SAUNA GEZONDHEIDSKUUR OF MODEGRIL
H
■pep
8 - 10/5/74 - De Voorpost
Sauna is een woord niet helemaal ontdaan
van een vleug romantiek en een tikkeltje
avonturisme. De enen vinden geen woorden
genoeg om de geneugten er van te beschrij
ven, bij anderen lokt het een schouderopha
lend «bah» uit, en derden lachen wat geheim
zinnig met in hun achterhoofd gedachten aan
orgieën.
Ondertussen gaat er toch geen week voorbij
of tussen de stapels reklamepapier vinden we
ook een kleurige folder bij voorkeur met half
naakte vrouwen (waarom geen mannen?) als
blikvanger, die in alle toonhoogten de lof van
de sauna bezingt.
Er wordt veel over gesproken. Men beweert
zonder enige reden maar met vaste overtui
ging dat het «gevaarlijk» is of dat het juist
«buitengewoon veel goed» doet.
Heel wat mensen onder ons willen het wel zelf
graag proberen maar durven het niet zo goed
aan. Eigenlijk weet men zo weinig over dit
mysterieuze woord «sauna» dat in bevattelij
ker termen ook «droog luchtbad» of «zweet
bad» genoemd wordt.
De bedoeling van deze reportage is in alle
objektiviteit dit veelomvattend woord en be
grip bloot te leggen, de voor- en nadelen er
van toe te lichten. Daarvoor dokumenteerden
wij ons aan de hand van uitreksels uit de zeer
karige sauna-literatuur, gingen we ons licht
opsteken bij drie saunahouders uit de streek
en wonnen we het advies in van een dokter.
Omdat wij eenieders mening eerbiedigen en
personen om anonimiteit verzochten, ver
melden we geen namen.
der badjas of handdoek gaat
men liefst voor een open ven
ster heen en weer wandelen
om voor men kou voelt of in een
koud bad onder te dompelen of
een koude zwakke douchewa
terstraal over zich te laten bib
beren en daarna zittend of lig
gend te relakseren toegedekt
met handdoek of badmantel, er
voor zorg dragend dat vooral
de voeten warm blijven. Deze
afkoelingsperiode duurt zo
weer acht a vipen minuten.
Hetzelfde ritueel herhaalt zich
drie keer. Tussen de eerste en
de tweede kan een massage
heilzaam zijn. Dit vervangt het
slaan met berketwijgen.
LICHAAM HARDEN
Als men zich blootstelt aan
zeer hoge temperaturen dan
moet het lichaam zich hierte
gen verdedigen om te beletten
dat de eiwitten zouden stollen.
Het doet dit door zoveel moge
lijk vloeistof naar de opper
vlakte te sturen die daar ver
dampt wordt. De hoge tempe
raturen kunnen aldus niet
schaden want door die ver
damping ontstaat een afkoe
ling, die de invloed van de ge
weldige hitte op het lichaam
mildert.
In een saunabad kan men
soms tot 1 a 3 liter zweet ver
liezen.
Omdat voor dit belangrijk pro
ces van inwendige zuivering
zeer veel bloed nodig is, moet
men indien mogelijk met een
ledige maag en best met lege
darm het saunabad nemen.
De saunabaden bieden voor
gezonde mensen de veelal nog
RITUELE BAD
VAN DE FIN
De sauna is eeuwenlang een
eksklusieve Finlandse aange
legenheid geweest. Een Fin
kan niet leven zonder sauna.
Het saunabaden is er een ritus
geworden, na afloop leent het
zich tot gelukzalige mijmerin
gen aan de boorden van één
van die 60.000 meren die Fin
land rijk is, aan die boorden
treft men ontelbare saunahuis
jes aan, maar ook veel partiku-
liere huizen, flatgebouwen en
buitenverblijven bezitten er
één. Er zijn in totaal zo'n
500.000 sauna's voor een be
volking van vijf miljoen men
sen.
De Fin stapt de hete kamer
binnen om zich een tiental mi
nuten fijn te relakseren en het
alleen maar warm te hebben.
De hete lucht is gekruid met de
geur van houtvuur en berke-
takken waarmee hij zich na af
loop ranselt om de bloedsom
loop te versnellen.
Daarna neemt hij een duik in
het koele water van een nog
heldere rivier, om weer in de
hitte van zowat 120° te verdwij
nen. Vijf tot zes keer «bakken»
vindt hij normaal. Na het laatste
zwempartijtje is hij aan rust toe
en ondergaat als het ware her
boren het wonder van de na
tuur en de reuk van de pijnbo
men.
Het blijkt dat in de winter na het
hete luchtbad hij zich in de
sneeuw rolt of zelfs (dat zijn wel
de taaie!) een gat kapt in het ijs
om het bad niet te hoeven mis
sen.
Dat het bij ons niet zo'n vaart
loopt is een feit. Waar zouden
wij nog een fris riviertje kunnen
ontdekken zonder de bezoede
ling van fabrieksafval? Waar in
ons land is de lucht nog puur en
zuiver om ons deze openlucht-
kuur te gunnen?
Toch is dit Finse hete luchtbad
bij ons steeds meer in trek. Het
deed zijn intrede na de wereld
tentoonstelling 1958 Het aan
tal installaties stijgt voortdu
rend. In dit opzicht bezitten de
Belgen een merkwaardige
voorsprong op Groot-Brittanië,
zijn ook vooruit op Nederland
en Frankrijk, doch moeten het
afleggen tegen de Duitsers.
HOUTEN KAMER
In de sauna schommelt de
vochtigheidsgraad tussen 5°
en 18°. Vergelijken we met de
vochtigheidsgraad van een
appartement met centrale ver
warming, gemiddeld 45° tot
75°, dan konkluderen we dat
een warmte van 30° in het ap
partement ondraaglijk is, terwijl
men in de sauna temperaturen
van 80° tot 100° kan verdragen.
De saunaruimte is volledig
gemaakt van hout, bij voorkeur
houtsoorten die een masimum
aan vocht j^Sorberen.
De wanden en de deuren zijn
van rode den uit het Noorden of
pijnboom van Oregon.
De rustbedden, de banken en
de rekken zijn meestal van es
pehout, een zeer poreuze
houtsoort die de eigenschap
heeft niet te verhitten.
Verwarmer met vulkanische stenen of keien. (JM)
De verwarmingsbron kan be
staan uit, in primitieve installa
ties een houtvuur, in moderne
inrichtingen een elektrische
verwarmingsketel die een he
vige hitte uitstraalt, er worden
vulkanische stenen van Fin
land of strandkeien in opgesta
peld.
Gloeiend bereiken ze een
warmte van 300°.
Aan het einde van de badduur
giet men soms een half glas
water met enkele druppels pij-
nolie op de keien. Dat heeft een
hogere vochtigheidsgraad,
met als gevolg een sterkere
transpiratie.
ALS EEN CEREMONIE
Een saunabad nemen is een
niet zo eenvoudige zaak. Het is
een opeenvolging van hande
lingen waar ook heel wat water
aan te pas komt.
De doorsnee sauna bestaat uit
drie ruimten: de kleedruimte
waarin ook rustbedden staan,
de wasruimte met douches of
waterput en de sauna zelf. Een
sauna wordt volledig naakt ge
nomen. Vooreerst wordt ge
heel het lichaam met water en
zeep gewassen en afge
droogd Koude voeten kunnen
door een warm voetbad op een
normale temperatuur gebracht
worden De begintemperatuur
van de huid is 15°. Dan stapt
men de hete kamer binnen en
gaat liggen of zitten op één van
de banken die trapsgewijze
langs de muren zijn gebouwd.
Hoe hoger men ligt hoe warmer
(verschil 20°). De eerste
saunagang duurt zo 8
15 minuten, dan is het de be
urt aan de afkoelingsperiode
buiten de saunakabine. Zon-
ongekende mogelijkheden tot
het behoud van de gezondheid
en de harding van het lichaam.
De grootste gezondheidsfaktor
bij het saunabad ligt niet zo
zeer in het transpireren, al is
die ook zeer nuttig maar in de
koortsige verhitting van het li
chaam.
We kunnen stellen dat een
saunabad een kunstmatige
koorts ontwikkelt, inderdaad,
het is voor het lichaam in de
sauna op de duur niet meer
mogelijk door verdamping zijn
normale temperatuur te hand
haven, zodat deze stijgt tot 38
39 C. Zonder afkoeling blijft
deze koorts ongeveer ander
half uur duren
Het is algemeen geweten dat
men na een heet bad gemakke
lijk kou vat, de ervaring heeft
echter geleerd dat het sauna
bad een zekere vrijwaring biedt
tegen verkoudheden. Dit is te
verklaren door het feit dat juist
door die overhitting een grote
warmtereserve wordt opgesla
gen.
Het bloed stroomt sneller door
het lichaam, allerlei giftige stof
fen worden uitgescheiden, af-
weerstoffen in het bloed ver
meerderen. Inwendig schep
pen we dus door het saunabad
een soort «alarmtoestand»
waarop het lichaam op zijn best
gewapend is tegen storingen
van buitenaf.
SCHOONHEIDSSPECIALIST:
SAUNA IDEAAL!
Hij hekelt vooreerst de op-
plooibare saunainstallaties. De
opwarming gebeurt er met een
infrarood warmtebron of onder
het stoeltje of aan de wand.
Verder is het geheel zeer on-
konfortabel, men zit er in een
gedwongen houding en vooral
de warmtebron, te dicht bij het
lichaam, geeft een onprettig
gevoel. De temperatuur kan
moeilijk 95°C behalen, het
hoofd steekt er buiten, wat al
een erg onnatuurlijke situatie
is. In ons land worden ze zeer
veel verkocht.
Is massage na sauna nood
zakelijk?
Vele mensen denken aan de
schandalen waarin de naam
sauna en massage worden
misbruikt, daardoor is de
massa afgeschrikt.
Ik raad de massage na een
saunabad sterk aan. De bloed
circulatie wordt opgedreven en
de spieren opgefokt. Diezelfde
massage is tevens nog een ex
tra stimulans tot ontspannen.
Het ganse lichaam wordt ge
masseerd of met een vibrator
(cyclomasseur) of met de han
den, liefst tussen de 2de en
3de saunagang.
Is sauna een vermagerings
kuur?
Per sauna verliest men wel on
geveer 1 kg, dat is niet verma
geren. Geleidelijk aan kan men
wel tot resultaten komen.
Begeleid je elke klant?
Zeker als de klant alleen is,
men mag ze niet aan hun lot
overlaten. Men kan eigenlijk
nooit weten wat er gebeurt.
Wie mag er niet in?
Daar men door sauna een ver
hoogde hartslag 100 tot 110
krijgt, is het niet aangeraden
voor personen met hartstoor-
nissen (o.a. diegenen met een
vernauwing van de aorta). In
werkelijkheid is het niet de
hartklop die verhoogt maar de
stuwkracht van het hart die
vergroot.
Welke voordelen zie je?
Men is vlugger van een ver
koudheid af. Kleine kwalen
worden voorkomen, men is
minder onderhevig aan infek-
tieziekten, men bouwt een im
mune laag op. Het lichaam
wordt zuiverder. Ik raad het
saunabad ook voor zwangere
vrouwen sterk aan. Kinderen
kunnen van als ze hun eerste
stapjes doen ook van sauna
genieten. Mijn twee kinderen
(1 jaar, 8 maanden) gaan er
steeds in en ik stel vast dat
vooral de jongste veel levendi
ger is en nog nooit ziek was.
In mijn saunakabine is een kur
ken vloer die antibakterisch
bewerkt is. De traditionele hou
ten vloer is een oord voor bak-
teriën, want zweet wat een
zuur is, brengt verrotting mee
met het gevolg: gevaar!
Wie heeft belangstelling?
Arbeiders, bedienden, perso
nen uit de gegoede burgerij
komen er op af, maar meestal
zakenlui. Sommige personen
komen wekelijks, andere om
de maand, enkelen sporadisch
(wat geen zin heeft). 70% van
de klanten komen van buiten
de stad.
SPORTFIGUUR:
SADISTISCH GEDOE
Deze sauna-installatie biedt
slechts plaats voor één per
soon. Het is een Zweedse
sauna met twee verdiepingen
en droge brander die tempera
tuur op zichzelf ontwikkelt.
Ons gesprek met deze per
soon verliep uitermate vlot.
Deze saunahouder met
14 jaar praktische ervaring,
staat helemaal niet «achter»
sauna, hij heeft zelfs spijt dat hij
het ooit liet installeren, want
rendabel is het te Aalst zeker
niet. Het publiek is bevooroor
deeld, men denkt aan de Brus
selse schandalen, waar men
ging saunabaden zonder ooit
sauna te zien, en zeer veel
personen uit de streek trekken
naar de grootstad omdat ze
vooral incognito een sauna wil
len nemen, misschien is het
schaamtegevoel. Verder vindt
hij dat sauna toch iets individu
eels moet blijven, vandaar zijn
eenpersoonskabine die de in
timiteit waarborgt.
Waarom houd je die sauna?
Men moet de normen bijhou
den. 't Is de caprice van de tijd
Sommige willen het puur uit
snobisme, met veel fantasie,
frisdranken, in je blootje voor
een venster staan enz Het
idee fiks, zonder sauna ben ik
niet in de mode, speelt bij velen
een grote rol.
Ikzelf vind het een beetje sadis
tisch, water op de keien gieten
en met berketakjes zichzelf
slaan, stel je voor!
Hoe is je behandeling?
Ik volg de metode van de gelei
delijkheid, begin met een tem
peratuur van 60° om op te drij-
Relakskamer met op de achtergrond een massageruimte, (jm)
ven tot 85°. Hoe sneller tempo
bij de behandeling, hoe betere
resultaten. Verder komt nie
mand de sauna binnen zonder
een doktersattest. Ik wil geen
enkele verantwoordelijkheid
nemen, want sauna is niet al
leen voor hartlijders gevaarlijk.
Het is ook af te raden voor per
sonen met akute reuma, erg
nerveuzen en diegenen die last
hebben van neurose, voor
asthmalijders, mensen met
huidletsels en littekens die vol
ledige droogte vragen.
Voor wie is het wel goed?
Het biedt natuurlijk voordelen
bij zware vermoeidheid, het
heeft een sterk huidreinigend
effekt, samen met een aange
past dieet is het een uitste
kende vermageringskuur,
wanneer men het motorisch
kan doorstaan ideaal voor ge
wrichtsaandoeningen. Sauna
moet echter f rekwent genomen
worden, liefst één maal per
week.
En wat met de massage?
Het is noodzakelijk. Het is
vooral het goede moment, de
spieren relakseren, de af
scheiding van de aminozuren
die zich in de spierweefsels
ophopen worden erdoor mee
uitgedreven.
KINESIST:
NIET RENDABEL
Deze persoon bezit een grote
Finse sauna bestaande uit drie
wat zeker onhygiënisch is en
een last voor de uitbater meeb
rengt, de relakszetels worden
er achteraf nat van.
Voor personen die denken dat
aan sauna een reukje hangt
kan gezegd worden dat seksu
eel kontakt wegens de hoge
temperatuur in de kabine, uit
gesloten is. Zelfs lezen of pra
ten wordt afgeraden, trouwens
men heeft daar geen zin in.
Van zodra men de gewoonte
van de sauna kent is men totaal
vrij in bewegen.
Goed of slecht?
Elke gezonde jonge mens vindt
er baat bij, de andere vragen
liefst een doktersadvies. Per
sonen wiens lichaam een te
hoog vochtgehalte (water in de
benen) heeft, komen regelma
tig. Het is een voorbehoeds
middel tegen griep, maar wordt
toch meest genomen om ge
woon te relakseren. Sauna ge
eft een gezonde slaap (perso
nen vallen in slaap in de re-
lakskamer).
Diegene die lijden aan een
angstgevoel zijn er niet op hun
plaats, ook diegenen met een
lage bloeddruk en sommige
hartlijders.
DOKTER KNIKT JA,
MAAR
De dokter is er voor als een
speciale manier om het li
chaam te trainen en ziet sauna
Een Finse sauna met twee verdiepingen (Ib)
verdiepingen met vijf ligbanken
of tien zitplaatsen.
De gebruikte metode is de
klassieke hierboven beschre
ven. Hier vinden we ook bene
vens een stortbad een onder-
dompelingsbad met ijskoud
water waarin men «mag» afda
len langs een ladder. De relak-
speriode wordt opgevrolijkt
met radiomuziek of TV-
beelden.
Wie komt?
Een identiteitskontrole wordt
niet uitgevoerd, maar naam,
adres en telefoonnummer
wordt toch tijdens de afspraak
gevraagd. De drempelvrees
bestaat hier zeer sterk. Niet ie
dereen is geneigd om naakt in
een kabine te gaan zitten onder
het wakend oog van de uitba
ter. Sommige personen krui
pen er zelfs in zwembroek in,
De mensenhuid bestaat
zowat twee miljoen zweetklie
tjes en evenveel poriën, di
door het overvloedig transpir*
ren afvalstoffen uitscheider
Sauna heeft vooral een zuiva
ende werking.
Het kan heilzame gevolg*
hebben maar zeker niet vo
iedereen.
Het valt te betwijfelen of de ir
vloed van koude lucht op infel
ties wel aan te raden is.
De
Geregeld baden geldt als ee
langzame vermageringskui
op voorwaarde dat men zich
zo'n bad, dat de eetlust scherj
en vooral dorstig maakt, ni<
bezondigt aan overvloedi
eten en drinken.
Het kan gevaar opleveren vo<
sommige hartpatiënten.
Wat reuma betreft, alle warml
is er goed voor, maar niet zc
zeer voor akute reuma, het ha
staat onder stress, dus kan ee
terapie misschien niet uitg<
voerd worden.
die
de
NIET GOEDKOOP
Betekent de sauna een verte
delijke oplossing voor de z^
nuwlijders en de gelntoxikee
den die wij geworden zijn, tc
is het na verloop van tijd
een duur grapje. Want om ee
maksimaal voordeel er uit
halen dient wekelijks
sauna genomen. Gaat men i
groep dan wordt het goedkol
per, van 180 fr. tot 220 fr. pej
persoon. Is men op intimite
I dan kost het 280 fr.
meer als een vorm van sport
dan als een paramedische be
handeling.
Hij kan een patient wel een ad
vies geven, maar terapeutisch
gezien is het bijna niet mogelijk
een patient saunabaden voor
te schrijven gezien er niets te
rugbetaald wordt door de mu
tualiteit.
Iedere persoon is een individu
en men kan hier zeker niet ver
algemenen. Sauna is in onze
landen vooral nog onvol
doende bestudeerd om de
juiste gevolgtrekkingen te kun
nen maken. Niets staat vast, in
medische tijdschriften zwijgt
men in alle talen!
De dokter verrijkte onze be
perkte kennis van het mense-,
lijk lichaam
BEWERINGEN
De meningen over «sauna
zijn nogal uiteenlopend en nie
zelden bij het samenstella
van een enquête stuit men q
tegenstrijdige verklaringen
We geven er hier enkele va
weer, uit de mond van kennis
sen. Eén doet misschien den
ken aan de vernuftig uitge
kookte publiciteitsteksten maa
onze ongelovige Thomasoref
zijn er de getuige van.
Paul is een hardwerkende mai
van 45 jaar, de sauna lof kom
zeer spontaan: «Ik kan nie
meer zonder, ik vergeet d<
moeilijkheden op het werk, d
diskussies over grote en klein
problemen, het spitsuurver
keer, zo'n saunabad heeft b
mij een nawerking van eer
drietal dagen.»
Annie, is huismoeder en zo*
het vooral onder invloed var
haar vriendin samen proberen
In een damesblad hadden z<
gelezen dat de skandinavische
vrouw haar mooie tint te dan
ken heeft aan sauna, en enkele
pondjes mochten er ook wel af
«Het is de eerste en de laatste
keer geweest. Ik heb het zo
benauwd gehad in die kabine
en mijn hart klopte zo vreselijk
hard en het water was o zo
koud, achteraf had ik zo'nj
dorst, ik dronk een hele fle:
drank leeg Brr ik vond h<
eng.»
Onze jongeman (25) staat er
erg skeptisch tegenover, vindt
het een onnatuurlijke situatie
en zal zich nooit of nooit naar
een saunabad begeven.
Lof, een onprettige ervaring,
een vooroordeel, we kunnen
met dergelijke uitspraken een
gans blad vullen en eens te
meer konkluderen dat sauna
een persoonlijkhe aangele
genheid is, en een algemene
konklusie moeilijk getrokken
kan worden.
ROEL VAN DE PLAJ
