DE AFFLIGEMSE
INTERNATIONAL!
4 - 6-6-75 - De Voorpost
Stemmige gang in het huidige Affligem (jm)
MARIA-LAACH
Men kan het enigszins wel een
verwonderingwekkend feit vin
den dat een nieuwe abdij ais
Affligem zich reeds onder haar
eerste abt Fulgentius een grote
uitstraling wist te verzekeren.
In heel Vlaanderen en ook in
Brabant bestaat geen vergelijk
baar feit desaangaande. Alle
gezagsdragers, zo geestelijke als
wereldlijke, nemen Affligem
onder hun bescherming en doen
ze vaak belangrijke giften.
Een van de eerste dochter
abdijen is dan ook die van
Maria-Laach (in het Rijnland)
geweest, in 1093 door paltsgraaf
Hendrik gesticht en door zijn
zoon Siegfried rond 1112 verder
uitgebouwd.
Maria-Laach behoorde immers
persoonlijk aan de paltsgraaf toe
en hij steldCMaria-Laach onder
het gezag van Affligem dat ook
via zijn allodium van het Land
van Asse aan hem toebehoorde.
Toen we voor enkele jaren echter
met een pinksterreis de grote
abdij van Maria-Laach bezoch
ten en door een Duitse Bene
dictijn werden «geführt» zegde
deze niets van de band met
Affligem en. toen we hem erop
attent maakten, was het met veel
tegenzin dat hij de vroegere
band met Affligem erkende.
Voegen we er dadelijk aan toe
dat deze abdij een bezoek
overwaard is. niet alleen wegens
de gebouwen zelf met de mooie
gaanderijen en zuilen maar ook
wegens haar ligging aan het
kratermeer, de «Laachersee».
NEERWAVER
Tot dezelfde periode behoort
ook de priorij van Neerwaver
(Basse-Wavre) gesticht rond
1082. Reeds bij de stichting van
Affligem werd het grafelijk
domein met zijn kapel als een
bijzondere gift vermeld. Op
verzoek van het volk liet abt
Fulgentius er een kerk bouwen
en zond er enkele fraters om er
een priorij op te richten. De
oorsprong dient waarschijnlijk
gezocht in het beheer van een
belangrijk domein dat Affligem
er had sinds 1086.
FRASNES BLJ GOSSELIES
In Frasnes bij Gosselies werd
een oude kapittelkerk in 1099
overgenomen. Vroeger waren
aan die kerk vijf kanunniken
gehecht doch in 1099 bleef er
slechts één van over die de
parochiezorg waarnam. Vrouw
Eremburgis die deze kerk als
Eigenkerk bezat stond ze alsdan
af aan abt Fulgentius om er zijn
fraters te plaatsen opdat voor
noemd kapittel niet zou ver
dwijnen. Ze voegde er ook een
aantal goederen aan toe waarbij
ook Godfried van Leuven be
trokken was.
Volgens de kronijken zou
Ansele. de broeder van abt
Fulgentius. op eigen kosten
gebouwen optrekken op de
grond die de abdij nog bezat.
GANAPIA
Na Basse-Wavre en Frasnes
volgde nog een derde Waalse
kerk, nl. die van Ganapia die
door gravin Ida van Boulogne in
1096 aan Affligem werd ge
schonken.
Gravin Ida was de moeder van
Eustachius. Boudewijn en van
de bekende Godfried van
Bouillon. Het is dus zeer
aannemelijk dat Godfried van
Bouillon, alvorens voor de eerste
kruisvaart te vertrekken, naar
de abdij kwam om er de zegen
over zijn onderneming af te
smeken.
Dat het juist drie plaatsen uit
Waals-Brabant waren die aan
Affligem geschonken werden zal
wel enig verband houden met
het feit dat abt Fulgentius zelf
van die streek afkomstig was.
ASSE-HERDERSEM
Een groot deel van zijn zedelijke
invloed oefende de abdij
uiteraard uit langs de as. Asse -
Herdersem. maar hierover
spreken we verder meer in detail
over gemeenten als Asse.
Essene. Hekelgem. Meldert en
Baardegem.
BERTFURTHKERKA BU
BRUGGE
In 1100 was naam en faam van
Affligem reeds ver buiten de
grenzen van Brabant doorge
drongen en schonk bisschop
Bamderik van Doornik op
verzoek van Gravin Clemencia,
vrouw van graaf Robrecht van
Vlaanderen, de kerk van
Bertfurhkerka nabij Brugge aan
de abdij om er een dochter
klooster op te richten ter
herinnering aan de gelofte van
haar man een klooster ter ere
van Sint-Andries te laten
bouwen en er zelf monnik te
worden, toen hij vóór Antiochië,
ten tijde van de eerste kruis
vaart. werd omsingeld.
Dit zou dan de basis worden van
de huidige abdij van St-Andries
bij Brugge waar ook pater Du
Bois van Meldert, onlangs
overleden, monnik was.
EERSTE
VROUWENKLOOSTER
De vestiging van een eerste
vrouwenklooster liep zo maar
niet van een leien dakje. Men
zou eerst getwijfeld hebben
tussen Aalst en Merchtem doch
tenslotte werd het Vorst en dit
rond 1110.
In dit verband dient nog
gewezen op het «Parthenon», het
zogenaamde «dubbelklooster» te
Affligem zelf.
Waarschijnlijk was het nooit een
werkelijk klooster voor vrouwen
maar eerder een plaats naast de
abdij waar de vrouwen van de
heren of ridders die hun intrek
namen in het klooster verbleven.
Waarschijnlijk zijn er in het
begin enkele van die lieden nooit
monnik geworden maar enkel
fraters.
Beda Ragaus spreekt over dit
Parthenon dat zou gesticht zijn
onder Fulgentius en nog bestond
onde Franco die verscheidene
van die edele vrouwen, o.a.
Wivina en haar gezllin naar het
Jan 11hertog van Brabant, figuur uit het bestaan van de abdij.
De muur bij 't oude Bisschoppenhuis met abtelijke kentekenen (jm)
Voor wat betreft de geestelijke uitstraling van de aloude abdij te
Affligem kunnen we zeker stellen dat geen enkele abdij uit de
twaalfde eeuw zich in zulke korte tijdstpanne een dergelijk kerkelijk
bezit heeft weten te verzekeren.
Wat betreft het verwerven van parochies wist Affligem er in de loop
van de 12de eeuw niet minder dan 51 te verwerven, zijnde
twee-derde ervan onder abten Fulgentius en Franco en het andere
derde alleszins vóór de dertiende eeuw.
pas gestichte Bijgaarden zond.
Toen verscheidene getrouwde
heren hun intrek in de abdij
namen stelde zich het probleem
van hun vrouw. Er werd dan een
afzonderlijk gebouw voor opge
trokken doch van een georgani
seerde gemeenschap was geen
sprake en alles bleef onder de
leiding van de abt.
Toen het aantal echter fel
vermeerderde werd het pro
bleem acuut want van Begijn
hoven was toen nog geen sprake.
Fulgentius ondernam reeds in
1986 een poging om tot een
regelmatige oplossing te komen
als Gilebertus een allodium dat
hij had gekocht, aan Affligem
overmaakte om er een kerk en
een klooster op te richten
volgens de regel van Benedictus
en waar zijn zuster Lietgardis
non zou worden. De abt zou het
hoofd zijn van de «sorores», ze
Bornem en van de dochterke|
ken waarnam.
Bisschop Manasses van Doornl
richtte het kapittel in tot t
abdij met eigen prelaat. Weill
inspanningen Wenenaar
ook getroostte als persoonlijs
giften, kerkelijke vrijstelling^
en het aanstellen van een eige
abt (Sifridus) toch werd beslott
Bornem met Affligem 1
verenigen met toestemming va
de metropoliet van Reims, va
Paus Callixt II en van de beid^j,
abten. ;Kr
VLIERBEEK
Nogmaals door toedoen van ee een r
lid van het oude grafelijk in gr
stamhuis van Brabant geschied had
de de oprichting van Vlierbee niet
in 1125. Hertog Godfried bi vetei
stemde hiervoor Fliderbeka b dagti
Leuven dat hem toebehoord Fulgt
opdat Affligem er een «cella» zo
Binnenkoer van de abdij (jm)
als non aanvaarden en verder
alles regelen. Het klooster zou te
Merhem bij Lede worden op
gericht doch ondertussen stierf
Gilebertus die naar de kruis
tocht getrokken was en de abt
vond de plaats ook minder
geschikt.
Toen de abt dan ook in 1105 van
bisschop Odo van Kamerijk de
kerk van Vorst bij Brusel kreeg
werd Vorst als vrouwenklooster
uitgekozen.
VROUWENHUYS
In 1727 ter gelegenheid van de
grensafbakening tussen Meldert
en de omliggende dorpen door
landmeter J.D. Dekens horen we
nog over het «Vrouwenhuys».
Terwijl de abdij zelf tot het
grondgebied van Meldert be
hoorde was het «Vrouwenhuys»
op Hekelgems gebied gelegen.
Men kan zich afvragen of dit
«Vrouwenhuys» nog een rest is
van het vroegere «Parthenon».
GROOT-BUGAARDEN
Ook Groot-Bijgaarden zou een
initiatief zijn van abt Fulgentius
dat echter eerst in 1126 door zijn
opvolger Franco zou voltrok
ken zijn. De definitieve stichting
dateert van 1133 door toedoen
van hertog Godfried.
BORNEM
Bornem werd in 1121 met
Affligem verenigd. Zoals Fras
nes was het voordien reeds een
kapittel waaraan Wenenaar
reeds heel wat inspanningen had
gewijd en dat bestond uit
verscheidene kanunniken
verenigd in een «claustrum»
maar waarvan verscheidene le
den de parochiezorg van
