tl
FESTIVAL VAN VLAANDEREN
GESCHIEDENIS VAN HET FESTIVAL VAN VLAANDEREN
TE AALST VAN 1973 TOT 1978
VIER EERSTERANGSKONSERTÊN
o
ARTIKEL GEBASEERD OP EEN VERHANDELING VAN YVAN VERHAVERT
LES MUSICIENS DE PROVENCE
CONSORTIUM CLASSICUM
INSTRUMENTAAL ENSEMBLE ANDREE COLSON
SCHOLA GREGORIANA VAN SINT-SALVATOR
10.8.1979 - De Voorpost
verklaarde zich bereid om zo
verder te werken. Drie konser-
ten zouden worden georgani
seerd. Het zouden er uiteinde
lijk 5 worden. Chris Willems
zou verder de organjsatie op
73. Het Dirk- Martensjaar gaf stadssekretaris Christian Wil- neur en de Bestendige Deputa-
lems de idee Aalst te laten opnemen in het Festivalleven. Dit tie waren dus bereid het ver
jaar, dat een mijlpaal in het kulturele leven van de stad zou zoek van de stad te steunen, en
worden omvatte tentoonstellingen, en uiteraard konserten. zo werd op 2 september 1973
het eerste konsert buiten Gent
Een ervan De Capella Antiqua als voorzitter, en de betreurde geprogrammeerd
München o.l.v. Konrad Ruh- pater Heireman s.j. als hoofd-
land (toen al met originele in- pionnen ging bij Prof. dr. Jan 2.9.73 De Capella Antiqua
strumenten) beet de spits af. Briers de opname in het Festival München
Een konsert dat organisato- (Van Gent) bepleiten. De stilaan Dat dit concert een buitenge-
risch en muzikaal als een hoog- opduikende krisistijd met de wone meevaller was, getuigen
tepunt beschouwd kan worden, besparingen eraan verbonden alle persverslagen uit die pe- zich nemen, maar°kultuuratta-
Het Dirk-Martenskomité. toen waren een punt ten voordele riode. Trouwens wie er per- ché Van der Ghijlen en L. Kiec-
nog met Schepen Van den Eede soonlijk bij aanwezig was, heeft ken worden eveneens inge-
Het festival begint op vrijdag 7 september te 20.30 u. met een zuin, kromhoorn, psalterion strijden. In Noord-Frankrijk en
konsert in de feestzaal van het stadhuis door «Les musiciens (een soort harp), schalmei, bij ons waren de 'trouvères' (zo
de Provence». Ze brengen muziek uit de Middeleeuwen en de tamboerijn, hobo, regaal (klein heetten ze dan) meer verbon-
Renaissance. Deze muziek klinkt verfrissend eenvoudig, soms draagbaar orgel), spinet en ve- den met de burgerij. Alleen Jan
speels, gevoelig ook, zeker poëtisch. Sinds enkele jaren zijn del. van Brabant ('Eens meien mor-
Susato, Jannequin en Lassus geen onbekenden voor mij. Sinds Wat brengen zij? Liederen en gens vroe') was van adel. We
ik hun liederen en dansen van nabij heb leren kennen, zijn het dansen uit de eerste bloei van kennen hem van de pastourelle
vrienden geworden. In Les Baux, een idyllische plek in de de profane muziek, gegroeid op (waarineen ridder probeert een
Provence waar troubadours nog thuis horen, zat ik urenlang Franse bodem in de streek tus- herderinnetje te verleiden), de
geboeid te luisteren naar de repetitie van een groep minne- sen de Loire en de Pyreneeën, ballade en de estampie (allebei
stalen ze leken weggelopen uit een miniatuurgetijden- indeLanguedoc(detaalvanOc dansliederen). Het Duitse taal
boek de tijd stond stil, ik ontwaakte als uit de vijftiende of Occitanië). Let er maar eens gebied levert ons de namen van
eeuw. op hoe vaak je daar het etiket Walther von der Vogelweide,
Wolfram von Eschenbach en
er een onvergetelijke indruk van schakeld. (6 ensembles) met geluids-
bewaard. hinder?
74. Porf. Dr. Jan Briers, die wel J7®-74 Ja"anaal JGugdor- 4^75 Met Tarrago Gitaar
brood had gezien in de verde- B"ttanme kwartet
ling der taken (Gent - Aalst) ®-9.74 Belgisch Kamerorkest g.g.76 Kölner Kammerorches-
9.9.74 De Mariavespers van ter
Cl. Monteverdi 10 g 76 MatriI
13.9.74 Matthaeus Passion
yanSchütz 77. De Dienst Kuituur, in sa-
17.9.74 King s Singers (ze wa- menwerking met het Dirk-
ren toen vreselijk in de mode) Martenskomité neemt over.
75. Chris Willems zou in dit en jan Caudron wordt er voorzitter
volgend jaar de vlag van de kul- van Met de fusie der gemeen-
26.9.77 Nuova Compagna di
Canto Popular
78. De heer Van Santen, direk-
teur van de Akademie wordt
opgenomen in het Komité.
tuur blijven voortdragen, voor
namelijk dan omdat de Dienst
Kuituur onderbemand bleef.
streept.
31.8.75 Dubbelkonsert Kris-
tiaan van Ingelgem
Pro Cantione Antiqua London
10.9.75 Festival Strings Lu-
ze rn
12.9.75 Konsertgeboiiw Am- 14.9.77 Ensemble Guillaume
sterdam De Machaut (Moorsel)
15.9.75 King Arthur -Purcell 17.9.77 Omroepkoor van de
19.9.75 Dubbelkonsert Les Spaanse Radfio (Gijregem)
Ménestrels: New Sadi Quartet ig.9.77 London Sinfonietta
76. 22.9.77 Lyceum Club Ensem-
22.8.76 Muzikale Happening ble
6.9.78 Piotr Palecny
15.9.78 Swingle II
17.9.78 Florilegium Musicum
München (Gijzegem)
21.9.78 Varsovia Kwartet
een konsert in eigen beheer
(Erembodegem)
ten neemt men ook het besluit in het vernoemde werk wordt
voortaan «op ronde» te gaan. onder nummer8 als uiteindelijk
De verdiensten van Chris Wil- doel het etiket «Aalst - Karna-
lems die de vader van het Festi- valstad» uit te breiden tot
valleven te Aalst kan genoemd «Aalst- Kultuurstad» opgege-
worden. dienen hier nog eens Ven.
speciaal te worden onder- Voor 73 wordt de muzikale toe
stand van Aalst omschreven als
«weinig uitgebreid». Pro Arte
zorgde voor 3 (hoogstaande)
konserten. De Stedelijke Aka
demie krijgt veel punten (vooral
dan voor de pedagogische).
Cantate Domino brengt uitste
kende konserten, en de groe
pen die door hen uitgenodigd
worden doen het meestal ook.
Daarmee is echter de kous af.
Of de stad in dit zevende Festi
valjaar geslaagd is in haar opzet
kan zeker positief beantwoord
worden.
Over konserten in eigen beheer
komt vooral de intentie aan bod
om lokaal talent in te schakelen
(lokaal staat hier niet voor
«Aalsters»). Merkwaardig is
wel dat hier (zoals vorig jaar
zeer duidelijk te Erembodegem
bleek) een ander publiek aan
wezig was (n.v.d.r.)
Een konsert in eigen beheer
krijgt ook als doel mee, zichzelf
te kunnen bedruipen m.a.w. de
verdiensten moeten de onkos
ten dekken. Volgende keei
meer over de politiek, de keuze,
de inspraak, en de positie vat
Aalst in de muziekwereld.
Fl
Het tweede konsert heeft plaats
op dinsdag 11 september te
20.30 u.eveneens in de feest
zaal van het stadhuis en wordt
heel wat later Hans Sachs, de verzorgd door het «Consortium
meesterzanger van Nürnberg. Classicum», samengesteld uit
Dlazers en strijkers. Hun diri-
j j n k jent (en klarinetsolist) Dieter
Liederen en dansen brengen ze heeft een periode van
ïüL™ JnSduS0 .arerdan9e opzoekingen naar
Alphonso el Sabio Zde wijze),
die zich liet omringen door een
kring van kunstenaars en intel-
lektuelen en die een schat naliet
van ongeveer vierhonderd poë-
originele muziek voor blazers
achter de rug. De negentiende
eeuw werd immers beheerst
door een aantal romantische
reuzen en het publiek had een
r. rv leugen cm MCI uumicrv mou ggm
tische raderen Dansen verder uitBesproken VOOTkeur voor Consortium Classicum.
van Claude Gervaise, Marin M.
Mersenne en Pierre Attaignant,
namen die ons niet bekend
voorkomen, maar van wie de
muziek verrassend fris klinkt en
onbevangen, zo direkt aan-
grote bezetting en kleurrijke or
kestratie. Daarin is gelukkig cello en een kontrabas. Toch
een kentering gekomen. Ik ci- kan deze bezetting soepel evo-
teer zo maar: Harnoncourt lueren naar gelang van de eisen
streeft naar een originele en van het uit te voeren werk.
«nrsk.nrf dat nnnnmpnpn naar <soms te) Persodnllike aanPak Hun grootste kwaliteiten? Hoog
hPn^ndifL^ïrSnpnnm van de barokmuziek, de ge- technisch niveau (Klöcker
zp te bewerken ^n te variëren broeders Küiicken' onzc Paï' stelde hoge eisen bi| de recrute-
ze te bewerken en te varieren. Dombrecht en Gustav Leonardt ring), verfijnde nuancering,
doen op hetzelfde terrein dege- homogeniteit.
De meeste werken op het pro- Ijik werk de opera's van Haen- Hun programma' Licht ver-
gramma zijn van anonieme del worden aangepakt, Antal leerbaar, maar daarom niet
knmnnnktpn Dp katpriralpn Doratl heeft bllna alle sVmfo" minder muzikaal hoogstaand,
van Rpims en Chartres ziin het nieën van Haydn op plaat vast" Het wordt in9ezet met Mozarts
werkvarTee^gemeenschapDe fla8d-minder bekende mees- serenade in Es nr.11 K.V. 75,
In Cordes, een van die talloze baanbrekend werk hebben ge- OC aantreft. Ook daar streeft mooiste kloostertuinen met ,er^werk waarvan de komponist in
gaat bewaarde vestingsstadjes leverd en leveren om deze mu- men naar een vorm van auto- hun vaak naïef aandoende kapi- f^^emde„X 0wn dé I's Aronds om elfuir boden
in Frankrijk, musiceerden op ziek te doen herwaarderen. nomie. Daar zongen troeba- telen dragen geen namen van laderaadkemaemymei over oe s Avonds om en uur Doden
een zonnige zomeravond in de Wie zijn «Les musiciens de dours over de hoofse liefde, de architekten. Toch lijken ze al- vijandschap tussen Mozart en twee klarinetten, twee hoorns
Les musiciens de Provence.
koele kerkruimte een groep Provence»? Een groep vrien- liefde tot de ver verwijderde
deelnemers aan een kursus den, gevormd rond 1970. Eerst (amour de lonc ik denk aan
gewijd aan renaissancemuziek, kwamen ze samen om te zingen Beethovens «An die ferne Ge-
Het werd voor mij een onverge- en te musiceren, achteraf ont- liebte»).
telijk moment. Misschien kan ik stond de idee een ensemble op Bekende figuren? Ja, o m.
er nog aan toevoegen dat men- te richten met populaire in- Guillaume de Poitiers, hertog
strumenten zoals die beston- van Aquitanië, ruig ridder,
lemaal even uniek Zo ook voor Salier' Maar «ie ken' de en twee fagotten me een sere-
nade aan. Ze speelden een mu-
de muziek. De kerstliederen bv.
ziek van deze laatste?
lende plaatsen uitgevoerd. In
derdaad, van zodra de muzi
kanten op één bepaalde plaats
gespeeld hadden, bracht men
ze naar een andere plaats om te
herbeginnen. Zo komt het dat
men voor hen de poort opende,
dat ze zich op de binnenkoer
opstelden en me een mooie
verrassing boden door me het
eerste accoord voor te spelen,
precies op het moment dat ik
me omkleedde om te gaan sla
pen».
De delen van het werk zijn: alle
gro maestoso (met een ietwat
plechtstatige inleiding) - me
nuet 1 (met trio) - adagio (ei
genlijk een kwartet voor blazers
terwijl de andere instrumenten
begeleiden) - menuet 2 (een
sen als de betreurde David
Munrow, als René Clemencic,
Kees Otten, Thomas Binkley,
talrijke ensembles en solisten
uit Avianon (van een onbe- lk moet bekennen dat wat bla' ziekje dat ik geschreven had
kende meester uit de zestiende zersmuziek betreft mijn kennis voor het feest van de heilige eenvoudige volkse muziek)-al-
eeuw) het 'noun pourrie ana bl'itt zwerven in de buurt van Theresia en opgedragen aan de legro (met een fugato dat de
olus mau'(van een onbekende Mozart. Zijn serenades zijn stuk schoonzuster van Herr von fanfare, uiting van landelijke
toondichter uit Aix uit de vijf- v00r stuk voorbeelden van pit, Hickl, schilder aan het Hof waar vreugde, even onderbreekt).
zangerigheid en speelsheid
vrouwenjager, talentvol dich- tienbe -w, dlejes^usi- hier ÏZ
Renaissance o.m. pauken, ter; Marcabru, virtuoos poëet;
cimbalen, bellen, klokjesrad, Bernard de Ventadour. 's Zo-
fik denk hier o.m. aan onze ei- panfluit, rietfluit en draailier, mers gingen de troebadours op
gen kontratenoren René Ja- Later kwamen er andere in- tournee, 's winters hielden ze
^obs en Zeger Vandersteene) strumenten bij zoals luit, ba- werkbijeenkomsten en wed-
ciens de Provence' ons die J
avond brengen en die werden akt,el en Hai;dn- Laatst h°orde ürommels die ondanks alles
opgenomen bij Arion, klinken lk °P de radl° een PracWkan S°ed samenspelen, vooral de
K.a ppn ripimtip van ppn 7Pkprp norcto V armpt sn iIp hpirip
enig en modern fris. Er is niets
nieuws onder de zon!
Het derde konsert heeft plaats in Sint-Martinuskerk op vrijdag Later gaf hij de voorkeur aan onderbroken door de passo-
14 september te 20.30 u. Treedt hier voor het voetlicht het solokonserten omdat die hem doble van het orkest in de arena
instrumentaal ensemble Andrée Colson uit Frankrijk, niet al- meer kansen boden om zijn fan- en door het rumoer van net pu
leen zo maar een ensemble maar een gesloten geheel omdat de tasie en zijn expressievermo- bl|ek dat in spanning wacht op
leden ervan eenzelfde levensstijl huldigen. Ze leven namelijk gen uit te leven de openingsstoet,
op een kasteeldomein te Vemou in de buurt van Tours, waar ze
-repeteren en musiceren, maar ook tuinieren, verven en knutse
len, een echte leefgemeenschap dus.
Hier speelt nog de invloed van
Mozart en de rococo: speelse
een deuntje van een zekere eerste klarinet en de beide gezelschapsmuziek. Anderzijds
Franz Danzi, wellicht in het ver- hoorns. Ik wou deze muziek ten kondigt zich toch al de sterke
geetboek geraakt, het lot van gehore brengen aan Herr von persoonlijkheid van Beethoven
veel mindere grootheden. Strack, kamerheer van de kei- aan. de breed deinende lyriek,
Het «Consortium Classicum» zer. Daarom gaf ik er een zekere voorspel tot zijn grote symfoni-
heeft voor het concert te Aalst verfijning aan. Mijn kompositie sche creaties,
volgende bezetting: twee werd goed ontvangen en werd Het konsert wordt afgesloten
hobo's, twee klarinetten, drie de avond van het Sint- met Dvoraks serenade in d.
hoorns, twee fagotten, een Theresiafeest op drie verschil- (op. 44). Dvorak schreef twee
serenades: de bekendste is ge-|ass
schreven voor strijkers (op,Bde
22). Ze is ongecompliceerd enak1
zoals bij deze Bohemeindi
quasi altijd zeer melodieusatei
Vooral de wals en het trio zijrf681
hoogtepunten. De tweede se^™1
renade, voor blazers, dateerfrki
uit hetzelfde jaar als zijn eerste '9
reeks Slavische dansen, eeiFs,r
periode van warme vriend-Pmi
schap met Johannes Brahms,In,v
die hij bewonderde en door wiee"
hij werd gestimuleerd en aan-,de
gemoedigd. Brahms verzorgde Ve
o.m. de correctie van Dvoraks)ni{
werken toen die in Ameriki
verbleef. Bij die gelegenheii }n
moet Brahms ooit gezegd heb- |nd
ben: «Uit de afval van DvoraksBnd
muziek zouden andere kompo m
nisten hun hoofdthema's kunf^
nen bouwen». Deze serenar
bevat vier delen:
moderato quasi man
(hoeveel marsthema's komi
niet voor in Mahlers symf<
nieën, Mahler die in zijn jeugc
jaren een voorliefde vertoom
voor rondtrekkende militaii
muziekkapellen?)
tempo di menuetto (geïi
spireerd door een Boheems
volksdans)
andante con moto (zangi
rig, melancholisch
finale (allegro molto)^
(meeslepend, zwierig).
5*
Het ensemble ontwikkelde on- Dan is er Corelli's bekendste
der leiding van Andrée Colson werk, zijn concerto grosso nr.
een speciale strijktechniek, 8 «fatto per la notte di natale»
heeft een eigen platenmerk en waarschijnlijk gecomponeerd
maakte al heel wat konsertrei- voor de middernachtmis in het
zen. Vaticaan. Zes maten vivace Mozarts Adagio en fuga K.V.
Hun programma is én populair worden gevolgd door een poly- 546 is een omwerking voor
.én gedurfd: er zijn klassieke fonisch grave met een duidelijk strijkorkest van de fuga in c.
nummers van Mozart, Corelli, religieus karakter. We krijgen voor twee klavieren. Het werk
Vivaldi en Leclair, minder ge- dan een wisseling van dansak- wordt vaak uitgevoerd als in
kende maar daarom niet min- koorden Zallegro en vivace) en memoriam en qua geest en
der boeiende van Turina en momenten van verstilling (ada- stemming staat het zeer dicht
Chailley. gio) om te besluiten met een bij de treurmuziek die Mozart
In het eerste deel krijgen we pastorale ad libitum (naar wil- schreef bij de dood van vrien-
«Première récréation de musi- lekeur), die haar oorsprong den vrijmetselaars. Het werk
"que» van Jean-Marie Leclair, vindt in de muziek die de her- getuigt van een grote span
een van de beroemdste Franse ders van de Campagna in de kracht en een diep doorvoelde
violisten uit de achttiende straten van Rome maakten ter emotie,
eeuw. Deze muziek heeft alleen gelegenheid van Kerstmis en Van Joaquin Turina horen we
maar de pretentie ontspanning die men ook terugvindt in «La Oracion del Torero», oor-
te zijn voor adel en burgerij. Haendels Messias en Bachs spronkelijk geschreven voor
Haar charme berust —zo Weihnachtsoratorium. strijkkwartet, hier uitgevoerd
schrijft Leclair zelf op de Van Vivaldi weten we dat hij een door een kamerorkest. De
verfijning en de geest van de omvangrijk oeuvre schreef, dat komponist onderging in Parijs
vertolking. De onderdelen zijn zijn muziek lichtvoetig daarom invloed van D'lndy, Ravel en
meestal dansen o.m. een for- echter niet oppervlakkig mag Debussy. Toch is hij het meest
lana, een Italiaanse dans in 6/4 heten, dat Bach hem zo be- direkt geïnspireerd door de beginnen:
of 6/® maat; twee menuetten; wonderde dat hij een aantal volksmuziek, door de folklore
een gavotte, een snelle Franse transscripties van zijn werk van zijn land, de charme en de
volksdans; een passepied, een maakte. Het ensemble Andrée kleur van Andalusië. De kern
Bretoense dans in licht tempo; Colson brengt van hem een van het geprogrammeerde
een sarabande, een langzame concerto in la groot voor strij- werk komt hierop neer dat de
-Statige dans met een ernstig ka- kers en clavecimbelAanvanke- toreador, vooraleer hij de arena SOLve polluti (scherzetto)
rakter; tenslotte een chaconne, lijk leunde Vivaldi bij het con- betreedt, gaat bidden in de ka- LAbii reatum (cantilène)
een Spaanse boeredans. certo grosso van Corelli aan. pel. Zijn meditatie wordt echter Sancte Johannes (epilogue)
Het laatste konsert heeft plaats
op woensdag 26 september te
20.30 i. in Sint-Walburgakerk
te Meldert. Het wordt verzorgd
door de Schola Gregoriana van
mes om hun vertolking zo.ade-
kwaat en gaaf mogelijk te hou
den.
Wat is nu typisch voor het Gre
goriaans?
Sint-Salvator-kathedraal te de eenstemmigheid
Brugge onder leiding van Roger het zingen a-capella (tonder
Het konsert wordt afgesloten Deruwe met aan het orgel Kris
met een werk van een modern Van Ingelgem. Het programma
Frans componist Jacques bevat de liturgische gezangen
Chailley «Solmisation». De voor de Paastijd en Pinksteren,
komponist is ons wellicht niet Gregoriaans doet velen onder
bekend, in Frankrijk echter ge- ons terugdenken aan een zorge-
niet hij grote faam door zijn loze jeugd, maar ook aan een
werk en zijn ambt. Hij is profes- kerk v°' wijding, aan iets sa-
sor aan de Sorbonne en direk- craal dat we niet meer terug-
teur van het instituut voor mu- vinden nu. Gregoriaans doet
sicologie. Zijn werk «Solmisa-ook denken aan vloeiende lij-
tion» is een huldebetoon aan nen, aan een zekere schroom
Guido van Arezzo die circa waarmee de tekst wordt bena-
1025 een deugdelijk noten- derd.
schrift ontwierp waardoor het Gregoriaans is voor mij ook een
mogelijk werk van het blad te stukje «Concinite», het Leu-
zingen zonder de melodie te vens meisjeskoor dat onder lei-
kennen. Zo liet Guido van ding van Karei Aerts dit jaar
Arezzo in een hymne op tekst voor ons zong in Sint
van Johannes de Doper elk half Antoniuskerk «En toch, zo
vers op een volgende toontrap beweren vrienden van me,
beginnen: moet je voor Gregoriaans man-
UT queant laxis (hommage nenstemmen hebben. Niets
instrumentale begeleiding)
het vrije ritme wat de mu
ziek vaak onaards doet klinken)
het diatonisch verloop van
de melodie wat betekent dat er
slechts twee halve toonafstan
den voorkomen
het feit dat de zang eng ver
bonden is met de Latijnse tekst.
Het is nl. zo dat het toppunt in
de melodie samenvalt met het
woordaccent.
Guy D'Arezzo)
REsonare fibris (papillons)
Mlra gestorum (élegie)
FAmuli (rondo)
gaat boven de monniken van
Solesmes, zeggen ze, alleen de
Schola uit Brugge benadert
hen»Verwonderlijk is dat niet,
want de koorleden van de
Schola Gregoriana gaan zich
geregeld herbronnen in Soles-
Schola Gregoriana Sint Salvatorskatedraal Brugge.
genot voor het oor, ze is ook tiebureau', Grote Markt 3, 9300
rijkdom voor het hart waarin Aalst. Tel.: 053-21.57.51
het stil wordt en vreedzaam, toestel 1 of 2.
door storting: GemeentefK
PHAKTibLh krediet van Belgie.
Een paar praktische tips: kaar- 0500960-79 van het Dirk Mar
ten zijn te verkrijgen tegen 200 tenscomité - Aalst. j.,
fr (er is reduktie voor de hou- Schrijver dezes dankt voor d« tr
ders van een kultuurkaart of nuttige dokumentatie vanwegf
sche opbouw. Er is voor Pink- een P'us-3pas en voor groepen het Dirk Martenscomité en wijs*
steren de nooit aflatende van minimum 0 personen): erop dat stadsbeiaardier P. Df
smeekbede «Veni Creator» en op de kulturele dienst, Kat- Smedt door zijn spel op de to- K
de sequentia«Vem, sancteSpi- testraat 33 j1e verdieping), ren bij elk konsert zal zorgen m
ritus», een even krachtig en in- 9300 Aalst. Tel. 053-21.57.51 voor een aangepaste sfeer, te
tens gebed. toestel 243. kens vanaf 19.15 uur.
Deze muziek is niet alleen een op het toeristisch informa-
Een paar hoogtepunten uit het
programma?
Er is voor het hoogfeest van
Pasen het introitus «Resur-
rexi», geen triomfkreet, maar
mysterie. Er is het graduale met
zijn jubelend «alleluia»Er is de
mooie sequentia «Victimae Pa-
schali laudes», een voorbeeld
van evenwichtige, harmoni-
W.D.5
