FSPANNING «DEN BONTEN OS»
IE LEDE DOOR DE EEUWEN HEEN
ps mm
VTB-VAB AFDELING
EREMBODEGEM-WELLE WANDELDE
GiA»
sa in
De Voorpost- 4-11-1977 - 19
IYSSE ENC
ÏBERGHE
erdaad «Den Bonten Os» door de eeuwen heen. Reeds verscheidene tientallen jaren,
er dan twee eeuwen zelfs, is deze drankengelegenheid een begrip in Lede. Gedurende
lange jaren heeft «Den Os» zich een imago opgebouwd, welke het nu nog steeds bezit
waardoor «Den Os» geen kafee is, maar dan «Den Os». Als men de historiek van deze at-
nning tracht op te bouwen, wordt men steeds weer gekonfronteerd met die oud-vlaam
stempel, waarin de plaatselijke Vlaamse kuituur al die jaren een goeie voedingsbodem
et gevonden hebben. Ongetwijfeld zijn ze met zeer weinigen in de streek, de afspan
den of herbergen die zich op een dergelijk verleden kunnen beroepen.
prachtige smeedijzeren uithangbord van de afspanning - Den Bonten Os-het werk van kunstsmid Luc De
—luit Erembodegem EL
aan de steeds maar groter
wordende schare stam
gasten die deze afspanning
bezochten. Vooral met ker
missen en feesten drong
zich steeds meer de behoef
te aan uitbreiding op. Daar
om bouwde de kastelijn, de
heer Oscar Nijs, achteraan
het oude molenhuis een
ruim, stemmig zaaltje,
waarin de jeugd haar gading
kon vinden. Dit zaaltje,
eveneens in de geest van
het stemmige oud-vlaamse
interieur, deed dienst zowel
voor feestelijkheden als
voor kunsttentoonstellin
gen, optredens, voordrach
ten en allerlei andere aktivi-
teiten. In feite het eerste
kultureel Centrum van Le
de.
In het jaar 1964 verlieten
dan de uitbaters het oude
molenhuis, en openden een
nieuwe gelagzaal in de
nieuw gebouwde woning,
vlak naast het bewuste mo
lenhuis. «Den Bonten Os»
werd aldus voor een tweede
maal op een andere plaats
gevestigd. Andermaal bleef
hij in zijn oude vertrouwde
buurt van de Molenstraat en
ENDE
BONTEN OS»
veel is er niet overge-
aan historisch
Jeriaal beeld van zijn een
>dig beeld van zijn ver-
n kan schetsen. Zo kun-
of durven we zeker geen
chtingsdatum voorop-
«Den Bonten Os»
één der oudste, zoniet
oudste afspanning van
zijn. In ieder geval is
og één van de enig over-
ende afspanningen in
.treek. Een eerste ver-
Jing werd gevonden in
e kronijken uit 1764.
fin wordt een eerste
tl «huysse ende her-
394he den Bonten Os» ver-
md. In andere stukken
[dateren uit het jaar
'aar' 'ezen w'i: «Den
20jeyde beginnende aen
yi Bonten Osse en Ley-
Aafe na Rymeersch mo-
diezelfde periode be
lt er een lijst van alle
trgen en brandewijn
die midden 1779 in
arkizaat van Lede ge-
waren en die opge-
t werd volgens het
|ct van 21 july 1779».
in lezen wij «Joseph
Landuyt woonende op
ilaatse exerceert hem
het behouden van her-
|he bij kommissie van
|heere van daete 30 8bre
hebbende voor uit-
bert den bonten os.» In
lar telde het Markizaat
.ede (niet te verwarren
het toenmalige en hui
grondgebied van gans
015 herbergen en bran-
Ijnhuizen, waarvan we
er nu nog weinig terug vin
den als we de namen even
overlopen. Deze afspanning
was toen gevestigd op de
hoek van de Molenstraat en
de Rosselstraat.
Deze afspanning moest
evenwel haar oude vesti
gingsplaats verlaten we
gens urbanisatieredenen. In
1939 besloot de Leedse ge
meenteraad om over te gaan
tot de onteigening. In dat
zelfde jaar werd dat oude
gebouw gesloopt en daar
kwam dan een nieuw ge
bouw dat onderdak bood
aan de bioskoop Patria.
DE OUD-VLAAMSE GEEST
BLEEF
Ondanks het feit dat het ge
bouw verdwenen was, ble
ven toch de geest en het in
terieur gevrijwaard voor het
nageslacht. De waardin,
juffrouw Josephine An-
naert, liet de ganse meubi
lering overbrengen naar het
oude molenhuis, enkele
tientallen meters verder de
Molenstraat in. In datzelfde
molenhuis werd de vroegere
«Bonten Os» opnieuw een
realiteit. Het molenhuis zelf
kon nog op een oudere re
putatie prat gaan, want in
de annalen van de gemeen
te Lede wordt er immers
reeds in de jaren 1448 over
«den Meulenberch en den
wintmeulen» geschreven.
De houten windmolen zelf
werd in 1921 afgebroken
doch het molenhuis bleef er
staan en kreeg met het ver
lenen van onderdak aan de
afspanning «Den Bonten
Os» dus in feite een nieuwe
bestemming.
De reeds vermelde toen ma-
De oorspronkelijke afspanning -Den Bonten Os- op de hoek van de
Molenstraat en de Rosselstraat en die in 1939 afgebroken werd om
urbanisatieredenen
lige uitbaatster juffrouw
Josephine Annaert, bedien
de meer dan vijftig jaar lang
haar trouwe klanten. Zij
overleed in 1943 en had dus
vier jaar de afspanning op
haar nieuwe ankerplaats
uitgebaat. Op dat ogenblik
betrokken nieuwe bazen de
oude herberg. En nieuwe
bazen betekende nieuw le
ven, ook voor den ouden
Os. Nochtans zetten de uit
baters Oscar Nijs en
Blanche De Backer een
eeuwenoude traditie ver
der: het interieur van de
kleine gelagzaal met zijn
oude rode tegeltjes werd in
stemmige oud-vlaamse stijl
ingericht, de prachtige be
schilderde toog werd opge-
boend en alles rook er naar
die goede vlaamse traditie.
In deze kleine gelagzaal
ademden de oude eerbied
waardige dingen een rust
uit van een voorbije, stille
tijd. Alles werd er dan ook
in deze geest gehouden,
geen jucke-box, geen T.V.,
geen discobar.
Was de vroegere «Bonte
Os» een stamkafee voor en
kele getrouwen, dan was
het vooral de jeugd die rond
de jaren vijftig de bezieling
van deze herberg uitmaakte.
De oude afspanning werd
een thuis voor de studeren
de jeugd. Al vlug voldeed de
kleine schenkzaal niet meer
de Molenberg en andermaal
werd aan de eigenheid en
het imago van «den Os» niet
getornd. Ook de nieuwe ge
lagzaal is ingericht in de
voor «den Os» vertrouwde
Oud-vlaamse stijl. Aldus
kan men nu nog even ver
pozen in de rustige sfeer
van eeuwen geleden iets
unieks als het ware.
HARMONIE SINT-CECILIA
Afspanning «Den Bonten
Os» is steeds het middel
punt geweest van een groot
deel van het kultureel leven
van de gemeente Lede. Heel
wat verenigingen met kultu-
rele inslag vonden er hun
bakermat en kenden er
.vooral hun bloeiperiode.
Wij gaan dit aktieve vereni
gingsleven in en om «den
Os» wat van naderbij belich
ten.
In 1816 werd een muziek
maatschappij gesticht on
der de naam van Harmonie
Sinte-Cecilia. Deze maat
schappij had als muzieklo-
kaal de vroegere Bonten Os.
Dit kan teruggevonden wor
den in de notarisaktie die
werd verleden door notaris
Franciscus van Hauwermei-
ren. Bij de stichters die aan
wezig waren op de stich
tingsvergadering in afspan
ning «Den Bonten Os»
staan heel wat vooraan-
Jan De Geyter, de Vlaamse dichter van Leedse bodem, wier
tewieg op 25 mei 1830 in afspanning Den Bonten Os- stond.
j.
\f;
Afspanning Den Bonten Os anno 1977, of een nieuwe uitgave van de Oud-Vlaamse stijl, getrouw aan zijn
tradities uit de 8de eeuw. (EL)
staand personen van die tijd
vermeld. Dat er een muziek
maatschappij haar lokaal
had in «den Bonten Os»
wijst erop dat dit een be
langrijke herberg was, daar
in die tijd, de leden van een
dergelijke maatschappij
zich aan zeer strenge regels
moesten houden. Tevens
was de funktie van een mu
ziekmaatschappij in die tijd
voornamelijk het steunen
van een belangrijke politie
ke figuur in het dorpsleven.
Deze harmonie is dan wat
uit de belangstelling ge
weest. Van omstreeks 1890
blijkt de muziekmaatschap
pij opnieuw aktief. Deze
vereniging was toen nog
gevestigd in de «Bonten
Os».
JULIUS-JAN DE GEYTER
In het geboorteregister van
Lede staat op 25 mei 1830
Jan de Geyter, zoon van Li-
vinus en van Maria-Joanna
De Corte, beide van Oorde-
gem, aangetekend. Op dat
ogenblik was de heer Livi-
nus de Geyter de uitbater
van afspanning «Den Bon
ten Os». Dus in deze her
berg stond de geboortewieg
van één van onze grote
Vlaamse dichters. In 1847
schreef hij zijn eerste ge
dicht «Een ode aan Vlaan
deren». Doch toen reeds
was hij samen met zijn fa
milie uit Lede uitgeweken
naar Antwerpen. Naar het
schijnt zou dit verband
houden met moeilijkheden
met de plaatselijke kerke
lijke overheid. Gedurende
een paar jaar, tijdens de
tweede wereldoorlog,
herinnerde een straatnaam
te Lede aan deze illustere
Ledenaar, die volledig met
het verleden van zijn ge
boortedorp had gebroken.
Sinds 1962 dan werd de
Achterstraat, die begint on
geveer op de plaats waar
zijn geboortehuis «Den
Bonten Os» vroeger stond,
naar hem genoemd.
STUDENTENKLUB
«OCHSENIA»
De «thuis» voor de stude
rende jeugd van rond de
vijftiger jaren, werd dan ook
in 1952 het lokaal van de dit
jaar jubilerende studenten-
klub Ochsenia. «Ochsenia»
ten andere betekent «Zonen
van den Os», uiteraard doe
lend op hun geliefd stamlo-
kaal. Zij werd gesticht door
Walter Daelman, Gerard
Goeman en Geert Daelman.
Dus reeds 25 jaren doen de
dicipelen van «Moeder Och
senia» de salamanders en
de studentikoze liederen
lustig weergalmen tegen de
muren. Deze studentengil-
de raakte wijds en zijds be
kend, vooral door de orga
nisatie van haar wijn
feesten. Zij begon hiermee
in 1958, onder impuls van
praeses Wilfried Lanckman.
Deze werden gehouden op
de Molenberg vóór «Den
Bonten Os».
Doch reeds het jaar nadien
moest deze gezellig
pleisterplaats verlaten we
gens plaatsgebrek. Van dan
af werden ze georganiseerd
in de tuin van Burms. Maar
zoals het goed begonnen
was, zo is het eveneens
geëindigd in «Den Bonten
Os». Daar immers hadden
de laatste wijnfeesten
plaats in 1967. Een tienja
rige traditie ging teloor.
OPEN KRING
Doch niet alleen aan het
zotteen het leutige dachten
deze studenten van «Moe
der Ochsenia». Immers on
der impuls van Ochsenia-lid
Guy Gabriëls werd «Open
Kring» in 1957 gesticht. De
doelstelling van deze vere
niging was aan de jonge
kunstenaars de kans geven
hun werken aan het ruime
publiek voor te stellen,
zonder hiervoor grote finan
ciële uitgaven te moeten
doen. Het financieel aspekt
werd opgelost door de tra
ditie van «de hoge zijden
hoed». Zo hebben tal van
jonge kunstenaars, zowel
schilders, glazeniers als
beeldhouwers van deze
unieke gelegenheid gebruik
gemaakt om in «Den Bonten
os» te exposeren. Ook op
die manier geraakte de
naam «Den Bonten Os» tot
ver in Vlaanderen bekend.
Als we even een greep doen
uit de kunstenaars die er
tentoonstelden, moeten we
zeer bekende namen van dit
ogenblik citerenVan Meir-
veld, Etienne Lecompte,
Boer Teuninck, Jules Kep-
pens, Teseley, Jackeline
Moerman, Kunstsmid Luc
De Mot, enz...Aan een
opening van een tentoon
stelling werd tevens een op
treden van een of andere
troebadour gekoppeld. Al
dus stonden daar op de
planken Cor Van der Goo-
ten, het trio Cassiman,
't Ketje en zovele anderen.
Deze interessante vereni
ging bloeide in «Den Bon
ten Os», maar een verhuis
naar een andere Leedse zaal
betekende haar spijtige,
doch voorspelde einde.
DE MOLENBERGER
BLAASKAPELLE
Deze fanfare is ontstaan in
1961 en is samengesteld uit
meestal oud-leden van stu-
dentenk'ub «Moeder Och
senia». Deze oud-studen
tenfanfare kreeg de naam
van de plaats waar het lo
kaal «Den Bonten Os» zich
bevindt, «de Molenberg».
Deze fanfare nam intensief
deel aan het gemeentelijk
muzikaal leven, door het
houden van wandelkoncer-
ten en het opluisteren van
diverse feestelijkheden. De
ze fanfare is nog steeds
zeer aktief en nam bijvoor
beeld enkele weken terug
deel aan de fameuze
Brueghelfeesten te Winge-
ne. Regelmatig de vrijdag
avond kan men nog steeds
hun oefenklanken aanhoren
in het zaaltje van «Den Bon
ten Os».
Inderdaad, ook het sociale
aspekt komt aan bod in
«Den Bonten Os», reeds
meer dan 18 jaar is het Na
tionaal Werk voor Kinder
welzijn te gast in deze af
spanning bij deze gastvrije,
sociale uitbaters. De toen
malige verpleegster van dit
werk, juffrouw Jeanne
Tanghe, opteerde voor deze
oplossing boven een weing
hygiënisch plaatsje in de
gemeentelijke school. Ai-
dus worden nog steeds op
geregelde tijdstippen hier in
«Den Bonten Os» deze ver
plegingen door de helpsters
van het werk voor Kinder
welzijn uitgevoerd.
In de eeuwenoude afspan
ning «Den Bonten Os» krijgt
men dus werkelijk een gans
programma aktiviteiten van
onze huidige moderne
maatschappij naast mekaar
voorgeschoteld. Een
eeuwenoude traditie die
ten zeerste met «Den Bon
ten Os» vergroeid is en het
ongetwijfeld zal blijven.
Mon De Gendt
Op zondag 30 oktober II.
verzamelden zich heel wat
dapperen op het Dorp te
Erembodegem om het kille
herfstweder te trotseren en
een fikse wandeling te ma
ken doorheen de mooiste
plekjes van deze Aalsterse
deelgemeente.
Om 14 uur werd het ver
treksein gegeven op het
Dorp. Via de Denderstraat,
de Denderbrug, de Leuve-
straat, langsover de nieuw
aangelegde Kortestraat, de
Boonhofstraat, terugko
mend op de Leuvenstraat
om wat verder af te slaan in
de Sint-Amandusstraat be
gaf de groep zich naar de in
1636 herstelde en herbouw
de Sint-Amanduskapel. In
de nabijheid van dit kapel
letje bevindt zich een bron
welke tans opgemetst is en
in de volksmond het «Sint
Amandusputteken» wordt
genoemd. Met het water uit
deze bron worden de zieke
ogen gewassen om gene
zing te bekomen. De land
bouwers gieten naar oude
traditie een schep water in
de aal put om de akkers te
gen de wormen te bescher
men. De relikwie en de lita
nies berusten sinds meer
dan een halve eeuw bij de
daar rechtover wonende
heer Hilloné Callebaut.
Na even verpoosd te hebben
in het prachtige landscnap
dat wel eens «Klein Zwitser
land» wordt genoemd, zet
men zich terug in bewe
ging. Via de Stillebeeck en
de Ressebeke kwam men
tot aan de steenbakkerij
waar links af werd geslagen
naar Ten Bos. In de herberg
«Bij Bomma» konden de
dorstigen hun kelen spoe
len. Via de veldweg naar
Hekelgem belandde men op
de Molenberg om linksaf
naar beneden te trekken, de
steenweg Aalst-Brussel
over te steken en verder te
gaan in de richting Lange-
straat. Deze straat werd ge
kruist in de richting vlieg-
plein om terug halt te hou
den in de herberg «De Oude
Snas». Wat verder links af
via de Kluizendreef met zijn
Kluiskapel gaat men naar
de Bredestraat vanwaar
men via de Groenstraat op
de Hogeweg belandt van
waar men gemakkelijk terug
het Dorp kan bereiken.
Wie over een vrije namiddag
beschikt raden we graag
deze wandeling aan. Vooral
de natuur met zijn prachtige
herfstkleuren is nu een lust
voor het oog.
S.J.
