De broederschap van Sint-Wivina
HOFSTADE STELT TWINTIG WIJZIGINGEN
AAN HET GEWESTPLAN VOOR!
T
NACHTEGAELSTRAAT:
BEZIENSWAARDIG FENOMEEN
n
C.C.O.D. VIERDE FEEST
6 - 30-4-76 - De Voorpost
Religieuze genootschappen en broederschappen klagen
steen en been. De jonge generatie interesseert zich niet meer
voor dergelijke verenigingen. Ook de religieuze overtuiging
isf el gedaald. De geschiedenis toont overduidelijk aan dat de
religie zeer felle opflakkeringen kent in tijden van oorlog, van
krisis. Nochtans zijn er ten allen tijde religieuze groeperingen
geweest die nooit tenvolle de ganse religieuze gemeenschap
hebben aangesproken. Een van deze broederschappen is de
Broederschap van Sint-Wivina. Hoeveel van onze bijna
50.000, meestal christelijk ingestelde, inwoners kent deze
Broederschap? Nochtans is deze organisatie reeds meer
dan honderd jaar aktief in Aalst.
HEIUGE WIVINA
In 1974 schreef de volkskun
dige Drs. R. Van der Linden
onder de titel «De Broeder
schap van Sint-Wivina te
Aalst» een korte studie over dit
genootschap.
De heilige Wivina leefde in de
loop van de twaalfde eeuw. Ze
werd priorin van het Benedikti-
nessenklooster dat de hertog
Godfried van Lotharingen te
Bijgaarden voor haar liet bou
wen. Dit klooster was afhanke
lijk van de abdij van Affligem.
Bij de opheffing van het kloos
ter, in 1805, bracht de laatste
abdis de relieken van de heilige
naar de kerk van Onze-
Lieve-Vrouw op de Zavel te
Brussel.
De heilige wordt veelal voorge
steld met een staf in de ene
hand en een boek en een kaars
in de andere. Een engel daalt
uit de hemel neer om de kaars
aan testeken. Deze afbeelding
steunt op een legende. Hier
voor grijpen we terug naar het
boek «Het leven ende miraec-
kelen», verschenen te Antwer
pen in 1632.
om dat zy seer geerne in
Godts dienste waeckte... so
heeft hy sijne ghetrouwe
dienstmaeghdt dese gratie ver
leent dat haer licht in duyster-
nisse ghebreken en soude.
Want het is eens gheschiet op
eenen nacht als zy met haere
Religieusen te Mettenen op-
ghetaen was (ghelijck alle
nachten doen de ghewoonte
was) den boosen vyandt die
Oeffeninge der Gordtvrucht-
cheydt niet konnende ver-
draeghen heeft alle het licht
uytgheblaesen ende wech
ghenomen allen vonckende
vierslach op dat zy gheen licht
en soude konnen slaen. De
Heylighe Wivina hier inne seer
verslaegen ende verbaest
zijnde en vreesende dat den
Goddelijcken dienst waer op
zy seer nauw lettende was
soude achterghelaeten wor
den ter aerden vallende heeft
ootmoedelijcke de Goddelijcke
hulpe aangeroepen d'welck
ghedaen zijnde siet de
keersse die in den kandelaer
was naest haer is door een
Enghel ontstoken... Tot ghe-
denckenisse van dit Miraeckel
wort den selven kandelaar nu
ter tijdt noch bewaert ende in
eere ghehouden in 't Clooster
van grooten Bygaerden.»
De heilige Wivina is gedurende
veertig jaar de eerste priorin
van het klooster geweest.
Nooit is ze abdis geworden. De
traditionele voorstelling met de
kromstaf in de hand doet dus in
feite de historie geweld aan.
BROEDERSCHAP
Te Aalst bestaat reeds meer
dan honderd jaar een Broeder
schap van Sint-Wivina. Deze
gaat jaarlijks, op de eerste
zondag van de maand mei, op
bedevaart naar Groot-
Bijgaarden.
Op de achterzijde van het de
votieboekje, verschenen in
1970, naar aanleiding van het
«Achtste Eeuwfeest van de za
lige dood van Sint Wivina»
kunnen we hetvolgende lezen:
«Hedentendage gaat er geen
zondag van het jaar voorbij of
er komen pelgrims uit Bijgaar
den zelf en aangrenzende dor
pen, uit gans de Denderstreek,
het hele Pajottenland en Edin-
gen, het Hageland en Haspen-
gouw. Het zijn misschien wel
de Brusselaars en de Aalste-
naars die het trouwst naar de
Wivinabron komen. En Wallo
nië blijft niet achter, met men
sen uit Binche en omliggende,
Tubize en Charleroi».
Voor de inwoners van de Dirk
Maartensstede klinkt het
woord «de Aalstenaars» zeker
en vast overdreven. Van de
bijna 50.000 inwoners weten er
maar weinig dat er te Aalst een
broederschap is die deze hei
lige vereert. De broederschap
zelf telt anno 1976 nog amper
50 leden, voornamelijk oudere
mensen.
De broederschap bezit reeds
90 jaar een geschilderd en in
gekaderd reglement, dat bew
aard wordt in het kafee op de
hoek de Pieter Coeckestraat
en de Valerius De Saedeleer-
straat. Het kader mag uit dit lo
kaal niet weg, om het even wie
het kafee openhoudt. Mevrouw
Leopold Wauters die vroeger
het lokaal open hield maakte
wezenlijk deel uit van de vrome
groepering. DE daaropvol
gende eigenaars maakten er
het Cafe Alma en Marleen van.
Het werd een kaf eet je van het
lichtere genre, maar het regle
ment bleef. Nu momenteel op 1
mei opent een nieuwe eige
naar terug het lokaal, het is P.
Van Der Meers die zijn kafee
op de Zeshoek moest verlaten.
HET REGLEMENT
Het reglement van de broeder
schap werd geschilderd in
1887 door Louis Gits, een Aals-
terse huisschilder. Deze man
was uiterst «katholiek» en be
hoorde tot de kring van de
«bokken» en «waterratten».
Het reglement zelf is mer
kwaardig. Het bestaat uit twaalf
artikels. De inhoud weerspie
geld uitstekend de geest van
de bedevaarders in het laatste
kwartaal van de vorige eeuw.
We citeren:
1) De Maatschappij bestaat in
eenen Voorzitter, ondervoorzit
ter, zangmeester en schtabe-
waarder, allen door de leden
gekozen.
2) De Maatschappij zal voor
doel hebben jaarlijks een be
devaart te doen naar Grooten
Bijgaarden op den eersten
zondag der maand Mei.
3) De bedevaart zal stoetsge
wijze geschieden van aan de
grote kapel, vergezeld door
den Raad. leder lid is verplicht
den stoet te volgen op straf van
boete.
4) De Raad gelast zich gedu
rende de bedevaart met het le
zen van het Rozenhoedje en
het zingen van Godvruchtige
Liederen ter eere van de Hei
lige Wivina.
5) leder lidt betaalt maande
lijks Een frank waarvan er jaar
lijks twee frank voor offerande
en andere onkosten gehouden
wordt.
6) Er zullen twee vergaderin
gen gehouden worden binnen
den loop van elk jaar voor het
bekend maken der maatrege
len en het nazien der gestorte
gelden, leder lid is verplicht ze
bij te wonen op straf van boet.
7) Gedurende de vergadering
is het streng verboden min def
tige gesprekken te houden op
straf van boete.
8) Bij sterfgeval van een lid is
de Maatschappij verplicht eene
mis te doen lezen tot lafenis der
afgestorven ziel; elk lid of per
soonlijk of door een lid van zijn
huisgezin is verplicht ze bij te
wonen op straf van vijftig cen
tiem boet.
9) De Maatschappij kan niet
scheiden zolang er dertien le
den bestaan.
10) Het Reglement en al de
toebehoorsels blijven haar ei
gendom, bij ontbinding der
Maatschappij heeft ieder lid die
vijf jaar ingeschreven is, het
recht zich te doen gelden in
een afloting.
11) De Maatschappij zal haar
lokaal vestigen bij d' heer Leo
pold Wauters.
12) Al de geschillen die zou-
De jongste gemeenteraad die werd voorgezeten door eerste schepen
Luden Van de Neste, die tot de fusies burgemeester De Smedt (ziek)
op de zittingen zal vervangen, werd voornamelijk gekenmerkt door
de goedkeuring van een viertal administratieve puntjes, ook de
aanpassing van politiereglementen in verband met brandpreventie
kwam aan bod evenals het voorstellen van een twintigtal wijzigin
gen aan het voorlopig ontwerp van gewestplan voor onze gemeente.
Administratieve
punten
Het huidige vermogen van de
KOO werd na kasnazicht defini
tief vastgesteld op 3.076.000 F.
Ook de dienstjaarrekening van de
kerkfabriek voor het jaar 1975
werd goedgekeurd: de inkomsten
werden op 660.977 F en de uitga
ven op 660.894 F vastgesteld zo
dat het dienstjaar 1975 kon afge
sloten worden met het batig saldo
van 83 F.
Het derde en vierde puntje betrof
de aanpassing van het geldelijk
statuut van gemeentesekretaris,
respektievelijk gemeenteperso-
neel: er werd overeengekomen dat
nuttige ervaringen in het privé-
bedrijfsleven in aanmerking kun
nen genomen worden bij het vast
stellen van het aantal dienstjaren
voor deze onderscheiden perso
nen.
Brandpreventie
In verband met de brandpreventie
in dancings en dansloialen werd
een nieuw politiereglement inge
voerd: de Hof&taadse raad heeft
het ontwerp door de provincie
diensten voorgelegd, getoetst aan
het bestaande reglement in Aalst
en heeft dit laatste grotendeels
overgenomen.
De raad zal aan de Aalsterse
brandweer vragen de vier be
staande lokalen waar normaal ge
danst wordt Pal ma, Welkom.
Ons Huis en 't Duifken) te bezoe
ken en de eigenaars aan te duiden
welke voorzorgsmaatregelen
noodzakelijk en dringend bin
nen de zes maanden) dienen ge
nomen te worden.
Voornamelijk het aanwezig zijn
van brandblusapparaten, nood
uitgang en noodverlichting zal
nagegaan worden. Ook het
brandbaar materiaal zal tot het
minimum dienen beperkt te wor
den: wij denken dat voornamelijk
dit laatste puntje voor de zaaluit
baters opofferingen zal noodzake
lijk maken: heeft één zaal niet een
houten plafond en een andere licht
ontvlambare versieringen aan
haar wanden?
Gewestplan
Door sommige leden van de ge
meenteraad werd vooraf een twee
tal studievergaderingen ingericht,
waarvan één doorging in het bij
zijn van de urbanist. In gemeen
schappelijk overleg werd nu door
de gemeenteraadsleden unaniem
een twintigtal wijzigingen aan het
huidig plan voorgesteld. Het dient
gezegd dat de meeste wijzigingen
eerder een aktualiseren zijn van de
huidige toestand eerder dan een
volledig nieuwe optie.
De raad ging er van uit dat men
vooreerst moet respekteren wat al
bestaat: de Koningshofbaan stond
bijv. als weg aangeduid met be
bouwing aan de rechterkant on
danks het feit dat het een geasfal
teerde weg betreft met ook aan de
linkerkant een rij villa's. De raad
meende hier dus de benaming weg
in straat te moeten suggereren.
Ook de Kortenhoekstraat staat als
landbouwgrond aangegeven
den kunnen ontstaan, en in het
Reglement niet voorzien zijn,
zullen door den Raad beslist
worden.
Deze beslissingen werden ge
nomen door de onderteke
naars van het reglement op 20
maart 1886. De onderteke
naars zijn: de schatbewaarder
Leopold Wauters, een herber
gier en dakdekker, de zang
meester, Petrus Wereld, een
fabrieksarbeider, de onder
voorzitter Camiel Meert, een
schaliedekker en de voorzitter
Jean Wailly, bakker van be
roep.
DE BEDEVAART
De bedevaart op de eerste
zondag van mei wordt nog jaar
lijks gehouden. De manier
waarop dit gebeurt is echter in
de loop van de tijd gewijzigd.
Voor 1914 begaven enkele le
den zich steeds te voet op weg
Een tijd lang is de trein ge
bruikt. Eerst met overstappen
in het Noordstation, later via de
direkte lijn naar Dilbeek.
Vroeger gebeurde het vaak dat
de pastoor van Groot-
Bijgaarden de bedevaarders in
Aalst kwam afhalen. De we
duwe van Leopold Wauters
bestempelt deze gebeurtenis
als een «een ontroerende
plechtigheid: een stoet van
meer dan honderd mannen en
vrouwen die zingend en bid
dend door de straten trok».
Op het einde van vorige eeuw
en bij het begin van deze eeuw
was er bij de plechtigheid ook
een «muziek» betrokken. Drie
muzikanten stapten vooraan,
elk met een ander instalment:
een trombone, een piston en
een tuba.
Na de trein is de periode van de
bussen gekomen. Het was veel
gemakkelijker. Men werd bij
het lokaal opgehaald en terug
afgezet. Het gebed in de voer
tuigen werd stipt in ere gehou
den. Vroeger baden de deel
nemers van het begin tot het
einde.
Tans bidt Frans Smekens, de
sekretaris en bode van de
broederschap, een paar tien
tjes van de paternoster bij de
heen- en terugtocht.
Vandeaag de dag is het ver
voer ook reeds gedeeltelijk
vervangen door de personen
wagens. Maar, elke deelnemer
betreedt eerst het lokaal om te
zien of zijn lidgeld vereffend is.
Tot voor een vipental jaar
droegen de pelgrims uit de
Ajuinenstad jaarlijks een kleine
attentie mee voor de pastoor
van Groot-Bijgaarden. Ge
woonlijk was dat een korf
bloemen, een vlaggetje en een
zelf gesneden beeld. Nu is dat
een som geld geworden.
De bus vertrekt op de eerste
zondag van mei, stipt om 7 u. 's
morgens. Om 8 u.. begint im
mers de mis in de Sint-
Egidiuskerk. Deze mis wordt
speciaal opgedragen voor de
bedevaarders uit Aalst.
Voor of na de H. Mis schuiven
de bedevaarders met de an
dere pelgrims drie of meermaal
rond het beeld van de H. Wi
vina dat achteraan in de kerk is
opgesteld. Nadat men het be
eld of het kleed aangeraakt
heeft maakt men zich een
kruisteken.
VERERING
Waarom wordt de H. Wivina
aanroepen. In de litanie, te
Groot Bijgaarden verspreid, le
zen we het volgende: «Heilige
Wivina, aangeroepen tegen
pleuris, koortsen, oogpijn,
keelpijn, kroep, gezwellen,
zweren, alsook tegen alle veez
iekten».
Ook in het reeds geciteerde
werk van 1632 «Het leven ende
Miraekelen» vinden we iets ge
lijkaardigs: «veel sijnder door
haer intercessie verlost sijn
van gheswillen der kelen (wae-
rom sy hedens-daechts seer
wordt ghedient) korsten pijne
der ooghen ende oock vande
hoestige sieckte... weest ons
een verbidderesse aan die Hei
lige Dryvuldicheydt dat zy ons
wilt bewaeren van haestige
sieckte van pleursie van ghe-
raeckheyt van die onvoorsie-
nighe doodt staet ons by in die
ure van onser doodt...»
Van hun bedevaart brengen de
pelgrims soms een litanie mee,
een medaille of een flesje
Heilige Wivina (illustratie uit de broederschap van de heilige Wivit
te Aalst door Renaat Van Der Linden)
wtaer. Kleinnoden waardoor
hun geloof in de heilige verste
vigd wordt. In geval van oogpijn
giet men wat water uit het flesje
op een doekje en duwt dit te
gen het oog om de genezende
kracht te laten werken.
HUIDIGE
BROEDERSCHAP
Anno 1976 bestaat de broe
derschap van Sint-Wivina te
Aalst nog uit amper 50 leden,
voornamelijk oudere mensen.
Steunpilaar en manusje doet-
alles van deze aftakelende
vereniging is Frans Smekens,
een gepensioneerd bediende
die in de Korte Sint-Jansstraat
nr. 11 woont. Als sekretaris en
bode is hij nu de leidende figuur
van de broederschap.
Het het met de broederschap in
de toekomst gaat verlopen blijft
een open vraag. De mense)e
die deze traditie nu nog i ran
stand houden worden outrfat
Gaan ze opvolgers krijger lor
Momenteel zit de broede jen
schap zonder voorzitter. Dev< ;ter
rige voorzitter de heer Jan Va )ve
der Donck, gewezen winkelie ter
is overleden. Het bestuur be en
staat nog uit twee mensen. D jer
reeds eerder genoemde Frar iar
Smekens, en de ondervoorzi we
ter Viktor van Geest, fabrielfOc
sarb eider.
De broederschap van SinLve
Wivina is geen klan of religieu nel
wijkgenootschap. De leden zijiwer
verspreid over gans Aalst. A
len zijn ze godvruchtigegelovfcec
gen die hun hoop stellen op d ng
Heilige Wivina.
Moge de Heilige Wivina dez
broederschap van een «or(An<
voorsienighe doodt» redden
S.ljrr
jit
Dez
■Ut!
kwe
aan
zor<
aan
Ooi
ed<
con
den
»r/
)e
er).
Iele
ner
Op de laatste gemeenteraad stond er o.a. het doortrekken vn
de Nachtegaelstraat tot in de Paepestraat. Wanneer we deze
straat eens onder de loepe nemen, mogen we met een
gerust geweten zeggen dat ze zonder twijfel een van de
meest bezienswaardige fenomenen van de gemeente aan
het worden is. Wij zeggen wel «aan het worden is» omdat ze
nog niet volledig aangelegd is. Nu schijnt er echter wel
schot in de zaak te komen, zodat we eerlang de machines
kunnen verwachten.
vanaf het huis De Lathouwer tot
het begin van de Noenstraat, on
danks het feit dat de rechterkant
bebouwd is: men stelt voor deze
strook langs beide kanten voor
bouwgrond voor te behouden.
Ook de rechterkant van de Mo-
lenkouterstraat tussen Blekte
straat en De Nayerstraat is voor
rekreatieve zone voorbestemd.
Men besloot de zone twintig me
ter te verschuiven (naar de Mo
lenhoek) zodat ook hier kan ge
bouwd worden. Ook klachten uit
gaande van partikulieren werden
welwillend overgenomen: eige
naars van woningen in Sint-
Annastraat en Mottantstraat ver
loren volgens het plan hun hovin
gen en dokter De Backer zelfs een
stuk van zijn huis: de zone die
voor sociale woningbouw voor
behouden werd, besloot men in te
krimpen zodat de eigendommen
konden gerespekteerd worden
Ook de groene gordel rechts van
de Nieuwe Baan heeft men opge
schoven zodat het ambachtelijk
terrein tot de steenweg komt te
liggen: indien dit niet gebeurde,
dan dienden de landbouwers hun
land te bereiken langs de rijks
weg, wat niet mogelijk is!
Supplementair
punt
Als zevende punt werd nog een
extra-onderwerp aan de dagorde
toegevoegd: men besloot over te
gaan tot de uitvoering van werken
voor het aanleggen van een par
keerterrein, vooraan in de Zijp
straat en dit opnieuw met una
nieme stemmen. Kortom, een op
bouwende vergadering waarin
meerderheid en oppositie plichts
getrouw hun ambtstermijn krea-
tief trachten te beëindigen.
Waarin ze momenteel bijzonder
goed slagen!!
Dirk DAELEMANS
Wanneer we deze nieuwe
weg «straat» noemen, be
handelen we ze onrechtvaar
dig. In feite heeft ze op be
paalde plaatsen de allures
van een autosnelweg. De
straatbreedte varieer} van
zeven tot achttien (zegge en
schrijve 18) meter. Nu kun
nen we ons wel afvragen wie
het zich in het hoofd ge
haald heeft om zo'n gek plan
van eerlang te bedenken.
Doch eerlijkheidshalve moe
ten we zeggen dat hier voor
al een samenloop van onge
lukkige omstandigheden
gespeeld heeft en dat we
zodoende moeilijk de ge-
meenteoverheid kunnen
aansprakelijk stellen voor
dit urbanistisch misbaksel
dat we binnenkort dagelijks
zullen kunnen gebruiken.
Om de oorzaken hiervan op
te sporen, moeten we enkele
jaren terug gaan.
AFKEURING
Oorspronkelijk had men het
lovenswaardige plan opge
vat om een straat aan te
leggen evenwijdig met de
dikwijls overbelaste Dorps
straat. De verbinding zou er
komen tussen de Paepe
straat en de Verenigde na-
tiënstraat. Hierbij zou men
de gelegenheid te baat ne
men om tussen School
st o m.
straat en Paepestraat een
villawijk aan te leggen. Men
zou daar immers over een
prachtige laan beschikken!
Misschien was men echter
wat al te doordravend toen
men heel brede weg plande
met in het midden ervan par
keergelegenheid voor een
massa auto's. In alle geval
werd er met de aanleg be
gonnen. Men was reeds ta
melijk ver gevorderd (de par
keerplaatsen waren zelfs al
aangeduid) toen er van ho
gerhand het verbod kwam
op deze wijze nog verder te
werken. De parkeergelegen
heid moest verdwijnen! Zo
gezegd zo gedaan. Het re
sultaat was echtereen acht
tien meter brede straat
PASTORIE
Een tweede struikelblok was
de pastorij. De oude en
bouwvallige gebouw stond
in het verlengde van de
Nachtegaelstraat en belem
merde hierdoor het door
trekken van deze laatste tot
in de Paepestraat. Geen
nood, redeneerde men, we
breken ze af en bouwen een
nieuwe pastorie die iets
meer achteruit zal gelegen
zijn. Men rekende echter
buiten de waard! Entoesias-
telingen van oude monu
menten en gebouwen waren
er niet over te spreken dat dit
meer dan tweehonderd jaar
oude gebouw zou moeten
verdwijnen. Men dreigde,
maakte ruzie en haalde er
tenslotte de Koninklijke
Kommissie voor Monumen
ten en Landschappen bi
Deze laatste, waarschijnlij
wakker geschoten door h<
Monumentenjaar (waari
heel deze gebeurteni
plaatsgreep) haastte zich t
voldoen aan de smeekbede
van enkelen en beschermd
het gebouw! Het gevolg wa
dat men met een tweed
obstruktie zat. De gans
zaak dreigde op een fiask
uit te draaien toen er da
toch na heel veel heen ei
weer gépraat de toelating
gekregen werd de weg doo
de voortuin van de pastori
tetrekken. Maar...erzat no(
een staartje aanmen moes
5 (vijf) meter van de voorge
vel van het gebouw bl ijven
EIGENAARDIG
Eerlang zal nu toch de verf
wezenlijking van dit plain
volgen. Op bijgaande schetll
is de toestand heel duidelijfl
aangegeven. Op de
plaats is de nieuw aangeleg]'
de straat geschikt om te diej.|-
nen als autosnelweg, op eerT
andere plaats kunnen er men
moeite twee karren elkaaf
voorbijrijden. Het is hie:
wellicht op zijn plaats om ni|
reeds de automobilisten té]
waarschuwen opdat zij nief
teveel de voortuin van d(|
pastorie zouden gebruiker
als rijbaan. Hopelijk ver f
mijdt men eveneens de ge
vel zelf en bezigt men deztEe
niet als plaats om tot stil
stand te komen zonder hoe
ven te remmen!
Dirk De Pauw
Nachtegaalstraat Nieu werkerken
Op zaterdag 24.4.1976 had in het
Groen Kruis te Aalst het jaarfeest
plaats van de C.C.O.D.afdeling
Gemeente en COO-personeel der
stad Aalst.
In een barstensvol gevulde feest
zaal werd vooreerst het woord ge
voerd door Hilaire Lievens, de
plaatselijke voorzitter, waarna er
een korte gelegenheidstoespraak
werd gehouden door de nationale
sekretaris Hervé De Cuyper.
Vervolgens werden enkele ver
dienstelijke werkers onderschei
den, en kon heffeest beginnen. Er
was vooreerst het optreden van de
ongeëvenaarde Urbanus van
Anus, die een fantastische bijval
kende en aan het slot van zijn op
treden door de heer burgemeester
van Aalst, Marcel De Bisschop,
bedacht werd met een aandenken.
Er werden hem ook bloemen
overhandigd.
