PUBLIEK GOED STAAT IN
PRIVATE HOVINGEN VAN NOTARIS TE BORSBEKE
1
OORDEGEM WIL ZIJN SCHANDPAAL OP HET DORPSPLEIN ZIEN PRIJKEN
Dè Voorpost - 4-8-19/8 - 9
kocht worden en of die ergens
niet op een openbare plaats in
Oordegem kon terecht komen.
Hierop vroeg de gemeentese-
kretaris aan de notaris die be
last was met de verkoping, dus
notaris De Vuyst van Borsbeke,
om tijdens de verkoop de geïn
teresseerde kopers ervan op
de hoogte te brengen dat de
schandpaal niet zou meever-
kocht worden en eigendom zou
blijven van de gemeente. Bij de
openbare verkoping ter zitdag,
op 16 maart 1967, werd echter
voorgelezen dat de verkoop
enkel sloeg op het onroerend
goed en zijn aanhorigheden en
niet «op een schandpaal,
waarvan de eigenaar De
Schaepmeester Paul zich de
eigendomsrechten voorbe
hield».
Maar ondertussen was het
kwaad al geschied, want op za
terdagmorgen 11 maart 1967
merkte de toenmalige schepen
van onderwijs, Achille Roelandt
dat men bezig was de paal weg
te halen uit de tuin van de wo
ning van de kinderen De
Schaepmeester, die dus en
kele dagen later op 16 maart
zou verkocht worden. Het stuk
werd weggehaald met een
vrachtwagen van de firma
Poly-gaz uit Borsbeke, waar
van de uitbater een familielid is
van notaris De Vuyst. De praal
werd die bewuste 11 maart
overgebracht naar de tuin van
de notaris te Borsbeke.
WIE IS DE EIGENAAR?
Dit wenste men niet zo te laten
in Oordegem. De heer Benonie
Van den Steen nam kontakt op
met een aantal personen om
hem te helpen de paal terug te
halen naar Oordegem. Hij
kreeg hiervoor de steun van de
gemeentesekretaris Jozef Huy-
lebroeck, de toenmalige kom-
mandant van de Rijkswachtbri
gade van Oordegem, de heer
Schollaert, de toenmalige
schepen van onderwijs Achille
Roelandt. Zij spraken meester
D'Hooge uit Wetteren aan als
raadsman.
Aldus legde schepen Roelandt
op 26 september 1967 een
klacht neer bij de Rijkswacht
tegen de heer Paul De
Schaepmeester, die dus tot de
verkoping van zijn ouderlijke
woning was overgegaan en te
gen de heer De Vuyst die als
notaris de verkoping had uitge
voerd. Hij legde de klacht neer
tegen hen voor verduistering
van gemeentelijke roerende cf
onroerende goederen. Hij
legde de klacht neer in naam
van het gemeentebestuur van
Oordegem.
De BOB van Aalst heeft dan
een onderzoek ingesteld. Hier
uit bleek dat het kon belangrijk
zijn te weten wie de eigenaar
van de schandpaal is. Om dit te
weten te komen hebben de vier
personen die de handen in el
kaar geslagen hadden bergen
werk verzet. In Gent in het Ge-
raard Duivelssteen werden ver
slagen van de gemeenteraden
van rond de eeuwwisseling ge
raadpleegd cm na te gaan of er
ooit in de gemeenteraad iets
beslist geweest is in verband
met de overdracht van de paal
aan de toenmalige burgemees
ter of ex-burgemeester Domien
De Schaepmeester. Hier werd
niets van gevonden. Ook in een
museum in Mechelen werd ge
zocht, maar dan naar de kop
van de schandpaal, waarop het
leeuwtje zou staan met het wa
penschild van de familie Vilain
XIV, want de paal was in drieën
gebroken en hersteld gewor
den. Zoals de paal er nu nog
staat, zijn twee onderste stuk
ken met een ijzeren band aan
elkaar gezet. Het bovenste ge
deelte ontbreekt. In verband
met het zoeken naar eigen
domsbewijzen werd dan ook
een studiedienst van het Ge
meentekrediet van België aan
gesproken. In hun schrijven
van 28 maart 1968 delen zij het
volgende mee: «1. Een
schandpaal kan beschouwd
worden als een monument dat
de herinnering moet doen
voortleven aan een tuchti
gingssysteem dat vroeger in
onze gewesten bestond, even
als bijvoorbeeld de oorlogsmo
numenten en standbeelden die
overal in onze gemeenten wor
den aangetroffen en die de her
innering wensen te bewaren
aan oorlogsfeiten of beroemde
personen. Dergelijke monu
menten worden algemeen be
schouwd als behorend tot het
openbaar domein van de ge
meente op het grondgebied
waarvan ze zich bevinden. 2.
Daar die schandpaal zich
daarenboven bevond op het
vroeger gemeenteplein of
markt, kan hij beschouwd wor
den als een integrerend deel
ervan. 3. Het feit dat deze paal
diende verwijderd te worden
om wegenwerken uit te voeren
doet geen afbreuk aan de oor
spronkelijke bestemming er
van. Zolang een goed zijn pu
blieke bestemming behoudt is
het onvervreemdbaar en kan
het dus niet verkocht worden
Indien de verkoop toch heeft
plaats gehad, zonder dat het
voorwerp aan zijn vroegere be
stemming werd onttrokken en
zonder dat de wettelijke forma
liteiten daartoe vervuld werden,
dient de verkoop als onbe
staand beschouwd te worden
omdat het voorwerp zelf buiten
de verkoop staat. De gemeente
haald worden uit de verklarin
gen die afgelegd werden aan
de BOB. De heer Paul De
Schaepmeester geeft in die
verklaringen toe dat het de
schandpaal van Oordegem is,
hij verklaart immers het vol
gende: De Schandpaal
der gemeente Oordegem heb
ik steeds in het hof van mijn
vader zaliger geweten. Ik heb
die steeds als zijn eigendom
geweten Verder verklaart
de heer De Schaepmeester
nog: .Bij de verkoop van
onze woning begin dit jaar heb
ik deze paal geschonken aan
notaris De Vuyst te
Borsbeke gezien ik in onenig
heid zijnde met de notabelen
der gemeente Oordegem, deze
niet meer aan de burgemeester
wenste over te dragen. Alhoe
wel ik de paal als geschenk gaf
aan genoemde notaris, behield
ik het eigendomsrecht ervan,
zodat ik, met akkoord van de
notaris, nog altijd eigenaar er
van ben. Ik bezit aeen enkel
Een schandpaal past inderdaad uitstekend in het dekor van de tuin van
een notaris. Vanop de rustbank in de schaduw van de schandpaal rustig
tennis kijken.
zou het dus kunnen terugvor
deren, en de koper zou de ver
jaring niet kunnen inroepen
omdat het voorwerp nooit zijn
publiek karakter heeft verloren
en dus onverjaarbaar is. Een
bezitter te goeder trouw zou
ook tegenover de gemeente de
regel niet kunnen inroepen dat
inzake goederen, het bezit
geldt als rechttitel, omdat deze
regel niet van toepassing is op
de goederen van het openbaar
bewijs dat mijn eigendoms
recht kan rechtvaardigen. Ik
wens, als eigenaar, dat de paal
bij de notaris De Vuyst te Bors
beke blijft en niet overgedragen
wordt aan de gemeente Oor
degem De BOB merkt op
dat de heer De Schaepmeester
zijn verklaring weigerde te on
dertekenen.
In verband met het eigendom
over de schandpaal verklaarde
notaris De Vuyst aan de ge-
De schandpaal op zijn huidige standplaats in de tuin van de notaris De
Vuyst te Borsbeke toto genomen vanop de openbare weg met een
telelens door de heer Van den Steen
domein.» Tot zover de medede
ling van de studiedienst van het
Gemeentekrediet.
Over het feit of deze schand
paal nu al dan niet eigendom is
van de gemeente Oordegem
kan nog het voigende aange-
rechtelijke politie van Oude
naarde het volgende:
Einde februari, begin maart
1967 heb ik dan de schandpaal
naar mijn woning laten over
brengen, nadat hij mij onder
hoger aangehaalde voor
waarde door De Schaepmees
ter Paul, geschonken werd. Er
is geen sprake van geweest dat
deze er het eigendomsrecht
zou van behouden
Er zijn hier dus wel een aantal
tegenstrijdige verklaringen in
het spel. Voor de BOB van
Aalst scheen ten andere alles
duidelijk te zijn want het besluit
van het verslag terzake is:
Gezien echter de schandpaal
zich op het grondgebied van
het parket Oudenaarde bevindt,
was het ons opstellers onmoge
lijk tot de inbeslagname ter
plaatse over te gaan.»
Daar eindigt alles. Het parket
van Oudenaarde heeft enkel
nog een verklaring afgenomen
van notaris De Vuyst op 7 de
cember 1967. De heer Van den
Steen wist ons hierover mede
te delen dat. op dat ogenblik,
notaris De Vuyst burgemeester
was van Borsbeke en dus goed
de weg kende. Het parket van
Oudenaarde heeft aan de ge
meente Oordegem dan laten
weten dat de zaak geklasseerd
was daar zij onbevoegd was.
Aldus is alles in de doofpot ge
raakt.
PAUL DE SCHAEPMEES
TER: «IK TREK ER ME NIETS
VAN AAN»
Enige tijd geleden gingen wij
dan de heer Paul De Schaep
meester opzoeken in het rust
oord te Mere. Deze wist ons te
vertellen dat hij dus ter gele
genheid van de verkoop verbod
had gegeven aan de notaris om
de paal over te dragen aan de
burgemeester van Oordegem.
«Ik was zinnens hem in stukken
te slaan» verklaart De
Schaepmeester. Dan heeft de
notaris gevraagd om hem te
schenken en dit heeft De
Schaepmeester dan gedaan,
op voorwaarde dat hij in de tuin
van de notaris bewaard blijft.
Als reden voor zijn weigering
de paal aan de toenmalige bur
gemeester De Craecker over te
dragen, vertelde Paul De
Schaepmeester ons dat hij
steeds zeer goed bevriend was
geweest met de burgemeester,
maar dan een zeer ernstige ru
zie met hem gehad heeft. Toen
heeft De Schaepmeester ge
zworen dat de gemeente Oor
degem de schandpaal nooit
zou terugkrijgen. Toen wij in
formeerden of hij er nu nog be
zwaar tegen had dat de
schandpaal terug naar Oorde
gem zou verhuizen, zegde De
Schaepmeester: «Ik trek er mij
niets meer van aan. Notaris De
Vuyst doet met de schandpaal
wat hij wil. Ik wil nooit meer iets
horen over de schandpaal».
Intussen prijkt de schandpaal
nog steeds in de tuin van nota
ris De Vuyst te Borsbeke, meer
bepaald achter zijn tennister-
rein. De schandpaal staat daar
dus te pronken voor de enkel
begenadigden die de eer ontJ
vingen van de notaris om met
hem een partijtje tennis te mo
gen spelen. Kilometers in de
omtrek staat er nergens een
schandpaal op een openbare
plaats Indien nu die schand
paal op het Dorpsplein in Oor
degem terug zijn vroegeré
plaats kon innemen, zou dit ze
ker een zeer waardevol didak:
tisch element zijn voor allerlei
doelstellingen. Nu echter dient
hij enkel om notaris De Vuyst
een fiere borst te laten opzetten
met dit historisch waardevol
monument.
De heer Van den Steen hoopt
nog steeds dat de schandpaal
terug zal komen naar Oorde
gem. Vroeger in Oordegem
kreeg hij bij geen enkele orga
nisatie gehoor om hem in zijn
pogingen te steunen. Nu in dit
jaar van het Dorp en na de fusie
van vorig jaar, hoopt hij in
Groot-Lede gehoor te vinden
om opnieuw de draad op te
nemen Hij denkt hierbij vooral
aan de Socio-Kulturele Raad
van Lede. Het zou inderdaad
een mooie zaak zijn, niet alleen
voor Oordegem, maar voor
gans het historisch patrimo
nium van Vlaanderen moest dè
schandpaal binnen afzienbare
tijd opnieuw in Oordegem prij
ken
MON D.G.
Sinds de Heerlijkheid Oordegem-Smetlede de drie justitiegraden kreeg in de Midde-
leeuwen, bezit Oordegem een schandpaal. Ondanks het feit dat het straffen aan de
schandpaal sinds de eerste helft van de 19de eeuw in onbruik raakte, bestaat deze
schandpaal nog steeds. Hij bevindt zich evenwel niet meer te Oordegem, maar wei in
de private hovingen van notaris De Vuyst aan de Provinciale Baan te Borsbeke. Dit is
begrijpelijk een doorn in het oog van al wie enigszins iets voelt voor het historisch
patrimonium van de vroegere gemeente Oordegem. Tijdens de jaren 1967 en 1968
werd een aktie op touw gezet door de VTB-vertegenwoordiger voor Oordegem, de
heer Benoni Van den Steen, om deze schandpaal, die op 11 maart 1967 uit Oordegem
verdween, opnieuw naar Oordegem te halen. Deze aktie strandde echter op een vrij
J duistere manier. Aldus staat de Oordegemse schandpaal nog steeds te pronken in
de tuinen van de notaris. Nu heeft de heer Van den Steen dit oud zeer opnieuw te
ukJ berde 9ebracht en hij hoopt vurig dat deze schandpaal, in het kader van ..Het jaar van
het Dorp» en met behulp van enkele officiële gemeentelijke instanties, opnieuw zijn
plaats zal kunnen innemen op het Dorpsplein van Oordegem, waarvan de schand
paal, volgens bevoegde instanties, een integrerend deel uitmaakt.
j Dus de bezitter van de Heer
lijkheid Oordegem-Smetlede
had het recht van het uitoefe-
-n nen van de drie justitiegraden,
be|j namelijk de doodstraf, de ver-
beurtverklaring en de ter
j schandpale plaatsing. De
j doodstraf werd uitgevoerd op
c,4 het Galgenplein, dat zich be-
k'®4 vindt langs de oude heirbaan
:rn4 (nu genoemd Oude Heirweg),
laa' tegen de grens met Bavegem.
llafDe schandpaal moet op het
ren dorpsplein gestaan hebben. De
s a' schandpaal of kaak was vóór
:k'j de Franse Revolutie de meest
verbreide erestraf, waarbij de
11 veroordeelde op een marktdag
nd< werd vastgeklonken aan een
""H paal om bespot te worden door
erH de voorbijgangers. De straf aan
Ju1 de schandpaal werd niet meer
A M toegepast sinds de eerste helft
der 19de eeuw.
11 De schandpaal van Oordegem
was bekroond met een
11 leeuwtje dat het wapen draagt
■van de familie Vilain XIV, in
'liwiens bezit de Heerlijkheid
Oordegem was op het einde
j van het Ancien Regime
DE VERDWIJNING OP HET
DORPSPLEIN
nai Nadat de schandpaal dus in
be*onbruik was geraakt, moet hij
se» wegens wegeniswerken op het
a| Dorpsplein, terecht gekomen
3zijn vóór de woning van de kin
deren De Corte op het Dorps-
i bj plein De paal moet daar gele-
/eegen hebben, gebroken in drie
stukken, tot rond de eeuwwis-
rde seling. Mogelijks in het jaar
rdel 1899 moet de toenmalige bur-
wo gemeester Domien De
Schaepmeester. deze schand-
Ka paal daar weggenomen heb-
i;u ben. Hij heeft hem laten herstel-
i d^ len en heeft hem geplaatst in
md zijn tuin aan de Grote Steen-
me weg nr. 91. Deze feiten zijn
'chj door heel wat getuigenissen
ijki verklaard geworden Dit werd
a onder andere verklaard tijdens
dd het onderzoek, ingesteld door
ma de B O B. van Aalst op 10 okto-
ber 1967. door mevrouw Ca
milla De Kerpel, geboren op 13
sta mei 1895. Zij verklaarde: «Het
e\i is wel degelijk juist dat ik in mijn
'It jeugd, de schandpaal, eigen-
e ii dom van de gemeente Oorde-
lijl gem, naar ik meen, op het dorp
Ie» vóór de gevel van de woning
•Is» der kinderen De Corte heb zien
anf liggen Samen met mijn
l« schoolvriendinnen heb ik er
H nog op gespeeld. Deze paal
J heeft op die plaats lange jaren
gelegen. Op een mij ongekend
tijdstip, doch vermoedelijk in
46' 1899. toen De Schaepmeester
burgemeester der gemeente
:ko was. is deze schandpaal daar
IbJ weggenomen Ook de heer
\aj Joseph Schelstraete, geboren
eelop 24 maart 1891, legde een
lbs ongeveer identieke verklaring
da af: In mijn prille jeugd heb
j ik wel degelijk een schandpaal
.■ui op het Dorpsplein der ge-
ijwmeente gezien. Dit stuk lag te-
iJ gen de gevel van de woning der
iri« kinderen De Corte aan en heeft
lm daar zeer lang gelegen Mijn
vader werd burgemeester der
oef gemeente in 1899, zodat ik de
verdwijning van de paal om-
ïst-streeks of in de loop van het
m> jaar 1900 kan situeren. Ik per-
ïerjsoonlijk heb de paal nog gezien
ra*f in de tuin van de ex-
burgemeester De Schaep-
i|l|meester
orj Tijdens het zoeken naar eigen-
Jrldomsbe wijzen van de paal ver
bs] klaarde de gepensioneerde
(«onderwijzeres en aktieve
heemkundige uit de streek van
Oordegem, mevrouw J. De
ii'ij Middeleer-D'Hondt. dat zij de
^bevestiging kreeg van de heer
Alfons Franpois. hoefsmid en
ongeboren in 1889. dat de
pclschandpaal in drie stukken ge-
:-'jbroken, lag vóór de woning van
biide kinderen De Corte.
Er zijn ook nog de geschied-
kundigen Broeckaert en De
Potter die in 1899 in hun werk
schrijven over de schandpaal,
die in drie stukken gebroken
was en lag vóór de woning van
de kinderen De Corte.
Er schijnt dus wel ergens een
zekerheid te bestaan dat de
DE VERKOOP VAN HET HUIS
Niemand scheen er ooit be
zwaar tegen gehad te hebben
dat de schandpaal in de tuin
stond van de familie De
Schaepmeester. Enige deining
ontstond er in 1967, toen bleek
De schandpaal op zijn vroegere standplaats in de hovingen van de
kinderen De Schaepmeester aan de Grote Steenweg nr. 91 te Oordegem.
schandpaal rond de eeuwwis
seling door de burgemeester of
ex-burgemeester De Schaep
meester, weggenomen werd
vóór de woning van de kinde
ren De Corte en dat de paal
hersteld werd en door De
Schaepmeester in zijn tuin
werd gezet In hun onderzoek
acht de BOB van Aalst het als
bewezen dat «De schandpaal,
destijds staande op het
dat het eigendom van de kinde
ren De Schaepmeester zou
verkocht worden. De heer Van
den Steen ging over de ver
koop inlichtingen inwinnen op
het gemeentehuis van Oorde
gem en kwam daar te weten dat
in de tuin van de te koop ge
stelde woning, de schandpaal
van Oordegem stond. Als
VTB-vertegenwoordiger voor
Oordegem was de heer Van
De Schandpaal slaat er nog steals. Deze foto werd genomen, enkele
weken geleden door onze fotograaf, Eddy Lamin. met een telelens vanop
de openbare weg.
gemeente- of dorpsplein te
Oordegem en omstreeks de
eeuwwisseling liggende tegen
de gevel der woning De Corte.
omstreeks het jaar 1900 zou
overgebracht geweest zijn naar
de tuinen van de burgemeester
De Schaepmeester
den Steen uiteraard geïnteres
seerd in het historisch patrimo
nium van Oordegem en vooral
dan het behoud ervan Hij
vroeg de gemeentesekretaris.
de heer Jozef Huylebroeck. of
niet kon verhinderd worden dat
de schandpaal zou mee ver-
