieke,
ongetwijfeld naar waarde schat
ten.
Zee. water, lucht, zand. drei
gende wolken en hevig baren-
spel; serene stilte van een glad
de waterspiegel; dit natuurver
schijnsel in zijn overweldigende
grootheid grijpt hem aan.
Op de meest markante wijze
geeft hij met kleuren en nuan
ces de diepte en de sfeer weer.
Hij plaatst de kleine mens in
een immense ruimte.
Zijn sterk koloristische kunst,
met voorliefde voor bruin, rood
bruin en geel. doet ons aan de
oude Vlaamse schildersschool
denken.
Hij schildert met penseel, maar
hanteert ook met brio het palet
mes.
In zijn werken gebruikt hij poly-
meerverf en ook de akrylisehe
verven, die op zichzelf een grote
vaardigheid en zuivere aan
breng vereisen.
Getuigend van levensblijheid en
intense liefde gaat zijn voorkeur
ook uit naar onderwerpen in
verband met de moederschap.
Zijn man-vrouw figuren stelt hij
levend tegenover elkaar: de
sterke struise man t.o.v. de
tengere lieftallige vrouw
Hij schildert vooral 's nachts en
tijdens de weekends met als
achtergrond klassieke muziek.
Benevens schilder is de roman
tische Maeluiris ook poëet. Wij
pikten uit zijn vele ongepubli
ceerde verzen een fragment uit
•Verlangen»:
Het oosten kleurt
Jasmijn die geurt
in de dauw-
Gauw een druppel
dauw
op mijn lippen
die smachtend verlangen
naar de zoetigheid van hef le
ven.
Deze tentoonstelling van F. Ma
charis is de twaalfde.
In de Rik Wautersgalerij. E.
Jacqmainlaan 12b te Brussel,
blijft zij geopend tot en met 13
december. Alle weekdagen van
10 lol 18 uur.
Vanaf 28 december eksposeert
deze kunstenaar te Dendcrmon-
de.
ROEL VAN DE PLAS
Fons Macharis, niet zo maar onder te brengen onder een of
ander -isme.
Zon- en feestdagen van 10 lot 13
ISELAND, ISELAND
In de uithoek van West-Vlaan
deren, tussen De Panne en
Duinkerke, ligt lJslandhoek.
Daar situeert Fred Germon-
prez zijn ontroerende roman
Iseland, Iseland, een aangrij
pend relaas van de zeldzame
vreugden, het steeds terug
kerend en gruwelijk leed, de
strijd en de ondergang van
een klasse loonslaven die in
Vlaanderen welhaast tot de
geschiedenis behoort de ijs-
landvaarders, die tegen hon
gerlonen door Franse reders
werden aangeworven voor de
harde en gevaarlijke kabel
jauwvangst nabij IJsland.
De tochten duurden telkens
zes maand, van lente tot
winter. Velen verdronken
ginds en het karige loon dat
de overlevenden ontvingen,
hield de armoede slechts een
paar wintermaanden buiten
de gezinnen. Daardoor leefde
lJslandhoek in voortdurende
angst en spanning. Zij die
vrijwillig of gedwongen thuis
bleven van de vaart, stortten
zich om den brode in nieuwe
avonturen het smokkelen,
dat een andere vorm van
gevaar inhield, nieuwe span
ningen veroorzaakte, maar
toch enkele tijdelijk welstel-
lenden maakte op IJsland-
hoek.
In die gemeenschap, waar de
ellende en de voortdurende
bedreiging van de dood de
harten ontoegankelijk en bit
ter maakt, komt pastoor
Zoete terecht. Hij is een jonge
idealist als hij er aankomt en
hij is een oude, gebroken man
als hij door verraad van
buitenaf zijn parochie moet
verlaten.
Zo begon zijn apostolaat op
de lJslandhoek Uoor die
mensen had hij het eerst
horen spreken over IJsland,
over de strijd om de bete
broods. Schraal was hun leven
als hel gierige duin waaruit
men slechts zandpatalten kon
winnen. Och, die eerste ge
sprekken met Tavernier, met
Sproete, met Krabbe, Legein,
de Haring, Kilo, de Tond. De
mannen spraken minder dan
de vrouwen. Hun tong hing
minder los. Het wantrouwen
liep nog uit hun ogen. Hij
heeft zich nooit laten af
schrikken door hun barsheid.
Zoete weet dat hier andere
normen gelden dan in een
gewone parochie. En ook
andere, ruwere zeden. Maar
Zoete houdt van die mensen,
deelt in hun honger en hun
leed. En ook in hun zeldzame
vreugden de terugkeer der
IJslandvaarders of het slagen
van de smokkeltochten. Hij
ziet veel door de vingers, dat
een priester in gewone om
standigheden niet gedogen
kan. Hij is soms een hard en
bars zedepreker, maar altijd is
hij solidair met hen. Daarom
sluit hij ook de ogen voor de
smokkeltochten, berschermt
en verdedigt die zelfs tegen
wet en overheid. Hij beseft
dat hij zich hierdoor in een
moeilijke persoonlijke situatie
plaatst, niet het minst ten
opzichte van zijn eigen pato-
rale overheid. Die zal hem
uiteindelijk voor alles verant
woordelijk stellen, ook voor
de menselijke kleinheid, de
losbandigheid en het verraad,
waarvan de kleine gemeen
schap van lJslandhoek niet
gespaard blijft.
Ook na het gedwongen ver
trek van pastoor Zoete blijft
de armoede knagen op lJs
landhoek. Alleen het smokke
len bestaat niet meer. Ellende
en doodsangst zijn niet min
der groot. Maar na Zoete
ontdekken de IJslandvaarders
dat er nog mensen zijn voor
wie het hart luider roept dan
alle reglementen, eer en voor
deel.
FRANS-JOS VERDOODT
