VAN HEKSENfTOVERESSEN, KLEDOIS
JIPENESSEN.OE MAAR, DE ZWARTE HAND
EN ANDER DRIVELS OEDROED...
NEGENTIGSTE
FAUBOURG
JAARMARKT
ANDRE VERSCHELDEN LAUREAAT
OOGSTTENTOONSTELUNG
Sagen in het land
tussen Schelde en Dender
8 -19-8-77 - De Voorpost
Nadruk verboden.
Verboden, zelfs gedeeltelijk, over
te nemen.
P.J.Henderickx
Selektie van sagen uit de studie van Lie. Germ. Fil. P. Jules Henderickx. die de verhalen in die
olkse taal uit de mond van de vertellers zelf optekende, ze klasseerde en ze verwerkte tot een
uitgebreide studie van dat bijna verdwenen patrominium. waar onze streek zo rijk aan is
geweest. Dat enorme werk van P. Jules Henderickx, dachten wij, moet vrijgegeven worden
voor deze generaties voor wie deze sagen onbekend zijn. Tot bewijs van autenticifeit worden de
naam, de woonplaats en de leeftijd (let op, 20 jaar geleden) van de vertellers bij hun sage
vermeld.
Spookplaatsen
Een streek die rijk is aan allerlei
spookgedaanten moet uiteraard
ook rijk zijn aan plaatsen die be
kend staan als spookplaatsen.
Die spookplaatsen mogen niet
on gelijke voet gesteld worden
als ae vergaderplaatsen van hek
sen, toveressen framassons enz.
Het zijn eerder plaatsen waar 'n
huisspook of een hoevespook ak-
tief is. Die spoken verschillen
van toveraars en toveressen
doordat zij over het algemeen
geen kwaad willen berokkenen,
zij zijn een soort kwelgeesten.
Enkele, nu nog bekende plaat
sen. hoeven, grote gebouwen,
enz bestaan nog. Ook galge
pleinen of galgebergen worden
bij de spookplaatsen gerekend
Bespookte kastelen en hoeven
in onze kontreien.
Het volgende heeft J. v.d. H
mij verteld. Op het kasteel te
Burst heett het wreed (erg) ge
spookt. Daar ging de bel altijd
J zegt dat hij daar passeerde en
dat de champetter hem zei dat hij
zich uit de voeten moest maken
want «'t ging er-stuiven». De
gendarmen waren daar. Ze zet
ten heel het hof af en toch bleef
die belle gaan. Ze hebben erin
geschoten en dat bleef bellen
Het is dan afgelezen geweest. Ze
zeggen dat dat was voor al het
geld dat ze daar gepakt hadden.
(De Vuyst C., Vlierzele44 j.)
Hier op een hoeve stond er
een grote wagen in de schuur.
Op een morgen stond hij in het
ovenkot en hij kost er noch door
deuren, noch door vensters bin
nen. Daar was duvelsmacht mee
gemoeid. (Tavernier E., Vlier-
zele, 74 j.)
Vroeger heeft het hier op een
hof gespookt dat het wreed was.
Op een morgen stond er eens een
wagen in ne stal en de deur van
die stal was nog zo breed niet als
die kelderdeur daar. Op een an
dere keer stond die wagen op de
zolder. En het was ne grote wa
gen voor twee paarden. Daar
moest toch toverij mee gemoeid
zijn, hee (Braeckman R., Oor-
degem. 84 j.)
Dat het op het hof van D.M.
gespookt heeft, is meer als ge
noeg geweten. Het is er nog ge
beurd dat er een grote wagen die
ze 's avonds in de schuur gezet
hadden, 's mijrgens op de zolder
stond. (Leyman E.. Oordegem,
87 j.)
In Vlierzele was er een boe
renhof waar het geweldig heeft
gespookt. Dat hof staat er nog.
Op ne mijrgen stond er in den
oven ne wagen die er noch langs
deuren noch langs vensters bin-
nenkost. 's Nachts zaten er heren
aan tafel te schrijven, ze zeggen
dat die daar naar geld kwamen
zoeken. (Van der Putten K., Ba-
vegcm, 64 j.)
In den Bussegem te Vlierzele
stond er een hof waar het vroeger
veel gespookt heeft. Alle mijr-
genden (ochtenden) liepen de
koeien los. Ze kosten nooit boter
krijgen. Somtijdsstond er 's
morgens een grote vierduimer
(grote wagen) in het ovenkot.
Hoe dat dat allemaal mogelijk
was. begrijp ik ook niet (Van den
Berghc P., Oordegem, 47 j.)
Op 't hof van D.M. spookte
het alle nachten. Zo werd er 's
nachts in de kelder gekamd en in
een houtstal stond er op een
mijrgend een wreed grote wa
gen. Hoe dat die daarin gekomen
was, kost niemand uitleggen,
want dat deurken was nijg klein.
Bij D. deden ze 's avonds de
poorten goed vast, maar 's mijr
gens stonden ze allemaal open.
Ze hadden niets gehoord. Iedere
mijrgend was dat hetzelfde. Op
den duur gingen ze op wacht
staan. Maar de poorten gingen
weer open en ze hadden niemen
dal gezien. (Scheirlinck Z..
Nicuwerkcrken, 68 j.)
Hier bij een boer was dat alle
nachten een hels lawijt op de
zolder. Het was precies alsof er
een heel regiment paarden over
de zolder stormde. Als ze gingen
kijken, was er niets meer te zien.
Maar op ne zekeren avond was
het zo geweldig da de boer be
sloot s anderendaags de zolder
af te zoeken. Ik heb horen zeg
gen dat ze een paardenhoef op de
zolder gevonden hebben. Maar
wat dat eigenlijk geweest is.
weet ik ook niet. (De Kraecker
K.. Lede. 90 j.)
Fons V.D. kwam op ne keer
bij ons binnen gelopen en hij zei
dat het bij hem geen leven meer
was. Fons was ne mens gelijk
nen boom en hij stond daar tc
beven gelijk een rijs (takje)
hout. -Dat is nu alle nachten het
zelfde spel. 't spookt t'onzent
(bij ons thuis)». We lachten
maar hij begost te vertellen. Al
een veertien dagen aan een stuk
alle nachten om kwart van den
twaalven tot twaalf uur zo een
lawijt van de helse duivels. Hij
vroeg aan mijn nonkel Leander
om 's avonds eens mee te gaan.
En zei mijn nonkel «We trok
ken op en zetten ons achter de
stoof. We zeiden tegen de vrouw
en de kinderen: ga maar slapen»
Ze dierven niet. maar ze moesten
van ons. En mijn verdoemenis,
als dat kwart van den twaalven
was. bcgosten de staldeuren te
slaan en te rammelen en boven
op den ast was dat een gehuil,
precies of dat er daar enen dood
gedaan werd. We sprongen bui
ten, de vrouw en de kinderen
kwamen beneen gelopen van de
schrik. En ge moet niet peinzen
dat we iets hoorden of zagen.
Weer binnen gegaan en weerom
't zelfde lawijt, ge kunt niet
meer. Ten twaalven was't ge
daan. Allé, na enige dagen,
einde raad bij de Witte Heren in
Gent. En er is een Witte Pater
geweest en die heer zweette dat
't zweet hem afliep en hij is binst
de nacht nog naar Gent vertrok
ken met een vigilance en dat hui
len was gedaan en dat lawijt ook.
Ja en op den ast lag altijd alles
dooreen en van dan af niet meer.
(Van Drogenbroeck O. Erpc.
42 j.)
Het hof van een zekere L.
Wijmeersch was al oud. Dat wa
ren allemaal oude stallingen.
Daar heeft het wreed gespookt,
's Nachts zagen ze daar altijd
lichten en als ze gingen kijken
waren ze weg. (Cammerman
Fr.. Mespelare. 72 j.)
Op 't .hof rechtover de kerk te
Zonnegem ben ik dikwijls ge
weest en daar hebben ze altijd
verteld dat het er zo vreselijk ge
spookt heeft. In dien tijd woonde
daar de weduwe D.V., die
daarna getrouwd is met V.D.
die ook vroeg gestorven is. Ze
had drie kinderen. Het oudste
sliep na vaders dood bij moeder
in 't schoonste bedde, 's Nachts
werd de kamerdeur met zo'n
geweld opengesmeten tegen de
sponne (bedsponde) dat het bed
geschonden werd. Er werd op
deuren en vensters geklopt en de
beesten maakten een vreselijk
lawijt. Er liepen twee paarden op
de hof rond. Ze vroegen «Wat
moet ge hebben, een brood of
zoiets «Maar er kwam geen
antwoord. En dat gebeurde bij-
kanst alle nachten. En nooit was
er iemand of iets te zien. De paters
van Gent werden erbij geroepen.
Ze kwamen 's avonds met de vi
gilant en terwijl dat ze bezig wa
ren met lezen werd tegen hun
schenen geschopt. De paters
hebben daar wreed gelezen en
stillekensaan is dat weg geble
ven. (Coppcns C.. Erpc. 72 j.)
Hel volgende heeft M S. mij
verteld van in den tijd dat hij nog
koejongen was bij Petens te
Vlckkcm. Ge weet dat in dien
tijd de koejongens nog boven de
koestal sliepen. Op nen nacht
werd M. wakker en hij hoorde
werk maken boven hem. Hij
bleef liggen en vertelde het niet.
Maar 's nachts daarop hoorde hij
zagen en kerven, hij hoorde de
pannen van het dak naar bene-
denrollcn, om kort te gaan, ze
braken het dak boven zijne kop
af. En 's anderendaags stond al
les daar weer. Er kwam iemand
bij M. slapen, maar dat was weer
hetzelfde lawijt, en gedruis. Het
toverde daar op het hof. Op den
duur is dat dan toch weggeble
ven. (Bacyens A.. Ottcrgem, 67
j)
Hier rechtover heeft het nen
tijd lang gespookt. Alle mijr-
genden (elke ochtend) waren de
manen van 't paard gevlochten
en ze zagen of ze hoorden niets
Ze zijn daarvoor nog gaan bee-
wegen. (Lievens H.. Mere. 78
j)
Op het Hof tc Papegcm heeft
het wreed gespookt. Daar stond
alle nachten om twaalf uren ne
wanmolen te draaien. En als ze
gingen kijken was alles stil en er
was niets te zien. (De Vuyst C.,
Vlierzele. 44 j.)
Ik heb mijn vader dikwijls
horen vertellen dat ze op het Hof
te Papegem 's mijrgens hun
paarden nat van 't zweet von-
den. De ketens waar dat ze mee
gebonden waren lagen op de
grond en ze waren niet open ge
weest. Er was niets aan gedaan
en ze kosten toch over de kop
van de paarden niet. (De Rick
M.. Impe. 48 j.)
Op het hof «Engels», 't is al
lang afgebroken, ging het er ie-
deren avond lelijk aan toe. De
mensen meenden dat het spoken
of geesten waren en ze wilden
daar gene minuut langer blijven.
Ne forse kerel ging er alle avon
den naartoe en rond een uur of
negen brak er een hels lawaai
los. De koeien liepen op en neer
in de stal. maar er was niets te
zien. Ze gingen om ne pater naar
Gent, die las over de bespookte
stal en van sedert is dat wegge
bleven en kosten die mensen
daar weer komen wonen. (De
Vuyst K., Erondegem, 87 j.)
Op ons boerderij thuis heeft
het gespookt dat het wreed was.
Dat was alle nachten een lawijt.
't Was precies hoe dat er honderd
duizend geesten van duivels
bezig waren. Dat was zo nijg dat
ze het in de geburen hoorden.
Als er iemand binnenkwam
vroegen ze altijd: «Maar dat
spookt hier zeker Van
schaamte dierven we dat niet
zeggen. Op nen nacht was het op
de kamer neffest mijn moeder
haar slaapkamer weer zo wreed
dat ze opstond en mee een
bakske wijwater naar die kamer
ging. De deur stond open. Mijn
moeder strooide wijwater en ze
zei «In naam van de Drijvuldig-
heid. God de Vader. God de
Zoon en God den Heiligen
Geest.» En die deur werd voor
hare neus mee zo een geweld
toegesmeten dat ze meende dat ze
af was. Mijn moeder trok naar
Gent bij d'Augustijnen. Ze
vroeg hoe dat er toch ne pater
zou willen komen. Nonkel
Wannes van Borsbeke haalde de
pastoor mee zijn koetske naar de
statie van Kwartrecht. Hij is in
alle plaatsen geweest en dat was
dan gedaan. (De Yuyst K.,
Erondegem, 87 j
Daar op een boerenhof zat
het vol spoken. De koejongen
sliep op de zolder. Die mensen
bakten zelf en daarmee hadden
ze zoveel platicncn (bakvormen)
om 't brood in te bakken. Den
boer en zijn vrouw sliepen be
neen (beneden). Op nen nacht
zei de vrouw tegen den boer:
«Maar man hoort gij die platic-
nen op de zolder niet rondlopen
Ga ne keer kijken. Eerst wilde
de boer niet. maar op den duur
trok hij toch naar boven. De koe
jongen zal aan de trap met een
deken over zijnen kop van
schrik. Maar die platicncn ston
den weer op hun plaats als den
boer boven kwam. En dat heeft
daar dikwijls plaats gehad. (De
Sutter Ch.. Lede. 81 j.)
Ik heb altijd horen vertellen
van de oude mensen dat het nog
nijg gespookt heeft rond die
oude hoeve op dc Kamdries.
waar dat in de Middeleeuwen het
kasteel van Filips van Hofstade
gestaan heeft. (Van Hauwcrmei-
ren F., Hofstade. 64 j.)
Bij W. van 't Straatje werden
de deuren en dc ramen uitgebro
ken. Ze zagen dat gebeuren maar
ze kosten gene mens zien. Dat
waren precies onzichtbare han
den die dat deden en ge mcugt
daar niets tegen doen terwijl dat
dat gebeurt, 's Anderendaags 's
mijrgens stond alles weer op zijn
plaats. (Bayens A Ottcrgem,
67 j.)
Bij dc weduwe van M. heeft
het vreselijk gespookt, 's Nachts
stonden er in huis op den blok
(vleesblok) te kappen en toch
was er niemand te zien. en ze
zagen goed dat het vlees in stuk
ken gekapt werd. De duivels wa
ren daarmee gemoeid. En daar
bij passeerde er alle nachten de
geest van een begijn door het
huis. (Batjoens L.Vlekkcm. 46
j)
In Letterhoutem staat er een
huis waar dat het vroeger btj-
kanst alle nachten spookte. De
ene nacht zaten er honderden
duiven en op een andere keer kat
ten mee hopen. Dat huis is over-
tijd (onlangs) verkocht, maar er
waren er veel die het voor niéts
nog niet zouden gewild hebben.
(Batjoens L., 46 j. Vlekkem)
Waar'R. nu woont stonden er
vroeger twee kotjes van huize-
kens. Ze waren vreselijk slecht.
T. ging naar Frankrijk dc kam-
pagnc doen. Alle avonden werd
er aan die huizekens getoverd.
Er werd op de deur geklopt,
maar T. zijn vrouw dierf niet
opendoen. Allee. T. zijn zuster.
nogal een kloeke struise vrouw
trok ernaartoe. Weer hetzelfde
Wie is daar Geen antwoord.
Nog ne keer gevraagd. Wie is
daar Geen antwoord. En d'er
was toch iets Daar rechtover, op
het hof van P hetzelfde als dat
er nu nog staat, hielden ze de
wacht vanop de schelf (hooizol
der). Maar daar was nooit iets te
zien. Dat kwaad heeft zich dan
op het hof zelf gezet. Want. hé.
daar waren de drij sterkste en
felste gasten van de parochie en
ze zijn alle drij op korten tijd
gestorven. Daar moet toch iets
geweest zijn van dat kwaad hé!
(De Waele M.. Vlekkem, 51 j.)
Rechtover Petters stond er
vroeger een klein huizeken. Een
tijd lang werd er 's nachts op de
deur geklopt en gestampt en
nooit was er iets te zien. Van op
de schelf van Petters legden ze
zich op nen nacht op dc loer,
gereed om te schieten. Ze hoor
den ook dat lawijt van het
stampen en het kloppen. Maar er
was niets te zienDaar was zeker
toverij mee gemoeid. (Neetens
Vlekkem, 60 j.)
Een andere spookhoek was
op den Eeckhout waar nu nog het
Galgeplein gelegen is. Dat was
den uitersten hoek van de ge
meente. Daar hingen ze vroeger
de misdadigers op. Vroeger diert
er 's avonds niemand al daar
gaan. (Van Hauwermciren F..
Hofstade, 64 j.)
In het Eendenkot zaten er al
tijd spoken. Ge kost daar horen
zingen en dansen, bij zover dat
mPu
er daar 's nachts niemand dis
passeren. (Vermcircn L. Oudj
gem. 63 j.)
Volgende week: Over tovera»
en hun bovenmenselijke macr
ten.
Door de jury, bestaande uit de leden van de Raad van Beheer van de
V.V.V. «De Falluintjesstrcck", geadviseerd door een paar deskun
digen, werd kunstschilder André Verschelden uit de Rietstraat te
Hamme met zijn werk «De Pikker» bekroond als laureaat van deze
tentoonstelling die niet minder dan 87 werken van 19 kunstenaars
met als themata «het oogstgebeuren» enerzijds en «de Falluintjes-
streek» anderzijds wist te verenigen.
Verschillende kunstenaars hebben het raam van de Pikfecstcn kader
werken ter gelegenheid van deze
expo verkocht en Gustaaf Van de
Perre. van Mcldert zelf, had hier
bij zeker het leeuwenaandeel met
vier verkochte werken van de vijf
tentoongestelde. De jury stelde
ook ten zeerste op prijs dat, zoals
gevraagd, Kamicl Van de Velde
en Isidoor Van Biesen, aan «le
vende kunstuiting» hebben ge
daan. De vrucht en van dit in het
publiek schilderen tijdens dc fees
telijkheden waren dan ook in het
Parochiecentrum tc bekijken:
enerzijds de St.-Rochuskapel van
N ie vel en anderzijds een zicht op
de Mcldert.se dorpskerk vanuit dc
Pustraat gezien.
Na éliminatie en schifting, waarbij
alle leden het uiteraard niet una
niem eens waren, bleven uiteinde
lijk drie kunstenaars in kompeti
tie. Wegens dc goede techniek
maar vooral wegens het blijkbaar
aangeboren talentde artistieke vi
sie en de kennelijke geïnspireerd
heid werd André Verschelden tot
laureaat uitgeroepen. Dat de een-
wezige schildersexposantcn deze
keuze volmondig konden bijtre
den was voorde juryleden dan ook
een hart onder de riem.
Journalist Raf Bonte, die reeds
maanden te Elcwijt in het Rubens-
kasteel sukscsrijk exposeert, had
«een pikker» in srapers-board-
tcchniekdie zal dienen als affiche
voor Pikkeling '78 en dus ruime
verspreiding zal kennen.
Ook Freddy Baeten, een inder
daad gedegen kunstenaar met een
verfijnde techniek, mocht, vooral
dan met zijn «Kravaalbos», een
eervolle vermelding in de wacht
slepen.
ANDRE VERSCHELDEN
Deze kunstenaar die wc leerden
kennen tijdens dc tentoonstelling
in dc «Catacombcnfccstcn» te
Herdersem vorig jaar waarbij di-
rekt opviel dat zijn werken, zo qua
opvatting als thematiek volledig in
den, maakte samen met Freddy
Huylenbrocck die de affiche van
dit jaar zo mooi verzorgde, met
Gilbert Van dc Vijver die reeds
zijn kennelijke voorliefde voor het
schilderen van de natuur demon
streerde en het «buitenbeentje» Li-
lianc Cornelis. deel uit van een
groepje schilders uit dc streek van
Hamme dat deze zomer veel
werkzaam was in de Falluintjes
strcck en zich terdege voorbereidt
op de komende expositie te Her
dersem in 1978.
Verschelden zelf brengt kleurrijke
landschappen waaruit onmiddel
lijk zijn immer boeiende bewon
dering voor het voortdurend wis
selend uitzicht van dc natuur is af
te lezen. Vooraleer de mens er zal
in gelukt zijn ook het laatste mooie
natuurhoekje tc hebben verwoest
wil deze kunstenaar in de ziel de
nog tc bieden schoonheid transpo
neren op doek.
Zijn vorming aan de akademie
heeft hem een techniek bezorgd
die hij volkomen beheerst en die
hem toelaat verdoken schoonheid
waaraan anderen vaak voorbij
gaan vol eenvoud in beeld tc bren
gen. zonder evenwel een fotogra
fische weergave van het tafereel te
viseren. Zijn werk getuigt van
frisheid in kleur en evenwicht in
lijn. perspektief en kompositie.
Naast zijn landschappen heeft
deze kunstenaar ook een grote
liefde voor de gewone alledaagse
man uit dc straat.
Hij borstelt de boerin die, ge
kromd tot bij de aarde, aardappe
len rooit, de antiekverkoper op de
voddenmarkt, dc spinner, simbool
van dc Hamse bevolking en hier
dan meer speciaal de boer die het
goudgele koren pikt met een zeker
heimwee, als een hulde aan die
harde arbeid van zijn kinderjaren
die nu praktisch voorbijgestreefd
zijn.
Verschelden schilden alleszins
met vreugde en wil een deel van
dit gevoelen op de kijker over
brengen.
EXPO '78?
Volgend jaar gaat de tentoonstel
ling in het kader van Pikkeling '78
door te Herdersem. Wegens dc
veelheid van ingeleverde doeken
en de moeilijkheid een zo groot
aantal adekwaat op te hangen wil
de Raad van Beheer van de VVV
volgend jaar enigszins beperken
Elk tcntoonsteller kan maximaal
drie werken inleveren waarvan
één alleszins tijdens de festivitei
ten ter plaatse zal te maken zijn
volgens tijdig op fc geven
thema's.
Met het prachtige driespan
Meester Jan De Ridder uit Opv
aan wie we een flinke gezondh
toewensen en de bekroning
het mooie werk van kunstschil
Jaak Teugels uit Lebbcke word
«Pikker» van Verschelden
door de VVV wordt aangeko
(zoals trouwens elk jaar met
bekroond werk het geval is)
begin van een verzameling kui
werken die dc VVV hoopt bin
afzienbare tijd in een passend
der tc kunnen bewaren en tento
stellen.
L
BAARDEGEM
Niet zoals verleden jaar door een speling van dc data in het
schooljaar maar als slot van de vakantieperiode richten Marcel
Van den Brocck en zijn wakkere leden van het Baardegems
Jaarmarktkomitcc. dit jaar nu ook in samenwerking met het
Stedelijk Feestkomilee met aan het hoofd Frans Wouters, voorzit
ter dc alomgekende Falluintjcsfeesten van de Faubourg-
Jaarmarkt in. Het wordt dc.ncgcntigstc uitgave en eens te meer
wordt gedroomd van een schlager in de lange reeks vieringen.
Op zaterdag 27 oogst wordt ingezet met een «Pottcnbal». niet te
verstaan alseen bal waar vele «potten» zullen worden gedronken,
wat misschien wel het geval zal zijn. maar wel als een bal waar
■bloempotten» van de Baardegemse bloemengemcente schering
en inslag zullen zijn. Een attraktic op zichzelf.
Tijdens dit bal. geanimeerd door «De Gensters», zullen de zesde
Jaarmarktfee en de vierde Jaarmarktprins worden verkozen.
Op maandag is er dan in Gasthof Vonck een koffietafel voor de
derde leeftijd en gchandikaptcn. Op dinsdag dan is de grote en
hopelijk grootste aktiviteit aan de beurt.
Reeds te 8 u. vangt de optocht aan van de optocht door de
gemeente met folkloristische en komische groepen, een per wijk,
Tc 10 u. is er dc fameusc keuring van kleinvee allerhande met
uitbetaling in café Fies cn te 14 u. volgt de schouwing van dc
groepen aan de kerk met prijsuitreiking in de parochiezaal terwijl
op hetzelfde uur ook wordt gestart niet dc keuring van grootvee,
ook op regionaal vlak. Uitbetaling van de prijzen verbonden aan
deze wedstrijd gaat door in Gasthof Vonck.
Gedurende al deze feestelijkheden is er in dc Parochiezaal een
handelscxpo te bezoeken.
