JOZEF VAN OVERSTRAETEN _J
met tachtig jonger dan ooit i J
■^A\
LEBBEKENAAR GEORGES TEUGELS
IN AALSTERSE belfort
De Voorpost -17-9-76 - 13
t is natuurlijk steeds zo
I zowel de arbeid-de han-
narbeid dan als het arbei-
nde volk heel gemakkelijk
een overdreven roman-
phe wijze geïdealiseerd
rden, vooral dan door de-
nen die zelf neerkijken,
jens kunnen wij ons van
indruk mei ntdoen dat
k Jozef Van Overstraeten
i deze «schoolmeesters-
kte» lijdt. Maar mis-
tien moet men inderdaad
dingen van op afstand
n om ze op hun werkel
arde te kunnen schatt»
or de leraar Van Over-
aeten was er te Aalst in de
ste plaats de Rijksmid-
Ibare School. Daar zou hij
jaar van zijn leven door
togen. Deze rijksschool
iet in die jaren wel een
zondere school zijn ge
est, als men nu nagaat
t voor opmerkelijke men-
i er destijds als leraar
inden. Ook voor de natio-
ist Van Overstraeten was
klimaat en het milieu van
R.m.S. gunstig te noe-
in, zodat hij er als geen
i kon gedijen. Er was
>ral direkteur Evarist Ver-
iterteen reus van een
voeder, die reeds in die
I bergen verzette voor het
schaafde Nederlands in
ord en geschrift. Ook met
kollega's. Leraars aan de
;rkant van de graanmarkt
ide Pupillenschool warne
relaties uitstekend te
ellin'emen en 'n Vlaamse
^erraardsbnd-een pré-sindi-
toren'e organisatie overigens-m
dijketren ook vele leraars van
jege^e «militaire» school aan
>edu-fe|o,en- Ook uit die jaren
Del zijn bewondering voor
onies jezuiet - bloemlezing-
(Deirijver - Evarist Bauwens
t en; cjrsrts y'osr dr. Isidoor
™.d^uwens, arts, letterkundi
gen- en encyclopedist. Het
3r. in|s deze Dr. Bauwens, die
scia),Le| het toneelstuk Iwein
rw P Aalst schreef als de
J rste Nederlandstalige me-
)p®e"sche encyclopedie begon
or"i er was ook en vooral het
frisme, het wielertoeris-
heel in het begin, om
•er dan een der eersten te
n die vliegtuigreizen in-
htte. Alles was dus te
list aanwezig om er defini-
f te blijven. «Als Aalst me
lar een ogenblik had te-
ngezeten, dan was ik er
iteen weggeweest», aldus
gastheer. Maar hij ging
ENT
AL kt
eu»\
(t weg
•THUIS
ÜN DE OSBROEK
h ergens vestigen krijgt
s echt een definitief ka
ter als men er ook een
len woning bouwt. Dit
led Jozef Van Overst raeten
het jaar 1936 dan even
finitief te Aalst. Op een
paalde wijze zocht hij zijn
)derne ideeën en ziens-
jze over mens en samen-
ing in de woning die hij
h gedroomd had, zicht-
arte maken. De bouwstijl
is geheel volgens het zich
in die jaren sterk doorzet
tend modernisme, waarbij
alles vooral op het funktio-
nele was gericht. Een van
deze voorlopers te Aalst
destrijd was architekt An-
toon Blanckaert, later direk
teur van de kunstakademie,
die van Jozef Van Overstrae
ten de opdracht kreeg om in
die geest zijn huis te ont
werpen. Het werd een zeer
gedurfde moderne bouw,
geheel volgens de filosofie
die de bouwheer er erzake
op nahield. Hij prijst zich
nog steeds zeer gelukkig
met het resultaat van zijn
ideefie en van architekt
Blanckaerts inspiratie. Ook
de aannemers de bouwon
derneming Coppens van
Terjoden, was geheel inge
steld om dit enigszins revo
lutionaire bouwwerk tot zijn
recht te laten komen. Vanop
de bouwplek die hij had ge
kozen keek men uit op de
laaggelegen weiden en bos
sen van de Osbroek. Tot aan
Erembodegems toren was er
niets dat het zich beperkte.
Dit was het ideale uitzicht
om zowel tot rust te komen
als om inspiratie te vinden.
Zijn werkkamer was dan ook
aan de achterkant gepland,
vanwaar hij uit kon kijken
over de Osbroek. In dat huis
trok de familie Van Over
straeten in 1936 in, nu veer
tig jaar geleden. Op een be
paald moment heeft het wel.
moeite gekost om het huis
aan te houden. U moogt ge
rust weten dat dit in de re
pressieperiode was, toen
zowel vader als zoon Van
Overstraeten voor een tijdje
gratis logies hadden gekre
gen van de Belgische staat.
Maar vrouwen als Pauline
Willems slaan zich door de
fïïGgiÜjkSte omstandighe
den heen, en aan het huis
werd niet teraakt. Het was
ook bij datzelfde huis dat
«men» kwam aanbellen in
die woelige bevrijdingsda
gen, om met de heer des
huizes korte metten te ma
ken. Door een spelling van
het lot was deze echter op
dat ogenblik bij zijn zieke
vrouw op bezoek in de O.L.
Vrouwkliniek te Aalst. Dit
redde zijn leven! De groep
zgn. weerstanders die hem
hadden gezocht bleken het
duidelijk op zijn leven te
hebben gemunt. Als dan en
kele jaren nadien Jozef Van
Overstraeten als getuige
werd opgeroepen op het
proces waar deze dubieuze
weerstanders terecht moes
ten staan voor hun wanda
den van weleer was zijn ge
tuigenis helemaal niet be
zwarend voor deze «lampis
ten», die de vuile was had
den gedaan voor anderen,
die buiten schot bleven.
«Trouwens», zo zegt Jozef
Van Overstraeten», in ver
warde tijden doen mensen
nu eenmaal verwarde din
gen». «Zowel bij wit als bij
zwart waren er goeien en
minder goeien. Echte slech
te mensen vindt men zelden.
Het is al te gek dat wij bij
deze toevallige opdeling
zouden blijven stilstaan, ter
wijl er samen nog zo veel te
doen is.»
INCIVIEK
Daarmee zijn wj dan bij de
oorlogsjaren aangeland.
Men zou geredelijk kunnen
aannemen dat iemand niet
zo maar toevallig op een
«zwarte» lijst terecht komt.
Hoe was de VTB-voorzitter
daarop komen te staan? In
derdaad niet toevallig, want
voor vele Belgische oppor
tunisten zal deze rechtlij
nige man en vlaams-natio-
nalist maar al te zeer een
steen des aanstoots zijn ge
weest. Het was dus een eni
ge gelegenheid om in de
algehele verwarring en de
euforie van de bevrijding
ook in de gauwte met vele
dwarsliggers van voordien
af te rekenen. Maar een
strafdossier is er tegen de
VTB-voorzitter nooit ge
weest en een veroordeling al
evenmin. Opgesloten werd
hij echter wel, want in die
tijden raakte je zo in het
koncentratiekamp. Vooral
eer ie er uit geraakte, zelfs
als onschuldige, was een
jaar maar al te dikwijls voor-
bij.
Gedurende de bezettingsja
ren was hij gewoon doorge
gaan met datgene te doen
wat hij steeds had gedaan
voordien en had hij all bevor
deringen en gunsten afge
wezen. Hij bleef leraar aan
de R.M.S. hij bleef sekreta-
ris van de VTB, hij bleef
kultureel bedrijvig en ook
het tijdschrift «De Toerist»,
waarvan hij de hoofdredak-
teur was, bleef verschijnen,
al was het op het eind nog
slechts op twee bladzijden.
Zoon Van Overstraeten» met
iïc< idealisme, en de drang
naar avontuur die de jeugd
eigen is, had zich op het
eind haast en tegen de zin
van zijn vader, aangemeld
voor het Oostfront. Als va
der moet dit zeer zwaar zijn
geweest om mee te maken.
Allereerst tracht je gewoon
je zoon thuis te houden en
daarnaast was er het uit
zichtloze van de militaire
strijd op dat ogenblik; zui
ver politiek gezien boven
dien was het geheel nog
uitzichtlozer.» Als ik dan
ooit illusies had gekoesterd
dan wist ik zuiver rationeel
doordenkend dat een Duitse
overwinning geen stuk beter
zou zijn geweest voor ons
voortbestaan als volk als
destrijd de oprichting van
België in 1830 Aldus Jozef
Van Overstraeten».Het eni
ge waarop ik echt gehoopt
heb in die jaren was een
Europese vrede door verge
lijk en de terugkeer naar een
werkelijke demokratie». He
laas bleef dit een ijdele
hoop.
Bij gebrek aan dossier dan
vrijgelaten na zowat een jaar
kost en inwoon bleven de
deuren van de Aalsterse R.
M.S. echter dicht voor hem.
'nu zijn werkkamer kan Jozef Van Overstraeten
n prachtig zicht op de Osbroeck genieten. JM
Het zou trouwens wel pijn
lijk geweest zijn om na het
gebeurde in die omstandig
heden als leraar in dezelfde
school terug te keren. Door
dit alles belandde hij dan
nog voor de vijf laatste jaren
van zijn leraarschap in de
R.M.S. van St.Jans-Molen-
beek, waar hij zowel in de
Franse als in de Nederland
seafdeling lesgaf.
Door de steeds maar toene
mende bedrijvigheden bin
nen en buiten de VTB, waar
inmiddels een VAB en een
VKT was bijgekomen kon hij
uiteindelijk niet langer aan
blijven als leraar. Op 55 jari
ge leeftijd ging Jozef Van
Overstraeten met pensioen,
maar rust werd het helemaal
niet, want pas dan begon hij
maar eerst goed door te zet
ten. Als hij alles waar hij tot
op heden nog mee begon
nen is ooit wil voltooien dan
komen wij straks op visite
bij de 120ste verjaardag van
de VTB-VAB-voorzitter.
Heel toepasselijk maakt Jo
zef Van Overstraeten allusie
op de fabel van «La Fontai
ne» «Un Vieillard lantaït»
GEEN AALSTENAAR
«Zonder Aalst zou ik mijn
leven niet kunnen inden
ken», zegt Jozef Van Over
straeten, «maar toch kan ik
mezelf geen Aalstenaar noe
men. «Hij voelt zich eigen
lijk niet tot een beperkt ge
bied te horen. Hij denkt te
kunnen zeggen dat gans
Vlaanderen het land is waar
hij thuis is en dat elke
Vlaamse gemeente hem e-
ven dierbaar is. Als hij
Vlaanderen zegt, zoals het n
meestal gebruikelijk is, be-
doelt hij echter uitdrukkelijk
Zuid-Nederland. Voor hem
moeten wij Vlamingen, ons
nu meer dan ooit blijven
geestelijk richten naar het
noorden, naar Nederland. Er
gaat geen jaar voorbij of
VTB-voorzitter verblijft met
zijn kinderen en kleinkinde
ren een achttal dagen er
gens in een Nederlandse
provincie.
In Aalst vindt hij heel veel
terug van de goede kanten
van Vlaanderen maar ook
wat van het minder fraaie,
Maar Aalst heeft een groot
hart en Jozef Van Overstrae
ten heeft een heel groot hart
voor Aalst, als is hij wel
geen karnavalist.
Het verheugde hem trou
wens als niets anders en hij
was er zeer blij mee dat
precies burgemeester De
Bisschop de eerste was om
hem met zijn verjaardag ge
luk te wensen. Zo iets ple
ziert hem werkelijk veel
meer dan officiële viering
die hij niet wenst. Het zou
trouwens onmogelijk zijn
om almaar merkwaardige
jaartallen te vieren in het
leven van deze man, want
dan zijn wij de volgende 20
jaar met niets anders bezig.
Laat ons het ineens rond
maken en afspreken dat wij
met zijn 100 jaar, willens
nillens, hem als «feestvar
ken» officieel huldigen. Mijn
grootvader, die een Aalste
naar was zei steeds dat er
weinig varkens zijn die zo
oud worden. Je ziet dus
maar...
JOZEF VAN
OVERSTRAETEN OP ZIJN
BONTST
Over zijn vrouw: «Ik buig
eerbiedig voor haar, die hete
mij mogelijk heeft gemaakt
te zijn wat ik ben»
«Zij had het onder meer veel
harder te verduren buiten de
gevangenis, dan wij, die er
in zaten; zij was een engel
van toewijding.» i
«Gelukkig heeft mijn vrouw
steeds korrektief ingewerkt
op ales wat ik dacht, zodat ik
niet al te veel verkeerd
deed.»
«Mijn vrouw heeft een zeer
onafhankelijk karakter en ik
hou ervan alles met haar te
bespreken, precies om tot
een diskussie te kunnen ko
men, opdat niets vast gaat
roesten.»
«Ik ben zeer gelukkig ge
trouwd met een uiterst ge
duldige vrouw.»
OVER DE VLAMING EN HET
VLAMING ZIJN
«De Vlaming voere de
Leeuw, maar hange de Vos
uit, hij zij slim daar waar hij
niet sterk is.»
«Ik ben innig fier op mijn
Vlaming zijn! Heeft bvb.
ooit een volk gepresteerd
wat wij, Vlamingen, sedert
1830 hebben tot stand ge
bracht? Aldusdanig zijn wij
als volk uniek op de ganse
wereld.»
OVER DE MACHTIGEN
«Nooit heb ik mij naar de
heersers geschikt tegen
mijn geweten in; noch naar
de Belgische, noch naar de
Duitse machthebbers.»
«Ik vecht niet tegen windmo
lens ik ben geen dromer; ik
bevecht de machtigen, daar
waar zij hun macht misbrui
ken.»
OVER OPTIMISME
«Voor mijzelf bestaan er
twee soorten optimisme, al
lereerst het mij ingeboren
optimisme en daarnaast een
optimisme «de comman-
de'.»
«Treed steeds als een opti
mist naar buiten op, want
dan denkt iedereen dat het
goed met je gaat en dat je
dus bij de winnaars benten
aangezien iedereen graag bij
de winners is...»
OVER KARNAVAL
«Ik ben geen karnavalist
maar de huidige typische
Aalsterse evolutie in het
jaarlijkse karnavalgebeuren
juich ik hartelijk toe».
«De karnavalstoet zelf zal ik
nooit missen.»
Woning van Jozef Van Overstraete, voorzitter V.T.B. - V.A.B. (JM)
«Het hele jaar door karnaval
vieren kan uiteindelijk het
karnaval zelf ontluisteren.
OVER VIJANDEN
«Nooit zal ik tegen mensen
vechten, steeds tegen i-
deeën en toestandenals je
denkt dat iemand je vijand is
dan merk je dikwijls dat dit
op een misverstand berust.
Vraag jezelf eens af of jij
soms niet zijn vijand bent?»
OVER IDEALEN
«Met «grote beginselen»
moet men steeds voorzich
tig zijn. Het is nodig dat men
levenslang kritisch staat te
genover zijn eigen opvattin
gen.»
«Waar ik aan vast houdt is
onze verbondenheid met de
grond, onze oorsprong bin
nen een volk, onze banden
met de familie, kortom aan
onze wortels zelf.»
OVER WENSEN EN
DROMEN
«Mijn streven gaat naar een
vrije en onafhankelijke staat
Vlaanderen en mijn wens is
het slechts door deze staat
te worden gehuldigd als al
de andere verdienstelijke
Vlamingen reeds aan de
beurt zijn geweest.»
yiaamse Eendracht is zeker
broodnodig maar volledige
Vlaamse eendracht lijkt mij
te veel te eentonig, om er
ook maar aan te durven den
ken.»
OVER BELGIE
«Als men de woorden Belg
en België op hun konstruk-
tieve waarde afweegt tegen
de begrippen Vlaming en
Vlaandeen, dan valt dit op
elk gebied positief uit voor
ons 'Vlamingen. In de toe
komst zal dit zodanig toe
nemen, dat het de enige o-
verblijvende waarde zal zijn,
uiteindelijk.»
OVERSTEMMEN
«Ik stem niet blanco, zeker
niet! Ik stem voor degenen
die het dichst staan bij mijn
idealen.»
EREMBODEGEM 29-5-76.
Balder
poëtisch, maar realisitsch tege
lijk, weer te geven. In zijn bin-
nenzichten van hoeven wordt,
elk detail nauwkeurig gepen
seeld, en speelt ook het licht
een belangrijke rol. Zijn paar
dekoppen zijn anatomisch pre
cies opgebouwd. Uit zijn boe-
rentypes, in scherpe clair-
obscurtechniek op het doek
gebracht, straalt de bewogen
heid van een gevuld leven.
Enorme diepte vertonen zijn
bloemstukken, knap gekom-
poseerd, naar de natuur weer
gegeven.
Kortom, Teugels verstaat de
kunst mens, dier en plant der
mate op het doek te brengen,
dat ze enorm ekspressief bij
het publiek overkomen. In al
zijn werken zit leven, gevat in
een kostbaar moment.
Deze tentoonstelling is toe
gankelijk tot eind oktober in het
Belfort te Aalst. Een must.
Pierre Van Rossem
LAUREAAT WEDSTRIJD
VW-FALLUINTJESSTREEK
Van 24 september e.k. tot eind oktober stelt de Lebbeekse
kunstschilder Georges Teugels zijn werken tentoon in het
Belfort te Aalst. Teugels, die erin slaagde zich in een tijd
spanne van een paar jaar te manifesteren als een uiterst knap
realisitsch -picturaal Vlaams schilder, kwam onlangs nog in
het nieuws, toen zijn werk «De Vlegeldorser» gelauwerd
werd op de wedstrijd, ingericht door de VW-
Falluintjesstreek.
De Lebbekenaar is overigens lang niet meer aan zijn proef
stuk toe. Met steeds maar stijgende bijval konfronteert hij het
publiek met zijn werk, zowel via kollektieve als individuele
tentoonstellingen.
REALIST BU UITSTEK
Teugels is een realist. Als niet
een weet hij zijn onderwerpen
levensecht op het doek te
brengen. Zijn boerenfiguren
kun je zo op het platteland
ontmoeten en zijn bloemstuk
kenmeestal aangevuld door
een passend voorwerp lij
ken fris geplukt uit de natuur.
Zijn zorg voor het detail is dan
ook vanzelfsprekend. Geba
seerd op een knap ontwikkelde
tekentechniek, die de kunste
naar zich eigen maakte te Pa
rijs en te Brussel, vormen zijn
werken stuk voor stuk pareltjes
van authenticiteit. Voeg hierbij
het feit dat de kunstenaar met
een meesterhand de clair-
obscure-techniek bheerst en je
krijgt voldragen schilderijen,
die je even de werken- van de
oude meesters in herinnering
brengen, maar je meteen weer
doen opkijken om er het eigene
van de kunstenaar Teugels in
te ontdekken.
WARME, LEVENDIGE
KLEUREN
Teugels houdt van warme en
levendige kleuren Overheer
send in zijn gehele oeuvre zijn
de bruinen, in diverse schake
ringen op zijn doeken aange
bracht. Steeds echter springt
een rode vlek in het oog: de
halsdoek van één van zijn
voerentypes, een wilde roos
midden een bos witte veld
bloemen Nooit willekeurig
aangebracht maar doordacht,
geven deze kontrasten, samen
met een voortdurende speling
van het licht, diepte aan elk
schilderij.
Voeg hierbij het feit dat zijn on
begrensde bewondering voor
het werk van de oude meesters
Rembrandt, Hals, Teniers,
Vermeer, Madou hem be
wust deden teruggrijpen naar
oude technieken als glaceren
en patineren. En als resultaat
krijg je schilderijen die afge
werkt zijn tot en met. Uit elk
doek spreekt de liefde van de
kunstenaar voor het medium.
LANDELIJK LEVEN
Teugels houdt ervan het lande
lijk leven in al zijn aspekten
