T
F
RUIM TWEE JAAR "OPEN ROEK VUUR EER ROEK
voor een
ONBEKENDE POEZIE
IS ONBEMINDE POEZIE
WILHELM MECHNIG IN BELFORTKELDER
doek
i boel
DE GOUDEN REAEL
24 - 10-10-75 - De Voorpost
Na ruim twee jaar open doek voor een boek voelen wij
de behoefte eens achterom te kijken: wat heeft een reeks
van honderd stukjes over boeken en schrijvers voor de lezer
betekend? Tot welke nieuwe inzichten, tot welke
smaakverf ijning heeft die kritische arbeid geleid?
Honderd stukjes zijn natuurlijk nooit representatief voor een
hele literatuur. In die honderd bijdragen zouden wij niet
eens alle nieuwe opmerkelijke publicaties van de voorbije
twee jaar hebben kunnen opvangen, zelfs niet indien wij ons
tot Vlaanderen beperkten. Het blijft dus steeds een zaak
van kiezen. Want zelfs een 1000-tal stukjes zouden niet
volstaan om de gelukkige zeer rijke literatuur van Zuid- en
Noord-Nederland te inventariëren. En tenslotte is zo'n werk
nooit helemaal af. Daarom denken wij al die beperkingen het
best te kunnen opvangen door de leze een staalkaart te
MET ROMAIN JOHN VAN DE MAELE
DOOR DE GRAUWE STRAAT
«De grauwe straat is geen visioen Ik verbleef er van fe
bruari tot juni 1974. De tweeëndertig gedichten die ik in Bolton
schreef en aan Chantal Masson wou opdragen, zijn nooit
bijgeschaafd geworden. Ze zijn een dokument over mijn een
zaamheid (en mijn solidariteit) in een buurt die smalend Paki-
land wordt genoemd»
Aldus leidt Romain John Van de Maele de dertigtal bladzijden
in, die het literair tijdschrift «Kruispunt-Summier 55» dit trimes
ter voor hem vrijmaakte. Terwijl deze Aalstenaar (48) in zijn
eerder gepubliceerde cyklus «Vruchtbare Haat» en zijn eerste
volledige bundel «Dagboek van een paria» (1974) vooral het
haat-element liet primeren, blijkt hij nu de balans in evenwicht
te brengen.
Een onderling evenwicht tussen wat hij de twee oerelementen
noemt: liefde en haat. Volgens Romain J. mag de poëtische
kommunikatie dan ook enkel stoelen op deze dubbele grond,
vermits de moderne mensen buiten deze, weinig gemeen
hebben.
«mijn haat was vruchtbaar torn
ik heb hem
voor altijd in -woorden vastgelegd
opdat ik
mijn fluwelen hand
nooit meer tot een vuist
zou ballen
maar jij
mag nog geen dagboek
gaan schrijven
jij bent nog jong
en een te vroeg verstommen
is een vroegtijdige dood
zonder haat
MAAR OOK ZONDER LIEFDE»
Met dit uitreksel raken we meteen het verhaal van de grauwe
straat. De Curzon street is een Coronation street, lachend
door talloze kijkers gevolgd
«want ze hebben nooit
een grauwe straat bezocht
Troosteloze huisgevels in een armtierige buurt, hongerig snuf
felende hondesnuiten, vuilberookte muren die de bomen elke
groeikans ontnemen het dekor waarvóór het verhaal zich
afspeelt, het gesprek verloopt met Tom over Kate (Chantal?)
en de ik-persoon Maar het hadden net zo goed Piet en Anne-
mie of Jo en Linda kunnen zijn.
Immers, Romain J. Van de Maele beperkt zich tot een sobere,
alledaagse verwoording van de gevoelswereld van even alle
daagse mensen. Geen bombastische zwansfiguren dus, het
geen de inbreng van eigen ervaringen door de lezer mogelijk
maakt. Maar hiermee herhalen we enkel de meer diepgaande
analyse van André Heyvaert in het Voorpost-nummer van 23
augustus '74.
Ter illustratie putten we nog enkele passages uit deze bundel.
Al zijn ze slechts brokjes sentiment geamputeerd van een veel
ruimere ziel (Romain J. vergeve ons dit losrukken uit de kon
tekst), ze zullen de lezer dezer meteen de persoon van Tom
belichten:
«torn is een septemberkind
met een keizersnede
ter wereld gebracht
zelfs de liefde
wordt met een mes
opengereten
als ze
in de grauwe straat
aan het bloeien ging»
Maar liefde is er geen ijdel woord, en de grauwe straat is er ook
al geen zonder einde. Bovendien, het eerder zeldzaam pes
simisme vervaagt doorheen de lektuur tot vage kladden bittere
herinnering. Immers, liefde is misschien het enige dat de
mensheid doorheen de eeuwen leefbaar houdt, «liefde is te
mooi om in een dwangbuis gekneld te worden».
«je bent mijn vuurtoren liefste
ver weg van hier
maar ik vaar nu zeker
op de golven van mijn pijn
je licht
is plots
in curzon street zichtbaar geworden
en je stem
heeft fluisterend
mijn noodroep beantwoord
vanavond
zal ik torn
dromend op mijn knieën nemen
en je naam fluisteren
dan wellicht
zal de grauwe straat
in avondrood verdrinken
zoals het meer
die avond
in maart
toen je handen
door mijn haren gleden»
Net zoals de dichter denken we dat zijn verzameling wellicht
geen schokkend dokument vormt. Of het bijdraagt tot enig
verzet tegen gettovorming laten we aan de beoordeling van de
lezer over.
Een voorsmaakje van de sociale boodschap
«in de sjieke huizen
wordt toms buurt
r nalend pakiland genoemd
want er wonen
kleurlingen
in de krotten
en er zit nog steeds
een vuiltje aan
«De grauwe straat» biedt veel meer dan dit, maar u verdiept er
zich best zelf in. Het loont de moeite!
RENE DE WITTE
bezorgen van wat onze literatuur in de Moderne Tijd - d.w.z.
van de romantiek af tot heden - te bieden heeft. In die zin
kunnen de honderd reeds verschenen stukjes geleden als
het begin van een verantwoorde keuze van werken die een
ontwikkeld en kuituur-bewust mens moet gelezen hebben.
Bij het bepalen van die
keuze hebben wij reeds
getracht te weerstaan aan de
verleiding ons te beperken
tot het algemene bekende
tot de «ronkende» namen
van schrijvers en titels, tot
thema's die vandaag gulzig
verslonden voer voor lezers
zijn. Zonder blind te blijven
voor het eigentijdse, hebben
wij toch getracht een aantal
literaire waarden - zowel
schrijvers als titels en gen
res - van onder het stof van
de vergetelheid weg te halen
en onder de ogen van de
lezers te brengen. Sommige
lezers stonden aanvankelijk
afkerig voor die werkwijze
maar traden achteraf het
standput bij dat onze litera
tuur een ijsberg is waarvan
slechts een klein deel boven
het oppervlak schittert. Dat
de Vlaamse literatuur in de
beide Nederlanden het
sterkst lijdt onder die onder
waardering ligt voor de hand
gewijzigde machtsverhou
dingen onder de literaire
opinimakers, relatief groot
sukses van hoofdzakelijk
avant-gardistis ingestelde
Noordnederlandse uitge
vers op de Vlaamse markt,
ontstaan van schrijver-clans
en zogenaamde maatschap
pij - en voor onderlinge
bewieroking - die de clans
en de maatschappij van vóór
Wereldoorlog II contesteer
den...en vervingen - ter
reinwinst van de zelfkant-li
teratuur ten koste van de
traditionele Zuidnederland
se heimatliteratuur, het suc
ces van verdienstelijke doch
kritiekloos nagevolge vorm
vernieuwers, polarisatie
naar enerzijds socialistisch-
geërigageerde en anderzijds
kristelijk-geengageerden ter
vervanging van de vooroor
logse polarisatie naar vrij-
zinnige-vlaamsgezinden en
kristel ijk-vlaamsgezin-ve-
len ons literair patrimonium
uitsluitend gestoffeerd
wordt door een tiental
musts, buiten wie dan
verder geen belangrijk
schrijver meer kan bestaan
Na honderd stukjes is ons
werk uiteraard niet af. Het
moet tenminste nog zolang
doorgezet worden tot een
algemene en evenwichtige
waardering van Noord- en
Zuidnederlandse literatuur,
van konformistischeen niet-
conformistische, van ag
nostische en christelijk-
geïnspireerde, van roman
tische en realistische litera
tuur is bereikt.
Lezers hebben ons vaak
gevraagd te gelegenertijd
een overzicht te willen laten
verschijnen van de schrij
vers, titels van werken en
literaire, onderwerpen die in
dit blad reeds aan bod
komen. Wij vermelden daar
om hierna in chronolo
gische volgorde zoals ze
verschenen de 100 Open
doek voor een boek. Waar
wijzelf over de datum van
het verschijnen in De Voor
post beschikken, nemen wij
die op. Afzonderlijk vermel
den wij ook de bijdragen
over literaire ondervyerpen,
verschenen buiten de ru
briek Open doek voor een
boek
T7HT DoeK moet je nu echt
lezen, 7.9.1973 (over goede
boeken en critici)
Het dwaallicht/Willem Els-
schot, 7.9.1973
De ontaarde slapers/Ward
Ruyslinck, 21.9.1973
Mijn leven onder de belgen
Gaston Durnez, 28.9.1973
Het land Mordor/Rose Gro-
non, 5.10.1973
Het oranje huis/Jaak Ster-
velinck, 12.10.1973
Is de kunst ziek?/Albert
Smeets, 19.10.1973 (Over
waardering van de kunst)
Vergeten straat/Louis-Paul
Boon, 26.10.1973
Koelie en Houtekiet/Boon-
Walschap, 2.11.1973 (Ver
gelijking Boon-Walschap)
Het deps van Houtekiet/Ge
rard Walschap, 9.11.1973
Terugkeer naar Atlantis
Hubert Lampo, 16.11.1973
Mensen achter de dijk/Filip
De Pillecijn, 23.11.1973
Het leven en de dood in den
ast/Stijn Streuvels,
30.11.1973
Iseland, Iseland/Fred Ger-
monprez, 7.12.1973
De grote heer/Cor ria Lee
man, 14.12.1973
Omtrent Deedee/Hugo
Claus, 21.12.1973
Dood van een non/Maria
Rosseels, 4.1.1974
De trein der traagheid/Jo-
hand Daisne, 11.1.1974
De trap van steen en
wolken/Johan Daisne,
18.11.1974
Joachim Van Babyion/Mar-
nix Gijsen
Mijn vriend de moordenaar
Marnix Gijsen
Het groot jaargetijdenboek
Anton van Wilderode
De Kavijaks/Jozef van Torre
De Loteling/Hendrik Cons
cience
Reizigers voor gisteren/Jos
Ghysen
Philip en de anderen/Cees
Nooteboom
Klinkaart/Piet van Aken
Het begeren Piet van Aken
Ernest Staes advocaat/An
ton Bergmann
PieterluitFelix Dalle
Boeken lezen, welke en
hoe? 13.4.1974 (Over ver
oordelen bij het lezen)
Boeken lezen, welke en
hoe? 26,4,1974
De muur/Jos Vandeloo,
3.5.1974
De kleine johannes/Frede-
rikvan Eeden, 10.5.1974
Celbrieven, dertig dagen
oorlog en andere harde
waarheden/Wies Moens
Alles komt terecht/Maurice
Roelants, 31.5.1974
Maria Speermalie/Herman
Teirlinck, 7.6.1974
Het behouden huis/Frede-
rik-Willem Herman, 14.6.
1974
Terug tot Ina Damman/Si-
mon Vestdijk, 21.6.1974
De zeer schone uren van
juffrouw symforosa, begijn-
tjesFelix Timmermans,
29.6.1974
De avonden /Gerard-Corne-
lis van het reve, 5.7.1974
Karakter/Ferdinand Borde-
wijk, 12.7.1974
Wat ben ik blij dat ik in een
dorp geboren ben Lut Ureel
Toekomstig en onafwend
baar herden king sceremo-
nieel Henri-Floris Jespers
De zonen van Pepe Gimi-
nez/Jerm
De zonen van Pepe Gimi-
nez/Herman Vos
Wilhelm Mechnig is niet
meer weg te cijferen uit de
Aalsterse schilderswereld.
Mechnig, een uiterst be
gaafd kunstenaar, gaat zijn
eigen gang, stoort zich niet
aan hedendaagse kunststro
mingen en komt op regelma
tige tijdstippen met een zeer
verzorgde en steeds weer
vernieuwde ekspositie in de
Belfortkelder.
Met vernieuwd willen wij
niet zeggen dat er grote
eksperimenten gebeurd
zijn. Mechnig blijft tussen
honderden herkenbaar,
Mechnig blijft zoeken in de
wonderbaarlijke, verfijnde
elementaire weelde van de
natuur, in de dierenwereld
een ander belangrijk motief
is ongetwijfeld de stad met
zijn hoogbouw.
Mechnig vertrekt steeds van
een duidelijke indruk, blijft
enigszins figuratief, maar
door een wisselspel van
verdoezend aangebracht tin
ten en scherpgezette lijnen
en kleuren komt hij tot een
zekere abstraktie die afwijkt
van het oorspronkelijk ge
geven, veeleer een impres
sie oproept. Nieuw zijn
vooral de kleuren, daar waar
vroeger een uitgesproken
voorkeur voor rood, oranje
en bruine tinten aanwezig
was, zien we nu allerlei
kleurschakeringen gaande
van wit crème, tot paars en
bordeaurood.
Ook zijn stekelige dierim-
pressies zijn in de minder
heid, en worden aangevuld
door romantische indrukken
aan reizen, voorvallen en
jeugdherinneringen.
Het werk van Mechnig is en
blijft een zeer persoonlijke
kunst, vol vondsten, tech
nische hoogstaand en getui
gend van de gedegen vak
kennis van een heel aparte
kunstenaar.
De tentoonstelling blijft ge
opend tot 19 oktober Bel
fortkelder Aalst.
Roel Van de Plas
Wilhelm Mechnig (el)
Lang weekend/Walter van
den Broeck, 16.8.1974
Het plantenoffensief/Pauml
Koeck, 23.8.1974
De Cleyne keyser/Emiel van
Hemeldonck, 30.8.1974 (O-
ver E. Van Hemeldonck en
andere ondergewaardeerde
schrijvers)
De seizoenen/Clem Schou
wenaars, 6.9.1974
Op leven en dood/Ana
Blamman, 13.9.1974
Erik/Godfried Bomans,
20.9.1974
De ramkoning/Rose Gro-
non, 27.9.1974
ValentijnHans Andreus,
4.10.74
Serpentina's Pettitcoat/Jan
Wolkers, 11.10.1974
Muziekje en een heel klein
scheepje/Chris Yperman,
18.10.1974
De gele roos/Lode zielens,
25.10.1974
Orpheus/Albe, 31.10.1974
Een voetreis naar Rome
Bertus Aafjes, 8.11.1974
Een lampion voor een blin
de/Bertus Aafjes, 15.11.
1974
Matsombo en ik maar een
neger en reizen met Jef
Geeraerts/Jef Geeraerts,
22.11.1974
Vaarwel aan gertrude/Raf
van de Linde, 29.11.1974
Klosjes, klosjes.../Gustaaf
Vermeersch, 6.12.1974
Het bol leken/Cyriel Buys-
se, 13.12.1974
De onbekende soldaat/Wal-
ter Roland, 20.12.1974
Een stoet van dwergen/Si
mon Carmiggelt, 3.1.1975
Het stenen bruidsbed/Harry
Mulisch, 10.1.1975
Water/Jan Veulemans,
17.1.1975
Xantippe/PaulLebeau,
24.1.1975
Veel geluk professor/Aster
Berkhof, 31.1.1975
Icara zonder vleugels/Ina
Van Goeree, 7.2.1975
Kaas/Willem Elschot,
14.2.1975
Onbekende verhalen/Mau
rice D'Haese, 21.2.1975
De Wandelende Jood/Au
gust Vermeylen, 28.2.1975
Jeugd/Ernest Claes, 7.3.
1975
Het bittere kruid/Marg;
Minco, 14.3.1975
Isthar/ Rose Gronon
21.3.1975
De knetterende schedel
/Roger van de Velde, 4.<
1975
Ik was een onwaardige/L.H
Cotvooghel, 11.4.1975
De kleine Rudolf/Aart va
derLeeuw, 18.4.1975
De stille man/Albert Va
Hoogenbemt, 25.4.1975
Ik ben een hand/Harr
Platteel, 2.5.1975
De veerman en de jonkvrouv
Filip De Pillecijn, 9.5.1975
Bittere wijn/Bert van Aet
schot, 16.5.1975
Barcarolle
Johan Fabricius, 23.5.1975
Noorderlicht/Ferdinand
Bordewijk, 30.5.1975
Met open ogen/Ann Ru
gers-Van der Loeft, 6.6.197
De gekwetste
Marcel Proost, 20.6.1975
Het huis boven de melkwe
Jan van den Weghe, 27
1975
Brieven aan mijn kleinzoo -Tie
Abel J. Herzberg, 4.7.1975
Een handvol aard
Valèredepauw, 11.7.1975
Herinneringswaarden Ka-
rel Jonckheere-Valère De
pauw-Anton van der platst
(Over de dagboeknotitie
van de drie genoemden)
Het huis der onbekenden
Jos Vandeloo, 14.8.1975
Vingers van mijn linke
hand/Jef Last, 22.8.1975
Johanna-Maria/Paul Le
beau
Tabula Rasa/Roger van d
velde, 29.8.1975
De levenden en de dode
André Demets
De wind Waait/Ernest vai
der hallen
De gouden Reael Jan Men!
Buiten de reeks Open doe
voor een boek verschei
nog uitvoerige bijdragt
over
Alfons van de Maele, 4.
1974
Ben Cami, 22.11.1974
Gustaaf Vermeersh, 6.1|
1974
Alfons De Cock, 28.8.19'
ER
gebt
seist
dan,
Sont
kont
dagr
de n
Frans-Jos Verdool'
Mevri
en dc
De schreeuw, of ode aan Roger Van de Velde, werk van Wilhelm
Mechnig.
De Noordnederlander Jan
Mens is een tijdlang een
populaire schrijver geweest,
dankzij... de televisie. De
televisie-bewerking van zijn De
Kleine waarheid heeft immers
een paar tientallen weken lang
de Nederlanders van Noord en
Zuid in de ban gehouden en
bewondering en ontroering
opgewekt voor de zo mense
lijke personages van Jan Mens.
Intussen is ook dat weerom
voorbij en vergeten. En Jan
Mens blijft een ongelezen en
dus onvoldoende gewaardeer
de schrijver.Toch is Jan Mens
een belangrijk schrijver en een
grootmeester van het zoge
naamde betere volksboek. In
zijn strak gehouden verhalen
ordent hij de chaos van met
elkaar verstrengelde ver
langens. belangen en daden
van hartstochtelijk levende
volksmensen, van aanklam-
pers die iets willen bereiken in
hun leven, van pierewaaiers en
door lot en ellende getekenden.
Al die verhalen tonen een
sterke verbeeldingskracht, een
taalbeheersing en een sociale
bewogenheid zonder vloek of
wrok. De werken van Jan Mens
zijn geenszins manifesten op
pamfletten, maar zijn vormen
daarom niet minder een aan
klacht tegen de uitbuiting, de
onverschilligheid en de ach
terbaksheid, het burgerlijk,
fatsoen, de taboes, de klein
heid die in alle lagen van de
matschappij aanwijsbaar is.
Een opvallend sterk Jan Mens-
verhaal is Dc Gouden Reael
(Uitg. Querido, Amsterdam),
opgebouwd rondom een ge
lijknamig Amsterdamse her
berg, waar de jonge weduwe
Griet Manshade troont en
beveelt als een kapitein op een
schip en haar leven verdeelt
tussen haar arbeid als
onbesproken kasteleinse en
dc tedere zorg voor haar enig
kind Jane. Griet is een geziene
persoonlijkheid in de wijk van
zeelui en havenarbeiders om
heen de Gouden Reael. De
In ee
voor
eerd
verle
Deir
wan)
kijf.
proe
fami
hers<
praatjes die tijdelijk opsteken
veranderen daarin niets. Want
Men behoeft niet alles
geloven wat een eenzaam
varensgast vertelt terwijl zijn
schip hobbelt op de golven en
zijn lijf doordrenkt raakt met
verlangen naar tederheid, die
voor geld te koop is.
In alle omstandigheden is De
Gouden Reael dé pleister
plaats van het stuk Amster
dam dat het hard haven- en
zeelabeur wil vergeten in de
roes van drank en samenzijn
Tot Jan Witte, een stille maar
energieke rosharige jongeman,
er toevalligerwijze aanbelandt,
zowel Griet als Jane onbewus
in de ban houdt en het eendei
leven van de buurt dag vi
dag bedreigt: zijn afkeer
de drank, zijn zorgzaaniheit
en zijn ambitie het in het level
ergens te schoppen en voori
zijn mcér dan aanvaard woi
den door de kasteleinse van
Gouden Reael en haar dochtel
winden de buurt op. roepei
tegenstrijdige gevoelens opi
veroorzaken deining onder dl
stamgasten, voor wie Grit
Manshade duidelijk mindi
belangstelling toont dan voi
de «vreemde», de viljarmaki
Jan Witte. Ongevraagd
Griet die Jan Witte helpen bi
de uitvoering van zijn plannei
zich te vestigen als biljartfa
brikant. Jan Witte heeft echt»
slechts oog voor zijn werk ei
voor Jane, die bijna nog eet
kind is. De houding kwetst de
door het leven niet bijzondei
verwende Griet in haar gevoe
lens tegenover Jan Witte, dit
zich naarmate zijn droom
verwerkelijkt wordt steeds on
afhankelijker gaat opstelleren
tegenover Griet. Toch blijkei dan
de gevoelens van Griet tegen-lijk.
over Jan Witte eerlijk en zat e
gesublimeerd. Op de dag v:
het huwelijk van Witte en Jant
is zij een oude en vereenzaam- ^ggj.
dc vrouw, ofschoon zij slechts
zesendertig is.
Frans-Jos-Vcrdoodi
«D»
Eers'
foor:
fiktie
den I
Muyl
