VAN HEKSEN .TOVERESSEN,KUDDES. JIPENESSEN, DE MAAR,
DE ZWARTE HAND EN ANDER DOIVEIS BEBROED..
GROEIENDE ANGST BIJ ONWETENDE BUURTBEWONERS
TE HOFSTADE
NATIONALE FEESTDAG TE M00RSEL
Sagen in het land tussen Schelde en Dender
aflevering VIII
<000^
Dc Voorpost - 29-7-77 - 9
Nadruk verboden.
Verboden, zelfs gedeeltelijk, over
P.J.Henderickx
Selektie van sagen uit de studie van Lie. Germ. Fil. P. Jules Hendrickx die de volkse
verhalen uit de mond van de vertellers zelf optekende, ze klasseerde en ze verwerkte
tot een uitgebreide studie van dat bijna verdwenen patrimonium, waar onze streek zo
rijk aan is geweest. Tot bewijs van autenticiteit worden de naam, de woonplaats en de
leeftijd (let op, 20 jaar geleden!) van de vertellers bij het verhaal vermeld.
Nog over de nachtelijke tochten van kledden.
Identifikatie van kleddens. Let op'! Je beste buurman, buurvrouw kan best een ruige
kledden zijn! En waar verblijven die vrienden des duivels
Op een boerenhof was er
•en koeter (knecht), die zijn
.1 aan de duivel verkocht
iad. Er viel het een en het
Ier voor op de boerderij
otdat ze eens een vel vonden
n een tronk. De boer pakte
pet Terwijl de knecht nogal
wijd (verweg) op het veld aan
ch|^et werk was, maakte de boer
ekièen oven heet en wierp het
Mfyel erin, Direkt was de knecht
enÜaar. Hij lag te roepen op Lu
cifer. Het vel verbrandde en
de dan bedankte hij de boer om-
J9|4at hij dat gedaan had. (Ver-
1,stfeecken C. Lede, 71 j.)
ïe*L- in Erpe op een boerenhof
was er een knecht die alle
nachten weg was. Ze wisten
op het hof niet waar hij naar
toe ging. Maar op zekeren
^jag was de boer bezig met de
Iropbomen (tronken) te kap
pen, en hij vond een kledden-
vel. Hij peinsde direkt dat dat
vel van zijn knecht was. Binst
Ie week moesten ze bakken,
m den boer maakte den over
itikkend heet en wierp er het
Jeddenvel in. Maar de knecht
lie op het land werkte was
laar op de slag en hij stond te
iuilen en te kermen en hij
-ilde het vel uit het vuur ha-
n. Ze moesten hem met ge
beld tegenhouden. Als het vel
'erbrand was, was hij blij dat
lij daar nu vanaf was. (Du-
|uet J. Erpe, 66 j.)
Hier op een boerenhof
ias er een knecht die ook
;ledden liep. Op de duur is dat
uitgekomen. Hij had zijn vel
1 /eggestoken op een plaats
el een half uur van het hof
aar dat hij werkte. Iemand
lad dat vel toch gevonden. Ze
laakten de over warm en zij
leten het vel in het vuur.
laar op hetzelfde ogenblik
»as de knecht daar en hij
ierkte op het land een eind
/an het hof. Ze moesten hem
met drij, vier man tegenhou
den of hij sprong in het vuur
Dm dat vel eruit te halen. Als
het vel verbrand was, was hij
blij dat hij er vanaf was. (Du-
quet J., Erpe, 66 j.)
Op het hof rechtover de
rk was er een knecht die
eCJd?n 'iep Op ne zekere
dag had iemana hêl
vel gevonden en terwijl dat de
knecht ver weg was, hadden
ze de oven heet gemaakt en
dat vel daarin gesmeten.
Maar enige ogenblikken later
stond hij daar. Hij zag af dat
het wreed was om zien. Maar
als het vel verbrand was. was
hij gelukkig (X. Vlierzele, 55
r- Mijn grootvader en Sis re
den naar Uitbergen mee hun
getouw (gespan), ze reden
langs de Gentweg en de
preef, en daar lag kledden
voor het wiel. Ze dierven er
niet over rijden en stonden te
Deven van de schrik. Als ze 's
anderendaags thuis kwamen,
lebben ze het vel van de
kledden gezocht en gevon
den. Ze maakten den over ge
reed en smeten het vel erin
Op hetzelfde ogenblik stond
daariemanduitde geburente
huilen en te smeken: «Mijn
vel, mijn vel». Ze moesten
hem vasthouden of hij sprong
in den oven. Als het vel hele
maal opgebrand was, was hij
daarvan af. (Impens O., Oor-
degem 67 j.)
Als ik nog te Ottergem
woonde, heb ik dikwijls horen
vertellen dat er te J. ne knecht
was die alle nachten kledden
ging lopen. Daarvoor had hij
een vel. Maar ze hadden hem
eens afgeloerd (bespio
neerd), en ze hadden gezien
dat hij dat vel in een hol van
'een appelboom ging wegste
ken. Op ne zekere keer moest
hij mee een paard naar de
jaarmarkt van Wetteren. Ze
maakten rap den oven heet
en ze smeten het vel in het
vuur. Maar nog geen vijf se-
konden nadien stond hij daar
al. Hoe Dat wist niemand
Hij kronkelde zich van de pijn
Maar als het vel verbrand
was. was hij toch nijg (heel)
blij dat hij daarvan verlost
was. (Hendrickx E., Erpe 61
Op het hof van Fleer in de
Bosstraat ging het al tegen. In
een hol in een tronk vonden
ze een vel. Ze hebben dat
verbrand mee petrol. En een
gehuil en gekerm dat ze daar
gehoord hebben van die
kledden (Vermeiren L., Ou-
degem 63 j.)
Kledden woonde hier in
ons geburen te Bruelens. Hij
was daar knecht. Alle nachten
moest hij een vel dragen mee
een keten aan. Als hij iemand
zag, sprong hij op zijnen rug
en die moest hem dragen. Op
ne mijrgend (ochtend) moest
hij naar de kouter om klavers
gaan. Ze waren bezig mee
den over klaar te maken, en
plotseling kwam hij al ker
mend 't hof opgelopen. En hij
riep dat hij zijn vel moest heb
ben. Die mensen hadden
zonder dat te weten dat vel in
den oven gesmeten maar als
het opgebrand was, had hij de
meeste zinnen van de we
reld... (Lievens H., Mere, 78 j.)
Resten blijven tussen tan
den zitten: vergeten tanden
te poetsen
Te St.-Lievens-Esse, juist
buiten de gemeente ligt er
een groot boerenhof «'t Hof te
Welle». Er werkten daar
vroeger een meisken of vijf en
twee knechten Alles ging
goed tot in de tijd dat het
graan lang werd. Van toen af
werden de meiskes iederen
avond als ze naar huis gingen
door ne kledden overvallen
en elk op toer moesten ze
hem nen eind ver dragen. Ze
vertelden dat aan de bazin
van het hof en die kreeg wan
trouwen in één van die knech
ten. Het was ne goeie mens
maar hij kwam iederen avond
binnen na het gebed voor het
eten en dan hastte hij zich
mee zijn eten en hij was bui
ten voor er weer gelezen (ge
beden) werd. De bazin zei na
tuurlijk niets tegen het vrouw
volk om hen geen schrik aan
te jagen. Maar op ne zekeren
dag zei ze tegen de meiskes:
«Ik heb horen zeggen dat als
ge ne kledden tegenkomt, en
ge wSrpt nen doek over zijn
hoüiu, dai nij uSh hie!? Kan
doen voordat hij al die draad
jes uit den doek gepluisd
heeft. Ik heb hier ne zijden
doek, die draden zijn zeer fijn
geweven, hij zal daar lang
werk mee hebben». Die
avond kwam kledden weer en
ze smeten hem den halsdoek
over zijne kop en op slag liep
hij weg 's Anderendaags
kwam de knecht veel te laat
op zijn werk en hij zag er sla
perig uit en zijn mond zat vol
draadjes. De vrouw nam het
loon dat hij nog tegoed had en
ze zei: «Hier is uw geld en ge
kunt er goed voor zorgen dat
ge u hier nooit niemeer laat
zien De man nam zijn geld
en hij vertrok zonder een
woord te zeggen. (De Vuyst
K„ Erondegem, 87 j.)
Op nen donkeren avond
kwam er ne mens van Aalst
Voorbij «den Halt», sprong
kledden op zijne rugmaar die
mens was nogal ne rappe en
hij sloeg mee zijn eetzak in
kledden zijn muil en 's ander
endaags wisten ze wel wie er
kledden speelde want de res
ten zaten nog tussen zijn tan
den. (Boelaert G., Erpe 83 j.)
Een vrouw was in de ge
buurte meid op een hofstee.
Na het avondeten ging ze
naar huis, maar iederen
avond kwam ze kledden te
gen en ze moest hem dragen.
Op een morgen verleide ze
dat aan een knecht. «Weet ge
wat ge moet doen», zei de
knecht, «pakt uwen voorschot
en slaat hem in zijn muil, ge
zult morgen wel weten wie de
kledden is» 's Avonds ging de
meid naar huis en kledden
was daar weer, maar ze sloeg
direkt hare voorschoot zijn
zijn muil. En 's anderendaags
zag ze tussen de tanden van
een van de knechten de stuk
ken van hare voorschoot zit
ten. (De Wolf. Lede. 69 J.)
Kledden is wel kwetsbaar...
Ze hebben hier eens ne
kledden herkend. Als ge hem
een snee kunt geven mee een
mes. dan kunt ge hem her
kennen. Alzo had hier iemand
al enige keren een kledden
moeten dragen. Maar dat be-
gost hem tegen te steken en
hij nam een mes mee. Kled
den kwam af, maar hij gaf
hem een snee. 's Anderen
daags kwam het wel uit wie
dat er kledden ging lopen
(Van Keymolen th., Mere 78
j)
Mijn vader heeft kledden
eens moeten dragen. Opnen
avond als hij van zijn werk
kwam sprong kledden op
zijne rug. Maar mijn vader
was nogal een struise been
houwer en hij heeft kledden
een snee mee zijn mes kun
nen geven. Den dag daarop
wisten ze wel wie er kledden
speelde. (Bauens E. 82 J., Ot
tergem).
Voor het venster van zijn
-nonkel kwam er bijkanst alle
nachten een kledden zijn toe
ren doen. Op ne zekere keer
kwamen de jonge gasten uit
de gebuurte bijeen. Kledden
kwam weer af. en ze spron
gen buiten. Kledden begost te
lopen, maar er had ne jonge
gast mee ne riek gestoken en
hij had hem geraakt Daags
nadien hoorden ze zeggen
wie er de kledden was. (De
Saedeleer R„ Mere, 84 J.)
Andere manieren om Kled
den te verschalken...
Bij C. waren er drij jonge
gasten (drie zonen). Op een
avond kwam er iemand uit de
geburen naar huis en kledden
sprong op zijne rug. Maar het
was nogal een sterke mens
en hij had kledden toch een
goeie slag kunnen geven. En
zo is dat uitgekomen dat één
van de drij gasten was die
kledden ging lopen. (Boelaert
G., Erpe, 83 j.)
Op een boerenhof in Oor-
degem waren er zeven zo
nen, allemaal mensen gelijk
als bomen. Op een avond
sprong kledden op de sterk
ste zoon zijn rug. Maar die
trok kledden zijn vel af en hij
herkende de knecht van hun
eigen öoêïuSfij- vC0.rz*jn straf
moest kledden den boeren
zoon op zijn rug dragen naar
huis. Hij werd daar opgeslo
ten en van sedert was het ge
daan met kledden lopen. (Van
Den Berge P., Erpe).
Mijn vader kwam eens
naar Lede. Aan de Konings
Brugge sprong kledden op
zijne rug. Maar mijn vader -
was een struise mens en hij
liet zich achterovervallen en
hij heeft kledden eens ferm
afgeranseld, 's Anderen
daags wisten ze wel we kled
den liep. (Vereecken C., Lede
71 j.)
M.W. woonde in Otter
gem. Hij ging de kampagne
doen naar Frankrijk. Op een
avond kwam hij van Brussel
van 't Statie van Erpe-Mere.
Aan B. in Ottergem moest hij
kledden dragen. Die kledden
had ketens aan. Maar W. was
een sterke, struise man en hij
heeft kledden daar eens ferm
afgeranseld. (De Waele M„
Vlekkem, 51 j.)
In Wichelen was het aan
de Molenweg geweldig een
zaam. Er was daar enen, Lau-
rus, noemden ze hem. Ik weet
nog het huis waar hij woonde.
Hij had een zusterkleed bij
een begijn geleend. Waarom
Ze zeggen dat het voor zijn
zuster was. Maar daarmee
liep hij kledden. Tussen licht
en deemster kwam hij door de
vensters kijken en toen zaagt
ge die schijn op de muur. le
dereen had dan schrik. Door
den duur kwamen ze met eni
gen overeen om zich weg te
steken en het spel eens af te
zien. Er kwam enen de Mo
lenweg op. Kledden sprong
op zijne rug. Maar de anderen
sprongen dan op kledden. Ze
hebben hem daar geslagen
dat hij ervan gekreveerd is.
(De Vuyst C., Vlierzele, 44 j.)
Verblijfplaatsen van kled
den
Vroeger kwamen de kled
dens samen aan de molen te
Borsbeke. Als ge daar 's
avonds voorbijkwam, kost ge
daar dikwijls ketens horen
rammelen. Dat was dan een
bijeenkomst van kleddens.
De voorbijgangers werden
daar aangehouden en ze
werden verplicht hen een ein
deken op hun schouders te
dragen. (De Groote G. Mere.
36 j.)
Het was hier algemeen
geweten dat kledden zijn ver
blijf had aan het «Burreken»
op de Dries. Dat was daar
vroeger een smal baantje en
langs weerskanten waren er
bossen. P. heeft kledden daar
dikwijls moeten dragen. (X.
Gijzegem, 70 j.)
Daar aan die slechte ka-
fee «Den Ongewijden», heeft
het altijd gevaarlijk geweest.
Daar verbleef er ne kledden.
Van op die plaats hebben de
mensen hem dikwijls moeten
dragen. (Van Hauwermeiren
F., Hof stade 64 j.)
En nog maar kleddens her
kend...
Op een zekere avond za
ten er enkele gasten op nen
boom die daar aan den oven
van den boer lag. Op een ge
geven ogenblik hoorden ze
iets in den oven bewegen. De
gasten gingen kijken en er
was een paardenvel aan 't
bewegen. De gasten trokken
het vel buiten, maar op de
slag stond er daar een vrese
lijk paard. Het begost te lopen
in de richting van Aaigem. De
gasten volgden van veren ze
zagen dat paard in de Dikke
Linde verdwijnen. Er durfde
geeneen gaan kijken en ze
kwamen terug en ze vertel
den dat aan iedereen, 's An
derendaags vond de boer dat
vel in den oven. Ze trokken
het buiten en staken het in
brand Maar op hetzelfde
ogenblik kwam er een
vreemde toe. Hij huilde en
tierde en riep dat hij zijn vel
moest hebben. Zij moesten
hem vasthouden of hij sprong
in het vuur. Als het vel ver
brand was, zei hij dat hij blij
was dat het gedaan was Hij is
dan vertrokken en ze hebben
hem nooit meer weergezien.
Naar het schijnt was dat een
weerwolf. (Lievens H., Mere,
85 j.)
Die scheper (schapen
houder) van Bona Verbeeck
was ne Zwitser die na de
Frarise revolutie hier geble
ven was. Het was ne weerwolf
Er heeft hier maar enen ge
weest. Hij was alle nachten
weg. Maar op den duur heb
ben zij zijn vel tocht gevon
den. Den oven werd gloeiend
heet gemaakt en het vel werd
erin gesmeten. Hij stond te
huilen en te tieren van de pijn,
als het vel verbrand was heb
ben ze hem nooit niemeer
zien. (Van Hauwermeiren Fr..
Hofstade, 64 j.)
Er ging hier een meisken
met haren vrijer wandelen. Ze
kwamen langs het bos en hij
zei dat hij in het bos moest
zijn. Een beetje later kwam er
ne weerwolf uit het bos en hij
greep het meisken bij haar
kleren mee zijn tanden vast
Ze begost te roepen en de
weerwolf vluchtte in het bos.
Haar vrijer kwam weer en ze
vroeg hem waarom hij niet
gekomen was als ze geroe
pen had. Hij zei dat hij niets
gehoord had, maarzij zag de
resten van haar kleed tussen
zijn tanden zitten en zij wist
rap wie dat er de weerwolf
was. (Vereecken C., Lede, 71
i)
Volgende week: Over de
maar (Door de maar bere
den...)
Over de alf (Door de alf mis
leid)
Over kwelgeesten uit de kin
denwereld...
voor de patiënten van een ki-
nesist en dokter wordt onmoge
lijk! Een bloemist zou wel eens
De mogelijke inplanting van een sociale woonwijk tussen de volledig zijn broodwinning kun-
vroegere spoorwegbedding en de Mottantstraat stuit op nen kwijtgeraken: al zijn serres
groeiend verzet van de buurtbewoners die volledig onwetend liggen momenteel in het be-
van de plannen langs omwegen het dreigend verlies van hun dreigde gebied zodat het nor-
gronden, tuinen en serres vrezen!
Voorgeschiedenis
Toen twee jaar geleden het
voorlopig Bijzonder Plan van
Aanleg voor het Dorp ter inzage
op het gemeentehuis lag kon
den de weinige bezoekers on
der andere vernemen dat een
tweetal sociale woonwijken
gepland waren: naast het «To-
rensveld», projekt dat reeds in
definitieve plannen werd gego
ten was er ook sprake van een
woonwijk tussen de spoorweg
bedding en Mottantstraat zou
opgetrokken worden. Slechts
de laatste dagen kwam het en
kele geïnteresseerden ten ge
hore die dan ook prompt voor
het sluiten van de klachtenter
mijn hun bezwaren naar voor
brachten: het feit dat maar en
kele protestbrieven werden
binnengestuurd kan volledig op
rekening van de minieme
ruchtbaarheid van het projekt
toegeschreven worden
Groeiende onrust
Vooral deze geheimhouding is
een doorn in het oog van de
verontwaardigde eigenaars die
ieder voor zich wel al een aan
tal protestbrieven aan parle
mentsleden, provinciebestuur
en andere instanties hebben
gestuurd. Door het stilhouden
van de definitieve planning is
het voor hen onmogelijk effi
cient te protesteren daar zij dit
verzet als een «gevecht tegen
windmolens» ervaren.
Bezwaren
Het merendeel van de vermoe
delijk getroffenen zijn kleine ei
genaars die lang gespaard
hebben om zich een klein lapje
bouwgrond te verwerven: want
inderdaad eertijds werd hen het
doortrekken van de straat pa
rallel lopend met de spoorweg
in het vooruitzicht gesteld zodat
de kostprijs van de grond door
het bouwrijp zijn aardig hoog
kon gesteld worden. Sommi-
maal is dat hij zich zorgen
maakt over de toekomst van
zijn bedrijv waarvoor hij zich ja
renlang volledig heeft ingezet!
Deze enkele konkrete voorbe
elden worden nog door een
massa individuele grieven
aangevuld die we hier allemaal
onmogelijk kunnen vermelden.
Samenvattend kunnen we we!
stellen dat allen zonder uitzon
dering de uitvoering van de
plannen willen verhinderen:
«Er zijn nog wel andere plaat
sen te vinden voor de inplanting
van een woonwijk, die niet altijd
sociaal aan de behoeftigen
worden ter beschikking ge
steld!».
Aktiekomitee
De oprichting van een aktieko
mitee wordt voor de onmiddel
lijke toekomst in het vooruit
zicht gesteld. Men wenst drin
gend op de hoogte gesteld te
worden van de konkrete plan
nen die in het duister gesmeed
zijn, zodat effektief kan gerea
geerd worden tegen de inplan
ting!
Voor vele mensen is het van
levensbelang dat de woonwjk
er niet komt! Wij zullen de evo
lutie in dit schaduwgevecht
tussen onwetende bewoners
en bureaukratische machten
van dichtbij in het oog houden
en onze lezers nauwgezet op
de hoogte houden!
Dirk Daelemans
Traditiegetrouw vierde Moorsel, zij het dan in beperkte kring,
de nationale feestdag
Op dit moment zijn nog maar gen zijn nu nog inwonend bij
enkele mensen officieel op de hun ouders in afwachting dat
hoogte gesteld van de onteige
ningen die in het vooruitzicht
werden gesteld
men met de bouw van een wo
ning kan beginnen. Ook enkele
plekken vruchtbare landbouw-
De andere eigenaars hebben grond zouden door een moge-
nog geen enkel bericht ontvan- lijke inplanting tot verdwijnen
gen doch kontaktname met de gedoemd zijn De bewoners
bevoegde instanties bracht wel van de Mottantstraat worden
duidelijk aan het licht dat de op hun beurt ernstig getroffen
plannenmakers, in het duister bij het doorvoeren van de «stil-
en door niemand gestoord, ij- gehouden» plannen noodzake-
verig het ganse projekt aan het lijk is voor het uitoefenen van
uittekenen zijn. hun beroep: terapeutische hulp
Gegangmaakt door de Kon.
Harmonie St.-Cecilia trokken
een vijfentwintigtal oudstrijders
40-45 en de opgeëisten naar
de dorpskerk voor een «Te
Deum» in Nederlandse versie.
Schepenen Monsieur. De
Maght en Bourlon alsmede
raadsleden Uyttersprot Re-
dant, Van der Borght-Carlé,
Stockman, Willens en Van der
Biest hadden eraan gehouden
deze korte plechtigheid bij te
wonen.
Na het neerleggen van bloe
men aan de gedenkzuil der oor
logsslachtoffers door eerste
schepen Monsieur en voorzit
ter Willie had dan in het vroe
gere gemeentehuis een recep
tie plaats.
Schepen Monsieurexcuseerde
Burgemeester D'haeseleer,
aanwezig te Aalst voor een
soortgelijke viering, en ver
klaarde dat, in overeenstem
ming met de beleidsnota, de
plaatselijke feesten in ere zul
len worden gehouden. Op deze
dag wordt weer veel gesproken
over «vrijheid», zegt de sche
pen, maar spijtig genoeg is dit
een woord dat al te vaak mis
bruikt wordt. De minimale be
langstelling van de bevolking
wijst erop dat het begrip «vader
landsliefde» relatief is en, bij
gebrek aan ervaring in nood-
omstandigheden, wegdeem-
stert. Misschien kan via de
jeugd dit begrip meer inhoud
worden gegeven. Ook wordt
gedacht aan een meer betrek
ken van de bevolking aan dit
feest door het inrichten o.a. van
bvb allerlei volksspelen
Nadat schepen De Maght de
wens had uitgedrukt nog vele
dergelijke vieringen, liefst dan
in groteren getale, te mogen
meemaken volgde de klas
sieke «drink» en trok men, mu
ziek op kop, naar de lokalen
van de jonge oudstrijders, de
oude oudstrijders en de opge
ëisten want Moorsel heeft niet
minder dan drie oudstrijdersve-
renigingen. Etenstijd was reeds
een poosje voorbij als leute en
pret nog hoogtij vierden.
