issier «DRUGS»
KALMEER EN SLAAPMIDDELEN
jr- en slaapmiddelen kennen in onze maatschappij een wijd verspreid gebruik ook buiten
lische kontekst Veelal gaat het om dezelfde produkten die in kleine dosis als kalmeer-
in en in grotere dosis als slaapmiddelen dienen. Niet zelden maakt men daarbij
heid tussen enerzijds produkten die chemisch afgeleid zijn van barbituurzuur, de
ide barbituraten en anderzijds produkten die chemisch niet tot de barbituraten
Buiten dit chemisch verschil bestaat er tussen beide groepen weinig verschil wat
ugZjt werking, nevenwerking en gevaren. Een belangrijk aspekt van het gebruik dezer
tsmiddelen is dat de mens veelal zelf geneesheer speelt, beslist dat hij deze produkten
d jheeft en ze zich op één of andere manier verschaft Elk regelmatig herhaald of voortgezet
j iik van deze produkten buiten een medische verzorging, moet zonder meer worden
ier irdeeld. Men mag vooral niet vergeten dat deze middelen alleen op de symptomen van
,je wachtigheid, prikkelbaarheid en slapeloosheid een invloed hebben doch dat ze de oorzaak
dGi deze symptomen niet doen verdwijnen.
cop [hun algemene remmende
jng op vele hersenfunkties
ee nderen deze stoffen de in-
ins at waarmee men zichzelf
[omgevende wereld be-
hts en hierop reageert. Bij vol-
00 de hoge doses wordt het
nin rings- en reaktievermogen
iO0 sloten en valt men in slaap,
ge neer vijf k tien slaaptablet-
-,e( irzelfdertijd worden inge-
hte m gaat de slaap over in
q ien verschijnen tekenen
!nj( een gestoorde ademhaling
lge kulatie. Afhankelijk van de
3r|. de algemene gezond-
"k, stoestand, ouderdom, het
za, P'9 9ebruik met andere
-,te interende stoffen of alko-
nvan de snelheid waarmee
1 j ingegrepen, kan dit
la( aal dan niet dodelijk aflo-
314 Naast dit gevaar voor
,V( losering zijn er nadelen en
w ren verbonden aan het te
3rk ps gebruik van deze pro-
Óe m. Laten we eerst stellen
"m lij normaal gebruik dezer
vjr ukten, t.t.z. gebruik waar
n( sch onverantwoord, in
epaste dosis en voor een
rkte duur, de kalmeer- en
imiddelen niet als schade-
- Igevaarlijk kunnen aanzien
en. Naarmate men echter
f frekwent of op blijvende
deze produkten gaat ge-
en kan de behoefte ont-
e® i om steeds grotere hoe-
leden in te nemen. Niet
n ontwikkelt zich dan ook
de isychische afhankelijkheid
deze produkten.
i jmmigen neemt deze psy-
do che afhankelijkheid een
ng persoonlijke vorm aan
a ibij de zucht niet zozeer ge-
d is naar het objektief kal-
ir ené effekt dezer produkten
ur hnaar het innemen van iets
i rvan men alleen maar denkt
dd nodig te hebben. Dit geldt
be Iwijfeld meer voor het ge-
rh( van kalmeermiddelen
p 2 ook voor slaapmiddelen
rsp naast een objektieve ook
ge zeer belangrijke symboli-
;pc kracht toebedeeld krijgen
dif et verwekken van sla ap.
:ht njl de kalmeermiddelen
vo bi| langdurig gebruik,
ev stal geen duidelijke zicht-
s tekenen verwekken van li-
itn nelijke afhankelijkheid, kan
er laatste echter wel optreden
neer men te veelvuldig
3vi imiddelen gaat gebruiken.
)a neen kan men aannemen
zal iet gebruik van één slaap-
slf lel per dag, ook na meer-
ina weken tot maanden in de
n I geen duidelijke tekenen
lichamelijke afhankelijkheid
lekt in de zin dat bij onder
in* ing geen duidelijke ont-
i hngsverschijnselen optre-
m Psychisch zal men dan
na (tal wel sterk op het pro-
ne gericht zijn. zodat men bij
a; Kbreking zich wel onwen-
i n Bl voelen en meestal ook
3n moeilijkheden zal hebben,
m loeverre dit reeds geen
!t a e tekenen van lichamelijke
i a inkelijkheid zijn, staat niet
i doch is het niet onmoge-
e Voor dit laatste pleit het feit
ne i artificiële slaap geen na-
e tye slaap is en niet de uit-
so
ch
be
rustende en herstellende
waarde heeft van de natuurlijke
slaap. Na een periode van fre
kwent en voortdurend gebruik
van slaapmiddelen hebben de
hersenen een periode nodig om
zich weer aan te passen aan een
situatie zonder slaapmiddelen
en dit kan als een kleine vorm
van lichamelijke afhankelijkheid
worden aanzien. Zodra men
chronisch twee of meer slaap
tabletten per dag gaat nemen,
stijgt de kans op nadelige effek-
ten waarvan de voornaamste
zijn: algemene lichamelijke en
geestelijke traagheid, vermin
derd denk- en oordeelsvermo
gen, geringe belangstelling en
sterk- verhoogde prikkelbaar
heid.
Overgebruik met psychische
afhankelijkheid van kalmeer- en
slaapmiddelen is een probleem
van medische opvoeding en
geesteshygiëne. Onze maat
schappij is te zeer gericht om
alle problemen te verdoezelen
met geneesmiddelen.
Wij zotfden ons overzicht van
de soorten drugs niet volledig
geven wanneer we het niet zou
den hebben overalkohol, tabak
en koffie. Deze produkten be
horen tot de sociaal aanvaarde
stelling van de verbruiker welke
het effekt geeft. Wat hij van het
drinken verwacht en ook de
sfeer waarin het alkoholgebruik
plaatsvindt. Ethanol dat voor de
effekten verantwoordelijk is,
remt, onafhankelijk van de do
sis, diverse funkties in de her
senen. Alkohol remt het
oordeels- en^ koncentratiever-
mogen en reaktiesnelheid.
Na hogere dossissen treden
gang- en spraakmoeilijkheden
evenals gezichtsverlies (dub
belzien) op. Wanneer de kon-
centratie van alkohol in het
bloed ongeveer 5 promille gaat
overschrijden treedt bewuste
loosheid op, coma en eventuele
dood. Een fles whisky, cognac
enz. aan 45° alkoholgehalte zal
wanneer op korte tijd ingeno
men door een volwassene van
75 kg. een alkoholkoncentratie
in het bloed van ongeveer 7
promille veroorzaken. Kronisch
zwaar misbruik van alkohol is
kwantitatief meer frekwent dan
alle andere ernstige vormen
van afhankelijkheid samen. De
psychische afhankelijkheid kan
dan zeer sterk uitgesproken zijn
en gepaard gaan met een
dwangmatige zucht naar het
produkt. Een geringe tot matige
drugs waar we het in onze inlei
ding reeds over hadden en zijn
dus niet opgenomen als verdo
vende, opwekkende of bewust
zijnsverruimende middelen in
de wetgeving.
Alkohol
Bij matig gebruik verwekt het
bij de meesten een gevoel van
relaxatie, algemeen welbevin
den, een toename van het zelf
vertrouwen. Enkelen nochtans
worden eerder depressief, te
ruggetrokken of asociaal. De
uitwerking van alkohol op de
verbruiker kunnen we vergelij
ken met het gebruik van mari
huana. Het is de psychische in-
graad van psychische afhanke
lijkheid is zeer frekwent doch
wordt sociaal niet opgemerkt of
wordt getolereerd. Lichame
lijke afhankelijkheid treedt fre
kwent op. De kater na een
zware drinkpartij is een licht
onthoudingsverschijnsel. Na
kontinu intensief drinken gedu
rende enkele weken worden
onthoudingsverschijnselen na
enkele uren reeds zichtbaar
o.a. misselijkheid, braken,
buikkrampen, beven, zweten,
slaapstoornissen. Dezelfde
verschijnselen kunnen zich
voordoen wanneer men gaat
naar een periode van zeer in
tensief drinken na een periode
van matig drinken. In de zwaar
ste gevallen worden deze ver
schijnselen gevolgd door opval
lend grof beven, en zelfs hallu
cinaties (delirium tremens). Dit
onthoudingsverschijnsel kan
dodelijk aflopen wanneer geen
hulp wordt geboden. In hoe
verre ernstig en verlengd alko-
holmisbruik bepaalde hersen
funkties blijvend kan beschadi
gen is niet gekend. Wel is be
kend dat blijvende leverbe
schadiging kan voorkomen. Bij
kronische alkoholisten ont
staan, op basis van ondervoe
ding, gezichtsverzwakking,
huidaandoeningen en psychi
sche stoornissen.
Tabak
De rook van tabak bevat enkele
honderden chemische stoffen
waarvan de werking en toxiteit
onvoldoende gekend zijn. Best
gekend is het nicotine dat via
het mondslijmvlies en bij het
inhaleren ook langs de lucht
wegen in de long en in het li
chaam wordt opgenomen. Op
dezelfde wijze komen
koolstofmono- en dioxyde en
diverse teerprodukten in het
organisme. Omtrent het psy
chisch effekt van roken bestaat
veel onenigheid. Dit houdt on
der meer verband met het feit
dat in het globaal psychisch ef
fekt, objektieve invloeden op de
funkties van het zenuwstelsel
sterk verweven zijn met tal van
subjektieve funkties van bevre
diging, zoals het afleiden van
spanningstoestanden. Bij
zwaar verbruik van tabak ont
staat geen duidelijke fysische
afhankelijkheid hoewel een ze
kere psychische depressie en
prikkelbaarheid die men soms
ziet optreden als lichte der
vingsverschijnselen kunnen
geïnterpreteerd worden. De
prikkelende werking van ta
baksrook kan vooral bij het in
haleren leiden tot een kronische
ontstekingstoestand van de
luchtwegen en bevordert het
ontstaan van kanker der lucht
wegen. Naast diverse andere
faktoren speelt ook roken een
begunstigende rol in het ont
staan van aandoeningen der
bloedvaten.
Koffie
Cafeïne, dat aanwezig is in kof
fie, thee, cacao en cola
dranken is een sociaal zodanig
aanvaard stimulerend genot
middel dat men de intensiteit
van zijn gebruik volledig aan de
persoonlijke appreciatie over
laat. Een veelvuldig voorko
mende lichte psychische af
hankelijkheid wordt dan ook ge
tolereerd. Aan de stimulerende
werking van coffeïne ontstaat
vlug tolerantie wat verklaart dat
grote koffiedrinkers veelal toch
geen storende slaapstoornis
sen ondervinden. De prikkel
baarheid, onrust, hoofdpijn en
lethargie die na het staken van
intens koffiegebruik kunnen op
treden kan men als de onthou
dingsverschijnselen van een
lichte lichamelijke afhankelijk
heid interpreteren. Bij vlugge
verhoging van koffiegebruik
zijn slapeloosheid, excitatie,
hartkloppingen en beven fre
kwent. Bij zware overkonsump-
tie kunnen, naargelang de do
sis en de- individuele gevoelig
heid, uitgesproken stoornissen
van het hartritme optreden,
naast versnelde en onkontro-
leerbare gedachtengang die
soms in een soort delirium
overgaat.
Ontstaan van het
druggebruik
De motieven om met drugge
bruik te beginnen bij de jeugdi
gen zijn zeer talrijk. Zij kunnen
niet alleen bij ieder individu
sterk verschillen, maar zij kun
nen zich ook bij éénzelfde per
soon met de tijd wijzigen. De
redenen om er mee door te
gaan vallen niet samen met de
redenen om ermee te begin
nen. De speciale effekten van
de verschillende drugs, de ver
scheidenheid van de gebruikers
en tal van milieufaktoren zijn
hierbij belangrijk. Welbepaalde
drugs hebben meestal welbe
paalde effekten die mede bepa
lend zijn om met het drugge
bruik te beginnen. Heel wat
jeugdigen beperken zich tot het
roken van marihuana uit
nieuwsgierigheid om «in» te
zijn, mede onder invloed van
een groep van leeftijdsgenoten
Dit neemt echter niet weg dat
druggebruik ook de uiting kan
zijn van ernstige persoonlijke
levensproblemen. Heden ten
dage worden vrij frekwent
drugs aangeboden aan jonge
ren. Het gaat bijna steeds om
marihuana of hasj, produkten
die niet leiden tot verslaving.
Heelwat jongeren wijzen het
aanbod af. De meeste jongeren
die er wel op ingaan beperken
zich enkel tot een kortdurend
kontakt. Van de jongeren wordt
verwacht dat zij zich geleidelijk
zouden inschakelen in de we
reld van de volwassenen. Dit
valt samen met de puberteit en
de adolescentie. Deze ontwik
kelingsfasen gaan gepaard met
zeer belangrijke wijzigingen op
lichamelijk, verstandelijk en af-
fektief gebied.
Nu is het zo dat de lichamelijke
en verstandelijke rijpheid zich
bij de jongeren tegenwoordig
gemiddeld op een lagere leeftijd
voltrekken in vergelijking met
vroeger, terwijl de psychoso
ciale rijpheid en de maatschap
pelijke onafhankelijkheid zich
steeds op latere leeftijd vol
tooit. Voor een stijgend aantal
jongeren ontstaat er een steeds
groter wordende kloof tussen
de periode van lichamelijke en
verstandelijke rijpheid en het
ogenblik waarop zij beginnen
deel uit te maken van net aktief
gedeelte van de bevolking. Dit
brengt specifieke problemen
met zich mee. Tijdens deze ver
lengde overgangsfaze onder
vinden de jongeren in sterkere
mate een drang naar zelfstan
digheid en zoeken zij een eigen
gestalte Het is dan ook niet te
verwonderen dat onze huidige
jeugd gekenmerkt is door on
zekerheid, instabiliteit en
kwetsbaarheid. Gevoelens van
onrust en onzekerheid worden
dan nog versterkt bij de jonge
ren gezien hun maatschappe
lijke situatie waarin ze zich in
onze huidige samenleving be
vinden. In alle essentiële leef
milieus (gezin, school, werk)
doen er zich allerhande ver
schuivingen voor op versnelde
wijze. Grondige wijzigingen in
deze psychosociale leefmilieus
beklemtonen de onzekerheid en
de instabiliteit bij de jongeren.
Uitgesproken identiteitsmoei
lijkheden, seksuele problemen
en depressieve reakties worden
bij hen in toenemende mate
geobserveerd. De jongeren
hebben het meestal moeilijk om
een uitweg te vinden in een sa
menleving die hen meestal niet
de gepaste hulp en mogelijkhe
den ter beschikking stelt. Wan
neer we voldoende rekening
houden met de aktuele levens
situatie van de jongeren is het
niet te verwonderen dat we bij
hen een duidelijke toename
vaststellen van het gebruik van
zogenaamde genotsmiddelen.
Deze stoffen maken immers
een zekere vlucht uit de moeilijk
te aanvaarden werkelijkheid
mogelijk. Alhoewel tabak en al
koholgebruik bij jongeren toe
genomen is valt het toch op dat
zoveel jongeren vooral naar so
ciaal niet aanvaarde drugs grij
pen. Jongeren stellen het blijk
baar minder dan weleer op prijs
de als volwassen, geldende ge
dragspatronen over te nemen.
Veel jonge druggebruikers
spreken met minachting over
de volwassenen die alkohol een
traditionele drug, gebruiken
om agressief te kunnen zijn en
zich te onttrekken aan dp
dwangbuis van onze produk-
tiemaatschappij. Met hun ken
merkende kritische geest mer
ken de jongeren vergissingen
en tegenstrijdigheden op welke
de volwassenen niet graag wil
len bekennen. De dialoog tus
sen jongeren en volwassenen
wordt ten zeerste bemoeilijkt
door de kloof die ontstaat tus
sen beide leeftijdsgroepen. De
jongeren vormen subgroepen
van gelijkgezinden waar ze vei
ligheid, steun en identificatie
mogelijkheden zoeken. Het is
dan ook vaak in deze groepen
van leeftijdsgenoten dat het
druggebruik begint.
Verloop van het
druggebruik
Gewoonlijk is het vanuit de
vriendenkring dat iemand ma
rihuana of hasjiesj aangeboden
krijgt. Zeker niet iedereen gaat
hierop in. Zij die dit wel doen,
komen tot een eerste kontakt
met drugs, gewoonlijk uit
nieuwsgierigheid of om zich te
laten gelden ten aanzien van
vrienden. Velen verlaten het
druggebruik vrij spoedig. Enke
len beginnen te eksperimente-
ren maar komen terecht in ge-
selekteerde subgroepen waarin
zij vrij regelmatig cannabispro-
dukten roken en sporadisch
ook andere drugs gebruiken.
Daarnaast blijven zij echter ge
woon verder werken of stude
ren. Dit noemt men de faze van
geïntegreerd gebruik. Bij velen
blijft het druggebruik hiertoe
beperkt. Slechts een gering
aantal verbruikers komt terecht
in de faze van kritiek gebruik.
De dosis wordt sterk opgedre
ven, produkten die een groter
risiko inhouden worden kon-
stant gebruikt. In de kronische
faze komen lichamelijke en
psychische afwijkingen voor.
Om hetzelfde effekt te bekomen
wordt de dosis van de gebruikte
drug steeds meer opgedreven.
Bij het stoppen van het gebruik
van drugs ontstaan steeds
meer stoornissen, de zoge
naamde onthoudingsver
schijnselen die terug verdwij
nen bij nieuwe inname.
Dit is het bewijs dat er een li
chamelijke afhankelijkheid is
ontstaan. Deze uiteindelijke
toestand wordt slechts bereikt
door een zeer klein aantal drug
gebruikers en bestaat dikwijls
in een zekere vorm van heroïn-
omanie eventueel met intra
veneus injekteren van het pro
dukt. In dit stadium is de jonge
gebruiker te vergelijken met de
verslaafde. De druggebruikers
die het proces niet tot een goed
einde meemaken, stoppen op
een zeker moment met het ge
bruik of een zekere tijd vast-
hangen in een bepaald stadium
van het proces. Bij het voort
schrijden van het proces vallen
meer en meer gebruikers af.
Het proces van het gebruik
wordt dan weieens voorgesteld
als een pyramide met een brede
basis (het aantal jongeren voor
het eerst in kontakt met drugs)
en een spitse punt (het aantal
jonge gebruikers in de kroni
sche faze).
Zeer dikwijls wordt beweerd dat
marihuanagebruik leidt tot ver
slaving aan sterker inwerkende
drugs zoals heroïne. Deze op
vatting steunt o.m. op de vast
stelling dat alle heroïnegebrui
kers met marihuana begonnen
zijn. Wij hebben reeds eerder
gezegd dat veel marihuanage
bruiken juist niet tot het ge
bruik van zwaardere drugs
overgaan. Het zijn vooral per
soonlijkheidskenmerken die
het overgaan tot drugs beïn
vloeden. Deze jongeren komen
uit probleemgezinnen en verto
nen vaak uitgesproken per
soonlijke problemen. Zij door
lopen het gehele proces op zeer
korte tijd.
Ons dossier zou niet volledig zijn moesten we het niet
hebben over de wetgeving op drugs, het drugpro
bleem in onze streek en tal van praktische toestan
den. Hierover komen we uitvoerig terug in ons laatste
deel met een vraaggesprek met luitenant MILLECAM
van de rijkswacht.
