PITTORESKE HOEKJES, HISTORISCHE
RESTANTEN EN MERKWAARDIG GROEN
WÊÈÊÊÈÊÊÈKÊÊBÊBÊF
Een oude brievenbus. Nog één van de zeldzame eksemplaren die de
rijk is. Gelukkig goed onderhouden.
Wie weet nog dat, ongeveer
waar nu het standbeeld van
Priester Daens staat, vroeger
de «Molen van Gheeraerdts»
stond. Op de binnenkoer van
de huidige Garage Gheer
aerdts ging de aandacht naar
enkele bomen, overblijfselen
van de vroegere uitgebreide en
groenrijke hovingen van de
herenhuizen. Vanop de werf
wees Luk Kieckens aan de
hand van een plan hoe de oor
spronkelijke stad er hier uitge
zien moet hebben: de ligging
van de Dender, de vertakkin
gen, de plaats waar de ves
tingsmuren lagen enz. Vanon
der de Spoorwegbrug ziet men
duidelijk de plaats waar de ou
de, nu overwelfde Dender in de
huidige gekanaliseerde vloeit.
Het groen aan beide oevers
van de Dender biedteen uitge
breid gamma planten en bo
men en bevat zelfs een uitzon
zij op de Houtkaai (vroeger
Houtmolenberg) lopen zij op
een stukje Aalsterse geschie
denis onder de voeten hebben
liggen.
Hieronder immers loopt de
Oude Dender-vertakking en
lagen de vestingsmuren. De
Houtkaai liep door tot aan het
begin van de Moutstraat, dwars
door het bedrijf Seps. Hier be
vond zich vroeger een moutmo-
len, waarvan een stuk muur in
Balegemse steen nog duidelijk
zichtbaar is. Midden in het be
drijf lag een brugje dat er over
de Dender lag, de Dender die
ongeveer aan het Sas (achter
kant Amylum) de huidige geka
naliseerde Dender verlaat (ligt
open tot aan de spoorwegbrug
aan de Hoge Vesten) en loopt,
overwelfd, achter de Hoge Ves
ten, de Varkensmarkt, onder
Seps, zo onder de Houtkaai
naar de huidige Dender. Dat
bruggetje aan de Moutmolen
begaf het op 1 juni 1882 onder
het gewicht van de drommen
werklieden die van de blekerij
van J.B.Jelie huiswaarts keer
den. Allen vielen in 't water,
maar werden gered, behalve
Leopold de Smet, 25 jaar,
wiens lijk enige uren later werd
opgevist. Dat bewijst dat toen
dertijd deze vertakking (in
feite de Oude Dender) breed
was in dat het water er snel en
overvloedig stroomde. Reeds
in 1861 werd deze plaats, het
Moutmolengat, vermeld als
een «endroit trés dangereux».
Deze moutmolen heeft wel een
stukje stadsgeschiedenis
meegemaakt. Hij werd voor het
eerst vermeld als «Mout-ofte
Smouttoren» in 1321. Het was
'n kombinatie tussen molen
en vestingstoren, de molen lag
immers aan de uiterste grens
van de stad, aan de Oude Den
der, in de vestingszone. In
1423 werd deze molen overge
nomen door de stad in de funk-
tie van mout- en schorsmolen
(schors werd gebruikt als be
mesting en in de leerlooierij). In
1582 werd hij «gedemoliert».
Brouwer De Smet richtte hem
opnieuw op mits 40 jaar koste
loos gebruik. Toendertijd wer
den nogal rare kontrakten af
gesloten. Zo kreeg in 1764 de
pachter 50 gulden terug omdat
hij gedurende «gepasseerde
winter drie volle maanden niet
heeft kunnen malen ter causen
van den continuelen overvloet
van waetren». En dat religieu
zen wel vindingrijk kunnen zijn
bewijst het volgende:
In de «Besloten Tijd woonde er
een pater in mulders plunje».
Rond 1800 is de molen dan in
het bezit gekomen van de fami
lie Seps. die zoals moet blijken
uit de inskriptie boven de in
gangsdeur van de woning in de
Moutstraat, toendertijd al suk-
sesvolle zakenlui moeten ge
weest zijn. Die inskriptie luidt:
Ik ben een Bous
Tot veel hun Rouw
Tot Spijt van die het benijdt
Seps J.B. 1800
Denk even aan de huidige
reklame-slogan van de firma
Seps: Iets duurder - zoveel be
ter...
Keren wij terug naar het plekje
groen aan de Vismijn Hier
staat achter het kaarthuisje een
uiterst zeldzame boom, de heer
Kieckens weet er zo maar twee
staan: hier en in leper. De
kleinblad-Linde Aan kafee «'t
Duifje lacht» (in «De Grote
Spectrum Encyclopedie» ver
meld als voorbeeld van duiven-
kafee in België) stellen wij ons
op met de rug naar het kafee.
Hier staan wij nog binnen de
oude Aalsterse vestingen,
waaruit moest besloten worden
dat de mensen «van over 't wa
ter», de Varkensmarkt en on
middellijke omgeving, rasechte
Aalstenaars zijn. Recht voor
ons richting St-Annabrug moet
indertijd een stadspoort gele
gen hebben. Achter de huizen
op de Hoge Vesten loopt de
Oude overwelfde Dender. In
één der hovingen is die toe
gankelijk via een groot gat en
kan per bootje bevaren wor
den. Rechtop ons op de hoek
van de Molendries en de Var
kensmarkt bevindt zich een
vervallen winkelpand. De heer
Kieckens: Dat is nu eens een
tiepisch geval voor onze vrien
den van «Archeologische archi-
tektuur». Dit winkelgebouw
heeft een tiepische winkelgevel
uit het einde van de 19e eeuw:
uitstalraam en deur in één grote
omlijsting met verzorgde
raamomlijsten en een ver
zorgde simmetrische kroonlijst.
Met wat goeie wil kan hier een
prachtig boetiekje van gemaakt
worden.
In de Ijzerenwegstraat wordt
onze aandacht getrokken door
de oude brievenbus (nog één
Een zicht op de Dender richting Zcebergbrug. Helemaal rechts vooraan vloeide één arm van de Dender r
het Eiland Chipka). links verderop, onder de losbrug. begint de Oudt Dender die richting Oude Vesten L
Op deze foto ontbreekt de reuk van de Dender en van Amylum.
8 - 26-8-77 - De Voorpost
H ier gaat het - Soldaatjeswater- onder de spoorweg en begint de overkoepeling van de Oude Dender, die loopt
lot aan de Hnutknoi fVivmiinl rtnnr in /tf opknn/iHKpprttp Dender vloeit.
van de zeldzame eksemplaren
in de stad), de rij platanen en de
oude werkmanshuisjes. Deze
huisjes behoorden in de tijd van
de industriële ontwikkeling al
tot de «betere werkmanshuis
jes»: Met een verdieping en
een achtertuin. (In de rand:
langs de Ijzerenwegstraat werd
de spoorwegberm gemetst:
een goedkopere oplossing der
groenbeplanting, wat aange
wend werd in de «betere wij
ken» voorbij de Dender, rich
ting station en verder. Dus de
werkmensen moesten op een
kleurloze, egale gemetste
berm kijken, terwijl de inwoners
van de andere straten een uit
zicht op groen kregen). In de
Ijzerenwegstraat wordt onze
aandacht getrokken door het
sterk vervallen industriële ge
bouw van de «verenigde ijs-
fabrikanten», een gebouw met
een mooie kroonlijst, en een
originele handgemaakte haak
boven de inrijpoort, waar de
olielamp aan vast werd ge
maakt. In dit gebouw was oor
spronkelijk een opslagplaats
voor ijs ondergebracht. In de
straat staan veel huisjes leeg.
Een inwoner uit de straat: «De
mensen worden eruit gezet,
men laat ze vervallen. Er wordt
al jarenlang beloofd er wat aan
te doen maar ondertussen ge
beurt er niets. Dat zijn huisjes
van de Firma De Wolf-
Cosijns». Aan het einde van de
Ijzerenwegstraat loopt de Oude
Dender, open. Dit stuk werd
genoemd «Het soldaatjeswa
ter» omdat de jongens uit de
Pupillenschool er kwamen
zwemmen. Aan de F.De Wolf-
kaai staan enkele oude heren
huizen, echter'ook vervallen,,
die getuigen dat dit waterrijke
en groene stukje Aalst indertijd
een graag opgezochte omge
ving was. Nu gaat men lopen
voorde stank van de Denderen
de fabrieken. Een prachtig in
dustrieel gebouw is de gevel
van de Firma De Wolf-Cosijns,
echter vepest door de opeen
volgende aan- en verbouwin
gen. Op de loopbrug over de
Dender staan we boven een
oud stuk Dender. Richting
Zeebergbrug zien wij hoe uit de
buizen een smerige brij ge
loosd wordt, net daar waar in
dertijd de andere arm van de
Dender in de gekanaliseerde
uitmondt. Die vormde o.a. het
beruchte Eiland Chipka, nu in
genomen door Amylum. Amy
lum heeft stap voor stap alles
ingepalmd in deze fabrieken-
en werkmanswijk. De gebou
wen van de firma Schuermans.
een bloeiende spinnerij van
lukse-stoffen, naderhand de
Weverij Moens en tenslotte nu
onlangs de Brouwerij Zeeberg.
Meteen ook werden de straten
(stadseigendom) gewoon in
gepalmd en bebouwd. Ons
grondwettelijk recht gebruik te
maken van de openbare weg
wordt ons hier door de masto
dont «Amylum» wederrechter-
lijk afgenomen. Waar ongeveer
de hoofdingang is van Amylum.
moet zich vroeger de Burcht
van het geslacht van Aalst be
vonden hebben.
Hier eindigt een wandeltocht
die uiterst interessant was
vanwege het brede interesse-
vlak dat bestreken werd:
stadsgeschiedenis, archeolo
gie, architektuur, botanica. De
tocht zal later voortgezet wor
den. Er zal vertrokken worden
waar nu gestopt werd: de ach
terkant van het Oude Hospi
taal, het oudste hart van de
stad. iDatum andere informatie
zal medegedeeld worden via
o.a. de stadsbe rich ten in «De
Aankondiger». Ten zeerste
aanbevolen!
Ghislain Henderickx
Het tiepische winkelhuis van bij het einde van de 19e eeuw
Varkensmarkt en Molendries. Luk Kieckens: -Met wat goeie wil
prachtige gebouwtje gered worden en omgebouwd tot een
boetiek -
r
y'v -
Een stuk van de originele Oude Dender, vroeger het soldaatjeswater gehetenToen was de Oude Dender veel
breder en het water was glashelder. Om de jonge Pupillen die er kwamen zwemmen te benijden...
Een restant van de oude Moutmolen in Balegemse steen, te zien in één der loodsen van de firma Seps.
Een mooi voorbeeld van een aanvaardbare industriële bouwstijl. Echter verknoeid door uitbreiding en
aanbouw. Let op de renaissance-achtige ramen. De Wolf-Cosijns, De Wolfkaai.
De ijs-opslagplaats van de - Verenigde Usfabrikanten- in de
wegstraat. Totaal in verval.
Zondagvoormiddag 21 augustus had de Vereniging voor Aalsters Kultuurschoon een rondlei
ding gepland door het oude hart van de stad. Gezocht zou worden naar overblijfselen van de
oude stadsstruktuur, onderweg zou even stilgestaan worden bij waardevolle of opmerkelijke
industrieei-architektonische en arcneoiogiscne oouwwerxen, merkwaardig groen kreeg de
aandacht en bij tipische getuigenissen van de ontwikkeling van een stad werden historische
anekdotes verteld.
Vergaderplaats: de Werf. Stipt 10.00 vertrokken een 20-tal geïnteresseerden voor de rondlei
ding die werd voorbereid door Frits Courteaux, de heren Luk Kieckens, Uyttersprot e.a. Frits
Courteaux kon er niet bijzijn. Luk Kieckens leidde ons rond. Gemoedelijk-onderhoudend.
derlijk eksemplaar: tussen de
struiken naast het oude (tram)
wachthuisje staat een Japanse
Hazelaar, naar het zegqen van
Luk Kieckens, eerder zeldzaam.
De spoorwegbrug is een voor
beeld van de zgn
«kasteelbouw-stijl» en getuigt
van de voorliefde van de archi-
tekten van rond de eeuwwisse
ling om grote konstrukties in die
bouwstijl op te laten trekken.
Weinigen weten dat wanneer
