HET HOOFD BU EGMONT AALSTERSE VOLKSVERTEGENWOORDIGERS OVER HET GEMEENSCHAPSAKKOORI VOORAF 16 - 27-10-1978 - De Voorpost Met dit tweede «Egmont»-luik wordt dit lijvig dossier dah afgesloten. Wij realiseren ons wel dat het voor velen een onverteerbare brok zal zijn geweest en dit in vele opzichten. En inderdaad, ook het ganse zogeheten gemeenschapsakkoord is in vele opzich ten een moeilijk te verteren geheel. Dit kwam de voorbije weken reeds duidelijk aan het licht met de «mise en scène» van de plotse ongrondwettelijke bezwaren door de kwantitatief belangrijkste koalitie- partij met aansluitend daarop, of als gevolg daarvan, de «coup de théètre» van de regeringsleider zelf. Meer en meer was het inmiddels duidelijk geworden, dat de verdeeldheid, over de wijze waarop door het regeerakkoord de Kommunautaire problemen een definitieve oplossing moesten krijgen, zonder onder scheid in alle politieke formaties aanwezig was. Vaak vertaalde zich zowel het onvoorwaardelijk of genuan ceerd verdedigen of verwerpen van het «Egmontpakt» vanuit louter politiek opportunisme. Voor sommigen kwam zich daarbij nog, en niet in het minst, een berekend elektoralisme voegen. Het is dus zeker meer dan wenselijk dat, bij het lezen van verklaringen en stellingnamen van partijpolitici, meer dan gewone achtzaamheid ten aanzien van de werkelijke waarde en betekeniservan, aan de dag wordt gelegd. Helaas is het steeds minder zo dat onze «vertegenwoordi gers des volks», die overigens goed worden betaald om, zoals deze week nog door een onder hen werd gezegd, «te zeggen en te doen wat de meeste gewone mensen niet kunnen of durven doen.», steeds minder blijk geven van deze onafhankelijke opstelling. De vermenging van persoonlijke voordelen en belangen met de bevoorrechte machtsposities welke uit partij politieke macht resulteren, is het direkte belang van de gemeenschap die wordt vertegenwoordigd derma te gaan doorkruisen dat niet langer meer kan worden gesproken over direkte dan wel van gemanipuleerde demokratie. Straks zal dit alles weer duidelijk aan het licht komen als met huizenhoge «Coca-Cola»-affi- ches, voorzien van inhoudelijk niets zeggende slo gans, de partijpolitieke wonder-wasmiddelen aan de man en de vrouw zullen worden gebracht. Zeerzeker is dit kommunautair probleem slechts een onderdeel van de vele problemen die zich stellen. Zeer zeker is met het in de kijker plaatsen van het zgn. gemeenschapsakkoord slechts een beperkt as- pekt belicht van wat zich op politiek terrein aandient en afspeelt. Toch hopen wij dat, mede door de vrijmoedige en kritische benadering van zowel dit onderwerp als van diegenen waarin wij tenslotte heel wat verwachtin gen mogen en moeten stellen, onze volksvertegen woordigers met name, wij bij hebben kunnen dragen tot enig verhelderend inzicht, zowel in de «Egmont»- materie als dusdanig als in het geheel van het partijpolitieke opbod daaromtrent en ook daarbuiten. fviysnaaA X, Qt-mni) 'cKkhdv azliatlt a/Petn deytn de trouufe musAehu-i fan a'e P01TMS anus ArmcAUOforf en AM/f/S Wuttfts D.V.: 12. De tegenstanders van het akkoord zeggen dat hierdoor federalisme met twee is opgege ven en er in feite drie evenwaar dige gewesten worden erkend. Hierbij zit het derde gewest dan op de wip als er ooit een federale staat België zou komen en weegt dus weer het zwaarst door en ver andert er dus in feite niets aan de oude Belgisch-Brusselse situa tie. Hoe ziet U dit? Mare Galle: Deze konfederatie heeft een eigen karakter, is dus een instelling «Sui generis». De twee kuituurge meenschappen zijn autonoom wat de kulturele aangelegenheden betreft En ik mag zeggen: sociaal-kulturele aange legenheden. Het Vlaamse-, het Waalse en Brusselse gewest zijn autonoom wat de geregionaliseerde zaken betreft. De Vlaamse verkozenen in de Brusselse gewestraad hebben de «alarmklok» toegewezen gekregen waar zij rustig gebruik van kunnen maken met alle ge volgen voor dit gewest. Diezelfde Vla mingen zetelen in de Vlaamse kuituur- raad en in de gezamenlijke vergadering van de Vlaamse Kultuurraad en de Vlaamse gewestraad Ik zie dus niet goed in hoe de franstalige Brusselaars ergens op de wip kunnen zitten Diane D'haeseleer: Zoals reeds eerder gezegd wordt het land momenteel op gesplitst in drie gewesten met in ieder gewest een heersende politieke partij. De taalverhouding tussen die gewesten is ook al even duidelijk: 1. Nederlandstalig gewest en twee franstalige gewesten In de vroegere situatie met betrekking tot Brussel komt wel één grote spijtige verandering, de verkregen Vlaamse au tonomie wordt mettertijd volledig ver drukt. Jan Caudron: Er komen drie gewesten en twee gemeenschappen. Het Brus sels gewest is niet gelijkwaardig aan de twee andere aangezien voor de per soonsgebonden materies de Vlamingen van het Brussels gewest onder de be voegdheid van de Vlaamse gemeen schapsraad vallen en de Franstaligen onder de Franse De tweeledigheid is dus in het derde gewest ingebouwd. Ook de senaat, die zal samengesteld zijn uit de leden van de twee gemeen schapsraden is uiteraard tweeledig. Hier is van Brussel geen sprake. De drieledigheid van België wordt sterk afgezwakt ten voordele van de tweele digheid aangezien bij de Vlamingen het voornemen bestaat om de Vlaamse ge westraad en de Vlaamse gemeen schapsraad regelmatig te laten sa mensmelten. Men zou zelfs één en de zelfde voorzitter kiezen en één bureau Aangezien het nu vaststaat dat de drie gewesten nooit samen zullen vergade ren kunnen er ook geen beslissingen genomen worden waarbi| Brussel de doorslag zou geven. Het zo gevreesde front van Wallonië en Brussel tegen Vlaanderen gaat dus met door Bhis Wülems: (geen antwoord) D.V.: 13. Op welke onderdelen zou U het huidige akkoord gewij- el abi zigd willen zien? Waar zitten de rozen en de doornen? Mare Galle: De Vlaamse socialisten hebben het gemeenschapsakkoord aanvaard hoewel zij zelf een beter voor stel hadden waarin de faciliteiten wer den afgeschaft. Ik heb zelf vroeger voorgesteld dat aan het hoofd van een gefusioneerde stad Brussel twee bur gemeesters zouden worden aangesteld en dat in het teken van de kulturele autonomie twee schepenen van kuituur zouden worden benoemd. Die voorstel len werden niet in overweging geno men. Nu zal men in elke Brusselse ge meente gemeenschapskommissies in stalleren en na een grondige studie van hun bevoegdheden moet ik zeggen dat zij een grote macht zullen hebben Ik vind ze beter dan de door mij voorge stelde toegevoegde schepenen omdat die schepenen niet noodzakelijk tot de politieke meerderheid in het schepen kollege zou behoren, dat hij voortdu rend onder druk zou staan van zijn taal genoten, groeperingen, pressiegroe pen enz en aan de andere kant door de franstaligen zou kunnen worden gema nipuleerd. Dit zal niet het geval zijn met de gemeenschapskommissie waarin alle politieke frakties vertegenwoordigt zullen zijn en die ook minder zullen kunnen worden gemanipuleerd. Zij ge ven de Vlamingen dus een grotere waarborg. Het princiepe van het in- schrijvingsrecht is natuurlijk een doorn, maar beter dan het behoud van het kiesarrondissement Brussel - Halle Vifvoorde dat een inschrijvingsrecht gaf op een enorme schaal Het is in de Egmontgemeenten gelukkig uitdoof- baar zodat een kind dat over twee jaar geboren wordt er niet meer zal van kun nen genieten Een andere doom is de terminologie. Ik heb een amendement ingediend waarin ik voorstel dat wij het zouden hebben over nationale wet. gewest-wet. gemeenschapswee na tionaal minister, gewest-mmister, ge- meenschaps, nationaal parlement, gewest-parlement, gemeen- schapsparlement enz., wat toch heel wat duidelijker zou zijn voor diegenen die de wet moeten toepassen. Maar daartegen hebben de konservatieven zich gezet vnl. de PSC, zodat wij het in de toekomst zullen moeten hebben over het «lid van de eksekutieve van de Vlaamse gewestraad» Diane D'haeseleer De bezwaren die wij als Vlaming tegen de fundamenten van de hervorming kunnen inbrengen zijn: 1al wat aan Vlaamse kant in het Brus selse wordt toegezegd zal automatisch aan de Franstaligen van de zes facili teitsgemeenten worden toegegeven. 2. de pariteit in het beheer van het Brussels gewest wordt prijsgegeven, terwijl zij wordt gehandhaafd in de rege ring 3. biezonder stemrecht wordt, via het inschrijvingsrecht, verleend aan de franstalige inwoners uit de tien rand gemeenten of wijken, zonder wederke righeid aan waalse kant. 4 terwijl de Vlamingen en de Walen autonomie hebben verkregen op het vlak van de kulturele en persoonsge bonden materies wordt deze autonomie niet echt tot stand gebracht voor de Brusselse Vlamingen. 5. van kulturele autonomie voor de Brusselse Vlamingen vindt men in het ontwerp niets terug. De persoonsge bonden materies komen niet uitsluitend onder de bevoegdheid van Vlaamse in stellingen en gezagsorganen. De Vlamingen krijgen te Brussel geen eigen beslissingsrecht, geen eigen or ganen, geen eigen middelen. 6. Brussel kri|gt het statuut van een franstalig gebied met 20% vlaamse minderheid. Brussel verliest zijn rol als ontmoetingsplaats van de twee ge meenschappen 7. de botsingen zullen tot imobilisme leiden en de Vlaamse minderheid zal hierdoor de grootste schade ondervin den Jan Caudron: Er blijven inderdaad zware pillen die moeilijk te verteren zijn voor elk rechtgeaard Vlaming. Deze toegevingen worden slechts aanvaard baar wanneer wij goed beseffen wat het ganse gemeenschapspakt ons aan winstpunten aanbrengt. U moet ook weten dat de frankofonen de uitdoof- baarheid slechts hebben aanvaard na dat voorzitter Schiltz de VU-minister- portefeuilles te grabbel had gegooid en gans het pakt dreigde te verzanden. De grote vraag is hoeveel frankofonen in de Egmontgemeenten van het inschrij vingsrecht zullen gebruik maken Wie de zware lasten en moeilijkheden kent die aan het inschrijvingsrecht vastge knoopt zitten mag terecht hopen dat dit zeker geen aardverschuiving zal teweeg brengen. Een pikant détail is wel dat zelfs een Lode CLAES destijds akkoord ging met een referendum in het Brussels rand gebied. Deze ontstellende teorie heb ik hem persoonlijk horen en zien uiteen zetten op de Vlaamse TV in aanwezig heid van PL kamerlid Risopoulos, die hem voor deze «genéreuse geste» met Franse komplimenten in behoorlijk Ne derlands overlaadde!! Ghis Willems: Het gemeenschapsak koord houdt rekening met vast afgeba kende gewesten en het voorziet de strukturen die de grenzen van de ge westen kunnen bewaken. Het is een uiterst positieve zijde van het akkoord. Echter, geen rozen zonder doornen. De keerzijde is inderdaad het inschrijvings recht en het handhaven van de facilitei ten D.V.: 14. Wat met de financiën van het Vlaamse gewest? Wordt dit nu Vlaamse centen in Vlaamse handen? Zullen wij over onze ei gen «opbrengst» naar eigen be lieven kunnen beschikken? Mare Galle: De begroting zal worden verzekerd door eigen met fiskale ont vangsten door dotaties ten laste van de nationale begroting, door ristorno's van de opbrengst van sommige belas tingen en door leningen Diane D'haeseleer: Aangaande de fi nanciering van de te Brussel bestaande en te creëren socio-culturele instellin gen, bepaalt de Egmontovereenkomst: 1 «de socio-culturele instellingen mogen één ol tweetalig zijn. Wanneer zij ééntalig zijn. vallen zij ten laste van hun gemeenschapWanneer zij tweeta lig zijn, zal de wet voorzien in een be heersregeling die de samenwerking tussen de twee gemeenschappen én de voor het onthaal van elke gemeenschap onontbeerlijke autonomie organi seert». 2. «in elke gemeentebegroting van de gemeenten van het Brussels gewest zul len de kredieten voor de kulturele aktivi- teiten bedoeld in de wet van 1971 die niet worden besteed aan de werking van de aan beide gemeenschappen ge meenschappelijke aktiviteiten, onder beide gemeenschappen worden ver leend, in verhouding tot hun numeriek belang». De kredieten zullen slechts mogen worden vastgelegd op voorstel of na éénsluidend advies van de be voegde gemeenschapskommissie». 3. «De verdeling van de bevolking van het Brussels gewest tussen beide ge meenschappen zal forfaitair geschieden naar rata van 20% voor de nederlands- taligen, tot op het ogenblik dat uit het resultaat van de gemeenteraadsverkie zingen zou blijken dat het stempercen- tage op de Vlaamse lijsten hoger is dan 20% van het totaal van de uitgebrachte stemmen». Hieruit kunnen wij onthouden dat de Brusselse Vlamingen, via hun gemeen schapskommissies, voorstellen zullen mogen doen voor de besteding van 20% van die gemeentelijke kredieten voor de tien culturele materies opge somd in de wet van 21 juli 1971 die overblijven na de financiering van de tweetalige kulturele gemeentelijke akti viteiten. Ter illustratie kan men vermelden dat bv de burgemeester van Ukkel voor enkele maanden aan de nederlandsta- lige kulturele verenigingen mededeelde dat er in het gemeentebudget slechts een 150.000 F in aanmerking kwamen voor een dergelijke verdeling. Op grond van hun jarenlange ervaring vrezen de Brusselse Vlamingen terecht dat de 19 Brusselse gemeenten het zo zullen aan boord leggen dat het leeuwenaandeel van bedoelde kredieten naar officiële tweetalige initiatieven zou gaan. Ze la ten opmerken dat de forfaitaire 20% - 80% verdeling niet geldt voor de zoge heten persoonsgebonden materies. Ook hebben zij vragen naar wat precies bedoeld wordt met «socio-kulturele» instellingen. Daarenboven merken zij op dat in bovengeciteerde passage uit de overeenkomst blijkt dat de gemeen teraadsverkiezingen even zoveel talen tellingen zullen zijn en dat met de forfai taire 20% - 80% verhouding, door de Vlaamse onderhandelaars openlijk wordt afgestapt van het beginsel van gelijkberechtiging van de twee ge meenschappen te Brussel. Het valt op dat de gemeenschappen uit sluitend zullen aangewezen zijn op do taties ingeschreven in de nationale be groting. terwijl de gewesten zullen kun nen putten uit een hele reeks middelen, waaronder een eigen fiscaliteit Het vroeger kabaal van de Volksunie tegen wat ze de «uitholling» van de kultuurautonomie bij gebrek aan eigen financiële middelen noemden, blijkt nu licht|es belacheli|k. wanneer men bedenkt dat deze partij nu zelf instemt met een «kuituur autonomie zonder ei gen middelen» Jan Caudron: Nog niet, maar ik heb goeie hoop dat het ooit zover komt. Hoe meer het arme Wallonië aan de poorten van het rijke Vlaanderen zal komen kloppen om staatshulp te krijgen, des te meer zelfbeschikkingseisen wij kunnen stellen Zo van: «Goed vriend, gij krijgt een boterham van mij, maar dan komt gij even in mijn tuin werken». Zo zullen wij beetje bij beetje een zelfbestuur ver overen met financiële autonomie en een bestemming van onze centen zoals wij dat zelf willen. Het Egmontakkoord. dat inderdaad een onvolkomen federalisme betekent heeft een beweging in gang gezet die niet meer te stuiten is en die zal evolueren naar een maximale auto nomie. Ghis Willems: Uit het toekomstig par lementair debat zal konkreter naar vo ren komen op welke fiskaliteit het Vlaams gewest zal kunnen rekenen. In de overgangsfase is voor het gewest Vlaanderen geen eigen fiscaliteit weg gelegd: het zal zijn inkomsten putten uit dotaties en ook wel eigen leningen. In de definitieve fase is het niet onredelijk te stellen dat het Vlaamse gewest gro tendeels de huidige provinciale inkom sten zal overerven en andere, nu natio nale inkomsten D.V.: 15. Op het gebied van het onderwijs wordt in het Egmont akkoord amper iets gezegd. Er wordt dus zeker niet geregionali seerd op dit vlak, laat staan dat het gewest Vlaanderen over zijn eigen onderwijsmjateries zal kunnen beslissen. Vindt U dit een gelukkige zaak? Kon er dan op gewestelijk niveau ook niet zo iets als een schoolpakt tot stand komen? Nu lijkt het erop dat de vrijzinnigen de unitaire onder- wijskaart spelen uit angst voor de zgn. C.V.P. staat? Is dit zo? Mare Galle: Het is onze schuld nief dat er een reeks van onderwijsnetten in ons land bestaat. Het vrij onderwijs zal zich zelf niet willen afschaffen. Wij wachten nog op de aanvaarding van ons voorstel om te komen tot pluralistische scholen, hoewel die eigenlijk niet meer nodig zijn, want de scholen van het rijk bvb, zijn dat al. Ikzelf ben altijd bereid tot een gesprek om te komen tot een Vlaams schoolpakt maar ik denk dat dit voorstel moet komen van diegenen die naast het officieel onderwijs een konfessioneel onderwijsnet hebben uitgebouwd U weet dat de Vlamingen houden van ver snippering. Diane D'haeseleer: Het standpunt ver vat in deze vraag lijkt mij een beetje te extreem gezocht Momenteel is het on derwijs toch ook niet meer op een uni taire leest geschooid Inderdaad, beide gemeenschappen hebben een ministe rie van opvoeding en kuituur De toe stand van het onderwijs in het Brussels gewest werd reeds in een voorgaande vraag verwerkt Jan Caudron: Wanneer er op onder wijsgebied nog met geregionalizeerd wordt is dit niet omwille van de tegen stelling Vlaanderen - Wallonië, maar wel omwille van de tegenstelling gelovige-vrijzinnige. De gelovigen in Wallonië en de vrijzinnigen in Vlaande ren vrezen geminorizeerd te zullen wor den. Men spreekt van een PSB-staat in Wallonië en een CVP-staat in Vlaande ren. Zodra de minderheden de slui tende waarborgen krijgen niet te zullen worden platgedrukt, kan ook het on derwijs gefederalizeerd worden. Zodra wij het daarover eens zijn komt gans het pakket van het onderwijs bij de auto nomie. waar het nu feitelijk al financieel-budgettair toe behoort. Dan zal het er ook politiek toe behoren. Ghis Willems: Op onderwijsgebied is rekening te houden met het schoolpakt. Zolang de argwaan tussen de filosofi sche blokken niet luwt. zolang zal het schoolpakt bestaan en zolang zal de schoolmaterie grotendeels en nood gedwongen nationaal blijven. Wat niet onder het schoolpakt valt is gekulturali- seerde materie, wordt dus geregionali seerd. D.V.: 16. Er wordt over sub gewesten gepraat en ook over bepaalde machinaties die bij de vormgeving ervan zouden spelen, (een herhaling van sommige min der fraaie kanten van het fusie ge-touw-trek). Wat wordt het nu met deze sub-gewesten, wat zul len zij inhouden, op welke basis worden zij gevormd? Mare Galle: Over de sub-gewesten wordt niet gehandeld daar die pas ter sprake zullen komen bij de grondwets herziening. Er werden dus nog geen voorstellen ingediend, dienaangaande, behalve dan wat in het gemeenschap sakkoord staat. Dit moet nog worden uitgewerkt. Diane D'haeseleer Het hoofstuk uit de Egmontovereenkomst, gewijd aan de zogeheten subgewesten is zeer vaag Zo b.v 1 Wat betekent: «de territoriale on derverdeling in provincies met even tueel enkele grenskorrecties blijven be houden...» 2. De provincie Brabant zal worden opgesplitst en het Brusselse gewest zou één provincie vormen met een Gouverneur. Komen er ook provincie Vlaams-Brabant en Waals Brabant? 3 Er wordt gezegd dat in de toekomst aperentering mogelijk zal zijn tussen de op te richten provincie Brussel en de andere afgesplitste territoriale entitei ten van de huidige provincie Brabant. Ten einde de Vlaamse stemmen te groeperen is zoiets wenselijk maar zal hetzelfde gebeuren tussen de andere provincies? 4 De plaats en de rol van deze entitei ten wordt nergens op een degelijke wijze toegelicht. De administratieve voogdij wordt op het vlak van de poli tieke verantwoordelijkheid naar het ge westelijk exekutief overgeheveld Zoge zien wordt de provinciegouverneur wiens functie behouden blijft de verte genwoordiger van het gewestelijk ge zag en met langer de vertegenwoordi ger van het centraal gezag Voor een aantal aangelegenheden die bij het na tionaal beleidsniveau blijven behoren, maar waarvan de uitvoering aan de lo kale besturen is opgedragen, zal even eens een voogdij moeten blijven uit geoefend worden, (bv. burgerlijk^ stand, militie). Hebben de Egmontonhuiy derhandelaars zulks uit het oog verlt ren? Jan Caudron: Omdat de afstan et i Gewest-Gémeente te groot is heeft me eer er de subgewesten bijgesleurd. Zo z n i het arrondissement Aalst met het ar >tte Oudenaarde één subgewest vormer i v Het subgewest zal geen politiek beslu rus singsrecht krijgen Het zal slechts bekeic paalde taken uitvoeren zoals huishoui ias, ophaling en verwerking, waterzuive mg. brandweer enz Het subgewe aui zal de taak van sommige interkommi e nales overnemen. Dat er bij de vormm aar van die subgewesten touwtrekkerij bty. n staat van zuivere politieke inspiratie z^ve ik met ontkennen. Voor mij hoeven d adr subgewesten met maar ik lig er ook nu v. van wakker. Ghis Willems: De diskussie over deakt subgewesten blijft open. De afschaffm at v van de provincies als politieke entiteit) a zé en het in leven roepen van de subgèt ei westen raakt de grondwet en komt di )ell maar ter sprake bij de definitieve fasen (grondwetsherziening). De zaak is teanc gronde nog niet uitgepraat. De bedo i' ling die voorligt in het Egmontakkooi OCI is wel een einde te maken aan het o n democratisch beheer van de intercon tt munale. Zo is het mijns inziens got s n mogelijk dat een subgewest «Oos »rj Vlaanderen» in net ieven geroept wordt met ondermeer als bevoegdhe ijler deze van de huidige Oost-Vlaamse i terkommunales mki D.V.: 17. Er wordt luidop gefluie v terd dat «men» door het betref ken van de V.U. bij dit Egmontafcp c koord een heruitgave van de «(etc kwidatie» van het R.W. verwaï met deze keer de V.U. als «lijdelijk onderwerp»Ziet U de rol van ei aan partij als de V.U. uitgespeeld i)lks dit «grote» akkoord tot staf*) komt? Mare 6alle: De Volksunie is in de eeri plaats een taalpartij. Zodra de taalpi blemen, waarvoor zij een oplossi zocht, opgehouden hebben te bestaa en dat is ons aller wens, zal de V.U. a taaipartij geen of minder reden van b staan hebben Er kan natuurlijk a deze partij een andere inhoud word gegeven maar ik zie nog niet goi welke. De rechtsen van deze parti| zo deren zich duidelijk af. Wat met centrum ervan zal gebeuren weten i met De progressieven weten waar welkom zijn. zoals trouwens alle pd gressieven. Dit zijn natuurlijk maar vfy." onderstellingen want om precies te c ten wat met de V.U gaat gebeuren zo den wi| de toekomst moeten kuni voorspellen. Diane D'haeseleer: Opmerkelijk is deze partij sinds haar regeringsdc name (in maart jl.) beslist heelt a klemtoon in de strategie te vprleoof Vc Tot nog toe werd het streven naar I deralisme geaccentueerd: voortaan de aandacht meer gaan naai de soo problematiek. De partij zal llagmatischei lenge afstand nemen van diukkimisiii en dogmatische uitgangspunten een rechtvaardigheidspaitn te woufjj Ijv J-St ;jhis aio g< m V. *uss intra Itali "T icht rizo

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Voorpost | 1978 | | pagina 16