IENDE EEN
KSPANSIE
VOLGENDE BIJDRAGE:
DEAFFLIGEMSE
UITSTRALING IN
HET LANDVAN AALST
De Voorpost - 6-6-75 - 5
an ee ec-n i
fel ijk in gi
chiedhad
;rbee niet
:d b< netc
lagtekenen
;ulgentius
terk<
Abdij van Affligem met wapen volgens Harrewijn
Binnenzicht in de moderne Affligemse bidplaats (jm)
bouwen te zijner gedachtenis.
De nieuwe stichting wordt door
hem begiftigd met bossen,
beem
den, waters, en aan wereldlijke
geestelijkheid wordt alle toe
licht onttrokken zodat Affligem
vrij kan beschikken.
HAAR GROOTSTE
EXPANSIE
Gedurende de periode 1086 -
135, dus vanaf de stichting tot
)ij de dood van de tweede abt
Franco) blijkt Affligem de
jrootste expansie te hebben
jekend.
*ia die tijd verkrijgt Affligem
log wel belangrijke en talrijke
liften maar deze hebben niet
lieerde allure van vóór 1135. De
louw van de groots opgevatte
bdijkerk. begonnen onder
'ranco, is wel het symbool van
leze glansperiode.
EN PAROCHIES
Was de bouw van nieuwe
andere derde van later maar
toch nog van de 12de eeuw.
Het grootste deel was wel
gelegen in de oude dekenij
Brussel, in die van Halle en ook
in de streek van Aalst.
Reeds alleen hierdoor kan men
zich rekenschap geven van het
gezag dat in de 12de eeuw van
Affligem uitging.
Geen enkele abdij uit die
periode heeft in zulke korte
tijdspanne een groter kerkelijk
bezit weten te verwerven.
Een korte, onvolledige opsom
ming zal u overtuigen:
1086: Waver, 10%: Ganapia.
1098: Asse. 1099: Fraxina. 1100:
Berthfurthkerka, 1105: Vorst.
Ukkel. Wieze, Moorsel,
Hekelgem, Essene.
1112: Maria-Laach met 5
dochterkerken
1116: Leefdael.
1117: Burst. Bambrugge en
Vlekkem worden onder Vorst
geplaatst. Meerbeek en Beis-
gem. Laken. Buggenhout,
Malderen, Lippelo, Steenhuffel,
Oudenaken. St.-Laurein,
Berchem, Linkebeek, Galmaar
den. Oordgem, Smetlede en
Welle.
HET WERELDLIJK DOMEIN
VAN AFFLIGEM
Hoe groot juist het wereldlijk
domein van Affligem in de 12de
eeuw was is nog niet volledig
uitgemaakt.
Vast staat dat dit domein
uitzonderlijk omvangrijk was en
niet alleen belangrijk door zijn
omvang maar tevens door zijn
geschiedenis, door de weerslag
op ekonomisch gebied, door de
evolutie van landbouw en vee
teelt en dit niet alleen in
West-Brabant maar ook buiten
deze grenzen.
Het ware onbegonnen werk te
vermelden waar allemaal de
abdijhoven, gronden, weiden,
bossen en steengroeven had.
Het nieuwe kerkhof (jm)
hoven bvb. dan moeten we
slechts even denken aan het
«Hof Overjette» en aan het
«Hooghof» te Zellik, het hof van
«Koeriet». «Karelo» en «Asse-
ter-Heide» te Asse. het «Hof te
Putte» te Meldert, «Houtem»
onder Baardegem. het «Hof ter
Sale» te Hekelgem met het
«Zegershof». de hoven te
Herdersem, te Laken, enz..
We moeten een blik werpen op
de kaart van Brabant en staan
verwonderd over de talrijke
plaatsen waar de abdij Affligem
bezittingen had. Oude abdijen
als die van St.-Baafs te Gent,
St-Gertrudis te Nijvel en St-
Cornelimunster bij Aken waren
niet opgewassen tegen deze
nieuwe stroming die vooral van
Affligem uitging. Van sommige
van hen erfde Affligem het ganse
Karolingische bezit, van andere
alleszins grote delen. Maar niet
alleen de bezittingen in grond
gebied waren belangrijk. Ook de
tiende-gebieden waren rijke en
bestendige bronnen van
inkomsten.
Zo belangrijk werden ze dat
Hertog Jan I er gevaar in zag
voor zijn eigen bezittingen en
een rem aanbracht door middel
van taxaties.
Resumerend kunnen we wel
stellen dat in de 12de eeuw
Affligem zich had opgewerkt tot
een der voornaamste machten
van Brabant en dit vooral door
de steun van de hertogen zelf die
voor de abdij een bijzondere
voorliefde toonden.
Dat de hertogen Affligem welge
zind waren lag waarschijnlijk
ook aan het feit dat Affligem
zich in de oudste periode van
haar geschiedenis, in tegenstel
ling bvb. met de abdij van Nijvel,
nooit met politiek heeft
ingelaten.
Affligem was zijn weldoeners
dankbaar en berokkende hen
nooit last. Hierdoor had
Affligem. onrechtstreeks maar
wel gewild, bijgedragen tot het
vastleggen van de grenzen van
Brabant en Vlaanderen.
BESLUITEN
1Affligem is oorspronkelijk een
Brabantse en grafelijke stichting
en werd nadien een hertogen-
lijke abdij waar beschermers
graag vertoefden en meerdere
van hen verkozen begraven te
worden.
2. Affligem is ook een ridder
abdij met als bijkomend doel de
grenzen van Brabant te be
veiligen en te verstevigen.
3. Hoofdfiguren uit de eerste
periode zijn abten Fulgentius en
Franco en ridder Geeraard en
de familie van Herdersem.
4. Affligem kende een opzien
barende uitstraling, te danken
aan de gezagsdragers die op
gingen in de nieuwe gedachten-
stromingen.
5. Affligem had zeer veel invloed
door haar rijke kerkelijke en
wereldlijke bezittingen tot in de
kleinste plaatsjes.
6. De abdij onthield zich van alle
politiek.
7. Op parochiaal gebied speelde
Affligem geen zeer grote rol daar
ze geen eigen volk in de
parochies plaatste alhoewel de
parochiebedienaars verant
woordelijk waren tegenover de
abt. Ze huldigde hierbij de
stroming van geen Eigenkerken
meer te hebben en verder dat in
de parochie het gezag van de
bisschop dient te primeren.
In een volgende bijdrage willen
we dan de uitstraling van
Affligem meer in détail onder de
loupe nemen voor wat aangaat
de onmiddellijke omgeving van
onze aloude abdij waarvan
monniken abt werden ver buiten
onze omgeving zoals te Maria-
Laach in het Rijnland, te
Vlierbeek, te Ename. te Gent, te
St.-Truiden. te Lobbes en te
Echternach.
L.HAVERHALS
Buitenzicht van het huidige Affligem (jm)
1119: Herdersem
'125: Bek kerzeel
Erembodegem.
1126: Mollen en via Bornem,
Haasdonk, Hingene. Keerber
gen, Rijmenam. Meerbeek.
Rond 1130: Merchtem. Volle-
zele, Ossel, Londerzeel, Puurs,
Liezele, Baasrode.
Verder hoorden ook nog bij
Affligem St.-UIriks-kapelle.
Mazenzele. Meldert. Baarde-
vooral als men moet rekening
houden met de dochterabdijen
en dit moet toch, althans wat de
12de eeuw betreft, fcrbij be
grepen worden.
Het waren immers toch
fraters van Affligem die er het
beheer van hadden in de 12de
eeuw vóór dat ze in de 13de eeuw
zelfstandig werden.
Wanneer we in latere jaren de
ontvangerijen van Brussel. Aalst
Leuven. Nijvel. Waver en
Mechelen kennen dan wordt er
niet meer gesproken van de
bezittingen tussen Brugge en
Oostende, van deze in Zeeland
en in Engeland die verworven
werden om de schapenteelt en
om de voortbrengst van wol voor
de lakennijverheid.
Willen we toch énig idee hebben
over de belangrijkheid van deze
IS" V.J kloosters of de aansluiting van
"cl" oudere instellingen inderdaad
X'cr spectaculair dan betekende
iet verwerven van vele parochies
1» West-Brabant en ver erbuiten
'en meer rechtstreeks indringen
gebieden, fn het geheel
Affligem het patronaat over
minder dan 51 parochiën
te verwerven waarvan 2/3
ka to dagtekenen uit de periode van
ïoord Fulgentius en Franco en het
