VAN HEKSEN,TOVERESSEN.KLEDDES,
IIPENESSEN, DE MAAR, DE ZWARTE HAND
EN ANDER DUIVELS OEDRDED...
'yj/
É,B
- yy y/yy
W/s-''
/yy
Sagen in het land
tussen Schelde en Dender
yy y y y
y y y
•-&/#
A' V/
PLAATSELIJKE OPROEPTOT
VROEGTIJDIGEOPSPORING VAN KANKER
OOGST: DE MAAND VAN
DE KAPELLEKENSDAGENTE EREMBODEGE
ERONDEGEM:
VABENCHIRO: SAMEN AKTIEl
10 - 5-8-1977 - De Voorpost
Nadruk verboden.
Verboden, zelfs gedeeltelijk, over
te nemen.
P.J.Henderickx
Selektie van sagen uit de studie van Lie. Fil. P. Jules Henderickx, die de verhalen in die
volkse taal uit de mond van de vertellers zelf optekende, ze klasseerde en ze verwerkte
tot een uitgebreide studie van dat bijna verdwenen patrimonium, waar onze streek zo
rijk aan is geweest. Dat enorme werk van P. Jules Henderickx, dachten wij, moet
vrijgegeven worden voor deze generaties voor wie deze sagen onbekend zijn. Tot
bewijs van autenticiteit worden de naam, de woonplaats en de leeftijd (let op, 20 jaar
geleden) van de verteliersbij hun sage vermeld.
zelfde plaats uit. «Er moet
daar dan een gebuur voorbij
gekomen zijn en die heeft
hem de weg gewezen. (De
VuystC.,44j., Vlierzele)
Van d'alf geleid, dat is nog
niet zo lang leên (geleden).
Hier zijn er veel van geleid
Aflevering IX
De Maar
Naast kledden en de weer
wolf is er de maar. eveneens
een kwelgeest. Nog meer dan
kledden en de weerwolf vindt
de maar z'n oorsprong in
slaap en droom. De maar is
een ingebeelde kwelgeest die
op het hart van de mensen
komt drukken en hen het
ademen >zo moeilijk maakt,
dat zij zouden gaan stikken.
De maar kan de verwoording
zijn van het gevoel dat de
mens heeft wanneer hij, na
goed te hebben gegeten en
gedronken, in slaap valt en hij
dan ontwaakt met een be
klemd gevoel. De drukkende
last die de adem belemmert
en de borst beklemt, stelt de
mens voor onder allerlei dier
lijke en menselijke gestalten
en noemt die «de maar».
Van de maar bereden
Hier op een boerenhof
was er een felle boerin, een
volhandig vrouwmens. Als ze
's avonds ging slapen, begost
ze na een kwartier te hijgen
en te zweten. Dat was de
maar die op haar kwam lig
gen, zei ze. Ze heeft daar veel
van afgezien. (Boelaert G.,
Erpe,83j)
Mijn eigen broer is wel
duizend keer van de maar be
reden geweest. Hij mocht zich
na de noen op den bogerd
niet te rusten leggen, of ze
was daar. Hij kost toen niet
meer asemen en hij zweette
daar geweldig van. (De Smet
P.,Vlekkem,57j)
Bij ons thuis heeft er ie
mand van Oosterzele aan
den oven gewerkt. Hij ging
naar Vlierzele slapen. Daar
werd hij iedere nacht door de
maar bereden. Hij zei dat er
precies een zwaar beest op
hem kwam liggen en dat hij
niet meer kost asemen. (De
Smet P.,Vlekkem,57j.)
Ik ben eens van de maar
bereden geweest. Dat was
precies een kat die op mij
kwam gekropen en ik kost niet
meer asemen of bewegen. Zij
hebben dan mijn naam ge
roepen, en dan was dat subiet
weg. (Van Keymolen, T, Me-
re)
Mijn vader zei dat hij dik
wijls van de maar bereden is
geweest. Dat kwam al flod
derend af en dat kroop op
hem, hij lag daar dan te zwe
ten en hij kost zich niet meer
verroeren. Een beetje daarop
hoorde hij dat weer wegflad-
deren en toen was het ge
daan. (Van den Eeckhout A„
Vlekkem, 59 j.)
Ik ben dikwijls van de
maar bereden. Nu gebeurt
dat niemeer, maar vroeger
kwam ze 's nachts dikwijls op
mij liggen. Ik kost dan nie
meer asemen, ik versmoorde
bijkanst. Allé, dat was precies
hoe dat ze mij kapot maakten.
Als er iemand tegen mij sprak,
was dat gedaan. (De Vuyst P.
Wichelen, 78j.)
Onze knecht die we vroe
ger hadden, is wreed veel (is
dikwijls) van de maar bereden
geweest. Hij sliep in de koe
stal en daar kwam dat op hem
liggen bij zover dat hij bijkanst
verstikt was. (De Vuyst K„
Erondegem,87j.)
De maar misleidt zijn slacht
offers...
Op nen avond ging er ie
mand uit ons geburen naar
Haaltert. Mee ne keer hoorde
hij roepen:«Helpt er mij uit,
helpt er mij uit». Dat bleef du
ren en hij ging op dat geroep
af. Hij kwam aan een wei en
hij vond de pastoor van Haal
tert die daar al uren aan een
stuk aan 't rondlopen was en
hij kost het hofgat (ingang v.
weide) niet meer vinden. Hij
was van de maar bereden
(Lievens M., Nieuwerkerken
35 j
In mijn jonge tijd heb ik
veel horen vertellen van men
sen die door de maar bereden
of door de alf geleid waren. Ik
V/ s
pg* Ti!
heb dat zelf eens beleefd. De
mensen zeggen dat dat een
geest is die u doet ronddwa
len op een grote kouter dat ge
uwen weg niet meer kunt vin
den. (Van Hauwermeiren F.,
Hofstade,64j.)
Staaf ging naar St.-Gillis
naar'tfabriek werken. Maar in
plaats van op de kassei te
komen, werd hij in de meer
sen geleid, 't Was een uur of
zes als hij moest beginnen
werken en hij heeft daar alzo
een uur of twee rondgelopen
want 't was bij den achten als
hij op zijn werk kwam. 't Moet
zijn dat hij van de maar of de
alf bereden was. (Van der
StreeckB.,Oudegem,76j)
Mijn vader had nogal lang
zitten kaarten. Als hij naar
huis kwam, kwam hij aan 't
Sas te Wieze uit. Hij zei dat hij
van de maar bereden was.
(HeyvaertA.,Oudegem64j.)
Als Karei van Vlierzele
kwam is hij dikwijls van de
maar bereden geweest. Op
nen avond was hij hier mee
iemand uit de geburen afge
komen. Maar hij had zich nog
om een glas bier geweest,
den anderen was naar huis
gekomen. En als 's anderen
daags het tijd was om te gaan
werken, liep hij ginder aan 't
Hof te Papegem nog altijd in
de meersen rond. Hij kost
daar niet uitgeraken. (De
CraeekerO.,lmpe,65j.)
De alf
Een andere in onze streek
bekende kwelgeest is de alf.
De alf is erop uit de mensen
van de goede weg af te leiden
en ze urenlang te laten rond
lopen zodat zij steeds op de
zelfde plaats terugkomen,
zelfs op plaatsen waar ze heel
vertrouwd zijn. Vaak neemt
de alf de vorm aan van een
dwaallicht. De alf ontmoet
men alleen 's nachts in de
duisternis, de mist, de
sneeuw en de regen. Zodat
iemand die in dergelijke
weersomstandigheden (mis
schien onder invloed ver
dwaalt, dit toeschrijft aan de
kwelgeest«dealf».
Ik ben ook eens van de alf
geleid In den tijd dat ik ver
keerde kwam ik op nen avond
naar huis, en daar aan de Be
ekstraat was het alsof mij iets
wegtrok. Ik was nen eind in
die straat. Ik zeg «Maar ik ben
mis». Ik keer terug, maar na
een tijdje stond ik daar weer
op diezelfde plaats. Ik heb
daar uren rondgelopen op
dezelfde plaats, en ik ge
raakte daar niet weg. Ik werd
precies gedwongen. Op den
duur heb ik mij dan toch be
kend. (Van Keymolen Th.,
Mere, 78 j)
Ik en René zijn ne keer
van d'alf geleid geweest. We
kwamen op nen avond van
Herzele aiover Burst. Daar
van voor in Mere kwamen we
al tijd op dezelfde plaats terug.
Als we daar uren rondgelopen
hadden, kwamen we aan
Manten, en daar hebben we
de weg gevraagd. Ja, en we
kenden er onze weg op ons
duimken. Dat is hoop en al
vijftig jaar geleden. (Lievens
H.. Mere 85 j)
Een van ons geburen ging
naar Aalst mee zijn kruiwagen
om een slijpsteen. Maar als hij
's avonds wilde terugkeren,
werd hij van d'alf geleid. Hij
kende Aalst van buiten en
toch kwam hij altijd op de
zelfde plaats weer. Dat heeft
zo een uur of drij geduurd eer
dat hij uit de stad geraakt is,
en dat is waar gebeurd want
hij heeft het tegen mijzelf ver
teld. (BoelaertG.,Erpe,83j.)
Nonkel Angelus ging alle
weken naar Gent mee klop
pers (klompen). Op ne zeke
ren mijrgend (ochtend), 'twas
nog nijg vroeg, werd hij door
d'alf in de Bleke Meersen ge
leid. Er waren daar veel
grachten en greppels, en hij
geraakte er maar niet uit. Hij
liep precies in een ronde en hij
kwam altijd op hetzelfde punt
uit. Op de duur zag hij daar
een huis staan en daar heeft
er hem iemand op de goeie
weg gezet. (Van Boxtael St.,
Vlekkem,76j)
Mijn peetje is eens van
d'alf geleid gelijk als hij naar
zijn werk ging op een morgen.
Op een bepaald moment be
gost hij altijd rond te lopen. Hij
kwam altijd op dezelfde plaats
terug. Hij zei dan alzo: «Ik
stond daar en ik wist niet waar
dat ik stond, en ik zeg in mijn
eigen: ik weet dat ik al ginder
moet gaan en ik ga al ginder,
maar ik kwam weer op de-
geweest. Ge kost nachten
lang rondgeleid worden op
plaatsen waar dat ge nooit
zoudt verloren gelopen heb
ben. (De Vuyst P., Wichelen
78 j)
Nen boer hier uit de straat
had aan Dikke Kamiel patat
ten verkocht. Hij had die pa
tatten bij Remi gevoerd, die
deed vervoer. Als hij 's
avonds in de Bosstraat kwam,
werd hij door d'alf geleid. Hij
kwam ginder aan Jeunens uit.
Hij keerde zich weer tot aan
de spoorweg en daar wist hij
waar dat hij was. Hij kwam
weer, maar hij kwam weer
aan Jeunens uit. Hij heeft op
den duur de weg moeten vra
gen. (LievensH. Mere, 78 j)
De Witten van hier rechto
ver had familie in Erondegem.
Op nen avond kwam hij naar
huis. maar in plaats van in
Mere kwam hij in Aalst uit. Ze
wezen hem de weg naar de
Merestraat en toen kwam hij
in Terjoden uit. Daar bekende
hij zich. Alzo was hij van d'alf
geleid. (Lievens HMere 78 j)
Ik ben ook ne keer van
d'alf geleid. We waren met
zeven man aan 't werk in
Frankrijk en dat was nogal ver
van 't dorp. 's Zondags in de
achternoen gingen we alle
maal naar 't dorp. ledereen
kocht er zijn gerief voor heel
de week. We keerden zo ne
keer weer en we waren met
ons twee een eindeken voor
op. Onder de baan moesten
we voorbij een boerenhof en
daar mochten we iedere week
twee bussels hout meene
men Vandaar was het nog zo
een half kwartierken te voet.
We zagen iets blinken voor ons
en we trokken erop af. Maar
dat bewoog zich. We volgden
dat, maar we hebben daar zo
een uur, of twee, drie rondge
lopen en we geraakten niet
thuis. We kwamen altijd op
dezelfde plaats weer. Op de
langen duur hebben ons ka
meraden ons geholpen. We
waren van d'alf geleid. Dat
was in het jaar 1894, in dat
jaar heb ik moeten loten voor
den troep (De Saedeleer R.,
Mere, 84 j.)
Onzen Désiré kwam op
nen avo nd van E rpeAls hij op
de kouter was tussen Otter-
gem en Erpe. zag hij daar iets
blinken. Hij trok erop af maar
dat bewoog zich. Hij heeft
daar uren rondgelopen voor
aleer dat hij zijn weg vond. Als
hij thuis kwam, vertelde hij dat
hij van d'alf geleid was. (Van
Boxtael St., Vlekkem, 76j)
Mijn broer is eens van d'alf
geleid als hij van Woubrecht-
gem kwam. Als hij bijkanst
thuis was, zag hij een klein
lichtje voor hem. Hij heeft
urenlang op de kouter rondge
lopen en hij kwam altijd op
dezelfde plaats uit. Op den
duur heeft hij zich toch her
kend. (Scheirlinck Z., Nieu
werkerken, 68 j)
Ik en mijn broer zijn eens
van d'alf geleid. Op nen
avond kwamen we naar huis.
In het graan zagen we precies
een witte koe. We gingen
erop af en dat bewoog zich
altijd voor ons. We kosten er
niet bijgeraken. En mee ne
keer was het op en weg. Maar
we hebben lang rondgelopen
eer dat we thuis waren.
(Scheirlinck Z., Nieuwerker
ken, 68 j.)
Kwelgeesten uit de kinder
wereld
Sagen over kwelgeesten uit
de kindenwereld zijn eerder
sporadisch verspreid in onze
streken. Kwelgeesten uit de
kinderwereld kunnen beke
ken worden van twee kanten:
als hulpje voor de ouders om
de kinderen te doen gehoor
zamen (in dit geval zijn het
eerder hulpvaardige geesten)
en als geesten die kinderen
bang maken, schrik aanja
gen. Echte kwelgeesten dus.
Schrik kon men de kinde
ren aanjagen en hen doen
gehoorzamen door het ver
haal van de Mierekatten. 's
Nachts zouden ze ons komen
wurgen en in donkere straterj
zouden ze ons bespringen'.
(DecubberM., Mere,43 j.)
Poetie-Loetie is ook een
sagenfiguur uit mijn jeugd. Als
we durfden te lang op straal
spelen of als we nog op straa
waren (nadat de avond geval
len was) werd ons gezegd: De
Poetie-Loetie zullen gaan op
straat komen. Dat duurde dar
nog slechts enkele ogenblik
ken dat we op straat durf der
blijven. Poetie-Loetie was
voor ons een soort bandie
waar de grote mensen mei
samenwerkten om de kinde
ren te doen luisteren (Decub
berM.,Mere,43 j)
Volgende week: Ove
spookdieren (honden, pad
den, hazen, paarden enz.
spookvoorwerpenterugke
rende doden.
De maand augustus zal dit jaar naar gewoonte voor de mooie
kapel Termuren te Erembodegem weer een periode zijn van
intens bezoek en gebed. De zogenaamde Kapellekensdagen
die er dan doorgaan zijn heinde en verre bekend en niet alleen
daarom drukken wij hier graag voor U het volledige pro
gramma van de vieringen integraal af.
Donderdag 4 augustus: ope
ning van de Kapellekensdagen
met klokkengelui, rozenkrans
en lof (19.30uur);
Vrijdag 5 augustus: dag van de
vormelingen met misviering en
rozenkransom19.15uur;
Zaterdag 6 augustus: rozen-
kransom 19uur;
Zondag 7 augustus: rozen-
kransom19uur;
Maandag 8 augustus: dag van
het gezin met om 15 u zege
ning der kinderen;rozenkrans
om kwart over zeven en toe
wijding van de gezinnen om
halfacht;
Dinsdag 9 augustus: zieken
dag en dag van de parochiale
organisaties met om 15 uur eu
charistieviering voor de zieken
in het Parochiehuis, om 19 uur
rozenkrans en om 19.30 uur
viering van de kristelijke orga
nisaties,
Woensdag 10 augustus: ge
denking van de overledenen
met om 19.15 uu rozenkransen
een kwartiertje later een ziele-
dienst opgeluisterd door het
koor;
donderdag 11 augustus: dag
van de Derde Leeftijd met om
15 uur eucharistieviering voor
de gepenioneerden van de kris
telijke bond en voor alle oude
van dagen;om 19.15 uur is er
een rozenkrans en om 19.30
uur een mis in het teken van
«Maria Wereldwijd»;
Vrijdag 12 augustus: dag van
de jeugd met om 19.15 uur ro
zenkrans en nadien een mis
viering doordejeugdverzorgd;
Zaterdag 13 augustus: rozen-
kransom 19.15 uur;
Zondag 14 augustus: rozen-
kransom 19.15 uur;
Tot slot op maandag 15: hoog
feest met om 19 uur lof gezon
gen door het koor en de gelovi
gen en processie met terug
brenging naar de kerk van het
H.Sakrament.
En alsof we U dat nog moesten
vertellen, of U aan vorenge
noemde programma interesse
heeft of niet, een bezoekje aan
Verschillende organisaties, zo bvb te Meldert de KVLV, richt
ten tot hun leden, op vraag van het Centrum voor Studie en
Behandeling van Gezwelziekten, volgend schrijven om de
dames van meer dan 25 jaar aan te zetten eventuele drempel-
of andere vrees van zich af te zetten en, in hun eigen belang,
deel te nemen aan het geplande onderzoek.
de kapel Termuren blijft nog ai
tijd de moeite waard. Onthoui
dat geen vaste datum gekerj
is van stichting van het kerkelif
gebouw maar dat men bij gis
sing toch mag spreken van hl
begin van de zestiende eeuv
Een brand zou toen uitgebro
ken zijn op het Hof te Hale. A
leen een Mariabeeltenis wa
de vlammen ontkomen en or>
dat geestelijken zowel als gele
vigen heilig overtuigd sprakë
van een «wonder» lag het z
voor de hand dat men de g*
beurtenissen wou vereeuwige
met de bouw van een kapel q
hetHof.
De kapel werd doorheen d
eeuwen niet gespaard: ee
overstroming van de Der
der, vernietigingen door g€
uzen en soldaten, enz. Roif
1762 werd aan de geestelijk
overheid de vraag gesteld
het niet beter zou zijn de kapt
te verplaatsen. Dit gebeurd
dan een jaar later met de bouj
van de kapel die U nu kan be
zoeken.
Binnenin de vrij sombere kapej
een altaar in laatbarok uit de tijl
van de stichting, een prachtij
tabernakel en vooral, de Ma
riabeeltenis op eiken hout ge
schilderd en nu achter glas in
gelijst.
Rene De Witt
Hierbij dan de verspreide tekst:
«Ons gemeentebestuur orga
niseert in de nabije toekomst in
samenwerking met het Cen
trum voor Studie en Behande
ling van Gezwelziekten aan de
Universiteit Gent, een onder
zoek VROEGTIJDIGE OP
SPORINGKANKER.
Het woord «Kanker» verwekt bij
iedereen grote vrees - bijna
spontaan denken wij «onge
neeslijk».
Wij zouden echter moeten we
ten dat indien het gezwel vast
gesteld wordt als het nog klein
is, en zich dus nog in het begin
van zijn ontwikkeling bevindt,
het volkomen GENEESBAAR
IS. ALS HET MAAR TIJDIG
WORDT BEHANDELD. Hier
voor is natuurlijk een VROEG
TIJDIGEOPSPORING nodig.
Sinds enkele jaren wordt een
Vroegtijdige Opsporing inge
richt voor kanker aan de baar
moeder en aan de borst, sa
men de meest verspreide vorm
van kanker bij de vrouw.
Het gaat om een eenvoudig
onderzoek dat een paar minu
ten duurt het nazien van de
borsten, een gynecologisch
onderzoek, en het ontnemen,
op een pijnloze manier, van
een baarnpederslijm dat na
dien door specialisten micro
scopisch wordt onderzocht.
Specialisten in vrouwenziekten
verrichten het onderzoek. Het
onderzoek verloopt pijnloos en
kost niets. Het resultaat van het
onderzoek komt terecht bij uw
arts, die U inlicht.
De dames boven de 25 jaar
ontvangen een uitnodiging
voor het onderzoek. Zij die
wensen naar het onderzoek te
komen schrijven zich in. Plaal
en datum van het onderzt
zullen dan naderhand wordi
meegedeeld.
Onze organisatie sluit zidj
graag aan bij deze campgne ef
acht het een plicht om aan dl
probleem het nodige belang te
hechten. Daarom doen wij dar
ook een oproep aan de ledei
om een gunstig gevolg te ge
ven aan deze onderzoekei
«Vroegtijdige Opsporing vai
KANKER.» (SIC)
L.H
De VAB- en Chiro-afdelingen van Erondegem (Erondegem,
Ottergem en Vlekkem) hebben de handen in elkaar geslagen
en een gezamenlijke aktiviteiten - driedaagse op het getouw
gezet.
Zij willen hun steentje bijbren
gen t.g.v. de kermisviering in
Erondegem, zij het dan op
meer kultureel vlak en op het
gebied van de zelf-ontplooiing
In de zaal van het Klooster
(Dorp), wordt een Hobby
tentoonstelling georgani
seerd waar mensen uit de ei
gen streek hun meesterwerkjes
tentoon stellen. Hiermee willen
VAB/Chrio bewijzen dat in deze
tijd van radio, TV, enz. de vrije
tijd nog zinvol en artistiek ge
bruikt kan worden. Daaraan
wordt gekoppeld: een Boeken-
en platenbeurs, waar uiter
aard het betere boek en de be
tere plaat een gepaste promo-
tiezullen vinden.
De Hobby-tentoonstelling en
de Boeken- en platenbeurs zijn
open: zaterdag 6 aug. vanaf 17
uur, zondag 7 aug. van 10,00-
21.00 uur en maandag 8 aug
vanaf 17 uur, zondag 7 aug.
van 10.00-21.00 uur en maan
dag 8 aug. eveneens van
10.00-21 00 uur. De toegang is
gratis. Een initiatief dat ieders
waardering verdient en ge
steund moet worden in de vorm
van een bezoekje.
Gh.H.
