Interview!
D'HOND
Foto'S
DE VREI
Een van de zeldzame zonnige dagen in Viaanderens overtrokken zomer. De Kerkstraat
té Hekelgem. De vlakke denderstreek maakt plaats voor het brabantse heuvelland. En
op zo'n hoogte woont Etienne Le Compte, struis en groot, achtenveertig jaar en
familie van de in Knokke levende wonderdokter.
Het atelier van de kunstenaar ligt net onder het dak. Het is er snikheet die dag. in de
hoek staat een eenpersoonsbed. Verder glazen kasten met voorwerpen uit verre
landen. Want de kunstenaar is een geroutineerde wereldreiziger. Zo heeft men het ons
toch verteld. Door een veluxraam tasten wij de horizont af. De prachtige glooiing van
het landschap roept inspiratie op.
AALSTENAAR
U zegt me dat ge geen braban-
der zijt maar een Aalstenaar.
Niettemin komen uw onder
werpen weinig of niet in het
Aalsterse voor. Vanwaar dan
wei?
Ik ben te Aalst geboren en ben
•fcog steeds administratief, een
Aalstenaar. Mijn atelier is in
Brabant. En dit heeft voor be
paalde mensen een zo groot be
lang dat ik bijv. voor een artikel
in het tijdschrift van de provin
cie Oost-Vlaanderen éérst mijn
paspoort moest tonen.
De tema's volgen de mens
mee, of ze komen op hem af.
Jaren terug ben ik met inte
rieurs uit Aalsterse kerken be
gonnen en ook de boomgaar
den te Hekelgem. Nadien ver
schuiven de tema's wel volgens
de plaatsen waar men vertoeft.
Je hebt ook een korte ab-
strakte periode gekend. Maar
het werk heeft U niet voldaan.
Om welke redenen?
Elkeen werkt zoals hij gebekt is.
Maar bewust abstrakt schilde
ren ligt me niet. Ik vertrek im
mers van een welbewust eind
doel, dat naar mijn natuur méér
figuratief is gericht, alhoewel
boompartijen en stukken uit
marines zeker op zichzelf ab
strakt zijn indien men deze af
zondert van hun geheel in de
kompozitie.
Het is me moeilijk een kat als
een kat te schilderen, wanneer
ik niet tot het einde haar kon-
struktielijn behoud.
Etienne Le Compte woont er al
sinds 1947. Het landschap was
toen nog aan ontginning toe.
Nu merk je hier en daar ge
wrochten van architekturale
miskramen waar de stadsmens
naar uitkijkt. Alhoewel hij er zelf
is gaan wonen betreurt Le
Compte de bouwexplozie welke
zich over de mens heen ontwik
kelt en zich neernestelt zonder
enig kompromis met de omge
ving. In de 'living room' van de
familie Le Compte hangen de
werken een na ander. Een groot
aantal werken gaan blijkbaar
het huis niet uit. Een ander deel
wordt vernietigd. Le Compte
gelooft niet dat hij duizend wer-
jgp bij elkaar heeft geschilderd
in zijn reeds rijkgevulde car
rière.
Bij het krieken van de dag stapt
hij het atelier binnen. Kontakt
met de natuur is dan nog moge
lijk, zegt hij. Het is zijn droom
eens alleen te zijn met de lucht.
Het gevoel een onderdeel van
de natuur te zijn. Het is trou
wens een van zijn eigenschap
pen de natuur te beleven.
Hij droomt er van eens en voor
goed naar Zuid-Frankrijk te
gaan wonen. Het reizen zit hem
in het bloed. Vandaar ook zijn
meer dan normale sociale ge
voeligheid. Deze tendens si
tueert zich ook in zijn recent
werk. Karakters van mensen uit
het Columbiaanse oerwoud,
indrukken van primitieve ge
woonten. Le Compte: «het
1-tnia ligt er, en als ik er voorbij
kom, zie ik het, ik laat de
t-ema's op mij afkomen».
Le Compte heeft duidelijk niet
de allure van de grootmeester.
Hij laat alles voor wat het waard
is en leidt zelf een bescheiden
leventje. Zijn eerste expozities
hield hij in de zalen van het Bel
fort. Later heeft hij zichzelf als
het ware gemanaged. Le
Compte: «Ik werk onafhanke
lijk, de managers welke zich
aanmelden stuur ik de deur uit,
ik wil mijn eigen niet verbaster
en om een deel mensen tevre
den te stellen, ik schilder niet
graag voor het publiek».
De kleur speelt een belangrijke
rol in zijn werk. Le Compte:
«kleurfunktie is voor mij ver
trekpunt, harmonie is het ple
zier van het schilderen». In de
galerij Pieter Coecke waar Le
Compte van 21 september tot
15 oktober expozeert zullen
naast zijn gekende schilderijen
ook pastels en tekeningen han
gen. Samen een veertigtal wer
ken. Ook zal daar in een soort
Aalsterse première het boek
worden voorgesteld dat een
groot gedeelte van zijn oeuvre
in beeld brengt
Je lijn als abstrakt gegeven?
In aansluiting tot het eerstver-
melde zal het niet onaardig
klinken te beweren dat in elk
figuratief schilderij de abstrak-
tie materisch niet kan geweerd
worden. Kompozitorisch blijf ik
figuratief, verdroomd, of even
tueel gesublimeerd volgens de
gemoedsgesteldheid van het
toment. Maar ik wil de kat als
kat.
Een tijdlang was het je bedoe
ling om schrijver te worden.
Een aantal werken van jou
werden zelfs gepubliceerd.
Uiteindelijk is het uitgelopen
op schilderkunst Vanwaar
komt deze keuze en welke zijn
uw ervaringen?
Ik heb als kleine jongen altijd
geschilderd, tot op een mo
ment dat ik door een teveel aan
injekties gezichtsstoornissen
kreeg. Dan schreef ik het op
papier voor het eerst, wat ik
wilde tekenen. Met het gene
zingsproces kon ik later op
nieuw schilderen, doch had het
virus om te schrijven. En dit
heeft me een tweestrijd gege
ven. Schilderen maakte mij fit.
Schrijven maakte mij ziek. Fy-
ziek ben ik beter voor het schil
deren. Deze situatie forceert
men niet. Ge kunt het enkel on
dergaan. Leven met twee disci
plines is onmogelijk daar de
twee vereisten uiterst verschil
lend zijn en de eenheid in een
mens moeilijk gesplitst kan
blijven.
FYZIEK VAN
HET SCHILDEREN
U werkt veel minder dan vroe
ger, maar harder. Met wat
heeft dat te maken?
Ik werk in feite harder: men
wordt kieskeuriger. Men is
méér veeleisend. Men is moei
lijker tevreden. Men wil steeds
beter. En het is een feit dat men
op bijv. vijftigjarige leeftijd de
zaken anders gaat zien dan tien
vijftien jaren geleden Ofwel
laat men zich gaan en stelt men
minder eisen Sommigen teren
op hun verworven recht. De
tweede mogelijkheid is geen
enkele moeilijkheid uit de weg
te gaan. Het is de langste en
eerlijkste wegHet rezultaat ligt
ver Het vergt moed om on
verdroten en onverschrokken
het ene probleem na het andere
te overwinnen, zowel op tech
nisch, kompozitorisch en ook
als mens op het menselijke
vlak.
Heb je dan toch en ondanks
alles niet het gevoel dat je
voor de huiskamer schildert?
Op het moment dat ik schilder
houd ik me enkel bezig met het
schilderen zelf. Wie schildert er
in funktie van een huiskamer,
een salon, een kantoor, een
myzeum, een kollektie? Dit
bemoeit mij niet.
Opdrachten?
Wie opdrachten aanvaardt
loopt de kans beperkt te wor
den door bijv. de toebedeelde
ruimte tussen een muur en een
kast. Er zijn inderdaad mensen
die dergelijke formaten vullen.
Maar, of dit dan verantwoord
is, laat ik aan hun gemoedsrust
over Ik weet bij ervaring dat
bepaalde tema's bepaalde for
maten eisen Zo is de zee meer
horizontaal gericht. Bomen zijn
vertikale verschijnselen in een
horizontale bodem.
Ik heb in mijn ganse leven geen
gedwongen bestelling aan
vaard. Het is het doven van het
persoonlijk zijn.
Waar situeert zich de fyziek
van een schilder als U?
Kreatief werken is gevoelsgela
den zijn. De zonnekant geeft
schaduw. Ervaring bewijst dat
harmonie tussen mentale ge
schiktheid en een goede fyziek
door training in evenwicht te
brengen is. Training en zelfdis
cipline moeten ook de garantie
zijn voor een niet gestoorde
harmonie.
Hoe verhouden zich verf en
onderwerp tqt elkaar?
Er zijn onderwerpen welke mij
in olieverf uitgevoerd niet vol
doen. Daarom greep ik naar
houtskool en pastel. Ik testte
zelfs een techniek uit in water
verf, maar deze discipline gaf
negatieve rezultaten. Ik wil
doelbewust eindigen met een
onderwerp, zoals ik het zie in
mijn geest wanneer ik eraan
begin. Ik ben niet de schilder,
die met een lente begint en met
een marine ophoudt. Ik verfoei
het «ten geschenke krijgen». Ik
werk en zweet, totdat het ge
wenste rezultaat bereikt is, tot
dat het naar mijn wens voldoet.
Dat heeft dus ook te maken
met uw persoonlijke fyziek. In
vele gevallen is het publiek
onwetend over de wijze
waarop een schilder werkt
Betreffende mentale en fyzieke
ingesteldheid. Een ziek wezen
ageert duidelijker volgens zieke
normen. Uit ervaring verkies ik
topgézondheid als belangrijk.
Ik weet wat een ziektetoestand
is. Voor anderen was een ziekte
een stimulans. Zo Van Beetho
ven en zijn droefheid. Hij
schreef hierdoor beïnvloed zijn
vijfde symfonie.
Destijds maakte verzen schrij
ven me ziek. Ik heb ze alle ver
nietigd in het vuur en ben er
mee gestopt.
Het klimaat is dus belangrijk
voor U. Welke weerslag heeft
dat in je kunst?
Het klimaat, de weersgesteld
heid is enerzijds voor mij van
een zeer groot belang voor de
fyziek. En als tegengewicht
dan op het mentale vlak
belet de strengste winter mij
niet om een heerlijke zonnige
boomgaard in volle bloesem te
schilderen.
KLEUREXPRESSIONISME
De materie speelt eveneens
een belangrijke rol. Is dat een
traditie in uw oeuvre of is dat
niet steeds zo geweest?
Ik meen dat in elke discipline de
materie een rol speelt. Met
houtskool kan men geen olie
verfschilderij maken. Een
beeldhouwer kon twintig jaar
terug geen plastiek aanwen
den, omdat die materie er nog
niet was. Ik heb ook voor me
zelf de nieuwe acrylverven uit
getest. Maar in acryl zijn de
pigmenten harder en de reeks
is beperkt. Daarom voldoet
acryl me niet. En indien ik de
materie in verschillende lagen
gebruik, dan moet ik zeggen
dat ik van in den beginnen aldus
heb gewerkt.
Ook de kleur wordt als belang
rijk onderdeel van je werk er
varen. Men spreekt over het
kleurexpressionisme van
Etienne Le Compte. Waar si
tueert zich de waarde van de
kleur in jouw werk?
De kleur en de lijn zijn de grote
peilers nodig in mijn werk.
Sommige schilderijen worden
eerst getekend, anderen wor
den direkt met de pigmenten
aangepakt. Een vooraf gete
kend schilderij is misschien
méér beredeneert. Een impul
sief werk eist onmiddellijk verf.
In een schilderij moeten kleur
en lijn harmonisch samengaan.
Aldus spreek ik ook over de
perspektief van de lijn en de
perspektief van de kleur, het
laatste de leer van de tonaiitei-
ten.
Ge zijt dan ook gaan tekenen?
Ik heb de eerste jaren geen te
keningen gemaakt, omwille van
de tekening. Ik mocht echter
ervaren dat bepaalde voorteke
ningen op doek geen kleur
meer vereisten en als tekening
zelfstandig konden leven. Zo
kwam ik tot het tekenen met
houtskool en Oostindische
inkt.
BOOMGAARDSCHILDER
U zegt dat ge onvrijwillig te
rechtkwam in het tema land
schap?
Ik werd zeer jong in een domein
ter verpleging opgenomen en
volgde vanuit mijn bed de wis
seling der seizoenen. Deze
sfeer wellicht heeft me de
waarde van het landschap doen
erkennen. Het wandelen in die
natuur maakte me gezond. Het
schilderen van diezelfde wisse
lingen is de meest logische uit
loper, op het moment dat men
de eerste kleuren probeert.
«Ze maken van mij een boom
gaardschilder, dat hangt mij
de keel uit, het steekt mij
tegen.» Hoe kan je zo'n ver
klaring honoreren nadat je zo
veel boomgaardtaferelen
hebt op doek gezet?
Boomgaardschilder zijn is een
uitdrukking die ik geef wanneer
het gaat over boomgaarden in
de omgeving. Deze worden
echter langzaam uitgeroeid,
omwille van verkavelingen, of
om als brandhout een open
haard te vullen Wie mij boom
gaardschilder noemt kent mij
echter niet, want drie vierden
van mijn tema's heeft niets met
boomgaarden te maken. Vele
kritiekers gebruiken deze be
naming omdat ze mijn evolutie
niet volgen en gemakshalve
denken dat ik nog altijd dezelfde
ben als voor vijftien jaar.
Je hebt de pest aan het
schenden van het landschap
door inplanting van bedrijven,
misplaatste architektuur mo
dellen, geluidshinder van ma
chines. Breng je deze hekel
ook over in een politieke be
slissing door bijv. voor Agalev
te stemmen, de milieuvrien
delijke partij?
Overal tegenover gelijk wie laat
ik mijn stem horen. Dit heeft
mij ook in het buitenland reeds
vaak moeilijkheden bezorgd. Ik
geloof dat het altijd dezelfde
mens is die spreekt, hoort en
ziet. Men verduidelijkt zijn vi-
zie. Ik houd van wie oprecht is
en niet met een ommetje iets
wil duidelijk maken.
AUTODIDAKT
Straks ga je expozeren in een
moderne design zaak. Komt
uw werk daar tot zijn recht en
heb je daar ervaringen mede?
Ik zie steeds het schilderij als
het schilderij op zichzelf. Ik be
schouw een werk als een op
zichzelf bestaand wezen, dat
zijn eigen geschiedenis maakt.
Derhalve heeft de ervaring mij
geleerd dat het werk als dusda
nig geen behoefte heeft aan een
of ander welgerichte bepaalde
omgeving.
U houdt ervan om alleen te
zijn met het werk op het ate
lier. De rest van de wereld laat
je dan doodkoud?
Het is onmogelijk zich te izole-
ren op deze wereld. Wie zich
izoleert leeft naast de wereld.
De tema's zijn te vinden tussen
en bij de mensen. Doch om
volgens menselijke maatstaven
als iemand van mijn vlees en
bloed het meest gunstig te
kunnen kreatief werken is het
een noodzaak dat ik mij terug-
ROGER D'
ERIK DE
op
trek. Dit kan kort of langdu pui
zijn, naargelang het proble bir
en het tema zelf. Elk w
schept zijn eigen eisen en d(
op de sfeer om het beste rei
taat te sorteren.
Een derde van uw totale pi
duktie wordt door uzelf v
nietigd. Vanwaar komt
drang. Of is het om depr
sieve toestanden te oni
pen?
Ik heb niet de klassieke op
ding gehad via akademies,
biezondere kursussen. I\
leidgevers waren zelfs men
die helemaal niets met
schilderen te maken hebb
Zo Filip de Pillecijn. Hij
zeggen of het goed of niet gi
was en waarom. Kritikus
Stubbe heb ik één keer g
moet. Zijn adviezen geil
voor mij heden nog. Maui
Schelck tenslotte gaf me
merkingen welke ik heb toe
past, en nog.
Het vernietigen van schildert
is de wet van het hard-zijn en
zelfkritiek. Ik ben in feite zeil
tevreden, leef meer met
doeken welke ik maak dan r
de afgewerkte stukken. Eers
er het kreatieve stadium,
dien het kritische. En men
vandaag niet laten zien i
morgen zal worden ger
zeerd.
Het vernietigen van een
van de produktie heeft in
geval niets te maken
depressieve toestand,
deel. In een
vooral het eigen werken
beste redding.
