DUISTERE VERHALEN
UIT HET VERRE VERLEDEN
0
E
L
0
0
R
U
w.
Z
UW
WOORD
EUROSONG:
VEEL KRITIEK
MAAR DRUK BEKEKEN
4 - 21-2-75 - De Voorpost
Na in een vorige aflevering enkele duistere verhalen uit de
plaatselijke sagen der geestenwereld een duivelswereld te
hebben weergegeven, willen we het deze keer hebben over
kloksagen, persoonssagen, plaatssagen en christelijke
sagen of legenden. Dit laatste om in een minder griezelige
toon te eindigen.
KLOKSAGEN
De beroemdste kloksage is
wellicht die van de Helleput
te Dendermonde. Een wei
nig buiten de wallen langs
de steenweg naar Gent lag
een sluimerend water. In de
O.L.Vrouwekerk werd door
een koster een niet gewijde
klok geluid. De arme man
werd door de duivel ge
wurgd. De duivel verwijder
de de klok uit de toren en
deze werd in het voornoem
de water geworpen. Om de
100 jaar vertoont zich hier
een hond, volgens sommige
bronnen een gevleugelde
duivel, die elkeen die vrij van
zonde is kan zien. De laatste
maal verscheen het dier in
1893. Liefhebbers dienen
dus nog 18 jaar geduld te
koesteren.
Over deze sage vonden we
ondermeer volgend gedicht
van Th.Van de Voorde (1833-
1912), oud schepene. «De
Monnik» werd afgedrukt in
het «Ros beiaard» van 1935.
In 't jaar dertienhonderd
acht en
in den omtrek van het plein
thans een tuin en dan een
kerkhof
woonde een Pater Augu
stijn.
Daar was hij, met drie
gezellen
zes jaar vroeger aangeland
toen hun klooster boven
Kortrijk
door den Franschen werd
verbrand.
Enkel voor zijn naasten
levend
zonder acht op eigen brood
vroeg zijn liefde niets in
ruiling
dan een schamel stukje
brood.
Rein van hart en streng van
zeden
was hij de eenigste mis
schien
onder al zijn stadsgenoten
die den duivel had gezien.
Sagen voer ongewijde klok
ken vindt men ook terug in
andere gemeenten van het
Aalsterse en Dendermond-
se. We denken hierbij aan
Wieze, Denderbelle, Bug-
genhout, Erembodegem. Zo
zouden bijvoorbeeld te Wie-
ze, op den Wijmdriesch,
klokken in de grond verzon
ken liggen die men Kerstdag
te middernacht duidelijk
hoort(de) luiden. Het zou
ook hier ongewijde klokken
betreffen.
PLAATSSAGEN
DE TURKEN TE MESPELA
RE
Toen de Turken, zeer lang
geleden, in Vlaanderen kwa
men warén ze ook in
Mespelare. Zij bouwden er
de kerk en daartoe gebruik
ten ze roggedeeg in stede
van mortel. In de schaduw
van de toren zou een gouden
wieg begraven liggen doch
niemand weet welke scha
duw men moet nemen
degenen veroorzaakt door
de zon op het middaguur of
die der maan te midder
nacht. Anderen vertellen dat
de kerk toen reeds bestond
en dat de Turken haar
gebruikten als paardestal.
DE GOUDEN MAHOMET
(Schellebelle)
Onder een kelder van een
huis te Wanzele, nabij Lede,
zit een gouden beeld dat
bekend is onder bovenge
noemde naam. Heel duide
lijk kan men 's avonds er
horen roepen, tieren en
stampen. Vroeger werden er
verschillende opgravingen
gedaan doch niets werd
ontdekt en de oorsprong van
het lawaai bleef onbekend.
Dit beeld zou onder het huis
^begraven zijn in de tijcl dat
Wanzele nog een stad was.
Te Mespelare, Buggenhout,
Lebbeke, en andere zouden
ook dergelijke beelden be
graven liggen.
DE DRAKENPUT (Berlare en
omgeving)
Vroeger bestond in deze
streek een put waar al de
rijkdommen in diende te
worden gegooid. De schat
werd bewaakt door allerlei
monsters, leeuwen slangen
en draken. Elke nacht hoor
de men het gehuil der
bewakers. De put is onder
tussen gedempt geworden
maar niemand heeft ooit de
moed opgebracht hem op
nieuw te openen.
DE ZOTTEN VAN WIEZE
De inwoners van Wieze en
Herdersem spotten graag
met elkaar en de laatste
maken de eersten voor
zotten uit. Dat Wieze vol
zotten zit werd te Herdersem
als volgt uitgelegd:
Honderden jaren geleden
was Herdersem al tamelijk
bevolkt, maar Wieze be
stond nog niet; men zag
daar niets anders dan wei
den waar Herdersem zijn vee
heenstuurde. Zodra er te
Herdersem een zot werd
geboren of gevonden werd
hij naar die weiden gestuurd
die hij niet meer verlaten
mocht en waar hij overigens
als veehoeder kon dienst
doen. Zo vond men op den
duur ter plaatse, waar nu
Wieze ligt, een soort gek-
kenkolonie, die zich weldra
door huwelijken vermenig
vuldigde en waaruit de
tegenwoordige bevolking
van Wieze is gesproten. Dat
verklaart ook waarom men
thans te Herdersem geen
zotten vindt. (Verteld door
de koster van Herdersem,
G.Muylaert, 1920).
HISTORISCHE SAGEN
In de eerste aflevering heb
ben we reeds een der
bekendste historische sa
gen aangehaald namelijk de
Zeelse bende van Jan Praet.
De grote figuur uit de streek
is echter Jan De Lichte. Een
rovershoofdman waar iede
reen reeds van gehoord
heeft. Wie meer over deze
figuur wil vernemen verwij
zen we naar het boek over
Jan De Lichte, een boek van
onze streekgenoot Louis
Paul Boon. Over deze figuur
doen natuurlijk veel sagen
de ronde. Werkelijkheid en
fantasie liggen immers
dicht bij elkaar.
LEGENDEN
Na een reeks van duistere
verhalen willen we deze
reportage op een ietwat
minder griezelige wijze be
ëindigen. Daarom enkele
hagiografische sage, beter
bekend als legende. Het zijn
documenten met een gods
dienstig karakter en een
stichtelijk doel. Men kan de
legenden onderverdelen in
enkele grote groepen waar
van de voornaamste zijn de
'Onz' Heerlegende de 'Ma
rialegenden' en de 'Heiligen
legenden'.
Wat de eerste groep betreft
vonden we onder andere
twee verhalen; een eerste
over het onstaan van de
Schelde (afkomstig uit het
Dendermondsa een tweede
over het ontstaan der Den
der (afkomstig uit het Aals
terse).
We laten U beiden weten.
O LHeeren St -Pieter maak
ten samen een wandeling en
rond de avond bereikten ze
een dorp waar ze om
nachtverblijf verzochten. Na
eb liw rifiSQ et geie eb nes
herhaalderlijk weigeringen
namen ze hun intrek bij een
braaf moedertje. Als belo
ning zou het moedertje haar
eerste week van de dag de
ganse dag doorzetten. En
daarop vertrokken zij. Toen
het vrouwtje haar geld telde,
bleef ze tellen tot in de laten
avond zodat het geld zich
ophoopte. Het nieuws ver
spreidde zich en toen O.L.
Heer Sint Pieter bij een
tweede gelegenheid in het
dorp kwamen wou iedereen
hen onderdak verschaffen.
Alzo kwamen ze bij een
gierige vrouw terecht. Ook
zij kreeg dezelfde beloning.
Nu dacht dat gierige wijf:
«Wacht maar, eer ik aan het
geld tellen begin, wil ik mijn
voorzorgen nemen en zon
der onderbreking te kunnen
voorttellen. 'Enzeging eerst
eens wateren en ze p...te de
ganse dag, tot in de den
laten avond. Zo onstond de
Schelde.
Duizend jaar geleden waren
de Denderstreken nat en
moerassig. O.L.Heer be
greep dat er een rivier moest
komen om het water weg
te leiden. Hij nam een
reusachtig paard en een
reusachtigen ploeg waarme
de hij het bed van een rivier
begon te graven. Ongeluk
kiglijk was het paard blind
zodat het geen rechte lijn
kon volgenvandaar dan ook
dat de dender zo krom loopt.
De aarde die werd uitgegra
ven vormden een stuk van de
Vlaamse Ardennen.
MARIA LEGENDEN
Niet ver van de Erembode-
gemse kerk staat een fraaie
kapel met een mirakuleus
Mariabeel, O.L.Vrouw-ter-
Muren geheten. Elk jaar
wordt het door talrijke
bedevaarders bezocht. In de
tijd der Sansculotten werd
het stuk gegooid (verteld
door vrouw Couck, geboor
tig van Erembodegem) doch
de stukken werden door een
godvruchtig persoon zorg
vuldig aaneengeplakt. Een
brokje viel er steeds uit.
Aldus deze Erembodegem-
se Marialegende over O.L.
Vrouw-ter-Muren
Te Zele heeft men de
O.L.Vrouw van de Kouterka-
pel en die van den Tuime
laar. Danks zij eerstgenoem
de zou de cholera in 1832
ophouden en velen hebben
het beeld zien wenen. Een
wever heeft het zelfs gans
alleen de ommegang zien
afleggen. Het tweede beeld
werd door een landbouwer
ontdekt die het verscheide
ne keren mee naar huis nam
maar telkens verdween het
beeld en trof men het op
dezelfde plek, waar later een
kapel werd gebouwd, terug
HEILIGENLEGENDEN
Een voorbeeld hiervan is de
legendeoverdeSt.-Aldegon-
disput te Hofstade. In dit
dorp, aan het begin der dreef
bekend als de Lange Rek
bevindt zich de Aldegondis-
put. Vroeger stond hier een
prachtig kasteel, bewoond
door een edelman en zijn
dochter Aldegondis. Zij wil
de niet trouwen, ondanks
vaders wil, ontvluchtte het
kasteel en liep, achtervolgd
door de vader, het voorhof
op. Aan de wal gekomen en
op het moment dat zij zou
gegrepen worden verscheen
haar een engel die haar
oplichtte en aan de oever
neerzette zodat de maagd
het bos kon invluchten.
Tenslotte nog het verhaal
van Sint Antonius en de
varkens (Moorsel en Herder
sem).
De gemeente Moorsel werd
eertijds dooreen pestilentie
overvallen die vooral de
varkens trof. De geestelijk
heid beloofde de 17e januari
van elk jaar, feestdag van
St -Antonius, in de kerk van
•<.iii9dd9f1t9il fiu
Herdersem een plechtige
mis te zingen en de plaag
hield op. Sederdien heeft de
clerus van Moorsel nooit
nagelaten, op gezegenden
dag, de hoogmis naar Her
dersem te komen doen.
Toen men die gewoonte wou
afbreken vertoonde zich we
derom het St Antoniusvuur.
Het hield op zodra de belofte
werd hernieuwd.
Stellig is het althans dat de
Moorselsche geestelijken
den 17 januari plechtig het
misoffer gingen opdragen in
Herdersem.
GEBRUIKTE LITERATUUR
M. De Meyer: «Studie van
de volksvertelsels in 'Han
delingen van de Vlaamse
Filologencongressen (1921)
-A.De Cock:«Vlaamse Sa
gen uit den Volksmond»
(Amsterdam 1921)
-P.Heynderickx: «Sagen
tussen Dender en Schelde»
in Volkskunde67.
-De Potter en Broeckaert:
«Geschiedenis der gemeen
ten der Provincie Oost
Vlaandern», 1893, der deel.
-A.De Cock:«Studieën en
Essays over oude volksver
telsels.»
-A.De Cock: «Brabants Sa
genboek» Gent 1909-12
Meiche «Sagenbuch des
Kon. Sachsen»
-Lindanus «Teneramonda li-
bri tres».
-Tijdschrift 'Oostvlaamse
Zanten'
-Tijdschrift 'Ons Heem', jrg.
XXV (lentemaand) en XXVII
(hooimaand)
-«Niederlandische Sagen»
(Vertaling Groningen 1844
-Weekblad «Ros Beiaard»,
jaargang 1935
-Weekblad «Denderland»,
jaargang 1961
-Tijdschrift Volkkunde
-Ons Volksleven
-A.De Cock 'Rond den
Heerd'(Gent 1890)
-P.VAN DUYSE'Klaver
blad'.
POL DE MONT EN A. de
COCK: «Dit zijn Vlaamsche
vertelsels.'
-DE COCK-TEIRLINCK'De
duivel als kaartspeler.'
-Gedenkschriften van de
Oudheidkundige Kring van
het Land van Dendermonde.
-'Volksage, volksgeloof en
volksgebruik' (Antwerpen
1918)
Met onze beste dank aan de
mensen van de Stedelijke
Openbare Bibliotheek van
Dendermonde, die ons be
reidwillig hebben geholpen
bij onze navorsingen
MARC DE DECKER
In «De Voorpost» van 8 fe
bruari 1975 heeft een van uw
redacteurs het in de artikelen
reeks «Duistere verbalen uit
het verre verleden»
«o.a. over de figuur van Pieter
Thoen en onmiddellijk daarbij
aansluitend over het Wichelse
galgenveld. Wie een beetje
thuis is in de Oostvlaamse
volkskunde, moet al dadelijk
merken dat uw medewerker
hier zijn toevlucht heeft ge
zocht tot het alombekende
meesterwerk van de beroemde
Oostvlaamse volkskundigen
Jan De Potter en Pieter Broec
kaert: «De Geschiedenis van
de Oostvlaamse gemeenten».
De afwezigheid van enige
bronnenvermelding mag in se
al als een ernstige schending
van het auteursrecht gezien
worden, een plagiaat waarmee
De Potter en Broeckaert alles
behalve gelukkig zouden zijn,
mochten ze nog in leven zijn.
Op de koop toe wemelt het in
de tekst van uw medewerker
van historische ongerijmdhe
den, want P. Thoen was geen
Berlarenaar hoewel hij er
geboren was maar een
Schellebellenaar Hij stichtte
niet tijdens de nieuwjaarsnacht
van 1726 brand op het Dorp te
Wichelen, wel op een vastena
vond van 1726. Om dat te ach
terhalen had uw medewerker
J. Broeckaert, De Veroordeling
eens Brandstichters, Den.
Ged., r. 2, dl. 7, 1898, pp. 367-
373 moeten raadplegen. Ook
staat nergens geschreven dat
hij op het Wichelse galgenveld
werd terechtgesteld. Zijn exe
cutie vond hoogstwaarschijn
lijk plaats te Berlare, al staat
dat helemaal niet vast. Maar
het feit dat het Leenhof van
Dendermonde speciaal voor
deze zaak in Berlare zetelde en
er het vonnis velde, wijst wel in
die richting. P. Thoen had ook
zijn meeste misstappen in die
gemeente begaan.
Gezien de Heem- en Oudheid
kundige Kring van Wichelen
een eigen tijdschrift uitgeeft,
waarin dergelijke gegevens
wetenschappelijk en in hun his
torisch kader behandeld wor
den, ware het misschien wen
selijk dat uw redakteur hier
mede rekening zou houden.
Wil de betuiging van onze
hoogachting aanvaarden.
Namens de Heem- en Oud
heidkundige Kring Wiche
len.
de archivaris,
R. RUYS
VORIGE zaterdag kregen we
de laatste uitzending van Eu
rosong op het scherm voor de
finale van 1 maart. En we gelo
ven echt niet dat er veel men
sen zullen over rouwen. Noch
bij de kijkers, noch bij de deel
nemers zelf. De finalisten zijn
meteen gekend.
Het worden Ann Christy (2x),
Ingriani (2x), Ann Michel (2x),
Micha Mara (2x) Rita Deneve
en Joe Harris. Wij hebben het
klaar gespeeld geen enkele
uitzending te missen (een
krachttoer!) maar we hebben
vergeefs gezocht naar «het
nummer» voor het songfesti
val. Er zitten beslist nummers
tussen die niet veel slechter
zijn dan wat we vroeger naar
het songfestival stuurden,
maar of dat nu een referntie is
weten we niet. Eigenlijk heb
ben we ons nog het meest ge
amuseerd met Luk Bral. Lus
was zeker niet de lieveling van
de jury, maar het pleit voor hem
dat hij geen enkele toegeving
gedaan heeft in de richting van
een bijwijlen inderdaad onbe
grijpelijke jury. Na zijn
parodie-smartlap van vorige
week (waarvoor hij van de pro
vincie Limburg 73 punten
kreeg, toch wel hét toppunt!)
ojijifioom feietiu nes q«.Jn9w
kwam Luk nu met een parodie
rock naar het festival, (com
pleet met brillantine-haar en
lederen pak). Zijn grote zwarte
bril had hij wellicht nodig om
zijn gezicht te verbergen als hij
zijn lach niet meer kon inhou
den. Van de laatste uitzending
onthouden we verder dat Rita
Deneve en Micha Mara beiden
erg zenuwachtig deden op de
repetitie. Zowel Micha als Rita
meenden dat ze gesaboteerd
werden. Na de uitzending die
voor beide meisjes een finale
plaats opleverde kon je niet
veel meer horen over die sabo-
tageklachten. De Lollipopjes
offerden hun laatste kans om
naar de finale te gaan op aan
een vrij goedkope stunt (made
by Ingelbert-Vervecken)
waarmee zij de sympathie van
het publiek op het oog hadden.
En het is nog vrij goed gelukt
ook. Magenta liep in de laatste
uitzending even verloren als in
alle vorige en Connie Neefs,
een meisje met talent, had nu
echt niet het ideale nummer
voor dergelijke wedstrijden.
Kortom zaterdag e.k. zijn we
aan de finale toe Spanning zit
er voor lopig dus wel nog in. Als
je onze pronostiek vraagt dan
tippen wij op Ann Christy. Uit-
ififiws Mjileansm
TELEFOONNUMMERS
ADRESSEN
052-21.11.28
Kleding heeft de beste afwerking, snit en kwaliteit
En wat een prijs
Huis Adi, Dorp 41, Grembergen.
leeckman 053-70.02.93
De specialist in maatwerk. De laagste prijzen der matras-
I sen. Schuimrubber, Latex, Staalveren, Super-Bultex.
I Bergemeersenstraat 18, Aalst.
«omar 053-21.25.56
Sport levert alle sportuitrustingen aan klubs, scholen en
handelaars. Rechtstreeks aan fabrieksprijzen (enig in Be(-
9"è)
Schoolstraat 54, Aalst
endermondse Rijschool 052-21.37.94
van het type A. Praktisch en theoretisch onderricht door
gespedalizeerde personen. De Dendermondse Rijschool,
Veldstraat 47, Sint-Gillis-Dendermonde, leert U sturen
zoals het moet. Alle inlichtingen.
uro-Home
052-21.62.71
Binnenhuisdekoratie. O.L.-Vrouwstraat 33, Lebbeke. De
totaalzaak voor het interieur
lesmeed
052-21.27.62
metalen trappen, trapleuningen, balkon- en terrasafsluitin-
ge>i, poorten enz.
M De Backer, Kon. Albertstraat 75. Dendermonde.
lerman 052-21.38.16
Michem. Tapison, nylontapijt, en andere vloerbekledingen
in overgrote keus bij Herman Michem, Potiaulaan 16, St-
Gillis-Dendermonde. Vraag vrijblijvend inlichtingen.
In Sportarena 052-21.27.33
is het toonaangevend op gebied van sport, camping
zwembaden, huisspelen, vnjetijdsbesteding enz
I Opwijkstraat 218, Lebbeke
O-Sport 052-21.17.59
AHes, maar dan ook alles van sportartikelen, alsook sport-
kledij en camping.
Statiestraat 21. Lebbeke.
Kroostrijke Gezinszegels.
om, leen gerust 053-21.6O.i6
op handtekening. Hypotheken, verzekerde geheimhou
ding.
Inlichtingen bij Van den 8erghe, Hoogstraat 77. Haaltert
attoflex
052-21.11.77
de bedvering voor een goede nachtrust Verdeler voor de
I streek Meubelen E De Petter. Kon Albertstraat 14,
Sint-Gillis-Dendermonde.
eubelen De Wolf 053-21.63.91
De grootste meubelzaak der streek.
Molendries 3. AALST
vergordijnen 052-21.35.50
ploegstoffen (alleenverkoop voor het gewest) v gordijnen,
gardisette, tergal enz Zonneblinden, Luxaflex, Louver-
drape, vouwdeuren, modern fold, meten, afwerken en
plaatsen.
Guido Michem, Potiaulaan 11, Dendermonde
ubliciteit 052-21.40.60
een groot woord, dat door Groep De Cuyper in een een
voudig begrip wordt omgezet. Raadpleeg haar specia
listen.
uando
052-21.40.60
om de reeks moeilijke Latijnse woordjes volledig te maken:
quis, quid, quo, quando, quomodo enz. wie, wat, waar,
wanneer en hoe? Het antwoord op die vragen in verband
met uw advertenties wordt U gegeven door Groep De
Cuyper.
052-21.16.11
oelsie Kleding
de zaak die met haar tijd meegaat
Franz Courtensstraat 32, Dendermonde.
lalons
053-21.42.81
meubels en alle binnenhuisversieringen. Galerie De Key-
zer. ENSOR. Rechtstreekse waar uit verschillende landen.
Vlaanderenstraat 6 Keizerlijke Plaats 8, Aalst.
Iekenen
052-21.40.60
is een van onze specialiteiten Laat uw advertenties ont
werpen door de layout-lui van Groep De Cuyper. Een tele
foontje en het komt voor mekaar
zoekt
052-21.21.20
gezelschapsspelen voor groot en (dein Een overgrote
keus vindt U 1n de boek- en papierhandel P Van
Geertruyen-De Ridder, Dijkstraat 5, Dendermonde Ook
alle planafdrukken.
fan weekbladen tot
visitekaartjes
052-21.40.60
n keurig en verzorgd In Groep De Cuyper gaat het
er niet om of het over een ultrasnelle rotatiepers dan wel
over een oerprecieze Heidelberg loopt. Kwaliteit primeert.
053-21.34.76
zitten duizenden met ASTMA-aandoeningen?
Eón oplossing! De MEDISCHE matras
f Verkrijgbaar bij DE PAREL
Molenstraat 41 - NIEUWERKERKEN
l y ^~n 052-21.40.60
een toverformule? Neen een vergelijking. Uw inbreng en
onze vaklui geven samen een fijn resultaat aan uw rekla-
meproblemen. Bel even naar Groep De Cuyper.
I vonne en Jozef
053-70.33.95
rijden met een bromfiets van Hofman, Gentsestraat 4-6,
Aalst. Alle herstellingen, 1 jaar waarborg, gratis onder
houd. Prijzen vanaf 4.900 F tot 150.000 F Alle modellen uit
voorraad leverbaar
oek
het Oos of West
bij DE PAREL koopt U het best.
Molenstraat 41, Nieuwerkerken
053-21.37.46
-I9)ppnp.l9f! eb rii ïïpliebbirnriö sjJovBfloasie fari qo leyemflgD
