3-JARIG KIND HIELD NIET VAN PILCHARDS-FRIET
Van dorp tot dorp,
per buurtspoorweg
Te laat de put...
Met gruwelijke verwondingen als gevolg
STILTE...
HET KRUIS VAN ERONDEGEM
GERESTAUREERD
Dokument
6- 10-11-1978 - De Voorpost
Pater Evarist eenzaam in het donkerste hoekje van de
Sint- Antoniuskerk vierde in stilte op zijn eigen manier
Allerheiligen. EDV
Na een interpellatie van raadslid Van de Sijpe en dankzij een
stevige aanpak van schepen De Neve is men reeds bezig heel wat
meters wandelpad aan te leggen te Meldert. geen onmiddellijk
gevaar meer voor de wandelaars in de MolenkouterstraatSpijtig
genoeg moeten er eerst enkele dodelijke ongevallen gebeuren
vooraleer men ingrijpt. Een typisch fenomeen in Belgie. Het
vroegere Meldertse gemeentebestuur en de wegpiraten mogen de
schuld op zich nemen. RVdP-JM
Aan het eind van de vorige eeuw
beschikte Vlaanderen over een
uitgebreid buurtspoorwegnet
Direktcur-gcneraal Henrard van
de Nationale Maatschappij van
Buurtspoorwegen merkt in z'n
voorwoord tot dit boek terecht op
dat deze vroege ontwikkeling van
het openbaar vervoer, dat toen be
slist een snel sckundair transport
middel was, ongetwijfeld heelt
bijgedragen tot de ekonomische en
de sociale expansie van ons volk.
Bij het uitbreken van de eerste we
reldoorlog exploiteerden vijl'
Vervolg p l Nadien volgde nog
een "reeks andere verwondingen.
Van de neusbeenbreuk beschul
digde vader Vincke de kleuterleid
ster. In werkelijkheid was hij er zelf
verantwoordelijk voor.
Voor de medische zorgen was en
kel een verpleegster van het Natio
naal Werk voor Kinderwelzijn opge
trommeld. Familiaal gezien was de
toestand in het gezin Vinck armtie
rig. Vader was metser en dronk af
en toe een stevige pint.
Yolande kon noch lezen noch
schrijven. Zij was de dochter van
en dronkaard die bovendien nog
erg weinig begaafd was ook. Het
huis van de familie bleek veel te
klein. Vooral de slaapkamer die bo
vendien erg weinig verzorgd was.
Lakens lagen er niet op de bedden.
De kinderen sliepen achter een
kleerkast.
De leefkamer daarentegen was wel
proper. Deze kreeg ook regelmatig
een stevige beurt. De verpleegster
van het Nationaal Werk voor Kin
derwelzijn was in die zin erg posi
tief over de moeder. «Ze zag haar
kinderen graag en het mens deed
haar best in die beperkte situatie»
zo meende ze.
ARMEN IN DE LUCHT
«De verpleegsters staken hun ar
men in de lucht toen ik informeerde
over de toestand waarin de kleine
binnengebracht werd» zo vertelde
gerechtsdokter Lauwaert. Hij had
Francky opgezocht tijdens zijn ver-,
blijf in het ziekenhuis te Aalst. De
toestand? Breuk linker dijbeen,
kneuzingen aan de bovenste lede
maten, brandwonden aan de linker
flank en zelfs een blauw oog. Kort-
tom, een boel erg zware letsels.
HET GEBEURT ZELDEN
Het openbaar ministerie schetste
een beeld van de twee beklaagden.
De man zou een woesteling, een
bruut zijn terwijl de vrouw duidelijk
over minder mogelijkheden zou
kunnen beschikken. In verband
met het intelligentiepeil dan.
Het feit dat beiden een penibele
jeugd zouden gehad hebben was
volgens de verdedigers helemaal
geen reden om met je kinderen het
zelfde te doen, zo meende de sub
stituut. «Wel integendeel. Dat een
kind van drie zich uit op een eigen
manier is normaal. Het komt erop
aan te weten hoe je moet reageren»
zo meende de aanklager.
Die kon er ook niet goed bij dat
iemand het zou vergeten zijn een
dokter te roepen. «Het kind huilde
en het trok dus de aandacht.
Waarom dan het handelen?»
Temeer wanneer het bloed zicht
baar werd eens je de kledingstuk
ken uittrok. Het is vrij zelden dat
zoiets gebeurt, en daarom eis ik de
strenge toepassing van de straf
wet» zo besloot het openbaar mi
nisterie zijn rekwisitoor.
HET IS EEN
HARDE WERKER
Meester Muylaert verdedigde
Vynck. De advokaat meende dat
zijn kliënt nog steeds de mening
toegedaan was dat men moest op
voeden in eer en deugd.
Zo denken nog vele mensen,
meende de pleiter, die ook van
oordeel was dat mevrouw Vinck he
lemaal geen huishouden kon doen.
Financieel had ze wel \mldoende,
maar ze was er niet bekwaam voor.
Van zoiets werd de man het
slachtoffer.
Hij was iemand die erg hard
werkte, maar als hij thuiskwam zag
hij altijd hetzelfde: een krot. Zijn
drang tot verbeteren, liep spaak op
zijn vrouw die niet meek-n. Meester
Muylaert schetste ook de dubbele
persoonlijkheid die in zijn kliënt
schuilging. In de gevangenis en op
zijn werk was hij een model-man.
Eens daarbuiten ging het blijkbaar
allemaal een stukske minder goed.
De hysterische aanvallen van zijn
echtgenote maakten hem razend.
Een razernij die hij dan op zijn kin
deren zou uitwerken.
Desondanks zag hij die echtgenote
graag. Hij wou ze zo spoedig moge
lijk vrij zien. De verdediger oor
deelde dat zes maand gevangenis
straf genoeg was. Hij vroeg dan
ook beperking van de straf tot de
zes maand voorhechtenis.
EEN
MEESTERLIJKE
MEESTER
«De feiten zijn erg. Zachtmoedig
heid is hier totaal ongepast en ik
besef zeer goed dat het de verdedi
gende advokaat is die dat tegen U
zegt. Een kindermishandeling is
menselijk ondenkbaar. Een advo
kaat mag geen marchand in ver
zachtende omstandigheden zijn»
zo begon meester Van Eeckhoudt
zijn uitstekende pleidooi. Hij ver
dedigde Yolande Van Belle, een
vrouw waarvan hij zei dat ze de
volledige verantwoordelijkheid van
de haar ten laste gelegde feiten wou
opnemen. Zij was het slachtoffer
van haar opvoeding. Het argeloze
individu dat zot gehouden werd
omdat vader de invaliditeitspremie
zou kunnen opstrijken. Een kleine
die stout was, het werkte enorm op
maatschappijen in Oost-
Vlaandercn 483 km buurtspoor
wegen, verdeeld over 21 lijnen.
Na de eerste oorlog begon het
wegvervoer het kliënleel weg te
snoepen: men was al bijna aan af
bouw van de stoomtrams toe. Na
de tweede wereldoorlog verdwe
nen de spoordiensten geleidelijk:
de stoomtram had al vroeger de
plaats moeten ruimen voor meer
moderne, hoewel minder romanti
sche opvolgers; maar ook de
'spoorauto' en de elektrische tram
schenen na enkele decennia niet
meer te voldoen aan de gestelde
eisen; die vehikels werden ook.
trapsgewijze, vervangen door au
tobussen.
Toen op 28 juni 1968 de elektri
sche trams op het baanvak
Ninove-Eizeringen inde stelplaats
bleven en hun taak door autobus
sen werd overgenomen, bete
kende dal meteen het einde van de
spoorwegexploitatie in de provin
cie Oost-Vlaanderen.
Blazend en pufTend
Het buurtspoorwegvcrkcer wen
telde in onze provincie rond Gent,
ekonomische spil van de provin-
.cie. In stervorm zwermden de lij
nen naar alle richtingen uit. «Bla
zend en puffend bewogen de
stoomtrams zich in een gezapig
tempo van het ene dorp naar het
ander en brachten afwisseling in
het eentonig bestaan van de dorpe
lingen. die dankbaar gebruik
maakten van het nieuwe vervoer
middel. Een reis naar de provin
ciehoofdplaats. tot dan toe nog een
hele gebeurtenis, lag in ieders be
reik-, aldus auteur Jos Neycns.
Slechts enkele decennia zou de
bloeiperiode van de romantische
stoomtram duren, tot pakweg
1930, toen de eerste spoorauto's in
dienst werden genomen. Weldra
deden de elektrische trams op
grote schaal hun intrede. Ondanks
de voordelen van deze traktie-
wijze, hield ook dat transportmid
del slechts enkele tientallen jaren
de bovenhand. Toen kwam de au
tobus, en het koninkrijk van de
toeterende tuffer was uit
Bijna 500 km
In 1914 baatten de diverse maat
schappijen samen eenentwintig
lijnen uit, over een totale lengte
van 483 km, waarvan ruim 471 km
in Oost-Vlaandcrcn. Per honderd
km2 betekende dat ruim 15 km
buurtspoortrajekt. De spoor
breedte bedroeg doorgaans één
meter. De lijnen werden met
stoomtraktie geëxploiteerd, be
halve de lijn Gent-Mcrelbeke.
waarop elektrische trams reden.
Deze buurttrams waren op 17
plaatsen verbonden met de grote
spoorwegen, waar de overgave
van stukgoed mogelijk was. even
als de overlading van wagon op
wagon van of naar de spoorwegen.
Als overladingsstations fungeer
den Aalter. Asse, Basscveldc,
Eeklo, Gent-Oost, Genl-Rabot,
Gcraardsbergen, Hamme, Her-
zele. Oudenaarde. Sint-Niklaas,
IC 1
Temse, Wetteren, Wondelgen ïvei
Zele en Zottegem. In Aals
Deinze en Lokeren was alleen d fkpl
overgave van stukgoed mogeliji )ine
Enkele lijnen hadden hun bcgit l
of eindpunt in een andere provu >bei
cie, waarvan drie in Brabant As! Iwei
Aalst - Oordegem, Brussel - N ven;
noveen Halle - Ninove) en twee i t k<
West-Vlaanderen (Tielt - Aaltt gge
en Brugge - Knesselare - Ursel) Orsi
Vóór 1900 werden de lijnen Gent ek
Zaffclarc, Deinze - Oudenaardt |8 m
Gent - Hamme en Sint-Niklaas tere
Kieldrecht geopend. Deze laatst t 7
lijn weTd in 1905 naar Doel dooi 00
getrokken. Het trajekt van Ovei Bnei
mere naar Lokeren 1901werd i Xjrc
1911 tot Zaffelare verlengd. Tu: 00
sen Hamme en Temse kwam twi
een lijn in 1904. van Temse nat W
Bazel kon men in 1906 per buur TTK)
spoorweg, van Bazel naar ht tfTia
Vlaams Hoofd in 1901 en vj itöC
Hamme naar Moerzeke in I9l(iger
Van Gent naar Lochristi kon me ntal
in 1903, van Geraardsbcrgen na;'I
Oudenaarde in 1905, van Gent vi k ck
Nevele naar Ruiselede in 19L taai
van Gent tot Bassevelde in I9H Ünr
Zoals gezegd was de eerstge* Iwe
pende lijn die van Tielt naar Aalbine
ter, in 1886, ook in de buurt va C
Eeklo was de buurtspoorweg i 9®r
vóór 1900 in volle exploitatit 1 w
Nog vóór de eeuwwisseling kwj6.(
men de trajekten Gent - Zome '00
gem - Ursel en Gent - Merel bek rr
klaar, terwijl de lijn Brussel - N lfd
nove al deels voltooid was. lf°r 4
1900 werd gcrealizeerd Aalter
Eeklo. in 1903 Wetteren - Zoit<0rh
gem en in 1904-1905 de buur ei
spoorweg van Asse via Aalst nai Brte
Oordegem. Merelbekc Hcrzek n9e
Gcraardsbergen kwam klaar tu b®
sen 1907 en 1913, toen ook j jjjT f
aansluiting met Gent een feit wa;
Tussen Halle en Ninove ontston n
een volwaardige verbinding tui V°j{
sen 1906 en 1913, van Brugg
naar Ursel kon men in 1908. er®<
De lijn Gent - Merelbekc werd hl
eerst geëlektrificeerd (1901), d!
van Aalst naar Asse en van Tem;
naar Hamme schakelden pas
1937 op deze stroombron ovei n
We vermelden ook dat de lij Ser
Antwerpen (Linkeroever) - Temt ra9
in 1931 elektrisch werd.
De Mcchelaar Jos Neyens hce 1
over de Oostvlaamse buurtspoo
wegen een en ander in een mom
grafie gebundeld. De publik.itr® e
zal zowat 120 pagina's omvattei
Formaat 15 x 22cm. 40illustratie
en 2 kaarten. Het boek, dat in im J9^l
tatieleder wordt gebonden, ko
380 rank en kan verkregen worde
door overschrijving op postrekl
n.ng 000-0519565-33 van de at
,eur M)u
Alleszins een aanrader voor elk
rctrobewuste Oostvlaming die w. j
stoom wil atlaten en zich graa
nog eens vergewist van hoe cliar
mant het er vroeger aan toeging
tenslotte was het toen toch kom
lortabclcr: nu brengen wij de aut
thuis, toen bezorgde de buur
spoorweg ons thuis fj(
Wouter Vloeberg l|r,j
ifiki
«De buurtspoorweg bedient al de kleine plaatsjes die de spoorweg zijn belangstelling niet
waardig heeft geacht. Hij is het die bij het kleine volk en tot in de verste uithoeken van het land
de stoom is gaan prediken. Men kan niet tot de kleine man gaan met manieren van een grand
seigneur en men boet er natuurlijk zijn gezag bij in.» Aldus L. Ryckeboer geciteerd door Jos
Neyens in de inleiding van diens werk «De buurtspoorwegen in de provincie Oost-
Vlaanderen», dat rond nieuwjaar van de pers komt.
Een eeuw bijna is het geleden dat in onze provincie de eerste lijn (van Tielt naar Aalter) in
gebruik werd genomen, tien jaar ongeveer gingen er voorbij sinds de spoordiensten uit ons
buurtvervoer zijn verdwenen. De impakt van dit vervoermiddel op ons toenmalige leven van
alledag was niet gering, maar de allures die de buurtspoorweg steeds heeft aangenomen waren
bescheiden, hoewel erg charmant. L. Ryckeboer situeert dit vervoermiddel, nauwelijks een
'gevaarte' eigenlijk, in een minzame maatschappelijke kontekst: «Lijk een tamme panter
sluipt hij langs de wegen, hij volgt de kronkels van de baan, hij steekt gelijk gij en ik de
waterlopen over op de bestaande bruggen; hij houdt stil vóór de huizen, vóór de pui der
gemeentehuizen, aan de deur van de kerk, aan het kapelletje van Onze-Lieve-Vrouw van
Ste.-Anna, aan de kruislievenheer en aan het kerkhof, aan de dikke linde, de rode beuk of de
eeuwenoude eik». Efficiency thuis bezorgd, is dat geen genoeglijk orgelpunt achter het jaar
van het dorp?
haar zenuwen. Zij duwde met de
moor in een opwelling van woede.
Zich kunnen bedwingen is een ty
pisch maar teoretisch kenmerk van
een westerse maatschappij, zo
meende de advokaat.
In het wereldje van Yolande Van
Belle was echter een andere stelre
gel gangbaar: «Wie goed bemint,
straft goed. Het kind behoort de
ouders toe». Dat waren twee le-
Een stoomtram van de lijn Asse-Aalst-Oordegem op
de Denderkaai te Aalst
Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog exploiteerden vijf pachtende
maatschappijen in Oost-Vlaanderen 483 km buurtspoorwegen verdeeld
over 21 lijnen. Terwijl de N.M.V.B. na de wapenstilstand af te rekenen had
met economische moeilijkheden had zij eveneens te kampen met de
concurrentie op de weg die geenszins aarzelde het beste deel van haar
clientele weg te kapen.
Na de tweede wereldoorlog verdwenen de spoordiensten geleidelijk. De
stoomtram had reeds vroeger de plaats moeten ruimen voor meer moderne
maar minder romantische opvolgers. Doch ook de spoorauto en de
elektrische tram schenen na enkele decennia niet meer te voldoen aan de
gestelde eisen zodat ook zij trapsgewijze vervangen werden door au
tobussen.
vensregels die er bij Yolande van
kindsbeen af ingeklopt werden.
«Haar man ziet ze graag», zo
meende meester Van Eeckhoudt.
«Maar de enige wijze om hem
vroeg thuis te krijgen is zelf mee
gaan op cafébezoek...»
De advokaat vónd dat het al een erge
straf was om permanent in die om
standigheden te moeten leven.
«Want een mens moet schipperen
tussen een harde hand en een per
missieve maatschappij zonder zich
echter over te geven aan een al te
grote verheerlijking van het kind»
zo meende de pleiter. Ook omdat
het slechts één keer gebeurd was,
oordeelde hij dat het genoeg ge
weest was en dat de vrouw nu terug
naar huis zou moeten kunnen.
VERDIKT
De rechtbank veroordeelde Yo
lande Van Belle uiteindelijk tot 15
De figuren die aan de voet
van het kruis staan zijn uit het
zogenaamde terracotta, de po
pulaire grondstof van kerkheili-
gen. Wie nader toekijkt ziet ook
hier de meesterlijke hand die ze
geschapen heeft. Wat ook op
valt zijn de scheuren en barsten
die de twee beelden nauwelijks
ontsieren. En dit is het begin
van een legende; naar het
schijnt zouden op een nacht
twee drinkebroers hun dron
kemanswoede uitgewerkt heb
ben op de beelden en hen vrij
erg beschadigd hebben. Het
zou hen echter slecht bekomen
zijn want 's anderendaags zijn
beide mannen op onverklaar
bare wijze omgekomen... Ge-
love wie het wil.
Wat echter harde realiteit is,
was de ongehoorde verfmassa
die het geheel moest bescher
men tegen weer en wind.
Reeds tientallen jaren stond
het er bedroevend bij, inge
bouwd in de muur van het hof
van de familie Van Den Eeck-
hout.
De huidige eigenaar vond dat
het slecht gesteld was met dit
familiestuk. Hij heeft het als een
erezaak beschouwd om het te
redden van de ondergang. De
boerderij van toen is verdwe
nen en heeft plaats gemaakt
voor de nu bijna voltooide
nieuwe bouwmaterialenzaak
die deze nazaat van de Van
Vervolg p 1
Den Eeckhouts begon. Het dak
dat boven «het kruis» uitsprong
is eveneens verdwenen, doch
de uitsprong zelf is verstevigd
en versterkt. De eigenaar heeft
niet gewacht tot het geheel ge
klasseerd is om het te redden.
Dagen lang heeft hij er kost
bare tijd aan gespendeerd om
de bepleistering weg te kap
pen, de stenen op te poetsen,
nieuw voegwerk aan te bren
gen met speciale, corosievrije
cement, verflaag na verflaag
van de prachtige beelden af te
halen, alles in een nieuw, doch
oorspronkelijk kleedje te zet
ten, zodat hij terecht fier mag
zijn over zijn werk.
«Indien ik geweten had dat het
maand gevangenisstraf waarvan
met uitstel. Vinck kreeg 21 maan
waarvan ook 14 met uitstel Beide
liepen een supplementaire boet
op. Konkreet betekent dit dat zow< f
vader als moeder vinck op h(
einde van deze maand naar hui
mogen. Zonder hun kindere
evenwel, want die werden ondei
tussen in een instelling geplaatst
zo veel werk zou gevraagi
hebben, dan was ik er niet aai
begonnen», weet hij ons te ver
tellen. «Maar nu ben ik tevre
den dat ik het toch gedaai
heb». Hij deed het liever zei
dan dat het door de officiële in
stanties die de monumentei
zorg onder hun bevoegdheii
hebben zou gebeurd zijn. En
heeft er een prachtige zaak vi
gemaakt. Vakmanschap?
gevoel voor wat dit kruis waart
is?
Een bezoek waard!
Privéinitatief doet soms wond<
ren.
Mark Van Impd
