FILM BIJ ONS
'E
II
GOLDONI'S MEESTERWERK
BIJ HOGER OP
!*L
AAN DE HAAK VAN ONZE POËZIERUBRIEK
SPARTELT PAUL BALMAN
W
Z i
O
c
T]
24 - 5-12-75 - De Voorpost
«DE KNECHT VAN TWEE MEESTERS»
IN BOMVOLLE ZAAL
Als jubileumstuk van het achtste lustrumjaar bewandelde Hoger Op
commedia dell' Arte paden met Goldoni's meesterwerk «De knecht
van twee meesters» of in de oorspronkelijke titel «II servitorc di due
padroni». Goldoni leefde in de 18de eeuw (1707-1793) toen in Italië
het teaterpubliek verzot was op de commedia delParte, het
geïmprov iseerde stereotiepe toneel.
Goldoni, dokterszoon, deed rechtenstudies, werkte als advokaat
doch bleef met hart en ziel op teater verslingerd. Zijn eerste stukken
waren nog in commedia dell'arte stijl, doch het improvizeren rond
een bepaald scenario maakte stilaan plaats voor een volledig met
dialogen uitgeschreven stuk. Zijn naam zal steeds verbonden blijven
met de herv orming die hij aldus in Italië doorvoerde. Hij is de auteur
van zowat 150 goedmoedige, levensechte karakter en zedenko-
medies.
De titel «De knecht van twet
meesters» is een verklaring op
zichzelf. Centraal in het spel
staat hier inderdaad Arlecchino
Battoehio. de knecht met als
meester enerzijds Beatrice
Rasponi en anderzijds Florindo
Aretusi. Het dienen van twee
meesters, die allebei denken de
knecht voor zich alleen te
hebben, schept wel problemen.
Smeraldina bracht een spontane
vertolking met een lichtheid en
een vaart, helemaal in de
Italiaanse stijl. Dat kunnen we
niet zeggen van Lutgard
Matthieu als Beatrice Rasponi.
haar verschijnen was evenwel
perpekt.zeer vlot maar niet de
gedroomde vertolking in een
stuk van Goldoni. Een lenige en
dynamische Fons Vinck bewoog
zich uiterst gemakkelijk in het
trouwens dankbaar personnage
van Arlecchino. Hij droeg de
lacht. Die scène met Smeraldina
bij het ontcijferen van de brief
was één van de mooiste momen
ten die in dit stuk te zien waren.
Dat hij geen blauwe plekken na
vier vertoning zal overgehouden
hebben hoeft hij ons niet wijs te
maken. Even echter een beden
king. zijn diktie laat te wensen
over. vooral dan als hij snel dient
te praten. De akteurs van Hoger
Op hebben onder de regie van
Louis Pauwels in een verzorgd
dekor een spel gebracht waar
vaart in stak. al blijven we toch
bij onze mening dat om com
media dell'arte te brengen of
altanseenbenaderingervan hier
zeker spitsvondiger en meer
overdreven bewegende elemen
ten moeten ingelast worden.
RVDP
grapjas Arlecchino poogt met
ruwe vondsten en akrobatische
kunstgrepen zijn «spel» tot een
goed einde te brengen. Als blijkt
dat Beatrice en Florindo gelief
den zijn komt hiermee ook zijn
dubbelspel aan het licht. Maar
het zou geen blijspel zijn als er
niet nog meer liefeshistories in
verweven waren. De Geliefden
Clarice en Silvio' Lombardi zien
hun verbintenis in rook opgaan
bij het verschijnen van de dood
gewaande Rasponi. er komt een
tweegevecht bij te pas en de
respektievelijke vaders
Pantalone en Dokter Lombardi
zeggen elkaar onverbloemd de
waarheid. Ook smeraldina de
kamermeid laat zich gelden.
Twee verliefde paartjes en
verzoenende vaders, klassiek
einde in deze liefdeshistorie.
Joger Op heeft met de vertolking
van dit stuk een niet zo
eenvoudige vorm van akteren
gekozen. De commedia dell' arte
stijl in de geest van Goldoni
moet het vooral van sterk
karakterspel en van beweeglijke
steriotypering hebben, en deze
karakteristieken zijn niet hele
maal tot hun recht gekomen. Er
is een poging gedaan om deze
stijl getrouw te blijven maar
bepaalde personnages konden
niet volhouden met als resultaat
een mengelmoes van commedia
dell'arte en eenvoudige akteer
kunst.
Nest Verhofstadt gaf voortref
felijk gestalte aan de koopman
Pantalone dei Bisognosi. Van
Fons Janssens zagen we hier de
beste prestatie in de voorbije
twee jaar. Hij speelde de rol van
dokter Lombardi met een ge
mak. maar jammer dat hij op
momenten niet verstaanbaar is.
Myriam Buys als Clarice bleef
net iets onder de maat, ze deed
wel een goede poging maar zij
was niet het juiste personnage. te
oud en iets te stijf, daar waar
zo'n jong verliefd ding pittig en
hups moet zijn. Mare Poppe als
Silvio Lombardi was voornaam
en goed. bracht een uitstekende
vertoning bij hét schermen.
Florindo Aretusi werd stevig op
de planken gezet door Frans
Pauwels. In kleinere rollen
waren Frans Verhulst, Rudy De
Meyst. René Van Gyseghem en
Karei Pauwels aanvaardbaar,
alhoewel bij hen dë commedia
dell'arte stijl achterwege bleef.
Een vinnige An De Baets-
Pauwels als de Jcamenier
Mijn vingers trillen nog na van gisteravond en moeizaam
zoek in de juiste toetsen. Het zachte licht van de
papierbol wordt verstoord door het licht van de bureel
lamp waar een heel te sterke lamp in zit. De wind suist
door de kieren van de ramen binnen, de straatlantaarns
zwieren troosteloos heen en weer, de regen (en niet het
roodborstje) tikt tegen het raam. Ik heb het koud ondanks
mijn warm gehaakt jasje. Op mijn pick-up prijkt een
nieuw deksel en voortaan slijten mijn platen niet meer
eenzijdig af, de pick-up staat waterpas. Ik nies en hoest
nog maar eens grondig en neem een slok uit het glas.
Puur water want alle flessen zijn leeg, al lang geleden.
Mijn maag protesteert en ik blijf in mirakels geloven.
Binnen afzienbare tijd heb ik een spliksplinternieuwe
werktafel, een enorm ding, veel te groot voorlopig. Maar
dat hindert blijkbaar niet, beter te groot dan te klein.
Barbara Streisand heeft het helaas ook niet lang uitge
houden, dat komt er van. Drie films deze week, de vierde
loopt in cinema Alfa maar ik ben de titel vergeten, het is
een karatefilm, ook wel eastern genoemd.
«Onbekend is onbemind. Ja en Neen» of liever «De stille
levensgenieter geniet in stilte»? «Neen, neen, neen...» zegt Paul, je
bental lang niet meer objektief met dergelijke titels.» Ik erger me
evenwel niet aan dit onbegrip en peuter de vinger in de
hemelkoepel. Alsof ik de lieve Sint was: «Plons je lippen in het
o-zo-zoete gerstenat... of verkies je 'n druppeltje?» Het wordt een
Grand Marnier, waarmee we ons weer in een hogere status
indenken. Beuh... Paul wordt stoned, z'n ogen worden kikkerkuit
en zijn krullen veren recht. Uit de niet zo stoere borst klinkt het
van «Krullend haar, gekrulde zinnen»: vreemde kronkels voor
zo'n Leo Sayeruiterlijk! «Ik ben Leo, ik ben just a boy!!!»
«Jaja PopoIIeke, geef me liever die gedichten van jou.» De af-kick
haalt ons uit de egotripperij. «Balman geef me jou balpen es». Hij
kan er niet mee lachen... We praten dan maar over het
geouwehoer van de ene, de verrukkelijke ogen van de andere, over
koetjes en kalfjes en over de ouwe koeien die we al lang niet meer
uit de gracht willen halen.
En eigenlijk praten we over niet of toch niet veel, want Paul is 'n
stille kerel, wat dromerige ogen, een stil water met diepe grond...
Tweeëntwintig, net twee jaar burgerdienst achter de rug en
toekomstzoekende; en ondertussen wat kuierend in de tuinen van
de poëzie.
In dit land van pot en pint staat zijn mond op vriendelijk en zijn
blik op onberustend. De gedichten die hij me doorgeeft lijken in
die zin wel het uitvechten ven een robbertje met de gekste
verzinsels in een twinkelend brein. Een brein dat zich net als
zoveel andere moeizaam een weg baant in de karnavaleske
kleinburgerlijkheid van onze provinciestad, Paul Balman en ik
praten over de kunst en haar evokaties van andere (vreemde?)
soorten gevoelens dan de huidige. Surrogaatbevredigingen? We
kijken naar 'n olijke dikkerd die lawaaiige moppen tapt en zich
krampachtig aan de schenkbank optrekt. Het ligt met op de
lippenzou die gelukkig zijn? Maar ik weet dat ik bijna weer zo'n
met-stroop-overgoten woord ging gebruiken en zwijg dan maar.
De «Ultima Dona» van Paul is trouwens veel mooier dan de onrust
die me zorgen schijnt te baren,
ultima dona
Een eikenbos
als een horror
naar de top
van de heuvel,
krast er de hemelkoepel
en heerst.
't Bomenbos die daar frigide
staat te wezen
zonder gerijpte blaadjes:
allemaal kleine learusjes.
Verlokkelijk verdacht
de speelsheid die opdoemt
in dit minnekoos-en-koiwjnenbos.
Ik voel me puissant
tussen reuzenbomen,
een konijntje volgen tot haar pijp
en dan verankeren
in de ruimte die jij mij schenkt:
een va-et-vient
tussen de rozerode plooien
van het samenzijn.
Wie dit bos-in-doorkijkjas
betreedt, vindt geen woorden
voor al deze scnepseicu.
vliegzwam. nimfkruid,...
maar als het er op aan komt
'prachtig mooi'.
Vind ik ooit nog een bos
waarin jij met je schoonheid
woont.
dan wordt dit mijn eigenwillig graf.
Een mooie slotzin was dat; een eigenwillig graf is een graf waa
eigenwillig kan uit verrijzen... dagelijks, eventueel. Graf doet
dan ook denken aan Franco Zaliger die net z'n wereldrekoi
grafliggen-boven-dc-grond heeft beëindigd... en hiermee dachtt
wij een passende bindtekst te hebben vóór het tweede en laats
gedicht van Paul Balman.
DE DAGELIJKSE VERRIJZENIS
Effe stilstaan en nadenken
of je zult doorgaan,
eens rondgekeken,
mantel dichtgeknoopt
en al fluitend verder
zoals kinderen in het donker.
Je laten leiden door the Fifth
en intussen de schaapjes
tellen op de Nurnburgring.
Een plotse angst voor wat
niet scheen te bestaan:
slechts een poliep op het zebrapad.
Maar ik stal jouw droom,
terwille van je zachte wangen
te vroeg in bloei moest hij
vergaan.
Donderdag achttien mei
feestdag van de Heilige Erik
eerste sekonden donderdag,
praat niet over heksen
zonder eerste de dag van de
week te noemen.
Je snikt mijn naam
in jouw kamer
je geeft de morgen er van langs
jij. een gevallen ster
tussen frommelige lakens
waarin je je nachten deelt,
een jeu de massacre waarin
je terecht bent gekomen
je snikt mijn naam
in beurtzang met je poes
poos-poes-poespas
je vertrouwd jezelf toe
aan een strepentruitje
jij 19
neus op de ruit
je kijkt in een ruit
naar je schoonheid
naar de maan in jouw vingers
tien witte maantjes
in jouw vingernagels
Mondriaan: de schoonheid gerijpt
in het tastbare reële
Je hoort de stem in de verte
de stem van de stad
elke stad heeft een andere stem,
klank, kleur, klater
Hoe vreemd deze namen luidop te roepen
deochtendkreet
jouw kleine morgenmuziekje
Ik wou schrijven
lief meisje
happy birthday to you
ik wou dit alles schrijven
maar kon niet
een dichter die zijn dichtjes
versjes laat
Ik op tram 10
je geschenk.
'Nina Ricci'
onder mijn arm geklemd
Even stelde ik mij voor
datje van mij hield
Thuiskomen en me op het bed
werpen met die
ene hoop:
het wachten duurt
niet lang meer.
Als U dan ten slotte ook weet dat het tijdschrift «Avenue» binnen
afzienbare tijd werk zal publiceren van Paul, dan z(jn we niel
alleen rond, maar dan weet u ook dat dit een primeur was. Enl
daar zijn we fier op... zoals steeds...
RENE DE WITTE
jenki
^ee r
n. Di
pin!
wel i
ovei
Mi:
epen
an Dc
tuss
t-Anr
nweg
:indel
gebt
mini
te bel
>r het
ging
;en i
rdvel
trdeli
«der.
uitvoi
isluiti
brug
valt
VAR'
var
enh.ii
uze
De
de ui
rken i
.gen
si ma
en
te C
en st;
i; de
>drac
een j
rden
ïg za
at i:
pden
nged
op di
Het aardige van Chabrol' film is dat je hem ook gewoon
als een avondje uit kan gaan zien.
MANDINGO
van Richard Fleischer
met o.a. Ken Norton, Brenda Sykes en Perry King
scenario: NormanWexler
(cinema Palace)
met Romy Schneider, Rod Steiger, Paolo Giusti en Jean
Rochefort. (cinema Feestpaleis)
Een film van Chabrol is telkens weer een gebeurtenis, die
moet je zien. Want meestal heeft die man wat te vertellen.
Zo ook in «Les Innocents aux Mains Sales». Deze keer
inspireerde Chabrol zich op een 'série noire'-boek van
Richard Neely. Zoals meer het geval is voor goede films
blijft er van het oorspronkelijk boek niet veel over.
Chabrol heeft het zich volledig eigen gemaakt. Het
gegeven is niet moeilijk: een vrouw die haar oude maar
steenrijke echtgenoot beu is en haar oog op een jongere
kerel heeft laten vallen ruimt de oude uit de weg.
Aanvankelijk lijkt het een perfekte misdaad te zijn.
Chabrol zou echter Chabrol niet zijn indien hij het daarbij
zou laten. Hij brengt de kijker sterk in de onzekerheid.
Voor niet lang echter want de moord is voor hem slechts
een aanleiding om enige kritische beschouwingen over
onze maatschappij naar voor te brengen. Vooral de
hogere burgerij (door linksen 'bourgeois' genoemd)
wordt op de korrel genomen. Het ergste is - volgens
Chabrol - dat de vrouw in een komplete mannenmaat
schappij leeft en daar niet onderuit kan. (Dus een mooie
boodschap voor het Jaar van de Vrouw.)
van de Verenigde Staten. Wat gebeurde daar?
werden de beste eksemplaren van het negerras voorbe
houden voor de kweek. Het is misschien wat brutaa
uitgedrukt, doch het strookt volkomen met de realiteit
Dergelijke types noemde men 'mandingo' en zij moester
er voor zorgen dat er een sterk negerras tot stand kwam,
want het leven op een plantage was niet voor zwakkelin
gen geschikt.
Fleischer heeft dan wel een film gemaakt over waai
gebeurde feiten, doch de voorstelling ervan overtuigt van
weinig kritische zin. Het is natuurlijk wel aanlokkerijkei
de onmenselijke feiten weer te geven en misschien bereik
je daarmee ook een zekere graad van kritiek. Doch hiei
ligt dan toch het grote verschil tussen Fleischer en ene
groot regisseur zoals Kubrick bijvoorbeeld. Die man zoi
een dergelijk onderwerp (uiteraard) anders behandelen,
zo dat je als kijker even gaat nadenken. Na Fleischers
film kan je alleen maar zeggen dat het toch wreed was en
hoe dat in 's hemelsnaam toch mogelijk is geweest
ver
en i
org:
i igen
wer
'tape
aakt
he
it ee
rbin
LAPLANETESAUVAGE
van René Laloux (regie en scenario) en Roland Topor|'
(scenario en tekeningen)
(zondag 7 december om 20.30 uur in zaal C.S.V. - Pan^
Filmklub)
Science-Fiction tekenfilm naar een roman van Stefan
Wul, 'Oms en série'. Op het gebied van de tekenfilm is
deze «Planète Sauvage» geen innovatie. Ook het onder
werp is niet nieuween mensenkind wordt ontvoerd naar
een verre planeet, groeit er op en zoekt zijn lotgenoten
op. De vrijheid roept en het wordt een lange weg om die te
In oi
Text
Was
Kon
rich
)rivi
Ven
en b
won
Van Richard Fleischer hebben we ook al aardige dingen
gezien ('Soylent Green' bv.). Zijn films overtuigen echter
nooit helemaal, hij slaagt er niet in een mijlpaal in de
filmgeschiedenis voort te brengen. Misschien is dat ook
niet eens zijn bedoeling, doch hij doet toch heel hard zijn
best. Met «Mandingo» is het ook enigszins misgelopen.
De idee voor deze film vond hij in een boek van Kyle
Onstott, die vertelt over de slaven-periode in het Zuiden
vinden. De basisidee die stilaan ook opduikt is dat alle bert
wezens vreedzaam moeten kunnen samenleven in de
grote kosmos
Laloux, een bekend Frans animatiefilmer, heeft heel wat
te dankemaan Roland Topor, een Frans tekenaar. Hoewel
«La Planète Sauvage» mij niet heeft weten te veroveren
moet ik U de film wel aanraden want ergens blijft het toch
een prestatieeen dergelijke film te maken.
Guy Dele
Zati
Erv
autc
Var
Kat
Dc
via
Bru
waa
LES INNOCENTS AUX MAINS SALES
van Claude Chabrol
