STAATSSEKRETARIS
DE BONDT:
EEN MISLUKKING
BETEKENT DE DOOD
VAN BELGIE
«De lange onderhandelingen die de vorming
van de huidige regering voorafgingen zijn gro
tendeels verklaarbaar door de historische
uitdaging om tot een politiek akkoord te ko
men over een fundamentele hervorming van
het Belgisch Staatsbestel, met het oog op de
Pacifikatie tussen de Gemeenschappen en de
vereenvoudiging van de struktuur van onze
openbare instellingen.» Zo schrijft Staatsse-
kretaris De Bondt in een brochure «Het ge-
meenschapspakt: een modern België» die
door zijn staatssekretariaat voor de hervor
ming van de instellingen werd uitgegeven.
Over deze hervorming van de staatsstruktu-
ren hadden we met hem op zijn kabinet te
Brussel een lang gesprek.
Het redaktieteam, dat door Staatssekretaris De
Bondt op zijn gekende joviale manier werd ont
vangen, bestond uit Willy Janssens, Willy Welvis
en Staf Dewachter
We moeien naar een modern België, geschoeid op een nieuwe leest.
Tekst: J.p. De Lamper
S. Dewachter
Foto's: w. Welvis
landen helemaal geen 'verte
genwoordiging hebben.de aan
trekkelijkheid van het demokra-
tisch standpunt zou hierbij
verminderen, omdat de poli
tieke families van eigen land
niet behoorlijk zouden kunnen
vertegenwoordigd worden. Het
nieuwe van de Europese Ver
kiezingen vanuit kommunautair
standpunt is dat België voor het
eerst de verkiezingen ingaat op
basis van twee kieskolleges die
verband houden met het beho
ren tot een van de twee grote
volksgemeenschappen. Ie
mand die in het Vlaamse of in
het Waalse land woont, be
hoort van rechtswege tot de
Vlaamse gemeenschap of tot
de Waalse. Dat is toch wel een
bijprodukt van het Egmontpakt.
Het toont aan wat er rond het
Egmontpakt wordt gedacht,
niet een geïsoleerde gedachte
is, maar dat er ook gedacht
wordt elders.
Het is een moeilijk pakt en
komt vergeleken met de
Franstaligen bij de Vlamin
gen relatief negatief over. Ge
looft U echt dat het een goed
pakt is? Waarom en hoe
komt het dat de Vlamingen er
zo sceptisch tegenover
staan?
De Vlamingen worden zich op
een onthutsende wijze bewust
van hun zwakke positie in het
hoofdstedelijk gebied dit m.b.t.
de feitelijke toestand van de
Vlamingen in BrusselDat geeft
aanleiding tot een soort verne
dering, subjektief, die men naar
buiten niet gemakkelijk toe
geeft. Men geeft immers niet
gemakkelijk toe dat de voorstel
ling die men heeft over een toe
stand. niet klopt met de reële
positie waarin men zich be
vindt.
Daartegenover staat dat de
Vlamingen voor het eerst
macht veroveren op het niveau
van de gemeenten terwijl men
daar in het verleden nooit heeft
over gesproken.
Wat de eigenlijke hervorming
betreft, dat is het probleem van
de eeuwige mens. Wie is er on
der ons hervormingsgezind?
Zelfs de vrij jonge mensen, en
wij proberen het ook te zijn, zijn
die hervormingsgezind? Men
probeert het te zijn, op een
kaartavond, of op een debata
vond.
Maar als het erop aankomt uit
de zetel op te staan en alle stoe
len te verschuiven en alle
plaatsen open te stellen, de
hele problematiek vrij te maken
voor verandering, dan begint
men terug ouder te worden.
Dat is voor mij een algemene
aanvoeling: de mensen zijn in
de grond niet hervormingsge
zind. Wie hervormingsgezind
is, moet een heel sterke over
tuiging hebben, dat datgene
dat hij tot stand brengt en
wat nog niet bestaat beter
zal zijn dan de zekerheden van
vandaag, waarvan wij zowel de
kwaliteiten als de gebreken
kennen. Dat is een problema
tiek die met elke hervorming
gepaard gaat. Dat is op elk vlak
toepasselijk.
Het is onze taak van het nieuwe
stelsel zo uit te denken, en van
dan de mensen te ontmoeten
en te overtuigen, dat hetgeen
wat wij op het oog hebben beter
zal zijn. Een van de inspannin
gen die we hebben gedaan de
jongste dagen, is de uitgave
van een kleine brochure waarin
we informatief zijn opgetreden
en waarbij 't Gemeenschaps
akkoord en het Stuyvenberg-
akkoord tegenover elkaar
worden geplaatst. In een korte
historische inleiding wordt uit
eengezet waar deze dingen
vandaan komen.
Door de opponenten, of zij die
zich als opponent voordoen,
wordt nogal eens het gemeen
schapsakkoord bestreden met
de dooddoener «dat was nodig
om een regering te maken»,
«het is een bijprodukt van de
regeringsvorming». Dat kan
niet worden volgehouden, dat
blijkt duidelijk uit de korte inlei
ding die in de brochure staat
afgedrukt. Nu staan we wellicht
voor de kristalisatie, de rijpwor
ding, van een dubbele evolutie
die zich sinds wereldoorlog II in
ons land afspeelt: en die overi
gens niet beperkt blijft tot ons
eige land: de eerste gedachte
die ouder is en leeft in de
Vlaamse Beweging is die van
de kulturele autonomie. Onder
tussen is dat begrip rijker ge
worden. Kuituur is niet meer de
letteren, de beeldende kun
sten, het is nu ook rekreatie en
maatschappelijk werk.
De andere stroming vormt een
soort tegengewicht tegen de
zich verder doorzettende
naamloosheid van de wereld
waarin we leven, de overdre
ven centralisatie. Het symbool
daarvan is in mijn ogen de mul
tinational.
Dergelijke centralisatie doet
zich ook in het politieke en
maatschappelijke leven voor.
Daartegenover staat de regio-
nalizatie: het zich bewustwor-
den van de achterstand van de
eigen regio op ekonomisch vlak
eerst, nadien op het sociaal-
ekonomisch vlak, dan is men
zich regionaal gaan bekomme
ren met ruimtelijke ordening,
nadien heeft dat begrip een nog
rijpere inhoud gekregen en is
het geworden de algemene
problematiek van het leefmi
lieu. Deze tweede richtina doet
zich niet alleen in België gevoe
len, maar leeft in heel West-
Europa. Aan deze twee richtin
gen is onze staatshervorming,
die we voorbereiden, zwaar
schatplichtig, wegens het feit
dat België een sterk gecentrali-
zeerde staat was, met twee
volksgemeenschappen (de
zucht naar kultuurautonomie)
en met drie goed onderschei
den regio's waarvan de derde
Brussel het produkt van België
is. Het komt ook tot uiting in de
politieke feiten: een regering
met vijf partijen, waaronder ook
de taaipartijen, de partijen die
de meerderheid hebben
twee volksgemeensch?
en de drie regio's. Maar wi
nu doen is niet naar aanleic
van de regering. Het is
zaak die veel tijd heeft gevï
Er zijn dan ook nog de om«
digheden (regeringsval).
We beleven in feite dus «9r0
zeer historisch moment?'aar
Ik denk het. Als we de grond r
nemen en men leest al die
kelen van de grondwet,
stelt men vast dat de meeD,
artikelen zullen worden aan},
raakt en in feite alleen
hoofdstuk over de vrijheid
rechten van de burgers kv^J
ongewijzigd blijft. De rest
de struktuur van de grond
moet helemaal worden h
zien. We gaan duidelijk n 1
een nieuwe konstitutie
maken een nieuw, of een n
dern België.
Dat is het opzet, vandaar da
nogal wat tegenstand zal
overwinnen vallen.
Gelooft U echt in vereenvo
diging? Op lange termijn?
Hoe zijn wij allemaal groot
worden Beetje bij bee 1
Naarmate dat we afgestudet
waren, of hoe het ook was, 1
we in het raderwerk van I
maatschappelijk en politiek
ven terechtgekomen We he
ben er onze bescheiden plaa
ingenomen, zonder dat we ei
zicht moesten hebben op h(
de dingen waaiden en dra<
den. Als we maar in onze o i
middellijke omgeving inzie
hadden. Maar nu, bij de o|
bouw van het nieuwe Belgi
wordt iedereen overvallen do
een beschrijving zoals Belg
zal worden opgebouwd in
toekomst. Om dat uit te leggeij n
zijn we verplicht om al die va n
schillende strukturen, te be ,r
schrijven Vermits het nog ra d
bestaat, kunnen we nog nietv
sualizeren Het enige wat w e
kunnen doen is er in abstradf
over schrijven.
We leven in een ietwat ver
warrende tijd; enerzijds
staan we voor het feit dat er
een decentralisatie komt met
Egmont en anderzijds heb
ben we de Europese verkie
zingen die voor de deur
staan. Nu zeggen de Vlamin
gen dat het Egmontakkoord
(misschien) niet ideaal is,
maar dat België in alle geval
als een tweeledige natie de
Europese verkiezingen te
gemoet moet. Is het een
overwinning voor de «Eg-
monters» met de verhouding
13 Vlamingen 11 Walen naar
deze verkiezingen te kunnen
gaan, waar de Vlamingen in
een België als een kiesdis-
trikt 14 van de 24 zetels in de
wacht zouden kunnen sle
pen, en dat alles in de weten
schap dat de Franstaligen
oorspronkelijk een paritaire
vertegenwoordiging 12-12
hebben opgeëist?
De deelname aan de Europese
verkiezingen is geen konse-
kwentie van het werk van de
hervormingen althans niet
op de manier waar U daarover
spreekt van de instellingen.
Het is een aangelegenheid die
daar eerder los van staat. Maar
wat zekere regelingen betreft,
naar aanleiding van de organi
satie van de Europese verkie
zingen zoals die in het wet
sontwerp zijn vervat, die zijn
wel beïnvloed geworden door
de werkzaamheden in Egmont.
Dat wil zeggen dat te Brussel in
de 19 gemeenten of indien het
arrondissement nog niet is ge
splitst, het huidige kiesarron
dissement Brussel er zal wor
den gestemd op afzonderlijke
lijsten, lijsten van Nederlands
talige en van Franstalige
kandidaten. Er zullen dus geen
gemengde kandidatenlijsten
zijn. Wat de toekenning van de
zetels betreft, zullen alle stem
men van de Nederlandstaligen
te Brussel uitgebracht, ge
voegd worden bij al de stem
men uitgebracht in het
Vlaamse land, op eksklusief
Nederlandstalige lijsten in het
Vlaamse land.
Het omgekeerde geld natuurlijk
voor Wallonië en de Fransta
lige stemmen in Brussel. Zoda
nig dat er bij gelegenheid van
de Europese Verkiezingen wel
drie kiesomschrijvingen zijn,
maar twee kieskolleges.
Dus dat wij deelnemen aan de
verkiezingen op een kommu-
nautaire basis. De verdeling
van de zetels 11-13 in dit geval,
is een aangelegenheid die
voorafgaandelijk het voorwerp
is geweest van een overeen
komst tussen de partijen
waarop de regering steunt. Dat
is een zaak die m.i. ook op het
Europees vlak behoorlijk ver
dedigbaar is, omdat de verte
genwoordiging in het Europees
Parlement niet gebouwd is op
het zuiver evenredig stelsel,
want dan zouden heel kleine
Wie hervormingsgezind is moei een sterke overtuiging bezitten
