DE MOLENVIJVER TE MELDERT
It.
De Voorpost - 23-8-74 - 23
or iemand van buiten deze gemeente roept de naam «Meldert» niet
leen beelden op van kippen, prei, pikfeest en hop maar eerst en
ioral van «devijver»!
n wie spreekt van «de vijver» denkt dan ook automatisch aan het oude
itijolenhuis waar eens de Mis werd gelezen doch dat nu een andere
'zeiêstemming heeft gekregen.
^wonderen doen de mensen immers dit mooi ouderwets gebouw met
/Kt prachtig originele dak en de pittoreske aanblik. Geen enkele
'enfeemde bezoeker van Meldert kan van de vijver abstraktie maken en
jen enkele rally, 't zij te voet, per fiets of met de wagen, kan zich de
jjselde veroorloven deze vijver voorbij te rijden zonder een of andere
tiiin of meer spitsvondige vraag testellen.
,^t jaartal in de gevel, «1638» verraadt reeds een oud verleden dat
ihteraf nog veel ouder blijkt en tevens zeer boeiend
nde
d«£LANGRIJKE GEMEENTE
ïal<ïldert, sinds de Franse
^mwentelling een Oost-
3et< amse gemeente, dooruit-
X) sseling van Meldert en
□r ardegem met het vanouds
trgianderse Opwijk, behoor-
ereu voordien tot Brabant als
5"2 el van het Land van Asse
°i[ het kompleks Affligem
it het middelpunt werd
IJsen de vier parochieën
isene, Hekelgem, Baarde-
pen Meldert.
I de 12e en 13e eeuw leefde
J bevolking van Meldert
pra! yan de uitbating van
fsteengroeven en de zand
den die er gepoeld werd in
(putten («Putstraat» «Hof
Putte») en door een vrij
r dpzienlijk aantal Waalse
oufenkappers bewerkt werd
gebruikt werd om veel
iev+ken in de omgeving te
uwen (ook te Mechelen en
twerpen). In die periode
ibe!s Me'^ert de belangrijk-
'Ari lokaliteit tussen Aalst en
fbaipssel en beide steden
pben zich hardnekkig ver-
(H tegen en belet dat Mel-
(Left een wekelijkse markt
sekt worden gevestigd.
:T WATERNET
ggegraat van het hele
Idertse waternet is de
lenbeek, ontspringend in
«Graat» in het Kravaalvos
"lopend langs de Putstraat
de «Fallanten» of «Fal-
htjes» (broeken en meer-
S) via Moorsel naar de
ider. Samen met een
ik die van Essene voorbij
jvel» en de «Bogaard»
nt, met een uit Mazenzele
de «Mutsereel» en een
n waterloopje vanuit
Jkerije» vormt de Molen-
ter het knooppunt van de
ise meldertse hydrogra-
36
oude Denderweg Hekel-
n-Baardegem heet tot
de Molen «Molenstraat»
dan verderop «Hoog-
720feat»
915
'™LLUINTJES
Pa" tuintjes, of Fallanten wa-
D|i een lange uitgestrekte
;ks meersen en broeken
gs de rechterzijde van de
lenbeek gelegen tussen
watermolen van Meldert
de grens van Moorsel.
in de 14e eeuw waren ze
Jrieën verdeeldde «Op-
ste» gelegen nabij de
ermolen van Meldert, de
legste» nabij de Watemo-
van Moorsel en de «Mid-
',1ste». I 1377 waren de
alleen 12 bunder
Beda Regaus veron-
dat de andere twee
6 bunder groot waren.
aan de Abdij Affli-
betekenden de Fallan-
voor haar een van de
bezittingen
aldaar een grote
kondern onder-
Waarschijnlijk be
de Fallanten tot de
kern van Meldert.
DE NEERMOLEN
Reeds heel vroeg bestond er
in Meldert een watermolen
want toen de heer Berner
van Moorsel zijn ruzie met
de abdij besloot met een
overeenkomst in het jaar
1151 was er al sprake van.
Berner beloofde immers af
te zien van de cijns van drie
stuivers die hij wilde heffen
op het hof van Affligem «aan -
de molen van Meldert gele
gen.» Onze gemeente was
destijds een zeer dun be
woond dorpje, omringd
door uitgestrekte bossen.
Wie bouwde die molen? De
Heren van Meldert of de
Heren van «Nivele»? Of de
Paters van Affligem? In elk
geval hadden deze laatste
hem in hun bezit en waren er
zeker aktief geweest want ze
hadden er een boerderij. In
1160 volgt een nieuwe over
eenkomst tussen Berner van
Moorsel en de abdij bepa
lend dat «het moeras van
Meldert, belegen bij Nievel»
gemeenschappelijke bezit
blijft van beiden. Met dit
moeras bedoelden ze weer
de Falluintjes die zich des
tijds uitstrekten van aan de
«Kemptinne» tot aan de
grens van Moorsel.
De watermolen blijkt voor
Affligem omwille van zijn
nabijheid steeds zeer be
langrijk geweest te zijn.
Samen met de drie windmo
lens, en wellicht nog meer
vóór de bouw van deze
laatste, diende hij als recht
streekse bevoorrading van
de abdij zelf. Nog in 1377
moest de maalder het koren
malen voor de abdij en op
zijn kosten de molen onder
houden.
Aan deze watermolen met
hof waren volgende gronden
gehecht: «Meulenmeersch»
«Meulenveldeken», «'t Hof-
eussen», «De Drooghe We-
ijde», de «Kempinne» en «de
Motte».
DE MOLENVIJVER
Het duurt tot in 1659 eer er
een aanduiding over de vij
ver te vinden is, nl. «ge-
maekt werd 't nieuw molen
huis en de stenen brug nabij
den vijver». De houten brug
op de weg Affligem-Baarde-
gem werd vervangen door
een stenen.
De vijver ontstond door het
aanleggen van een dam
dwars door het moeras. Hij
had een dubbele funktie:
waterreservoir voor de mo
len en anderzijds visvijver.
Andere door de paters ge
graven vijvers zijn te Meldert
de «Meeters», te Essene de
«Bellemolen» en te Hekel
gem. Gezien het geheel van
deze werken is het waar
schijnlijk dat het aanleggen
van de vijver te Meldert kan
gesitueerd worden in de 14e
eeuw en zelfs misschien
nog vroeger. De dam werd
regelmatig doorgestoken
om droge gronden onder
water te zeten en ze aldus te
bemesten.
rijke rol gespeeld want na de
stopzetting van de ontgin
ning van de zandsteen was
men vooral op de landbouw
overgeschakeld. Met de uit
drijving van de monikken
echter en de verkoop van
hun goederen ging de Mel
dertse molenvijver over in
andere handen. Zo was in
1796 Jean C.M.M. Geéroult
de eigenaar ervan, en in 1898
de heer de Formanoir de la
Cazerievan Gent.
De stoom- en watermolen
(koren en olie) was eigen
dom van de weduwe Rollier
van Gent. In 1862 werd hij
eigendom van de weduwe
Frans Vandersmesen-Ver-
smessen uit Beveren-Waas
en in 1888van gravin Borluut
d'Hoogstraete-Vander-
plancke eveneens uit Gent.
voozien van een dikke be-
tonlaag en dit werd dan het
deel dat diende als open
luchtzwembad. De vijverm
werd helemaal gekuist en
errond werden wandelpaden
aangelegd. Achter «de
mooie molen» kwam dan
een zeer mooie tuin met een
openluchtdansvloer omge
ven door stemmige prieel
tjes.
Sukses kende deze inrich
ting veel vóór en tijdens de
oorlog en vooral 's zomers
en in de vakantieperiodes
was er vaak een zeer grote
toeloop van volk zodanig dat
het voor de bezetter een
doorn in 't oog werd, het
cagé een poos gesloten
werd en zelfs de Gestaop in
de grote menigte baders
Op deze oude foto, het rad van de watermolen. Buiten deze
molen had Meldert er nog twee anderen, de ene, een houten
korenwindmolen, was gelegen op de «vijfbunders» en
behoorde oorspronkelijk aan molenaar Jan-Baptist De Vis.
In 1916 volgde de totale afbraak (jm)
Voor en tijdens de wereldoorlog was het voorste gedeelte van de vijver, ingericht als
zwembad (jm)
UITBATING
Eerst baatten de monniken
de vijver zelf uit met het
molenbedrijf doch later lie
ten ze het aan partikulieren
over zoals ze trouwens even
eens deden met andere be
zittingen: de steengroeven
van 't Kravaalbos, het Hof te
Putte. Het bekende verhaal
van Inerbertus van Herder-
sem vertelt ons hierover:
«De Heer van Herdersem,
Ingerbertus, kon zijn taak
als leenheer niet meer maan
en trad in het klooster als
broeder. Op een ezeltje ge
zeten reed hij bijna dagelijks
naar de molen om er op het
werk toezicht te houden.
Nederig als hij was deelde
hij het eten met zijn helpers.
De geestelijken van Affli
gem waren zelf aan het werk
in die molen.
In 1337 echter is reeds een
molenaar aangesteld die wel
zelfstandig werkt maar toch
voor de abdij koren moet
malen en het meel bezorgen
aan de bakker. Onderhoud
van de molen geschiedt op
zijn kosten doch herstel
lingsmateriaal kan hij in het
klooster krijgen.
De eerste beschrijving van
de vijver dateert uit het jaar
1659. De oppervlakte be
droeg meer dan 8 dagwand
en hij is gelegen ten oosten
en noordoosten van de
Kempinne, ten westen van
de «meulendam», ten zuiden
de pachting Wauters en
tussen beide de Molenbeek.
IN ANDERE HANDEN
In de tweede helft van de 17e
eeuw trokken verschillende
malen Franse troepen plun
derend door onze streken,
o.a. in 1667. Tot dan toe had
de molen zeker een belang-
hoeft de hengelaars de weg naar de Meldertse vijver niet te vragen (jm)
Het jaar 1921-22 brengt een
gedeeltelijke afbraak en af
schaffing van de drijfkracht.
De molen worden nu om
schreven als «korenwater
molen». In 1936 werd hij
verkocht aan R. Van Ginder-
achter-Van Horebeke van
Waterschoot en P. Van Gin-
derachter- De Geest, inge
nieur.
Ouderen van Meldert heb
ben nog weet van het feit dat
de molenaar van de water
molen nog eenwindmolen
tot zijn beschikking had,
gebouwd op een klein heu
veltje op «Kokerije» aan «'s
Mulders hof»! Ooorspronke-
lijk was deze eigendom van
molenaar Frank De Vos. Hij
werd afgebroken in 1899.
Nog niet zovele jaren gele
den bleef het molenrad
(waarvan hierbij een foto
toen het reeds was afgeta-
keld) stil
DE MOOIE MOLEN
Op initiatief van burgemees
ter Arthur De Vis werd dan in
de jaren 1936-37, in samen
werking met de eigenaar
rechter Van Ginderachter
van Dendermonde en naar
plannen van architekt De
Ridder, het oude molenhuis
helemaal niet alleen her
steld doch omgevormd eerst
tot een café en dit in het
gedeelte aan het toenmalige
molenrad. Uitbaatster was
Maria Timmermans. Ook het
molenrad werd in die perio
de gerestaureerd en in staat
tot f unktioneren gebracht
Daarna werd het andere deel
hervormd tot een typisch
landelijk restaurant met
daarbij niet minder dan veer
tien kamers die later met
stortbad en wastafel werden
uitgerust. Ook het strooien
dak werd helemaal ver
nieuwd en is nog steeds een
zeer in 't oog springend
gedeelte van «de mooie mo
len».
Niet verwonderlijk is
het dat de instelling aan de
vijver, in de periode van de
toenmalige «schlagers»
«Twee ogen zo blauw» en
vooral «Daarbij die molen,
die mooie molen» de naam
meekreeg van «De Mooie
Molen», naam die voor wie
niet te Meldert woont dade
lijk verbonden is aan onze
gemeentenaam. Eerste
waardin was dan Jozefa,
niet de waardin uit «Het
Witte Paard», maar wel de
dochter van de toenmalige
burgemeester.
De vijver werd voorzien van
een ganse reeks grote roei
boten en spelervaren op de
Molenvijver was dan ook aan
de orde van de dagEen deel
van de vijver werd dan ook
afgespannen, de bodem
kwam zoeken naar «werkon-
willigen.»
1960 de uitbating overnam
vond hij veel in verwaar
loosde toestand. De vijver
was half leeg. De boorden
werden helemaal rond afge
vlochten en een halve meter
verhoogd. Een reusachtig
werk!
Gehuld in een doorschijnen
de regenjas trokken ze dan
rond de vijver om het gras
en de netelen ((op mans
hoogte) te vernietigen en het
geheel weer een mooi uit
zicht te geven.
De vijver zou nu vooral
uitgebaat worden als visvij
ver. Er werd en wordt vooral
gevist op karper, voorn,
Nog kun je prettig wandelen rond de vijver (jm)
Van 8 ha was 'de vijver echter
reeds herleid tot ongeveer
dehelf.
VERVAL
Nadat Jozefa De Vis in 1945
de «Mooie Molen» echter
verliet en andere uitbaters
kwamen geraakte de instel
ling in verval en was de
toeloop, mee door de nieu
we omstandigheden, veel
verminderd. De familie Meu-
leman en René Godts kon
den het lot dan ook niet
dwingen en de instelling
stond dan een tij lang geslo
ten, het molenrad geraakte
weer in verval en verdween
zelfs helemaal (niemand
schijnt te weten hoe dit juist
gebeurde, of was het enkel
de «TAND DES TIJDS»?) en
gras en onkruid schoten
welig op.
EXPO 58
In de periode van de wereld
tentoonstelling 1958 te
Brussel kende de Mooie
Molen nog een heropflak
kering daar vele buitenland
se bezoekers werden gelo
geerd, zogezegd in de om
geving van Brussel. Van uit
die periode dateren dan ook
de namen «Alte Mühle»,
«Vieux Moulin», «Old Ma-
nor», «Vecchio Moulino» op
de houten balken van het
stemmige restaurant. Een
werkelijk internationale
kliëntele was er dus 's a-
vondstegast!
VISVIJVER
Als Marcel Rottiers van Win-
tam, die vroeger reeds op
een appartement boven het
café had gewoond, dan in
zeven bijgezet en krijgt hij er
dadelijk twee zó in het net.
Met de opening van de forel-
visserij zijn dan ook de ruim
tweehonderd visplaatsen
volledig bezet en reeds van
vrijdagavond komen de fer-
venten af om een plaats te
kunnen bemachtigen en aan
te schuiven want vóór 5 uur
mag er niemand op de vijver.
<De mooie Molen» is dus
een paradijs geworden !n
voor liefhebbers van Je hen-
nelsDort doch ook de lekker
bekken die er zich <e
goed doen aan een smake-
lijke portie paling (in
brasem, snoekbaars en ook
snoek.
's Winters wordt er forel
opgezet rond 20 september
en het eerste weekend van
oktober wordt de visserij op
forel steeds geopend. Een
paar honder kg. forel wordt
op de vijver gezet en voor
elke visser die zich achteraf
aanmeldt worden er nog
groen, in tomaat, gebakken)
of aan een heerlijk? forel
komen er ruim aan hun
trekken.
Hopelijk komt er nog eens
een gloednieuw molenrad of
zou dit slechts een vrome
wens blijven???
Jos Muylaert
Zo terugstappen in de tijd (jm)
