Grandioze Ingrid Haebler
bracht sublieme Mozart
film uandeWeek
BEIAARDKONSERTEN TE AALST
Faraon
het linnen doek
20 - 29.6.1979 - De Voorpost
Verwachtingen, zegt Godfried Bomans ergens in zijn
«Wandelingen door Rome», kunnen zo hoog gespannen
zijn dat de werkelijkheid die erop volgt een ontgoo
cheling wordt
De essentie van een reis ligt in de voorafbeelding, in de
illusie van wat hij worden zal. Een plek op een kaart, een
term in een kleurrijke toeristische folder, de aankondi
ging van een grote naam op de affiche van een koncert
roept dromen en verwachtingen op. De realiteit is vaak
ontnuchterend. Toch blijkt de regel niet altijd toepasse
lijk. Een Romaans kerkje ergens verloren gelopen in
Auvergne, een abdijruïne in Normandië, een dansje voor
luit van F. Molinaro, ze zijn zo doodgewoon, ze hebben
geen klinkende namen en toch boeien ze.
Zelden gebeurt het dat onze
dromen worden overtroffen.
Het overkwam me in Grieken
land waar traditie en geschie
denis en natuur en mens de
sfeer bepalen. Het overkwam
me maandagavond in de
Sint-Martinuskerk. Mozart is
ons zo vertrouwd geworden dat
we vergeten verwonderd te zijn
als we de muzikale neerslag van
-••-zijn genie horen. We vinden het
bijna vanzelfsprekend dat hij
klaar staat om melodieën rond
te strooien. Ingrid Haebler
heeft zo'n indrukwekkende dis
cografie, is zo vergroeid met
het werk van het wonderkind uit
Salzburg dat we een feest ver
wachtten. We krijgen een
stukje paradijs.
De mensen van de Aalsterse
service-club Kiwanis hadden
vooreen dilemma gestaan: een
kleine ruimte was ideaal voor
Mozarts klankidioom maar
bood te weinig plaats voor me-
lomanen. Dan maar opteren
voor de Sint-Martinuskerk?
Maar dan bleef het risico dat
Mozarts intimistische taal ver
loren zou gaan in de gotische
gewelven. Dat viel voor mij al-
-^»ans best mee. Maar ik geef
toe: ik zat vlakbij het podium.
Het kader was eenvoudig, bijna
klassiek gehouden: zwarte
doeken, doorbroken door één
enkel bloemstuk. De kerk was
quasi volgelopen. Mozarts
kerksonates zorgden voor de
passende sfeer. Toen ver
scheen Ingrid Haebler, door
haar eenvoud, glimlachend,
gereserveerd (een voorteken
voor haar vertolking?). Er valt
een gewijde stilte in onder het
publiek, koncentratie en zelfze
kerheid tekenen de soliste. De
eerste noten zijn een vingerwij
zing: geen noten hier, maar
muziek, geen technische bra
voure, maar een binnendringen
in de ziel van het klankbeeld.
De fantasie in D. kleine terts
K.V. 397 heeft in haar aanvangs-
faze iets van een weemoe
dige Schubert. Het adagio krijgt
een typische Mozartkleur in de
speelse delen, maar de elegie,
de klaagzang, haalt het op het
ludieke. Er is nog geen scheur
die kwam van Beethoven
wel een barst. Het korte ada-
gietto dat de fantasie afsluit
roept een stemming van
vreugde en opgewektheid op.
Volgen dan de overbekende va
riaties in C. grote terts K.V. 265
«Ah, vous-dirai-je, maman?»,
een refrein waarvan men de in
druk heeft dat het altijd heeft
bestaan. Mozart schreef het
schijnbaar voor zichzelf, als
was hij altijd een kind gebleven
«Mama, zal ik je zeggen wat ik
betreur? Papa wil dat ik rede
neer als de grote mensen. Maar
ik, ik verkies snoep boven wijze
lessen,» zo luidt de tekst en
helemaal in die stijl, in die taal
klinkt het deuntje. Hier spreekt
niet de jongeman die zijn
«Sturm und Drang»-periode
achter de rug heeft of beleeft,
geen Schumann die op rijpere
leeftijd zijn «Album für die Ju-
gend» schrijft, geen Debussy
die in zijn «Children's Corner»,
technisch eenvoudige stukjes,
terugkeert naar de kinderlijke
geest. Mozart en Ingrid Haebler
bewijzen hier hoezeer eenvoud
en verfijning het begrip klassiek
vorm geven. Het klinkt nu eens
luchtig en speels, ongekompli-
ceerd soms en kinderlijk, el
ders viriel, dan weer zangerig,
ook als een aftelrijmpje (maar
wat voor een!), maar altijd even
geraffineerd en parelend en met
veel aandacht voor een klaar en
gaaf beeld in de donkere tonen
van de linkerhand.
Lie sonate in Bes. grote terts
K.V. 333 sluit het eerste deel
af. Het allegro is een eerbewijs
aan Johann Christian Bach, een
uiting van de vreugde die Mo
zart moet hebben gevoeld toen
hij zijn vriend na een jarenlange
scheiding terugzag. Het allegro
bevat de kiem van twee tema's
die openbloeien in rijke varia
ties. Nieuwe details doemen
op, het wordt een fijn weefwerk
van vondsten. Ingrid Haebler
geeft aan de opbouw span
kracht en een charme die nooit
naar salonmuziek afglijdt. Van
het andante cantabile maakt ze
een zangerige, introverte me
lodie, een stille mijmering. Het
allegretto grazioso is wolken
loos en lichtvoetig, Mozart te
voeten uit: de aartsmoeilijke
eenvoud, het klassieke'niette',
het volmaakte evenwicht: niet
gevoelloos, niet overgevoelig.
Een te nadrukkelijke aanslag,
een te vrouwelijke elegantie,
een wazig klankbeeld en weg is
Mozart. Ingrid Haebler bewan
delt beheerst de gulden mid
denweg. Naar het einde toe
gaat de verwantschap met be
paalde pianoconcert zover dat
de sonate wordt afgesloten met
een cadens.
Het adagio in B. kleine terts
K.V. 540 opent het tweede deel
van het programma. Geen luch
tige Mozart hier, geen kind der
goden, maar een mens die van
pijn en miserie heeft geproefd.
Een dramatisch akkoord, ge
bouwd op een eenvoudig tema.
In de lage tonen klinkt de smart
door, de hoge laten een spran
keitje hoop Ingrid Haebler
speelt het wat terughoudend,
bijna stoïcijns.
Het recital wordt afgesloten
met de sonate in C. grote terts
K.V 330 Mozarts moeder was
nog niet lang dood. Toch vind
je geen sporen van verdriet.
Mozart reageerde niet emotio
neel op beproevingen, hij
draaide de bladzijde om, niet
zonder pijn, en schreef zich
weg in zijn muziek. Toch zitten
er heel wat melancholische
momenten in de eerste twee de
len, alleen het slot is zonnig en
vrij van schaduw. In het allegro
moderato verschijnt de homo
ludens, de spelende mens. Dia
loog en echo zijn niet uitgela
ten, ze klinken eerder als een
zachte glimlach vol tederheid.
Het andante cantabile is een
vredige romance, een eenvou
dig liedje staat centraal. De fi
nale, allegretto, is stralend en
wolkenloos. De tema's dwarre
len veelvuldig en luchtig van ka
rakter in rondovorm. Ingrid
Haebler laat zich niet gaan:
even beheerst blijft ze, even
doordacht. Ragfijn blijft het en
parelend.
De toehoorders breken uit de
betovering in een daverend ap
plaus. Ingrid Haebler dankt (ge
lukkig maar) met muziek: hier
verschijnen de twee gedaanten
van Mozart, dramatisch (met
gedurfde dissonanten) is een
van zijn laatste sonates uit 1790
(ik hoorde reminiscenties aan
de wereld van de opera), kin
derlijk naïef (hoe zou het an
ders?), het menuet K.V 1ge
schreven op vijfjarige leeftijd.
Woorden schieten te kort om
deze muziek, deze vertolking te
omschrijven. Mijn verwachtin
gen (en die waren hoog ge
spannen) werden overtroffen. Ingrid Haebler zou van zijn ge_
Mozart zelf zou hier een geluk- luk hebben genoten. y
zaliq toehoorder zijn geweest. W.D.BX
Het filmseizoen 1978-79 zit er op. Het was een heel
druk seizoen waarin een paar opmerkelijke films te
zien waren, wij verwijzen u voor een kort overzicht van
dit filmseizoen naar één van onze volgende edities.
Ook onze filmzalen gaan met vakantie voor het Feest
paleis is dit volgende week reeds het geval. Deze week
kan u daar nog 'The Deer Hunter' reeds vroeger uit
voerig besproken en de reprise 'The Godfather' zien.
Deze laatste film moeten we in deze rubriek zeker niet
meer bespreken daar elke filmliefhebber deze reeds
eerder heeft gezien of moet gezien hebben. Het betreft
een opmerkelijk meesterwerk naar het boek 'de peet
vader' een bestseller. Met een sublieme Marlon
Brando in de rol van maffiabaas Don Corlion.
In de Palace heeft men na
de nederlandse produktie
'Mijn vriend' voor een uit
stekende opvolging voor
zien dit met de film 'Faraon'
die we hier uitvoeriger gaan
bespreken. 'Faraon' is een
produktie van de Poolse re
gisseur Jerzy Kawalerowicz
uit het jaar 1965. Deze pro
duktie werd voorgesteld te
Cannes in 1966 op het twin
tigste filmfestival. Dit
grootse historische werk
over de machtsstrijd tussen
de jonge farao Ramses XIII
en een machtige priester
kaste is gebazeerd op een
lijvige roman van de 19de
eeuwse schrijver Boleslaw
Prus. De" kernfiguren uit
deze roman en dus ook uit
de film hebben geen histori
sche autenticiteit en het is
niet de bedoeling van de re
gisseur geweest om een
historische rekonstruktie-
film te maken. Toch komt
deze film realistisch over,
omdat hij op historische
plaatsen is gaan filmen en
het uitzicht van de akteurs,
kostumes en interieurs best
uit de beschreven periode
zou kunnen stammen. Fa
raon wil in de eerste plaats
een morele bezinningsfilm
zijn over het gebruik en
misbruik van macht over
respekt voor traditie en ge-
In een bijzonder fraai uitgegeven boekje, waarin
niet alleen het normaal veronderstelde programma
degelijk aangeboden wordt, maar waarbij ook
een kort overzicht van het gebruikte leermateriaal
en de klokken zelf gevoegd is, samen met een
curriculum vitae van alle gastspelers, kan je het
allemaal lezen. Het grote onderscheid met alle
bestaande programma's over wat met muziek te
maken heeft, is dat deze keer - en o wonder wat een
rariteit - de milde humor aanwezig is.
Burgemeester L.
D'haeseleer heeft het in
zijn inleiding over de
middeleeuwse rust, en
de opgewekte klanken
van de beiaard, en na
tuurlijk ook even over
zijn aandacht voor Alle
mensen uit zijn stad.
Schepen Roels is bijzon-
der romantisch, over ver
zoenende klokketonen
die naar beneden dwar
relen en zo.
En het programma? Als
je het openingsconcert
van 15 juni meerekent,
zijn er in totaal 20
voorstellingen: gespreid
tot en met het slotcon-
4 eert op 25 december.
Behalve stadsbeiaardier
P. De Smedt komen er
nog 5 spelers (waaronder
Kr. Van lngelgem)en een
speelster de trappen in
de toren opkruipen. Het
programma getuigt van
een enorme muzikale
spreiding en aanpassing
('horizontaal' noemen ze
het in het boekje). Het
gaat dus van Beethoven
en Dvorak tot Ch.trenet
en Chiribiribi van ene
Pestalozzi. Je moet nog
meer dan kalkoen oren
hebben om daar je ga
ding niet tussen te vin
den.
De stad heeft ook voor
een vaste luisterplaats
gezorgd: de Parking aan
de Kat test raat. Tussen
de lijnen door kan je
lezen dat ze er zelf niet
ongelooflijk enthousiast
over zijn, en inderdaad
als je het mij vraagt is
dat niet het gezelligste
en rustigste hoekje van
het centrum! Als alterna
tief geldt de zijkant van
het Schepenhuis. Daar
weet je tenminste waar
heen als het gaat rege
nen. of als het niet wil
regenen. Kommentaar
wordt op de luisterplaats
eveneens gegeven.
Op vrijdag 29 juni (hé dat
is vandaag) om 16.00 uur
gaat P.De Smedt ter
gelegenheid van de
Opening Der Vrije Markt
v. Ilemaal met hoofdlet
ter) er tegenaan. In totaal
negen nummers. Echt
beiaardmuziek (Onder
Klokkegelui), echte klas
siek (J. Van Hoof), echte
heimwee naar vroeger
(Zilverdraden tussen
goud), echte filmmuziek
(Ch. Chaplin), echte
operette (Het Land van
de Glimlach), en echte
'zo was hij vroeger' (De
Blauwe Donau).
Als U vrijdag dus rond
loopt op de Grote Markt,
of in de straten errond,
en U hoort de mooie
tonen die naar beneden
vallen, niet schrikken ik
heb U verwittigd!
Mag ik de samensteller
en de pentekenaar (Rol,
wie is Rol?) nog eens
feliciteren voor de aparte
sfeer, die van hun pre
sentatie uitgaat.
Volgend bei aard konsert
op vrijdag 6 juli te 20.00
uur.
Aime Lombaert uit
Oudenaarde komt dan
spelen.
Over zijn programma vol
gende week meer. Als U
nog thuis bent, moet U
komen luisteren. Als U
op Tenerife zit, ziet U
zelf maar.
F.C.
zagFaraon ontleedt c p een
rustige en grondige wijze de
werking van een autoritaire
staat waarin elkè vorm van
demokratie zoek is. On
danks de historische af
stand en de sublieme mooie
beschnjving van vreemde
zeden en gewoonten komt
Faraon door zijn helder be
toog over als een sterk ak-
tuele film vol indrukken over
onze tijd: de teleurgang van
de in de film beschreven
Farao-dynastie kan verge
leken worden met onze hui
dige politiek, ekonomisch
en sociale situatie. De film
van Kawalerowicz is jaren
lang miskend gebleven en
werd door de toenmalige in
ternationale kritiek slecht
onthaald en bestempeld als
'grotesk', 'demagogisch' en
'stalinistisch'. Ook kommer-
cieel geloofde niemand in
de film In België bleef de
film (op twee toevallige ver
toningen te Antwerpen en te
Gent na, in 1972) onuitge
geven. Faraon werd een
'vervloekte film', van dat
imago zal hij na het sukses
dat hem momenteel in Bel-
igië te beurt valt eindelijk af-
geraKen. Ue in België uitge
brachte versie is niet de
oorspronkelijke versie van
170 minuten. Volgens de
verdeler is de oorspronke
lijke Poolse versie niet meer
te verkrijgen. We moeten
ons dus tevreden stellen
met een 150 minuten lange
Engelstalige kopie die on
danks enkele sporadische
kleurverschillen, best over
komt en geen hinderlijke
hiaten vertoont. Faraon
speelt zich ongeveer 1100
jaar vóór Kristus af, aan het
einde van de 20ste Farao
dynastie. Het land is in ver
val, de oude Ramses XII is
ziek en laat zijn beleid uit
stippelen en uitvoeren door
het priesterestablishment
onder de leiding van Her
hor. Dit is duidelijk tegen de
zin van de jonge kroonprins
Ramses XIII, die samen met
zijn vriend Toetmosis tegen
deze priesterlijke macht wil
kontesteren. Kawalerowicz
stelt bij de aanvang van zijn
film beide partijen scherp
tegenover elkaar. Ramses
XIII is impulsief, oorlogzuch
tig. revolutionair maar toch
erg beïnvloedbaar. Hij mist
vooral doorzicht en ervaring
om zijn ambitieuze plannen
waar te maken. Als godde
loze neemt hij in eerste in
stantie een Joodse vrouw
Sarah tot zijn minnares. Bo
vendien weigert hij priester
te worden zodat bij de dood
van Ramses XII hij de pries
terlijke taken aan een ander
dient over te laten. Ramses
XIII is ook een militarist om
dat hij in een oorlog met As-
syrië de enige oplossing ziet
voor zijn land. Hij laat zich
informeren door de Feni-
ciërs die een oorlog tussen
Egypte en Assyrië op prijs
zouden stellen omdat zij het
oorlogsmaterieel zouden
kunnen leveren. Hij loopt
zelfs in hun amoereuze
valsstrik in de vorm van
priesteres Karna die hem
stimuleert in zijn oorlogs
zuchtige plannen. Het pries
terestablishment en vooral
hogepriester Herhor door
zien evenwel de plannen
van de jonge Farao en van
de Feniciërs. Herhor is de
uitbeelding van de recht en
orde ideologie. Hij weet dat
zijn religieuze status slechts
een mom is voor direkte po
litieke macht. Vrede is voor
hem essentieel voor het be
houd van zijn machtsposi
tie. Het volk is dom, arm en
gemakkelijk manipuleer
baar in zijn ogen. Voor Her
hor is het een uitgemaakte
zaak dat Ramses XIII van
het politieke toneel dient te
verdwijnen. Andermaal
geeft hij blijk van ongewone
sluwheid Beide centrale
personages worden nog
verrijkt door een groot aan
tal nevenfiguren die in het
bestek van dit bondig sce
nario moeilijk grondig aan
bod kunnen komen, maar
waardoor de kijker een
diepgaand beeld krijgt varv
de machtstrijd tussen Ram
ses XIII en Herhor. Faraon
heeft de Poolse staat inder
tijd een bom geld gekost:
120 miljoen Bfr. Een maan-
delange draaitijd in Egypte,
honderden figuranten,
breedscherm en een prach
tige kleurenfotografie van
Jerzy Wojcik maken van de
film een superproduktie
Toch heeft de regisseur een
sterk persoonlijke stempel
op de film kunnen drukken
en heeft hij kunnen opteren
voor een persoonlijk - men
selijke visie. Het is vanzelf
sprekend dat een zo rijke en
humanistische film als Fa
raon ook aanleiding kan ge
ven tot diskussies rond de
verhouding staat/kerk in Po
len. De in Faraon beschre
ven priesterkaste zou mis
schien als simbool voor de
Poolse katolieke kerk kun
nen worden geïnterpre
teerd, de jonge farao Ram
ses XIII moet dan een jonge
dynamische Poolse kom-
munistische maatschappij
voorstellen. Dergelijke in
terpretaties kunnen natuur
lijk bijzonder boeiende dis-
kussiestof opleveren. Fa
raon is ongetwijfeld een
prent met meerdere dub
bele bodems, maar d<
meest eerlijke manier om di
film te benaderen lijkt m«
die van een parabel te zijn
waarin een alles manipule
rende en verpletterend*
machtswellust de groei
de evolutie van een bloeij
ende beschaving ter
gronde richt. Dit is de bey
langrijke historische les dief
we uit Faraon moeten trek-^-
ken. Het slotbeeld dat var-
een snel ondergaande zon
laat daarover geen enkele^
twijfel.
R.
Cinema Palace - Benedenzaal
Hoofdbrok, en 'Film van de week' is ditmaal de
prent «Pharao» van Jerzy kawalerowicz
Cinema Palace - Studio
Wie wil gruwelen kan terecht in de Studio van
cinema Palace waar vanaf vandaag «Kingdom
of the Spiders» -Het rijk der spinnen- loopt.
Nadat Hitchcock als eerste de terreur door
dieren in een triller verwerkte, en dit op
schitterende wijze, zijn er heel wat regisseurs
geweest die afkooksels maakten met andere
dieren. Her rijk der spinnen is zo een van deze
films. Het moraliserend tintje, de polutie en
haar eventuele gevolgen, moeten wij erbij
nemen.
Walter Colby, een boer uit Arizona, hoopt op
de jaarlijkse foor een prijs te winnen met zijn
beste kalf. Endele dagen voor het feest begint
wordt het kalf door een vreemde ziekte
getroffen, en sterft. Walter besluit stalen op fe
sturen naar de nabijgelegen universiteit. De
ontledingen in het labo wijzen uit dat het kalf
gestorven is aan een massieve dosis venijn aan
spinnen De universiteit stuurt daarom de
mooie Diane Ashley op onderzoek uit.
Op de Colby-ranch ontdekken zij vreemde
«spinnenheuveltjes» die letterlijk miljoenen
tatantyla's bevatten. Zij begieten de heuveltjes
met benzine en trachten ze te verbranden, maar
de spinnen ontsnappen langs ondergrondse
tunnels.
En dan begint de terreur. Walter Colby, die met
zijn vrachtwagen naar de stad rijdt wordt door
de spinnen overvallen, hij verliest de kontrole
over het stuur en stort in een afgrond waar zijn
wagen vuur vat. Dit Is slechts een nietig begin,
want nu begint de opmars naar de stad. De
overvolle stad, wegens de feestelijkheden,
wordt onverhoeds door de spinnen overvallen.
Na enkele minuten blijft alleen een doods
landschap achter dat door de spinnen onder
een zacht, kleverig, net bedolven wordt.
De wraak van de spinnen, die in een door de
mens misbruikte omgeving moeten leven, is
voltrokken.
Een film voor niet te gevoelige kijkers dus.
Cinema Feestpaleis - Zaal 1
Een klinkende naanvdie wij in Aalst reeds op
de affiches zagen is zeker en vast de prent van
Francis Ford Coppola, «The Godfather» -De
Peetvader-, destijds een ophefmakende film
over de mafia. Een film die het trouwens nog
altijd doet bij het grote publiek.
De peetvader is de evokatie van een
ondergrondse wereld die aan de grondvesten
van Amerika knaagt, van geduchte gangsters
die de maatschappij niet willen erkennen, maar
waarvan voortdurend grote schandalen losbar
sten. Van New York tot Las Vegas, van de
prachtige villa's van Hollywood tot het maquis
van Sicilië, regeren de machtige gangsterssyn-
dikaten. Ook vandaag de dag nog trekken
geheime krachten, peetvaders, aan de touwtjes
om politici en vooraanstaande personen naar
hun misdadige hand te laten bewegen.
De peetvader is een film die ons toont hoe de
maffia de misdaad laat schuil gaan onder de
mom van de eerbiedwaardigheid.
Cinema Feestpaleis - Zaal 2
Zaal twee krijgt deze week «The deer Hunter»,
de hertenjager, op zijn scherm, en dit voor de
vijfde verlengingsweek.
S.J.
