EEN BLIK EN HET KUNST-AMATEURISME
Klubfilms
Filmklubs
FILM BIJ ONS
unst-amateurisme is niet nieuw. Twee vormen daarvan zijn wereldberoemd geworden. In de
traten en op de pleinen van het Montmartre in Parijs en het San Marco in Venetië zitten
agelijks mensen aan de schildersezel. Zij dragen bij tot de folklore van de buurt. Maar ze zijn in
Ie mate ook zo objektief dat ze je geen fabeltjes opgeven of geen krantenrecensies nastreven,
e zijn wat ze zijn en toch is sukses verzekerd. Sinds het begin van de twintigste eeuw zijn er
ok de naieve schilders. Soms ook wel eens «zondagschilders» genoemd omdat zij zich totaal
5 ebben afgezet van de historische stijlontwikkelingen in de beeldende kunst. Deze kunst-aard
2 jerd zo indrukwekkend beoefend dat ze internationale bekendheid meekreeg en zo later toch
)t een specifieke kunststijl uitgroeide.
ftunst amateurisme waarvan wij hier een schets willen brengen heeft daarmede niets te
en omdat het in de meeste gevallen 'n bezigheid is waarvan de liefhebber zich tracht te
•n met de besten. Om dit te kunnen moet hij wat in het milieu genoemd wordt «naar buiten
en» met zijn werken. En het lokaal waar dit alles meestal gebeurt is een herberg, een
chiezaal, jeugdclub, vakbondslokaai, gemeentehuis of galerij. Daar op die plaats ontmoet
ten het publiek dat eigenlijk ook in de meeste gevallen niet opgewassen is om nuchter te
4 prdelen over wat het te zien krijgt.
- jaar dit systeem van «kunstverbruik» teelt welig in onze streken. Het is een sport geworden
oor de amateurs om In de pers recensies te halen of om in het dorp beroemd te zijn. In vele
!6 fevallen wordt echter overdreven,
en onderzoek naar de diepere oorzaken van het kunst-amateurisme is niet op één dag of
leek te vertellen. Het ondergaand artikel is gebaseerd op enkele vaststellingen wele alge-
leen worden gedaan. Enkele gesprekken werden gevoerd met amateurs zonder een volledig
verzicht te willen nastreven. In Aalst zijn er wel enkele tientallen meer dan diegenen die hier
?^iorden vermeld.
-°le Voorpost wilin de toekomst met een nuchtere kijk op dit soort sport afgaan. De kultuurre-
aktie is de mening toegedaan dat een grondig onderscheid moet worden gemaakt tussen
puluur amateurisme, hoe groot het sukses daarvan ook is, en de werkelijke fundamentele
0 rinciepes van de kunst. Dit betekent niet dat het amateurisme door ons wordt afgewezen,
öor de amateurs die we ook niet uit het oog willen verliezen zal in de toekomst de rubriek
kunst-hobby» instaan. Voor de fundamentele basis princiepes hebben wij eerder dit jaar de
Rubriek «kunst-kijken» gestart.
)aar mijnheer, daar 50 meter ver- als nieuwbakken Aalstenaar in de
»r aan de kapel linksaf het baantje Belfortkelder terecht te kunnen.
daar in precies een klein oud De eerlijke man steekt het niet on-
„jeveken is het atelier van de der stoelen of banken dat hij zijn
Ihilder. Er is nu een tentoonstel- werken aan zeer goedkope prijzen
tg van zijn schilderijen, land- overlaat: «Ziet mijnheer, ik kan nog
ihappen en bloemen, schoon zul- niet veel vragen hé, daarvoor is er
nog niet genoeg over mij geschre-
n als we bij het einde van dat
laantje linksaf» sloot staan, staat
schilder met baard en lang haar,
aar proper gekleed met zon-
>gse das om, ons als het ware op
i wachten voor zijn deur. Noch-
is weet hij van onze onver-
:hte komst niets af.
trekken een zeer kleine ruimte
inen. Opvallend opgesmukt voor
grote dagen. De schilder die
dat voelen we zo aan, van op
afstand heeft gadegeslagen
it korte tijd na ons het vertrek
inen en ontsteekt het nog reste-
ide licht. Op de tafel liggen pak-
sigaretten uitgesmeerd en in de
"ten en tussenin staan ruikers
men om de reeds overbeladen
sieren. Wat aan de wand
igt trekt niet lang onze aan-
;ht. Voor en achter ons land-
iappen welke verschillende
iken uit onze gewesten op het
j hebben. We komen vrij vlug tot
jn gesprek met de man van wie
dachten, en dat is dan ook zo,
t hij de schilder is.
i je ter plaatse geweest om deze
Ischappen te schilderen vragen
De schilder tracht zijn woorden
ordenen en antwoord zeer be-
fd: «soms ga ik daar naartoe
ils hier met het werk Vlassen-
iek, ofwel schilder ik het uit mijn
>fd». De man komt op voor zijn
n ijver en zegt ons met fierheid
dcjt dit zijn zoveelste tentoonstel-
hag in successie is. Een keer heeft
noter naast gepakt toen hij meende
ven. Vorige week stelde Tessely in
Erpe-Mere tentoon maar die man
vraagt veel meer, maar wat wilt ge
hij heeft een atelier in Canada en
heeft aan grote namen verkocht.»
Als ik hem vertel dat ik ben uitge
zonden om voor De Voorpost wat
te schrijven over zijn tentoonstel
ling, maar nog niet weet of ik het ga
doen, kijkt hij mij misprijzend aan.
Ik zeg hem dat het steeds maar
moeilijker wordt voor de perswe
reld om over kunst te schrijven met
enige zin voor objektiviteit. Schil
ders zoals hijzelf, die naar hun ei
gen zeggen om tienduizenden
franken per expositie verkopen,
kunnen zich best een advertentie
permiteren. Wat er nu gebeurt is
dat de krant hen eigenlijk een gratis
advertentie cadeau doet. Want de
stukken die daar. en elders aan de
wanden hangen hebben met een
eigen kunststijl weinig of niets te
maken. Ook voor de landschap
schilders in kompositie vorming be
langrijk en wannee r men dat niet bij
benadering uit kan maken blijft men
best met zijn werk daar waar het
hoort: bij de Hobby -makerij.
De man tegen wie we het gesprekje
voeren daar links aan de Maaldreef
in Nieuwerkerken heeft het begre
pen. «Ik ben ook maar een metser
mijnheer, en schilderen is mijn
hobby, maar wat wilt ge men komt
he keer graag buiten met zijn werk
hé»
In dit korte verhaal zit een stuk reali
teit gegrepen uit het kunstverbruik
in Vlaanderen. Hier in dit vlakke
land zijn zowat 10.000 amateurs
kunstenaars. Allen voelen in zich de
mikroop tot esposeren en stilaan
kunnen enkele opklimmen tot 'n
niveau war zij zich de god rond de
kerktoren wanen. Zij weten dat de
man uit d straat vanhen denkt dat
ze van het speciale soort zijn, van
de uitzonderlijken die nu eenmaal
aan'kunst doen
Herman De Schutter, eveneens uit
Nieuwerkerken, is een geval appart
in het milieu. Ik maak twee soorten
kunst zegt hijzelf, «kommercieel en
niet-kommercieel». Het kommer-
ciële verkoopt hij als zoete brood
jes, kommandes liggen te wachten.
Het andere verkoopt hij niet zo gek
maar dat soort van werk maakt hij
om zijn imago te verzorgen. Naar
onze smaak zijn beide soorten
even kommercieel maar De Schut
ter is niet die overtuiging toege
daan. Hij exposeert ook meer
maals ten huize en achter de schil
derijen die daar hangen kan je
geen behang meer vermoeden.
Dat hij er de mensen oplegt voor
enkele duizenden stoort hem niet.
Hij voldoet aan «de vraag naar»,
een behoefte welke blijkbaar de
menselijke harten streelt.
Kompositorisch hebben zijn wer
ken ook maar weinig inhoud. Maar
ook dat stoort hem niet. De Schut
ter stempelt en zo is hij een beetje
semr-beroeps geworden. Om ama
teur te zijn heeft hij geen geduld.
In de beginjaren 1970 kwam hij
eens uit in de New Reform, het
avant-garde centrum in Aalst-
stad. Toen prikte hij aan de wanden
zijn gehele gamma officiële papie
ren van identiteitskaart tot huwe
lijksboekje Hij wilde zich toen ont
doen van elk misverstand rond zijn
persoon door zich aan het publiek
ans De Koninck, vooral landschapschilder (JM)
Werk van De Middeleer (SJ)
bloot te geven. Deze daad was
even schokkend als objektief be
doeld en maakte deel uit van zijn
opgekropte woede tegenover de
maatschappij welke door haar au
tomatismen aanleiding geeft tot ja
loezie en konkurrentiezin Hij
stelde zich daar voor als een
«nummer» uit de rij.
Voor enkele jaren kende men in
Aalst de Galerij Borghmans die
teerde op die groep van kunste
naars. De galerij werd professioneel
gerund door de huurgelden met
dewelke kunstenaars de zaal kon
den inkopen voor periodes van drie
weken. Ook werd een ruim percen
tage afgehouden op de verkochte
werken. Maar na enkele tijd te heb
ben gefunktioneerd was het kliën-
teel verzadigd en kwamen nog
weinig goede amateurs zich aan
bieden. De galerij werd na een pe
riode van drie intensieve jaren van
aktiviteit opgedoektDit soort van
galerijen vindt men in het ganse
Vlaamse land terug. Er wordt in die
instelingen geen enkel kriterium
aangelegd waarop een selektie
kan worden verantwoord. Zo kan
iedereen er terecht als men maar
betaalt
Sinds het einde van de galerij
Borghmans heeft het Apostelken
die taak overgenomen. Al is het
onder een enigszins andere vorm,
gedekt door een vzw. die. zo zegt
Kam iel Van Geert ons, echter het
nadeel heeft dat iedereen zonder
uitzondering daar kan exjxiseren.
Goed werk wordt dus niet gewaar
borgd. In het Apostelken betaalt
men drieduizend vijfhonderd frank.
De periode loopt over ongeveer
veertien dagen. Receptie, dru
kwerken en andere kosten moeten
de exposanten op eigen initiatief
regelen.
Het Apostelken, eigendom van de
vzw kerkfabriek biedt in mil voor
dat bedrag onderdak aan in twee
kleme zaaltjes, spots en nog wat
benodigdheden ueze anriouien
moeten door de reeds lange rij
opeenvolgende exposities lang zijn
afbetaald zodat de geïnde bedra
gen nu ruimschoots als winst kun
nen worden gezien. Daarbij komt
nog dat de expositie zaaltjes uitge
ven op het verbruikerslokaal zo
dat onrechtstreeks de bezoekers
van de tentoonstellingen daar voor
supplementaire winsten zorgen.
Op zaterdag namiddag 15 oktober
hebben wij een tijdlang plaats ge
nomen aan een der tafeltjes in het
zaaltje Twee verbruikersgasten
vonden het de moeie waard om het
werk te bekijken. Nou goed Het
Apostelken beschikt nog over een
ruime kelder waar volgens Van
Geert betere dingen kunnen ge
beuren dan boven bij momenten
gebeurt. Nu wordt met de winsten
van de expositie een of ander gratis
optreden gefinancierd, zoals on
langs dat van Jan De Wilde. Ter
loops de expositie van Hans Muys
en Dirk De Middeleer die er nu te
zien is, staat op een behoorlijk ni
veau.
De konkurentie van enkele stede
lijke zalen in het Belfort heeft de
levensduur van de galerij Borgh
mans indertijd nog verkort. De uit
bating door de stad van deze zalen
is nu niet van aard om er tegen te
konkureren. Voor een appel en een
ei exposeert men immers in het
centrum. Enkel het Apostelken
waar de patron achter den toog te
gelijkertijd toezichter is kan dit. In
het Belfort kan men ongekontro-
leerd zijn waar aan de man bren
gen.
Sommigen maken er een goede bi-
siness van. Om de eer van de ste
delijke kunst politiek te redden doet
men er goed aan om wat niveau na
te streven door een selektie door te
voeren. Gemeentehuizen, paro
chiezalen. vakbondslokalen en
semi-culturele centra zijn voor de
amateurs geschikte plaatsen om
tot het publiek te komen. In de
meeste gevallen trekken deze ruim
publiek aan door hun dikwijls cen
trale ligging in dorp of stad, of door
het feit dat deze ais zogenaamoe
«officiële instelling» overkomen.
Albert Schatteman, een gepensio
neerde direkteur van het ministerie,
houdt het al een tiental jaren bij het
cultureel centrum te Lede. Deze
man heeft een niet zo grote produk-
tie en zo komt het dat hij om de
twee jaar in dit centrum uitpakt.
Schatteman heeft nog een zeer
goede herinnering aan Herman
Verbae re met wie hij jaren geleden,
in zijn nog jonge tijd. eenmaal sa
men exposeerde Hij is amateur in
hart en ziel gebleven en soms
slorpte zijn beroepsbezigheid zo
veel tijd op dat hij niet meer aan
schilderen kon denken Hij heeft
zich «gespecialiseerd» in het on
derwerp landschap omdat hij de
mening is toegedaan zich slechts
goed te kunnen bekwamen in één
genre werk.
Het prijzenbedrag van wat hij voor
zijn werken vraagt ligt tussen ne
gen tot vijftienduizend frank. Als we
even rondkijken blijkt dat het groot
ste deel van de ca. 28 werken aan
de man zijn gebrachtIk kan er niet
over oordelen welke mijn beste
werken zijn, zegt Schatteman ons,
het is een kwestie van smaak en
dat laat ik aan de mensen over.
Over het inhoudelijke aspekt van
zijn werk houdt hij er een zeer spe
ciale menmg op na. Mijn werk, zo
neemt hij overtuigend, blijft in kon-
takt met de natuur maar is geen
fotografische weergave Als hij er
gens gaat schetsen en zijn ge
zichtsveld gestoord wordt door elek
triciteitskabels, betonwegen of
flats laat hij die uit zijn schilderijen
verdwijnen. Cyriej Buysse zegt hij,
Een winterlandschap van Muys (SJ)
van kunstschilder Schatteman te Lede (EL)
De Voorpost - 21-10-1977 - 9
Op 27 oktober draait de Katholieke Filmliga de psycholo
gical terror story «The Other» (zie vorige Voorpost). Even
herhalen dat het om een prent gaat van Robert Mulligan, dat
het scenario van de hand is van Thomas Tryon die zich
hiervoor baseerde op zijn gelijknamig boek. Akteurs zijn Uta
Haqen, Diane Muldaur, Chris Udvarnoky en Martin Udvar-
noky.
Van Mulligan zijn ook «To kill a mockingbird» (1963) en
«Summer of '42» (1971).
Het verhaal gaat over de familie Perry die in een landelijke
Amerikaanse gemeènte woont. Er gebeuren eigenaardige
dingen: vader stort van de keldertrap, de boorling van de
oudste dochter wordt gekidnapt, enz. De film gaat eigenlijk
over de tweelingsbroers Niles en Holland, (zie foto) De
eerste is een teder ventje, de tweede is plaagziek, koel,
gesloten en zelfs wreed. De film gaat over de intieme,
samengedrongen en duistere wereld van het kind.
Afspraak om 20 uur in de zaal van het St. Jozefskollege,
Pontstraat 11 en Hoogstraat. (Men kan lid worden voor 30
fr.) Intussen liet Jozef Lambrecht, voorzitter van jeugdhuis
«Eureka», D'Hofstee - Keppestraat, 52 te Erembodegem
ons volgende informatie geworden:
«Traditiegebouw heeft het jeugdhuis zijn filmprogramma
voor het seizoen 1977/78 opgemaakt. Dit jaar hebben ook
de leden inspraak gehad bij de keuze van de films. Op
volgende data - steeds op zaterdagavond - nl op 8 oktober,
19 november, 17december1977,21 januari, 25 februari, 16
maart en 25 april zullen de films vertoond worden. In deze
zeven films worden volgende tema's aangesneden: Wes
tern - geweldtema - oorlogsfilm - muzikale komedie - politie
lucht- en ruimtevaart. Wellicht wordt aan deze film reeks
nog een sportfilm toegevoegd. De eerste film (8 oktober) is
'n machtige Western nl. «The Good, The Hard and the
Vagbond» die niet minder dan 178 min. loopt. De aanvang
is vastgesteld op 20 uur stipt.»
Jeugdklub Tanu, Houtmarkt 1, Aalst heeft ook zijn filma
vonden. Op 28 oktober bvb. te 20 uur stipt. De tijd is dan aan
één der grote Franse lachfilms uit de laatste jaren: «De
Chariots op zwier in Spanje». U zal weten dat de chariots
dat viertal is dat na eerst bij onze zuiderburen als zanggroep
in de hit-parade te hebben gestaan met evenveel sukses dè
wereld van de film instapten. Niet bepaald «7de kunst»
maar toch wel grappig. U mag binnen voor 30 frank (leden:
25 fr.)
Even eraan herinneren dat u dit week-einde in Dido te Erpe,
kan kijken naar «Het oude geweer» (zat. en zon.) Alvast
noteren: op 4 november in de Mikisklub de grootse
Kurosawa-film «Dersou Ousala» (Oskar voor de beste
buitenlandse film te Hollywood en grote prijs op het festival
van Moskou). Meer in een volgende editie.
Rene
Uw «Film bij ons»-schrijver beste cinéfiel, zal ditmaal uw
leesgeduld slechts kort op de proef stellen. Het kan ook niet
anders, want Palace gaat deze week door met Cassandra
Crossing (2e week) en Airport 77 (4e week). Madame
Claude schijnt ook veel sukses te hebben. Haar meisjes
misschien nog meer, want de film gaat in zaal Feestpaleis
de tweede week in. Nieuw op het programma deze weekjn
laatstgenoemde zaal is «The Batlle of Midway», een prc-
duktie van Walter Mirisch. In de hoofdrollen: Charlton Hes
ton, Henry Fonda (weet je nog, uit Easy Rider), James
Cobum, Glenn Ford, Hal Holbrook, Toshiro Mifune, Robert
Mitchum, Clif Robertson, Robert Wagner en anderen. De
muziek is ook van geen onbekende: John Williams.
Spektakelminnende zielen zullen aan deze film ongetwijfeld
hun hart kunnen openen. Temeer daar de film of beter 't
geluid ondersteund wordt door 't beruchte
sensoround-sisteem. Het zal er dus letterlijk en figuurlijk
daveren!
Voor de rest, veel kijkgenot.
A.D.G.
heeft zo echt mcgeljk geschreven
maar een en ander moest hijzelf
ook verzinnen. Hij is van oordeel
dat hij in zijn werken ongeveer het
zelfde doet. Echt merkwaardig
Albert Schatteman mikt niet hoog
en zijn werken zijn daar een ge
trouw beeld van. Daarom dat ze
ook als «ensemble» iets meer te
bieden hebben dan vele van zijn
situatie genoten.
Julien Van Puymbroeck (48) werk
zaam bij de RTT is sinds zes jaar
bezig met schilderen. Hij is en blijft
amateur zonder professionele ambi
ties. Voor hem. zo zegt hij ons, De-
tekent aan de schildersezel staan
kalmte en rust. Als vrije leerling
volgt hij de avondlessen aan de
stedelijke akademie om zich in de
techniek te verbeteren. Van Puym
broeck presenteert zijn werken in
een prijzenklasse van drieduizend
tot dertigduizend frank. De prijs
wordt bepaald naar het formaat. In
feite is hij niet behoeftig aan ver
koop maar het komt er gewoon bij
omdat hij moeilijk zijn schilderijen in
de kelder kan opbergen. Wel heeft hij
er behoefte aan om zijn werken aan
de mening van het publiek te toet
sen. Hij vindt dat trouwens belang
rijker dan verkopen. Hij is en blijft
amateur zonder professionele am
bities. Als amateur kan men trou
wens zijn goesting doen zo meent
hij het
Vic Quienen (60) uit Wemmei heeft
tot 23 okt. schilderijen hangen in
de Belfortzaal. Om de waarheid te
zeggen komen zijn werken overals
«vulgair sociaal realisme». Zonder
enige verm van stjl of betere tech
niek durft die man het aan om het
publiek werk te presenteren uit een
prijzenklasse welke gaat van
17.000 tot 40.000 franken. Lieve
hemel In de schaarse informatie
die over hem te verkrijgen valt
wordt hij de scniiaer genoemu uie
«speelt met zijn palet zoals de vio
list met zijn strijkstok».
Als titel van een artikel over hem
lezen wij «Vlaamse schilder ver
overde Monaco». Over het waarom
dat hij in Aalst komt exposeren zegt
Quienen dat z'n kunst 'n sneeuw
baleffect teweeg brengt. Hij expo
seerde hier vier jaar geleden in de
kelder en nu kan hij in deze stad als
het ware reeds rekenen op een
supportersclub, zo zegt hijzelf.
Verder beweert hij door de stad te
zijn uitgenodigd, en om 't publiek
nog wat meer zand in de ogen te
strooien staat in dikke vette letters
op het affiche inderdaad als hoof-
ding «Stad Aalst».
Quienen noemt zich geen amateur
maar beroeps. Komt zo een beetje
over als de in dit verhaal reeds eer
der genoemde Tessely die de pa
rochies afschuimt. Jazeker er zijn
zaken te doen in dit landje van pa-
teekes en frieten.
Roger D'HONDT.
