GIJZEGEMSE NORMAALSCHOOL
HONDERD JAAR JONG
1*1
i
ftsv
24 - 25-g-77 - De Voorpost
In 1914 werd o» Normaalschool aan
genomen en in 1920 werd de Froebel-
afdeling gehecht bi] de lagere nor
maalschool
OPLEIDING
Vanaf 1923 kon men slechts
tot de normaalschool worden toegela
ten na ofwel lager middelbaar onder
wijs te hebben genoten ofwel na een
voorbereidend jaar.
In 1924 werd de normaalschool verrijkt
met vaklokalen voor wetenschappen,
scheikunde en aardrijkskunde en in
1925 werd de Normaalschool voor be-
waarschoolonderwi|zeressen door de
Staat erkend. Studietijd was drie jaar na
de vierde graad.
VERDERE UITBREIDING
In 1927 werd het vijftigjarig bestaan
van de normaalschool gevierd Er wa
ren alsdan 106 leerlingen. Volgden dan
uitbreiding en verlengingen van de
tweede vleugel (1898 - ,1927) en in
1935 een speciale vleugel voor de Frö
bel. In 1936 volgde dan de bouw van de
turnzaal.
In 1953 werden de laatste Franstalige
diploma's afgeleverd en in 1954 werd
een aanvang gemaakt met de bouw van
kamers voor interne leerlingen. In 1955
kwamen dan de bijzondere lagere en
bewaarschoolnormaalschool.
VARIA
Onder de zusters die aanwezig waren bij het afleggen van de geloften
van de eerste drie kloosterzusters te Gijzegem vinden we o.a. Zr. M.
Dominique, (Anna De Bakker) uit Aalst en Zr. Marie (Gudule De Bom) uit
Moorsel.
Het aantal zusters van de Kongregatie bedroeg in 1818 vier, in 1849 I
honderd tweeendertig, in 1909 zeshonderd en zes, in 1949 negenhonderd
vijfendertig en in 1968 achthonderd negentien.
Van deze laatste 819 waren er 466 in België, 301 in Brazilië en 52 ii
Kongo.
Uittreksel uit de Regel van de Zusters van Moorslede:
«De schoolvrouwen moeten hun wederhouden van al te groote straffig-
heyd, van gedeung te kijven en klaegen, waer in de kinders hun welhaest
verharden, en 't zelve aenhooren zonder indruk of ontzag: 't geene zij
kunnen bekomen met zoetigheyd, door prijzen, beloften, dreygementen,
leelijk zien, verootmoedigingen, enz...»
In 1818 droeg onze huidige onderwijzeres de naam «schoolhouder-;
esse».
Hierbij een opsomming van de verschillende onderwijstypes van de
zusters van Gijsegem: school voor armen - werkschool - lagere school -
vierde graad - B L O. - bewaarschool - zondagsschool - school voor
volwassenen - huishoud- en landbouwschool - familiale. - naaiwerkplaats
i/rije naaischool - handel - schoonheidszorgen - assistente voor collectivi
teiten - techniek - wetenschappen - «école moyenne» - middelbare school
oude humaniora - moderne humaniora - middelbare familiale - normaal
school.
L.H.
GEDENKBOEK
De Nieuwe gebouwen van de normaalschool met sportpleinen op voorgrond. (Slnt-Vincentiuslnstituut).
(el)
OOK NEDERLANDS ALS
OPLEIDINGSTAAL
Nadat in 1894 en «98 bijbouwen van
een vleugel bij de normaalschool zich
had opgedrongen werd de studietijd tot
vier jaar verlengd en vanaf 1906 kon
zowel het Nederlands als het Frans als
opleidmgstaal worden gebruikt Na een
aanvullend examen kon men het di
ploma in de anders taal behalen.
Zelfs na lOOjarig bestaan moet men nog verbouwen en vergroten: hier nieuwe turnzaal en bibliot
het Sint-Vincentlusinstituut. (el)
350 leden telde, dat ze reeds een dosis
onderwijservaring had en dat ze ver
spreid was over een vijftigtal instellin
gen vroeg aan Algemene Overste Moe
der Lambertine Harreweyn leerkrach
ten te willen opleiden en dus een Nor
maalschool te willen stichten. Na over
leg met haar medezusters werd op
15 10.1875 besloten op het voorstel
van de bisschop in te gaan. De Staat
eiste ook voor de gemeentelijke scho
len gediplomeerde leerkrachten en dit
zou de bloei van de Normaalschool
eveneens ten goede komen
In 1877 werd dan de Normaal school te
Gijzegem geopend en de eerste zes
leerlingen, allen religieuzen, haalden in
1880 het diploma Zuster Marie-lgnace
Haumont had dat reeds in 1877 en Zus
ter Marie de Chantal in 1878 te Brugge
behaald bi] de «Dames de Saint-
André».
OOK LEKE
LEERKRACHTEN
Waren de eerste gediplomeerden allen
geestelijken, in 1885 werden ook leken
als leerlingen aanvaard. Waarschijnlijk
heeft de Kongregatie eerst willen zor
gen voor eigerfleerkrachten om zo ver
der te kunnen werken. In 1885 was ook
de normaalschool door de Staat erkend
en was er de toelating om een Neder
landstalige afdeling op te richten, toela
ting waarvan teken des tijds geen
gebruik werd gemaakt.
KLEUTERTUIN
In 1894 werd dan ook een «Cours
Froebel d'lnstitutrices Ghyseghem»
met één jaar studietijd ingericht met het
eerste jaar reeds negen gediplomeerde
zusters, allen uiteraard met Franstalige
diploma's.
Dit jaar is het juist een volle eeuw geleden dat te Gijzegem de «Ecole normale d'lnstitutrices» werd
opgericht en dit eeuwfeest wil de Kongregatie der Zusters van «St-Vincentius Paulo», alias «Monsieur
Vincent», niet onopgemerkt laten voorbijgaan.
STICHTING VAN DE
NORMAALSCHOOL
Mgr. Bracq, bisschop van Gent. ziende
dat de Kongregatie van Gijzegem reeds
Er is altijd beweging in de didaktische biblioteek ln Sint-Vincentiusinstituut, (el)
LAATSTE
VERANDERINGEN
In 1958 wordt het leerplan van.de hu
maniora opgenomen in de opleiding
Wetenschappelijke B en Ekonomische
met een studieduur van vier jaar na het
lager middelbaar. In 1968 volgt dan de
oprichting van de afdeling Menselijke
Wetenschappen en vanaf 1970 komt de
geleidelijke afbouw van Wet B en
Ekon. als eerste cyclus van de Nor
maalschool Wie die afdeling kiest
volgt ze in de Humaniora-afdeling. Nu
komt het Pedagogisch Hoger Onder
wijs waartoe ook leerlingen die buiten
de Normaalschool volledig middelbaar
of technisch onderwijs hebben gevolgd
kunnen worden toegelaten, dit mits een
toelatingsproef. Dit heeft grote veran
dering teweeggebracht daar er nu een
gedeelte van de leerlingen dus slechts
twee jaar specifieke opleiding tot lagere
onderwijzeres geniet Voor het ogen
blik telt het Pedagogisch Hoger Onder
wijs 98 en de eerste cyclus Menselijke
Wetenschappen 121 leerlingen
GIJZEGEM, SOCIAAL
GERICHTE KOMMUNITEIT!
Reeds vanaf de stichting was de bedoe
ling dat de Zusters van St.-Vincentius,
de naam «Dienstmaagden der Armen»
indachtig, zich te richten vooral naar de
minder begoeden. de minder bedeel
den. In de rijke gamma van onderwij
sinstellingen die deze communiteit wist
te realiseren valt dan ook vooral op dat
het steeds de lagere school was die de
grootste aandacht genoot.
Om U een idee te geven van het aantal
lagere scholen opgericht door deze
Zusters volgt nu dit lijstje van gemeen
ten waar een basisschool werd inge
richt.
Clermont. Dergnau, Rixensart, Ukkel
Verrewinkel, Meeswijk, Ukkel-Stalle,
Mortsel Luithagen, Heks, Moulbaix,
Hofstade, Aalst St.-Job. Landegem,
Zandhoven, Nieuwerkerken,Zepperen,
Rumillies, Orcq, St.-Kwintens-Lennik,
Mariakerke, Havinnes. Asse, Mortse,
Oude-God, Montignies, Are, Aalst
Langestraat. Meiveren, Bachte-
Maria-Leerne, St.-Amands. Ronse,
PSturages, Millen, Aalst-Mijlbeek,
Oostwinkel, Erquennes, Ukkel St.-Job,
Bellem, Moustier, Kieldrecht, Hingene,
Deurle, Leut, Merbes Ie Chêteau,
Wiers, Vaulx, Loenhout, Hacquegbies,
Chercq, Lanaken, St.-Pauwels, Mol.
Limont, Limal, Ukkel-Centrum, Waas
ten, Hoeilaart, Edingen Aubel, Mortsel
Dorp, Berlare, Ekeren, Warfusée,
Moorsel, Destelbergen, Brussel, Booi-
schot, Wetteren, Drongen. Bazel. Ra-
vaing en Gijzegem.
WAS GIJZEGEM EEN
FRANSE BURCHT
IN VLAANDEREN?
Een burcht is wellicht een nogal sterk
beeld. Wel kon men het als een Frans
buitenverblijf aanzien, menen de Zus
ters. Wellicht zit de geschiedenis van
de Kongregatie, die toch veel Waalse
zusters telde en in Wallonië nogal wat
huizen had, er wel voor iets tussen. Uit
die Waalse huizen kwamen dan immers
ook Waalse leerlingen
Vanaf 1895 tot en met 1904 werden er
enkel Nederlandstalige diploma's voor
kleuteronderwijzeressen uitgereikt
Vanaf het schooljaar 1904-1905 tot en
met 1922 -1923 werden er zowel Fran
stalige als Nederlandstalige toegekend.
De volgende jaren waren er geen
stalige kandidaten tot in 1936.
1939 tot 1953 werden er opi
Franstalige diploma's uitgereikt
niet elk jaar. In 1953 ging de Fr
lige afdeling dan ter ziele
Aantal leerlingen in heel het
tuut:
Kleuterschool: 116: 116 exte
geen internen.
Lagere School: 236,206 extern^
internen
Humaniora:
Moderne: 490: 343 externen,
ternen.
Oude: 118: 90 externen, 28 intf
Familiale: 109: 79 externen, 30
nen.
Normaalschopol:
Mens. Wetensch.: 121: 80 ex!I
41 internen
Kleuterleidsters: 20.11 externer
ternen.
Lagere Onderw. 98, 57 extern I
internen.
Samen: 1308982 externen, 32I
Evolutie van het aantal
leerlingen in de Normaalschool:
Voorh.
Lagere
Kleuter- ToL I
jaar
Norm.
norm.
1877-1878
6
1887-1888
27
A
1897-1898
60
24 84
1907-1908
68
12 81
1917-1918
77
7 9
1927-1928
(25)
106
31 13
1937-1938
146
67 21
1947-1948
87
20 id
1957-1958
(32)
2:2
115 3u
1967-1968
287
209 41
1976-1977
1* cyclus
98
20 21
(121)
Het totaal aantal leerlingen van de Normaalschool wordt wel het totaal
de eerste en de tweede cyclus.
1977: JUBELJAAR
Alhoewel de officiële opening van de
eeuwfeestviering pas op 26 e.k. een
aanvang neemt werd op 21 januari, ver
jaardag van de stichting van de Kon
gregatie, met de leerlingen reeds een
intiem feest gevierd, door de hele
schoolgemeenschap, een dertienhon
derdtal, allen in witte T-shirt met erop
het embleem van de eeuwfeestviering
Er was een gekoncelebreerde eucharis
tieviering met luisterrrijke zangen, een
feestmaal en een film.
De officiële viering wordt dus geopend
op zaterdag 26 februariTe 16 uis er in
de kapel van het Instituut een koncele
bratie waarin Monseigneur L.A. Van
Peteghem, Bisschop van Gent, zal
voorgaan. Daarna is er een Akademi-
sche zitting in de feestzaal met als gast
sprekers Kanunnik Prof. Dr M A.
Nauwelaerts over «Een eeuw ontwikke
ling van het Normaalonderwijs te Gijze
gem» enZ.E.H. R. Beirnaert, voorzitter
van hetN.V.K.N.O. over «De rol van de
leerkrachtenopleiding in de onderwijs
vernieuwing». E. Zuster Inès Mees,
Eredirektrice en Algemene Overste van
de Zusters van St.-Vincentius Paulo,
houdt het slotwoord met «Gedenken en
Danken»
Verder is er een muzikale omlijsting
voorzien waarin leerlingen en oud
leerlingen instrumentaal hun beste
beentje zullen voorzetten en volgt na de
presentatie van het gedenkboek een re
ceptie omkaderd door fotomateriaal,
diagrammen, grafieken en kaarten
over de historiek en de evolutie van de
Normaalschool. Te 19.30 u. volgt dan
nog een feestelijk banket.
voor de leerlingen van hun eigen klas.
Elke techniek was toegelaten en on
derwerpen waren, volgens de afdeling,
«Ikop school», «Mijn school zoals ik ze
drpom» en «Onze school in het
jaar.
De beste werken zullen worden opge
nomen in een tentoonstelling die ge
houden wordt óp 23 en 24 april.
VOETTOCHT
Op donderdag 17 mei wordt de gamma
aktiviteiten voortgezet met een sport-
namiddag. Het wordt een voettocht
doorheen de omgeving waarbij kan ge
kozen worden wat betreft de afstand.
Heel de omgeving zal dan worden
doorkruist door meisjes in witte T-shirt
met het eeuwfeestembleem. Daarmee
is de kous nog niet af want begin vol
gend schooljaar, op zondag 18 sep
tember volgt dan door ouders en leer
lingen de officiële slotplechtigheid
waarover later meer.
moeten trekken.
Ook een initiatief om een tehuis voor
ouden van dagen op te richten dat de
goedkeuring van Mgr de Broglie
wegdroeg mislukte en deze prelaat, van
Franse afkomst werd door de Hollan
ders gewantrouwd en moest vluchten
na aan de gravin de raad te hebben
gegeven een school op te richten voor
arme kinderen.
DE «SPINSCHOOL»
Via een vnendin werd bekomen dat de
overste van de zusters van O.L.V
ten-Bunderen te Moorslede een zuster
met één leerlinge naar Gijzegem
stuurde en samen met een dienst
meisje van de adellijke dame werd op
20 januari 1818 de spinschool geko
zen. Vier armen werden gekozen als
leerlingen
De regel die de religieuze kommuniteit
te Gijzegem onderhield was die van
Moorslede De gelegde kiem evo-
Ter gelegenheid van dit eeuwfeest
wordt een gedenkboek, een lees- en
kijkboek gepresenteerd. De tekst is van
godsdienstleraar Vanden Abbeele en de
tekeningen zijn van de hand van Zr.
Martha Van Espen, tekenlerares. Sa
men met een aantal foto's willen tekst
en tekeningen de voorbije honderd ja
ren in herinnering brengen De kaft-
bladzijde draagt het gelegenheidspro
bleem, ontworpen door E.P. Juliaan
Debusschere. Het boek omvat ca 48
bladzijden in formaat 25 x 17in Fioretti
Antica met kaft in wit karton. Bij inteke
ning vóór 26 februari is de prijs 180 F;
vanaf 26.2.77 wordt het tegen 200 F
aangeboden.
«MUN NAAM
IS HONDERD»
Op vrijdag 4 maart te 20 u.zaterdag 5
maart te 19 uen zondag 6 maart even
eens te 19 uvolgt dan een soort evoka-
tie getiteld «Mijn naam is Honderd».
Het wordt een soort schoolfeest maar
dan helemaal in het teken van 100 jaar
normaalschool. Op alle mogelijke ma
nieren wordt er gezongen, gedanst en
gesprongen «we zijn honderd, we zijn
honderd» Als opening van deze evoka-
tie komt dan een gelegenheidsgedicht
door Mr. Vanden Abbeele. De ganse
schoolgemeenschap doet eraan mee
en in de drie opvoeringen hopen we een
ruim publiek van oud-leerlingen, fami
lieleden en andere belangstellenden te
kunnen bereiken.
TEKENWEDSTRIJD
Ook werd een tekenwedstrijd, begiftigd
met waardevolle prijzen als kunstboe
ken. reproduces en tekenmateriaal,
georganiseerd voor de kinderen of
kleinkinderen van oud-leerlingen of
«HARBALORIFA»
De band met de gewezen leerlingen
wordt te Gijzegem met verwaarloosd
Er is een tijdschrift voor oud-leerlingen
«Harbalorifa» dat 4 maal per jaar ver
schijnt telkens op 1500 exemplaren en
verder is er een schoolkrant met de
zelfde titel die elke maand van de pers
komt.
DE STICHTERES
Stichteres van de Kongregatie van de
«Zusters van St.-Vincentius Paulo».
«Dienstmaagden der Armen», was
gravin Elisabeth de Robiano, oudste
dochter van graaf de Robiano, raads
heer en ontvanger-generaal van de Sta
ten van Brabant in het Antwerpen, die
gehuwd was met baron Locandèle.
heer van Ghyseghem Deze door de
plaatselijke bevolking genoemde
«goede en weldadige vrouw» wilde in
haar drang om de mensen te helpen
een hospitaal oprichten doch dit bleek
niet mogelijk, de mensen verkozen dat
de brave vrouw bij hen zelf thuis bleef
komen i.p.v. zij naar een hospitaal te
lueerde snel en reeds volgend jaar leg
den drie zusters de geloften af en werd
de jonge groep een kerkrechtelijke
kongregatie In 1835 waren er reeds 70
zusters Deze eerste school was een
«werkschool». Meisjes leerden er
spinnen, catechismus, lezen en schrij
ven. De ouders waren er echter in deze
periode van pauperisme niet zó op uit
om hun kinderen naar de school te stu
ren; er moest immers zo-snel en lang
mogelijk gewerkt worden om genoeg te
hebben om in leven te blijven.
In de spreekkamer waar Zuster Mach-
teld, Direktrice van de Normaalschool
ons gul ontving, staat nog steeds een
«spinnewiel» en een nog aanwezig
«spinklokje» herinnert eveneens aan
deze eerste Gijzegemse school, de
«spinschool».
DE KONGREGATIE
De stichteres gaf de door haar gestichte
Kongregatie de leefregel mee van
Sint-Vincentius, de heilige die haar ei
gen idealen het best had voorgeleefd in
blijheid, eenvoud, weemoed, en uni-
versele beschikbaarheid. Vanuit deze
levenshouding gebeurde en gebeurt
nog te Gi|zegem alles. De blijheid die
vertrouwt op de macht van de Heer, de
deemoed die ook moed is om te trach
ten het goede te laten doorbreken, de
eenvoud die openheid in vreugde is en
de beschikbaarheid die tot uiting komt
in de verhouding tot de evenmens.
Uit persoonlijke ervaring weet ik dat
bovenstaande woorden geen bla-bla
zijn maar dat de geest die nu nog altijd
waait in de Gijzegemse school er een is
van blijheid, van familiale sfeer en van
bezorgdheid voor de leerlingen en dit
dan niet enkel op verstandelijk gebied.
Na een 15-tal jaren was de kongregatie
reeds in zes Belgische provincies ver
tegenwoordigd: Oost-Vlaanderen, He
negouwen, Brabant, Antwerpen, Luik
en West-Vlaanderen. Hoe de zusters
het klaarspeelden om die onderwijstaak
aan te kunnen is een andere kwestie Ze
stonden echter voor de harde realiteit
en roeiden met de riemen die ze had
den, Met een groot hart, in eenvoud en
zonder zelfoverschatting lieten ze zich
voorlichten door bvb. de koster om
zich op hun leertaak voor te bereiden.
In de tweede helft van de negentiende
eeuw was de vorming van leerkrachten
voor Staat en Kerk een nijpend pro
bleem.
rV x.'
Het best bekende gebouw van Slnt-Vlncentinsinstituut (el)
