"4
WADAT? WIND, ZON, WATER, AFVAL...
ZACHTE ENERGIE?
- energie
6 - 13-10-1978 - De Voorpost
Het zal u toch maar een troost zijn, wanneer de oliekraan nog
'ns dichtgedraaid wordt door sjeiks of multinationale El-
Rojenbieten. Of zelfs maar wanneer straks de rekening komt
van de wintervoorr. stookolie. Of als u meewarrig de stori-
velden en olievlekken als wiegende zeeën bekijkt. Ja, zelfs
voor uw eigen propvolle vuilnisemmer zijn er oplossingen.
Het kan allemaal anders. Dat zegt «Wadat», «werkgroep voor
alternatief denken en aangepaste technologie» die vorig
weekeinde in de Keizershallen een informatiebeurs opzette
rond «alternatieve energie». Dat zeggen de eksposanten op
die beurs tussen hun zonnepanelen, warmtepompen en al-
lesbranders. Het kan niet anders of die keizerlijke beurs was
een teken van hoop voor alle bezoekers, met of zonder beurs!
De opening gebeurde op don- grote oorzaak zag hij een alles-
derdag 5 oktober en daar wa
ren naast inrichters, eksposan
ten en perslui aanwezig: minis
ter van Wetenschapsbeleid
Vandekerckhove. volksverte
genwoordiger Jan Caudron.
burgemeester Louis Dhaese-
leer. direkteur Van Gaver van
het Katoliek Instituut voor Ho
ger Onderwijs, en een afge
vaardigde van de ambassade
van Australië. En de schepe
nen? Die hadden schepenkol
lege die dag
WADAT
Lint en schaar werden alterna
tief vervangen door drie
spreekbeurten Eerste was de
inrichtende werkgroep WA
DAT. Uiteraard werd ieder wel
kom geheten (symbolisch was
dat al gebeurd met het glaasje
fruitsap of schuimwijn dat ieder
in de hand hield) en werd iets
meer verteld over WADAT zelf.
Inderdaad is het de eerste keer
dat naar buiten getreden wordt.
Het gaat om een groep afge
studeerde KIHO (VTI)-
ingenieurs uit het Aalsterse. die
zich aktief willen inzetten voor
een aantal problemen waar
mee de huidige mens zich ge-
konfronteerd weet. Ze bedeel
den zich een onderzoekings-
en voorlichtingstaak toe. Naast
de alternatieve energiebeurs.
denken ze reeds aan een on
derzoek tot mogelijkheid van
papier- en glasrecyclage, het
stimuleren van waterputten om
in de drinkwatervoorziening te
verhelpen
Omwille van de materiële steun
die men ter gelegenheid van
óete beurs van de stad Aalst
ondervond, werd gemeend
dank betuigd aan de burge
meester. Met het uitdrukkelijk
verzoek om steun bij de andere
alternatieve plannen.
WEDERZIJDSE MEDEWER
KING
Burgemeester Dhaeseleer
wees op het belang van deze
beurs, dat nauwelijks onder
schat kan worden. Hij bracht
een aantal aktuele problemen
in herinnering: de milieukrisis.
de niet onuitputtelijke grond
stoffen,* de groei van de we
reldbevolking, dreigende
spanningen tussen noordelijk
en zuidelijk halfrond,... Als
omvattende beschavingscri
sis. Volgens hem leven we in
een verworvenrechtenmaat-
schappij en is de krisis te her
leiden tot een gezags- en mo
rele krisis. Er is tegelijk nood
aan een vermaatschappelijking
(zich een onderdeel van de to
tale samenleving weten) en
een vermenselijking van die
samenleving.
Er bestaat dus volgens hem
een band tussen het milieupro
bleem en de heersende eko-
nomische krisis. Daarom acht
hij zich gelukkig met het feit dat
mensen alternatief gaan den
ken. Met het feit dat een werk
groep ingenieurs—hij noemde
ze sociaal bewogen en hele
maal geen Kamergeleerden
nieuwe wegen toont en daarom
studeert.
Konkreet vroeg hij aan WADAT
de medewerking! Even tevoren
had de werkgroep zijn mede
werking gevraagd... Het wordt
dus een goede zaak voor onze
stad als een werkgroep der
mate gemotiveerd en onder
legde mensen zal betrokken
worden bij het «alternatieve
zoeken» van onze stad.
TWEE NATIONALE
ONDERZOEKSPROGRAMMA'
Minister Vandekerckhove was
door de Aalsterse burgervader
aangekondigd als een genees
heer die zich om de mens be
kommert, en sinds hij het poli
tieke leven begon (1968 pro
vincieraadslid Limburg, 1974
senator. 1977 minister) als een
maatschappijdokter.
Deze tentoonstelling achtte de
minister kenmerkend voor der
tien jaar geleden nog onmoge
lijke. huidige belangstelling op
gebied van alternatieve ener
gie Er is vooral de ongerust
heid. zo haalt hij aan, wat onze
grondstoffenbevoorrading be
treft. Maar ook is er de vrees
voor de kernenergie als nieuwe
toevlucht. En de algemene be
zorgdheid om ons leefmilieu,
het zoeken naar andere,
«menselijker» en natuurlijker
manieren van leven.
Ook het departement van We
tenschapsbeleid schenkt de
nodige wetenschappelijke
aandacht aan het energie- en
grondstoffenprobleem. Zo zijn
er twee lopende nationale on
derzoekprogramma's: over de
recyclage van afvalstoffen (1)
en omtrent energie (2).
In het programma over afval
stoffen wordt o.m. nagegaan
op welke wijze grondstoffen het
best kunnen gerekupereerd
worden uit de afvalbergen van
onze samenleving, en ook wat
er aan energie daaruit terug te
winnen is. Er is een luik van
preventieve maatregelen (dit
moet leiden tot een drastische
beperking van de hoeveelheid
afvalstoffen) en een ander van
kuratieve maatregelen, dus
met het oog op het systema
tisch terugwinnen van produk-
ten uit afvalstoffen. Twee pro-
cedées zouden volgens hem
een belangrijke rol kunnen ver
vullen in de toekomstige ener
gievoorziening van ons land:
pyrolyse (bestaat uit de thermi
sche ontbinding van organi
sche afval met gas en olie als
nuttige eindprodukten) en me-
thaangisting (methaangas en
koolzuurgas worden bekomen
door thermische ontbinding
van organische afval).
Nog belangrijker is het onder
zoekprogramma Energie, dat
met zijn 840 miljoen frank ge
spreid over vier jaaar. meteen
het omvangrijkste is dat loopt
momenteel. Het is grotendeels
gewijd aan de ontwikkeling van
alternatieve energiebronnen.
Tot september jl. was er de ter
reinverkenning van het pro
bleem De tweede fase zal
vooral het aksent leggen op het
op punt stellen van analysein
strumenten voor een betere
kennis van het energiesysteem
in België en een optimalisatie
ervan, en op de industriële toe
passing van nieuwe energie-
technologie. Bij dit laatste
wordt zowel gedacht aan alter
natieve bronnen (zonnekollek-
toren, windgenratoren, revalo-
risatie steenkoolreserves.
als aan energiebesparing en de
rekuperatie van afvalwarmte.
Einddoelen van deze onder
zoeksprogramma's zijn de on-
afhakelijkheid van België t.o.v.
het buitenland, wat de grond
stoffen én de technologie be
treft. De minister merkte trou
wens op dat op vlak van ener-
gieproduktie en -konsumptie
onze industrie grote expan-
tiemogelijkheden heeft, vooral
naar derde-wereldlanden.
Zonnekollektoren bv. zijn de
eerste tien jaar in ons land nog
wel niet konkurrentieel met de
traditionele energiebronnen.
Dit is integendeel wel zo in de
warme ontwikkèlingslanden In
dit verband pleitte de minister
voor de oprichting van een
konsortium van konstrukteurs,
engeneering-buro's en onder-
zoekingsploegen om de uitvoer
van zonne- energiesystemen
te promoveren. Tenslotte sprak
hij de wens uit dat door een
doelgerichte, selektieve subsi-
diëringspolitiek voor de installa
tie van zonne-
energiesystemen en energie
besparingssystemen een sti
mulans zou gegeven kunnen
worden aan de sektor van de
alternatieve energie in België.
Een sektor die «nooit een won
dermiddel zal zijn, maar wel
een aanvullende rol zal kunnen
spelen in het totale energie
aanbod.»
DE TENTOONSTELLING
ZELF
Zoveel hoopvolle woorden dus
vanuit «officiële hoek» voor een
alternatieve technologie. Meer
nog. een technologie die een
nieuw maatschappijbeeld voor
ogen heeft (zie bijgevoegd arti
kel «zachte energie»). Het is
duidelijk dat zachte of alterna
tieve energie zoveel diverse
voordelen biedt, dat het over
ideologische grenzen heen,
aanvaardbaar en wenselijk
wordt De industrie laat zich
trouwens ook niet onbetuigd en
deze beurs weze er een
voorproefje van maakt werk
van de kommercialisèring van
zon, wind, water en afval.
ZONNE-ENERGIE
Zonnewarmte die de aarde be
reikt kan opgevangen worden
via koliektoren, zonnepanelen,
om zo lucht of water te verwar
men. Hiermee kan elektriciteit
opgewekt worden. In ons eigen
Aalsters Hofstade. op de indus
triezone (Alwerenbaan 11) is er
een hierin gespecialiseerde
firma. De P.VB.A SUNCA-
LOR (invoerder van Australi
sche sanitaire warmwaterin
stallaties) kan u altijd aanspre
ken met het oog op het plaat
sen van een zonnepaneel op
uw dak en een boller. De prijs
valt mee, en bij mistig of win
terweer kunt u uw boller op
elektriciteit aanschakelen! Bin
nen de drie tot zes jaar heeft u
uw «Solahart» uitgespaard op
uw brandstofrekening!
Ook het Solar-Systeem van
Stiebel Eltron (een Duitse firma
met Belgische zetel in 4701
Kettenis-Eupen. Siebeponis-
weg 12) is gebaseerd op
zonne-energie. Er zijn diverse
installatiemogelijkheden. Zo
kan de zonnewarmte gekombi-
neerd worden met een warm
tepomp (zie verder).
Het Diamantsysteem van Reg-
gane biedt een zonnekollektor
met reliëf, zodat meer warmte
kan opgevangen worden dan
met een vlak paneel.
Deze firma koppelt daar tevens
centrale huisverwarming aan
met radiatoren.
Kortom, verschillende firma's
om u te helpen bij het benutten
van de gratis energie die wij
ren zonder acht te slaan op het
ekologisch systeem Er is de
uitputting van de traditionele
energiegrondstoffen steen
kool. aardgas en petroleum. Er
is het van hogerhand gedik-
teerde kernenergiealternatief,
dat weliswaar kwasi onuitputte
lijk is in tegenstelling tot de fos
siele brandstof., maar radio-
aktieve vraagtekens brengt
en (van de bevolking) zware fi
nanciële offers vraagt. Boven
dien is er de trend van toene
mende schaalvergroting, een
oliegoloposering van de ener
gieverschaffing zonder in
spraak of participatie van het
volk. En de tol voor latere gene
raties
De milieukrisis is dus niet te
herleiden tot een of een paar
gevelde bomen en de nood aan
een waterzuiveringsinstallatie.
Ze hangt samen met een eko-
nomische krisis, een falen van
de principes aan de basis van
ons ekonomisch systeem. Dit
staat vast: het heeft gezorgd
voor een gesloten kring van
energieverbruik (zeer schade
lijk voor het milieu) en partiku-
liere winsten haalden het op
maatschappelijke doelstellin
gen, er is de «groeiutopie» van
steeds meer produktie die in
derdaad steeds meer eist van
de krap wordende natuur.
Zachte energie
Werkgroep Technologie (aan
wezig op de beurs) ziet het zo:
De harde weg (traditionele
energie, nvdr): «grootschalig,
gecentraliseerd, vervuilend,
technokratisch, uitbuitend, put
voorraden uit, eist specialisa
tie, steunt op ekonomische
groei, hoog technologisch, ka
pitaalintensief».
De zachte weg: «kleinschalig,
gedecentraliseerd, milieu
vriendelijk. demokratisch, be
vrijdend, gebruikte grondstof
fen in kringloop, vraagt brede
ontplooiing, steunt op ekono-
Dat <U' ambtenaren van tic clicnsi Financial' niet alleen hun mannetje kunnen staan hij liet cijlercn
bewees het eerste tennistornooi, ingericht onder impuls van afdeling sclie) I KiekensSauls de du nst
enkele maanden geleden hel stadhuis verliet om intrek Ie nemen in de lokalen aan de Hopmarkt werd
besloten een eigen sporikluh op te richten. Hel Hoppekindjc werd geboren in de :omer van IV7R en
het eerste tennistornooi kende een groot sukses. De Rruyn. De W ol). R. I an Geertrny.
Dieriekx. IV. lioeipie. (1. l.ievens. I). Cooreman en I yttersprot verdedigden de kleuren van hun
afdeling, Grote finale tussen l.ue Icomputermui! met de luiurden Dirk (van de aankoop dienst) Luc
won en kreeg van schepen Van den F.ede een beker. Madame Su:anne bracht kussen en bloemen,
terwijl de dames Kiekens. Carnet en De Hruvii er de goede steer inhielden. I olgend tornooi in de
:omer van l')7'F
kunnen opvangen gedurende
1000 a 1200 uren.
Vermarmingsketel, alles-
brander
Hier geen sprake van alterna
tieve energie, wel een hulp voor
uw portemonnee en ook wel
energiebesparend. In de
Stadler-VD ketel, type KL, kan
u gas stoppen, olie, vaste
brandstof (kolen, papier, kar
ton...) naargelang dat op het
moment meest rendeert. Inlich
tingen- Steenweg op Opwijk
12, Moorsel!
Warmtepomp
Het gaat hier om een apparaat
dat zachte energie, aan lage
temperatuur, laat rondcirkelen,
die doorstuurt naar het mid
dengedeelte om op te warmen
na eerst de temperatuur te
hebben verhoogd om bruikbaar
te maken. Meest efficiënt is een
warmtepomp bij een buiten
temperatuur van 0 tot min vijf
graden Celsius, wat een voor
deel is voor onze streken. In
lichtingen bij Westinghouse,
Koelinrichtingen ZERO, Zand-
str. 27, 9731 Nazareth (Eke)
of Sumair, firma Heylen. Gere-
beekstraat 9. 3510 Kermt. Ook
Multibeton werkt bij het aan
leggen van centrale verwar
ming (onder de vloer) met de
warmtepomp. Inlichtingen voor
België op het hoger reeds ver
melde adres van Stiebel-Eltion
in Kettenis - Eupen.
Centrale voor gemengde
produktie
In Aalst en ook in Verviers. be
staat een verdere unieke cen-
trale.voor gemengde produktie.
«Interstoom» (Erembodegem-
straat 4, Aalst) zorgt voor de
produktie van elektriciteit in het
kader van Intercom, maar ook
voor stoomproduktie als kollek-
tieve warmtevoorziening voor
de aangesloten bedrijven, hui
zen en apartementen. In te
genstelling tot de «zachte»
energiewinning dus wel centra
liserend (niemand heeft nog
een eigen verwarmingsketel
nodig), maar toch met voorde
len als: energiebesparing we
gens een beter rendement, be
sparingen op de investeringen
wegens het schaalvergrotings-
effekt, minder praktische zorg
van de partiku lieren
Er zijn duidelijk nog andere fir
ma's die «zoekend» zijn op ge
bied van energie en reeds op
nieuwe banen werken. Trou
wens. van de zowat 20 aange
schreven firma's waren er en
kel de hogervermelde. Op de
beurs waren echter nog andere
stands!
Laboratorium
Zo **as er het Laboratorium
voor warmteoverdracht en
reaktorkunde van de Katho
lieke Universiteit van Leuven.
Men zorgde bestendig voor
diavoorstellingen rond eigen
onderzoekingsprojekten, bv.
op gebied van zonne-energie.
Een bewijs dat ook de weten
schappelijke kringen zich niet
onbetuigd laten. Dit kan trou
wens niet anders, in het kader
van de Nationale Onderzoek
sprogramma's. (zie hoger).
Werkgroepen
Werkgroep Technologie
met tijdschrift De Koevoet, is
reeds zo'n zevental jaar aktief
rond de problematiek
«technologie-maatschappij».
Vooral in het Leuvense dan.
Hun aktiviteit bestaat zowel uit
analyse en kritiek als uit het op
sporen en uitdiepen van alter
natieven. Aangezien het vooral
(student)-ingenieurs zijn, kun
nen ze ook zelf zachte techno
logische instrumenten bouwen
Zo stond op de beurs een olie
pers. werken ze aan een wind
molen met vertikale as voor
«In de voorbije jaren hebben wij met z'n allen zowat het gevoel
gekregen te varen op een luxeschip dat midden op de oceaan
zonder brandstof dreigt te vallen.» Aan het woord is minister
van wetenschapsbeleid Vandekerckhove bij de opening van
de Alternatieve Energiebeurs in Aalst. De projektiegroep In
formatief Spelmateriaal - Sociale Pedagogie K.U.L. ziet een
ander spookbeeld voor ogen: «Het hele proces doet denken
aan een uitzijn evenwicht geraakte reus, die voortholt om niet
te vallen. Zijn laarzen verpletteren bossen, rivieren, zeeën en
de Derde Wereld, het welzijn van het gros van de bevolking,
de toekomst van onze kinderen. («Energie, harde macht of
zachte overlevingskans?», mei 1978).
Telkens is er dat afschrikwek- De klub van Rome waar-
kend toekomstbeeld dat het schuwde reeds voor een onge-
eens hopeloos zal zijn met de
vervuiling van land, zee en
lucht. Dat ontelbare diersoor
ten museumstukken zullen
geworden zijn. Dat grondstof
fen en energie uitgeput zullen
zijn. Dat ons ekologisch sys
teem, zeg maar de hele ekos-
feer zal verstoord zijn. Dat onze
menselijke overlevingskansen
geteld zijn...
breideld gebruik van de be
schikbare grondstoffen en een
toenemende roofbouw op ons
milieu. Wetenschapsmensen,
aktie- en stuwgroepen, velen
hebben sindsdien het licht op
rood gezet; meer nog, ze wij
zen een nieuwe weg aan, even
nieuw als het jaar van het dorp.
even oud... «alternatieve of
zachte energie» wordt het ant
woord op angstige vragen en
de blauwdruk van een nieuwe
toekomst, «waar het goed is
voor de mens» om het met bur
gemeester Dhaeseleer te zeg
gen.
Problemen
Als we op een rijtje zetten, al
de ondingen waarmee we ge-
konfronteerd worden, dan ver
klaart dit allicht de griezelvisoe-
nen van daarnet. De mens
houdt er geen rekening mee
dat hij deel uitmaakt van een
systeem, hij verknoeit eerder
zijn leefwereld dan er zich aan
aan te passen. Er is het winst
streven op korte termijn, dat
geen rekening houdt met het
algemeen belang: wegwerp
verpakkingen, vlug verslijtbare
en veel energieverbruikende
goederen, lozing van koelwater
en schadelijke stoffen in rivie-
Minister Van de Kerckliove tijdens de opening van de beurs alternatieve energiebronnen.
Alle geïnteresseerden van marginale energievorming konden terecht in de Keizershallen op de tentoon J
ing van heel wat procedees van Alter natieve Energie. JM-
misch evenwicht, begrijpelijk
voor iedereen, arbeidsinten
sief».
Zachte of alternatieve energie
zijn o.m.: zonne-energie, wind
energie, bewegend water,
aardwarmte, temperatuurver
schillen in de oceaan, energie
uit afval (metaangisting, pyro
lyse, hydrogenatie en verbran
ding). In de bijdrage over de
«beurs» komen we daar uitge
breid op terug.
Het grote voordeel van deze
energiesoorten is dat ze onuit
puttelijk en eindeloos zijn.
Zonne-energie bv.: de aarde
onderschept van de zon onge
veer 170 x 10(12) KM, wat
neerkomt op het vermogen van
170.000 miljard onafgebroken
brandende straalkacheltjes en
25.000 keer het totale wereld-
energieverbruik per jaar!
Een belangrijk politiek voor
deel, en daar zinspeelde minis
ter Vandekerckhove op, is dat
men ermee onafhankelijker
wordt van het buitenland en dat
ze moeilijk kunnen gemonopo
liseerd worden. €lk huis zijn
zonnekolektor bv. tegenover
Doel en Tihange voor heel Be
lgië!
Over alternatieve of zachte
nergie is nog zodanig veel te
vertellen, dat we verwijzen naar
enkele belangrijke werken. Niet
zonder aan te stippen evenwel
dat de belangstelling ervoor
(vanuit verschillende motiva
ties en hoeken) groeiend is, en
dat de kommercialisèring reeds
begonnen is.
Schumacher, E.F. Houd het
klein Een ekonomische studie
waarbij de mens weer meetelt
Baarn. Ambo. s.d. Neder
landse vertaling door J. Ber
nard, van «Small is beautiful».
Meadows. D.L., Raj
aan de klub van R<
Utrecht-Amsterdam, Uitgi
Het Spectrum, Nederlai
vertaling door F. Franken
«The Limits to Growth».
Projektiegroep Inform,
Spelmateriaal I Sociale pe >i
gogie K.U.L., Energie, ha
macht of zachte overlevii
kracht?
Commoner B., Machtel
energie. Over de crisis
onze samenleving. Vastli
nv. Schoten Baarn. Ne<
landse vertaling door H
Friedeman van «The Pover
Power»
Commoner B Overle
wij dit? Amsterdam-Brus
Elsevier, 1972, Nederlan
vertaling door Jongeja
Meyer van «The closi ng ci rc
e(
crc
Vr
(B<
elektriciteitsproduktie, c
zonneverwarmingsinstallatii
Adres Celestijnerlaan 1 aar
3030 Heverlee.
Uitkijken naar een bet
benutting van de huidige en !dd
giebronnen, bezuiningen in
besparen op gebied van enlde
gieverbruik, onderzoeken on
alternatieve milieuvriendeli r®
energiebronnen stimulere
dat willen de «Energofiek ad
doen. Hun tweemaandelijl!A'
vergaderingen worden wis;5n
lend ergens in het Vlaamst'
land georganiseerd. Het zltsl'
vooral kontaktvergaderingi j1"
om ervaringen uit te wisselr 106
projekten te bespreken, spet *c
listen te ontmoeten en om ne
spraken te maken. Er zijn ®S(
verse sekties: windenert ™'c
zonne-energie, warmtepo 'er
pen. gasgeneratoren, n r
thaangas. architektuur, sch lter
kundig nazoekwerk. aar
Neem kontakt op met voorzit edl
Romain Van Deynze. Mech n
sesteenweg 69. 2598 Iteger m'r
De International Son
Energy Society-Belgi'ro?
(ISEB-B) heeft als doel in B edj
gië belangstelling voen 1
zonne-energie aan te spor<Brd(
het wetenschappelijk, techi,n t
logisch, architekturaal en ei),a
nomisch onderzoek ervan 1 w
te moedigen,... Schrijf naar
Van De Vijver, Meikeversla ukl'
5, 1170 Brussel. tel,t
ok
Gespecialiseerde boeke ekc
zaak b h<
Media en Theoria, P. De Co e'
kelaerestraat 2A, 8500 Kortr *st
(056-21.34.26). Daar kan u m i
recht voor alle nadere inforn ren
tie van wat hier het desbetr *ek
fend onderwerp is.
Nog een dikke proficiat stv
«WADAT» voor hun initiatie eert
We blijven uitkijken naar h; jnb
volgende plannen. Ook nj wjd;
het eerste zonnepaneel in on en
kontreiën! n v<
(p. W
centbale wm? gwemgde produktie
wah rorsatetee 1
huhjj r
<7
klassieke iismxtm
