LEDE WAS NEGEN DAGEN OP DE BEEN
VOOR DE JAARLIJKSE MARIAVIERING
DE GESCHIEDENIS VAN DE
MARIA-VIERING TE LEDE
DE MARIALE PROCESSIE OOK DIT
JAAR HET ABSOLUTE HOOGTEPUNT
/»«- -
De verrijzenis (EL)
Tot de alleroudste Mariaviering in het Vlaamse land behoort in
ieder geval de jaarlijkse novene voor Onze Lieve Vrouw van
Zeven Weeën te Lede. Hoogtepunten van deze viering zijn de
auto-ommegang, de paarden-ommegang en de prachtige Ma
riale processie. Er komen dan ook jaarlijks duizenden gelovi
gen naar Lede om er te bedevaarten ter ere van de Nood Gods.
Dit jaar werd de novele ge
opend op vrijdag 19 mei om 21
uur. Deze plechtige opening
ging door in de kerk met de uit
stalling van het beeld van de
Nood Gods. Daarna had er een
De nieuwkomers in de ommegang te Lede (EL)
kaarskensprocessie plaats.
Hiervoor waren talrijke gelovi
gen, verenigingen en jeugd
verenigingen komen opdagen.
Het werd een feestelijke kaar-
sentocht langs de zeven kapel
letjes van de ommegangsweg.
Een ommegangsweg waar
langs de huizen allen feestelijk
bevlagd waren en waar het Ma
riabeeld voor de venster uitge
stald stond, omgeven door
kleurrijke bloemen en kaarsen.
AUTOZEGENING
De eerste zondag van de ne-
gendaagse novene vindt er dan
traditioneel de autowijding
plaats. Er wordt dan verzameld
om 8.30 uur op de Hoogstraat.
Vandaar werd er dan vertrok
ken' langs de ommegangsweg
om dan terug rond negen uur
de Grote Kapel te bereiken
waar een openluchtmis opge
dragen werd. Daarna zette de
stoet van honderden wagens
zich opnieuw in beweging om
zich dan na de zegening op het
Dorpsplein te ontvinden.
Tijdens de negen dagen van de
novene kon men dan iedere
dag van vóór zes uur 's mor
gens tot zeer laat in de avond
talrijke gelovigen de omme
gang zien gaan. Zowel ouderen
als kinderen en jonge mensen,
Met de geschiedenis van Lede zelf, is sinds de 15de eeuw onafscheid
baar verbonden de verering van de -Nood Gods- die, zowel op het
volkse als op het kerkelijke leven haar stempel heeft gedrukt. Nog
steeds bloeit de devotie tot Onze-Lieve-Vrouw van Lede in het hart
van iedere Ledenaar...
De negendaagse Maria-verering te Lede is heden ten dage de groot
ste in Oost-Vlaanderen, na Oostakker wel te verstaan. De verering
te Lede is evenwel enkele eeuwen ouderDe Leedse Maria-novene is
één van de oudste, zoniet de oudste in Vlaanderen. Alles begon zowat
564 jaren geleden, meer bepaald in het voorjaar van 1414.
beeld tot Lede, waar dank zij de gebe
den tot Maria, hem het gebruik van
zijn arm werd teruggeschonken. De
pastoor vindt zijn bewijsvoering in het
getuigenis van bejaarde mensen.
Op 4 mei 4414 werd de Piëta te Lede in
de parochiekerk op een ereplaats opge
steld.
Gedurende die lange periode zijn er
heel wat zaken gebeurt en heeft de
Maria-vienng hoogten en laagten ge
kend. Er zijn ook heel wat moeilijkhe
den geweest, vooral dan in tijden van
godsdiensttroebelen. Maar er zijn ook
heel wat luisterrijke vieringen ge
weest. We gaan hier niet in detail tre
den, maar we willen toch wel een
overzicht geven van de belangrijkste
gebeurtenissen.
MATH1AS VAN DEN NESTE,
LEDENAAR TE KEULEN
Over de komst van het beeld naar Lede
bestaat er een dubbel verhaal.
In ieder geval staat het vast dat een
Ledenaar, Mathias van den Neste, Mn
jongeling uit een nederig Leeds gezin,
naar Keulen uitweek om er werk te
vinden. Daar maakte hij fortuin als
edelsmid. Toch was hij, de Ledenaar,
zijn geboortedorp niet vergeten. Hij
wenste aan zijn parochiekerk een blij
vende herinnering te schenken. In het
Rijnland was in die tijd de Mana-
devotie zeer verspreid. Hij kocht daar
een Mariabeeld, met'op haar schoot
het gemartelde lichaam van haar God
delijke Zoon en verstuurde dit naar
Lede.
De Ledenaars waren hiervan op de
hoogte gebracht en trokken met paar
den en een wagen naar Brussel om het
beeld af te halen. En hier begint het
dubbel verhaal
Een eerste versie komt van Frater Jan
Gielemans, monnik uit het Rode
Klooster te Oudergem-bij-Brusscl,
een tijdgenoot en getuige van de fei
ten. Volgens deze bron zou, op de te
rugweg. één van de paarden van het
gespan een knecht van een ruiters-
groep verwond hebben. Een ruiter
schold de Ledenaren voor lomperik
ken uit en dreigde de wagen met de
kostbare lading te kantelen. Benieuwd
brak hij evenwel eerst de kist open.
Het medelijden opwekkende beeld be
daarde evenwel zijn woede en hij viel
biddend op de knieën De verzoening
werd gesloten en de reis verliep verder
vreedzaam.
In een latere versie van de feiten, die
worden overgeleverd door pastoor
Martinus van den Abeele H7de eeuw)
komt een mirakel voor, dat plaats vond
bij de overbrenging van het beeld. De
woedende ruiter zou niet slechts ge
scholden hebben op de Ledenaars,
maar dreigde het beeld met zijn zwaard
aan stukken te hameren Hierop zou
een eerste mirakel gebeurd zijn, name
lijk dat zijn heiligschennende arm on
beroerd stijf bleef staan. De ganse
krijgsbende vergezelde hierop het
beeld door de Gentenaars werd mee
gevoerd of in de vlammen opging.
De andere partij wijst de vernieling af
en beweert hardnekkig dat het beeld
tijdig werd gered, door het voor het
gevaar in veiligheid naar Gent over te
brengen, waar het gedurende vijf jaar
verborgen bleef Deze stelling verde
digde pastoor Aricns (1670-1708). Hij
'verhaalt dat bij de terugkeer van de
rust, het beeld in 1587 uit Gent naar
Lede werd teruggebracht, midden een
ware triomftocht
Verder is er nog een onrechtstreekse
getuigenis ten gunste van de tweede
versie, dit in het dekanaal verslag van
1597, waarin de door de ketters afge
brande kerken van het dekanaat wor
den opgesomd. Ook de kerk van Lede
komt voor op de lijst van de verwoeste
kerken, maar zonder in het minst te
wijzen op de vernietiging van het mi-
rakulcus beeld, dat als onherstelbaar
diende te worden aangeduid.
Er is tevens de vaststelling dat in de
kerkrekening van die tijd geen enkele
uitgave voorkomt voor een nieuw
beeld, wat nochtans, gezien het streng
feiten.
Over één feit zijn de verschillende
bronnen het eens, namelijk op 8 mei
1581werd de kerk door Gentse rebel -
len afgebrand. Hier rijst dan de belang
rijke vraag; bleef ook het vermaarde
beeld van de Nood Gods in de kerk
brand?
Frater Colubanus Vrancx, abt van de
Sint-Pietersabdij te Gent. schreef in
1602: -de bceldc van den Noodt Gods
van Le weirdt ghebroken in de Ghen-
sen tijdt-, en hij voegt eraan toe dat
heer Gillis van Waesberghe, toen hij
pastoor was te Lede, een ander Ma
riabeeld liet vervaardigen. Welke
waarde bezit de bewring van Colum-
banus Vrancx? Zijn werk is op de eer
ste plaats een mirakelboek en daarbij
baart hel wel enige verwondering dat
hij niet weet of het beeld gebroken of
gestolen werd, waar de meest voor de
handliggende vernieling, namelijk
door brand niet eens wordt aangege
ven. De gewezen pastoor, die de abt
voorlichtte, diende toch te weten of het
De tocht van Keulen naar Lede (EL)
mannen en vrouwen, van alle
rang en stand zoals men pleegt
te zeggen. Het was werkelijk
een negendaagse drukke be
doening. Verder kon men soms
ook grote groepen bedevaar
ders zien. Zij kwamen uit alle
hoeken uit het omliggende om
met hun geestelijke overheid te
komen bee-wegen. Het hoog
tepunt van deze negen dagen
ligt telkens op de donderdag,
dan immers is het sakraments-
dag. Op die dag gaan er dui
zenden mensen de omme
gang.
Een andere hoogdag is dan de
tweede zondag van de novene.
PAARDENOMMEGANG
Reeds van in de vroege och
tend komen dan de bedevaar
ders naar Lede afgezakt. Dan
is de hele ommegangsweg één
aaneengesloten sliert bid-
IS HET HUIDIGE BEELD
NOG HET
OORSPRONKELIJKE?
Over het lot van het genadebeeld,
vooral tijdens de godsdiensttroebelen,
bestaan er twee tegenovergestelde ver
sies. Beide worden aangetroffen in
bronnen uit dezelfde periode en zijn
geschreven door mensen, die althans toezicht van de heer, absoluut noodza-
middellijk getuigen konden zijn van de kelijk
sie langs de ommegangsweg.
Zij wordt geopend door de twee
vaandels van de Ruitersver-
eniging St.-Martinus van Lede.
Voor de eerste maal ontbrak
aan het hoofd de jarenlange
bezieler van de paardenom-
megang, de heer Georges De
Ras, die enkele maanden ge
leden plotseling overleed. Ook
tijdens de eucharistieviering
aan de grote kapel werd zijn
nagedachtenig geëerd. Rond
negen uur wordt dan de groep
verwacht aan de Grote Kapel
waar de openluchtmis wordt
opgedragen. Voor de kijklusti-
gen de gelegenheid om de bijna
driehonderd paardenkoppige
groep eens van naderbij onder
ogen te nemen. Een tiental ja
ren terug wérden de enkele
luksepaarden met de vinger
gewezen en bestond de op
tocht voornamelijk uit boeren-
rossen. Nu is het net ander-
dende mensen, met de pater- som. Wij telden in totaal zo'n
noster tussen de vingers. Aan kleine tien nog echte boeren-
elke kapel wordt er halt gehou- paarden. Al de rest zijn prach-
den en worden de traditionele tige rijdieren en pony's. Ook de
tientjes gebeden En terwijl gespannen vormen van jaar tot
deze talloze gelovigen hun jaar een belangrijker wordende
ommegang doen, komen de groep. En als speciale attraktie
paarden in de gemeente aan. zijn hier de antieke tuigen.
der en volgens aloude tradit jr
worden de paarden dan gezt pc
gend, elk afzonderlijk, dot(jC
E.H. Deken aan de sakristii
deur van de kerk en dit met d
relikwie van Onze Lieve Vrou
Uit alle richtingen hoort men het
hoevegetrappel der paarden.
Tegen 8.30 uur wordt er ver
zameld op de Hoogstraat en
vertrekt er de paardenproces-
Prachtig gerestaureerd en op
geblonken, het koper schitte
rend in de zon. Na de H. Mis
aan de Grote Kapel zet de
groep dan de ommegang ver-
Deze paardenommegang
reeds zeer oud en wordt ondi
andere eens vermeld in eé<(^
kerkrekening van 1802. Ma0_
vooral sinds het einde van tfm
tweede wereldoorlog kent dei pj
een enorme heropbloei. Dejyy
paardenomegang lokt iec| qa
jaar ook talrijke kijklustigen. ge
Het grote evenement van t^a
novene kregen wij dan in f,e|
namiddag om 15 uur met »Sj
prachtige Mariale ProcessLj.
die wij elders uitvoerig behaj
delen vc
De novene werd dit jaar o^l
nieuw een enorm sukses, d J
danks het feit dat het weder
het begin van de week a*.
behalve goed was. Da.
naarmate de week vordert
en het weer verbeterde, 6
reikte de belangstelling oz
nieuw een absolute top. I
geestelijke overheid toonde zl.
dan ook zeer tevreden met I
talrijke opkomst dit jaar Dl,
opnieuw een stimulans voorC.
volgende jaren.
MON Di
Dus is er een zeer grote kans dat het
huidige beeld nog het oorspronkelijke
EEN MASSALE VERERING
Met of zonder aanvankelijk mirakel,
de verering van de «Nood Gods»
kende een bloeiende opgang niet
slechts te Lede, maar ook in de omge
ving.
Reeds op 26 april 1415 stelde Joannes,
bisschop van Kamerrijk, hier de broe
derschap in ter ere van Onze Lieve
Vrouw van Zeven Weeën, waarbij toe
lating werd verleend ten eeuwigen
dage een plechtige mis op te dragen op
Drievuldigheidszondag en een luister
rijke processie in te richten naar een
kluis of een kapel binnen het dorp
De nieuwe broederschap telde aldra
een groot aantal leden. Ook de omme
gang met de rijve of reliekschrijn
doorheen de verschillende dorpen van
Vlaanderen verspreidde de eredienst
van Onze Lieve Vrouw van Lede en
deed het aantal leden van de broeder
schap aangroeien
Gedurende de processie op Drievul
digheidszondag werden de pelgrims
aan de prediklindc, waar een preek
stoel werd opgesteld, door een predi
kant toegsproken. Onder de talrijke
bedevaarders trof men niet slechts de
parochianen van Lede aan, maar ook
inwoners van Erondegem, Erpe, Hof-
stade. lmpe. Mere, Oordegem, Otlcr-
gem, Smctlede, Wanzelc en Wichelen
onder de leiding van hun pastoors.
Naast talrijke vrome vereerders uit an
dere dorpen en steden van het Vlaamse
Land en zelfs uit het buitenland. En
soms gebeurde het dat zowel ter gele
genheid van de plechtige processie of
solennele ommegang een of ander be
devaart speciale verhoring vond en ge
nezing van een ongeneeslijke kwaal.
De
ommegangprocessie werd geopend door Leedse ruiters IEL)
In 1864 was er dan het vierhonderdja
rig jubelfeest. Het werd een heerlijke
hulde aan de Moeder Gods. van hon
derdduizend gelovigen, met speciale
treinen aangevoerd.
De jubelfeesten van 1914 zouden de
meest luisterrijke wezen die ooit te
Lede plaatsvonden. Zij zouden ge
paard gaan met de pauschjke kroning
van het genadebeeld op 2 augustus
Maar toen ook was het gevaar wel uit
erst dreigend. Op4 augustus kwam het
oorlogsleed over het land, zodat de
tweede grootse jubeldag, voorzien op
9 augustus, reeds wees op een algehele
ontreddering.
De Leedse bedevaartplaats zou verder
regelmatig bezocht worden, maar
Lede werd meer en meer een plaatse
lijk genadeoord, waar men Maria ver
eerde zoals in menig ander Mariahei-
ligdom. Velen waren immers de me
ning toegedaan; hoe verder de tocht,
hoe groter het bewijs van vertrouwen
en zij hebben hun schreden gericht
naar buitenlandse bedevaartoorden, of
naar nieuwere in eigen land, zoals bij
voorbeeld Oostakkcr. Na de tweede
wereldoorlog werd door pastoor Go-
vaert alles in hel werk gesteld om de
eredienst tot Onze Lieve Vrouw van
Lede opnieuw verder dan de oi
gende dorpen te doen doordringei
het raam van de herleving was er o
mei 1952 een gewestelijke zieket
van de Kostelijke Mutualiteiten^
1953 was er van 31 mei tot 7 juni'
merkwaardige Mariale lentooi
ling. Ook nog in 1954 en 1956
er gewestelijke ziekendagen
Ten slotte was er nog de grootse
ring in 1964 ter gelegenheid van
550-jarig bestaan. Dan werd de I 'j
riale processie volledig op een nieii
leest geschoeid.
MON D
6 - 2-6-78 - De Voorpost
Vervolg van blz.l het kruis, te
ken van hoop en verwachting.
Verder waren er ook nog de
praalwagens met de verheerlijking
als onderwerp en wellicht de
prachtigste wagen van de ganse
optocht en anderzijds de praalwa
gen die Maria's triomf over de dood
uitbeeldde. Deze wagens waren
reeds te zien in vroegere edities.
De betekenis van al de groepen,
zowel nieuwe als vroegere, in het
derde gedeelte is zowat de vol
gende: het algemeen tema kan sa
mengevat worden als «Van ver
lossing naar bevrijding-. Zo wa
ren er onze stamouders van het
menselijk geslacht en hun nako
melingen, geketend onder het juk
van de zonde, hoopvol uitziend
naar de verlossing, reeds verwe
zenlijkt in het beeld van Onze
Lieve Vrouw, de onbevlekte. Het
geheel werd een prachtige, le
vende en kleurrijke uitbeelding.
Op de praalwagen was er te zien
hoe Maria triomfeert met het
kruis van de verlossing in de strijd
tegen het kwaad en de zonde. Ver
der was er de uitdrukking van de
gelovige mens die zijn toevlucht
zoekt tot Maria in het eenvoudige
rozenkransgebed in de strijd tegen
het kwaad. Dit werd prachtig uit
gedrukt op een praalwagen, voor
stellend één van de prachtige
veldkapellen in Vlaanderen. In
een volgend gedeelte werd uitge
beeld hoe Maria verwijst naar de
kruisdood van haar Zoon, het
kruis, teken van hoop en verwach
ting op de totale bevrijding van de
gelovige mens, zoals Maria in al
haar smart staande kon blijven
naast het kruis van haar Zoon om
een totale verheerlijking te mo
gen vieren.
Dit vernieuwd gedeelte was wer
kelijk een prachtige, andere
zienswijze op de samenstelling
van de processie. Dit gedeelte
vormt een nieuw en belangrijk
aantrekkingspunt.
Ten slotte volgde het Mirakuleuze
Beeld van de Zoete Nood Gods
van Lede voorafgegaan door een
groep zingende engelen en gedra
gen door enkele stoere jongelin
gen. Daarna volgde de erewacht
van de Broederschap van Onze
Lieve Vrouw van zeven weeën.
De geestelijke overheid begeleide
hetH. Sakrament. De burgemees
ter, schepen, raadsleden en tal
rijke bedevaarders sloten de meer
dan 1000-koppige kleurrijke op
tocht af.
MON D.G.
