holstade. gijiegem
PAROCHIEKERK
GERED VAN VERVAL
HOGE BLOEDDRUK BESCHAVINGSKWAAL
°°W
'efl!
18 - 1.2.1980 - De Voorpost
De restauratiewerken aan de parochiekerk van
Hofstade zijn reeds flink opgeschoten. Deze
restauratie van de O.L.Vrouw Hemelvaartkerk
is er niet zo maar één uit de rij van vele
onderhoudswerken die aan kerkgebouwen die
nen te gebeuren. De kerk van Hofstade heeft
immers een rijke geschiedenis die teruggaat
tot in de dertiende eeuw.
De kerk van Hofstade wordt grondig hersteld. (Geert)
Het is niet geweten waar
de eerste bidplaats van
Hofstade stond, doch het
is niet uitgesloten dat de
ze stond op dezelfde
plaats als de huidige pa
rochiekerk. Zeker is wel
dat het oudste gedeelte
van de kerk dateert uit de
dertiende eeuw. Uiter
aard onderging de kerk in
de loop der eeuwen talrij
ke verbouwingen die niet
altijd even gelukkig wa
ren voor het geheel. De
oorspronkelijke bouwstijl
was immers vroeg-go-
tisch en later werd deze
stijl niet steeds geëerbie
digd. De toren werd ge
bouwd in de vijftiende
eeuw. Het gebruik van de
vieringtoren was alge
meen in deze periode en
in onze streken. Zoals
blijkt uit een kerkrekening
van Lede had de toren
veel te lijden omstreeks
1570. Was het een bezoek
van de Geuzen die er de
oorzaak van was geweest
of was brand de oorzaak?
Van een precieze oorzaak
wordt nergens gewag ge
maakt. In 1595 waren
dringende herstellings
werken nodig aan koor
en kerk «daer zij ver
brandt es geweest». Om
streeks 1600 hadden die
herstellings- en verbou
wingswerken plaats. In
de 19de eeuw bleek de
kerk te klein te zijn voor
de groeiende Hofstaadse
bevolking zodat een plan
tot vergroting van de kerk
werd uitgewerkt. De ra
ming beliep toendertijd
een goede zeventiendui
zend frank. Het plan werd
echter door de toenmali
ge Kommissie van Monu
menten verworpen en
Een brokje Vlaamse beeldhouwkunst. (Geert)
Een poluchrome Kristus rechts vooraan in de Hofstaadse
kerk. (Geert)
deze eiste dat de kerk in
haar oorspronkelijke go
tische bouwstijl zou her
steld worden en dat ver
der alle vensters zouden
worden vernieuwd, de pi
laren van verfbedekking
vrijgemaakt en alles in ar
duinsteen hersteld.
Het was voor de kerkfa
briek niet mogelijk het
advies te volgen bij ge
brek aan geld en na
onderhandelingen werd
dan toch de toelating ver
kregen de kerk te vergro
ten. In het jaar 1874 kon
het werk worden aanbe
steed voor 21.771,70
frank. In 1874 werden
reeds de fundamenten
gelegd voor het nieuwe
gedeelte en op 1 maart
1875 werd de oude gevel
afgebroken en de kerk
werd met een houten
schutting afgesloten. De
werken schoten echter
vlug op en in 1876 kon
het portaal en het dok
saal geplaatst worden
evenals de nieuwe be
vloering. In 1877 kwam er
een eikenhouten muur
bekleding van het nieuwe
aangebouwde deel en
twee nieuwe biechtstoe
len. Twintig jaar nadat de
kerk vergroot was gewor
den bleek deze ander
maal te klein te zijn zodat
men deze keer een verho
ging van het aantal mis
sen als oplossing nam.
Zo werden er in 1909
reeds vier zondagsmis
sen opgedragen. In 1897
werden de verbouwings
werken aan het koor be
gonnen en men stelde
vast dat er vroeger vijf
vensterramen geweest
waren, doch dat deze in
1645 dichtgemaakt
werden.
Er kwam een houten ge
welf en het hoogaltaar in
barokstijl werd door een
altaar in neo-gotiek ver
vangen. Er werden ook
ramen in brandglas ge
plaatst. In 1932 werd
elektriciteit aangebracht
en werd de kerk herschil-
derd. In 1943 werden de
twee zwaarste klokken
door de bezetter verwij
derd.
Het verval van het kerk
gebouw nam de jongste
jaren snel toe zodat een
grondige restauratie
zoals die nu wordt uitge
voerd zich opdrong.
Op donderdag 22 januari 1977 vond in het oud
gemeentehuis van Gijzegem een voordracht plaats
over een kwaal van onze tijd, namelijk de hoge
bloeddruk of hypertensie. De zaal was bijna te klein
voor de talrijke belangstellenden, in meerderheid
mensen van een al wat hogere leeftijd, die wellicht
gekomen waren omdat ze zelf last hadden van de
ziekte. Mevrouw A. Dierickx, arts, gaf hen gedurende
anderhalf uur een voor de leek begrijpelijke uiteen
zetting.
Vooraf is het goed om weten wat (hoge) bloeddruk
is. Bloeddruk is de wandspatting van de slagader,
die door het hart wordt voortgebracht en die door
het bloed wordt overgedragen. Het is dus helemaal
geen eigenschap van het bloed zelf en heeft evenmin
iets te maken met de kwaliteit van het bloed. De
hoogte van de bloeddruk hangt af van de vulling van
het vaatstelsel evenals van de weerstand die door de
bloedstroom wordt ondervonden. De vulling van het
vaatstelsel wordt bepaald door de werking van het
hart, dus door het volume van het bloed dat per
minuut wordt uitgeperst.
DRIE VORMEN
Ér kunnen drie vormen
van hoge bloeddruk wor
den onderscheiden. Ten
eerste de bloeddruk in
verband met het minuut
volume. Wanneer sterk
ingespannen arbeid de
behoefte aan bloed van
het organisme verhoogt,
dan vermeerdert ook de
hoeveelheid bloed die
het hart per minuut uit
perst. Op deze wijze komt
er een vermeerderde vul
ling van het vaatstelsel
tot stand die aanleiding
geeft tot een bloeddruk-
stijging. Weliswaar is de
ze stijging betrekkelijk
gering en van korte duur,
daar de door de arbeid
verhoogde behoefte aan
bloed tegelijkertijd een
gemakkelijker afstomen
van het bloed uit het
aderstelsel teweeg
brengt: de vaten der in
tensiever werkende orga
nen zijn dienovereen
komstig verwijd. Zo
speelt de zogenaamde
hoge bloeddruk in ver
band met het minuutvo
lume geen rol voor de
ziekte van de bloeddruk
stijging.
Een tweede vorm is de
hoge bloeddruk in ver
band met de weerstand.
Deze is een gevolg van
de verhoogde weerstand
van de vaten door ver
nauwing van de kleine en
de kleinste bloedvaten in
de ver van het hart ver
wijderde gebieden. Ver
der is de vaatvernauwing
door stijging van de nor
male vaatwandspanning
of door adergezwellen
beslissend. De verkalking
treedt in deze gebieden
vaak op als gevolg van de
bestendige bloeddrukstij
ging, die dan zeker op
haar beurt de weerstand
van de vaten, door ver
kleining van de open
aderruimte, nog ver
hoogt. Een derde vorm
tenslotte is de bloeddruk
in verband met de elasti
citeit. Door vermindering
van de rekbaarheid van
de grote slagaders wordt
de elastische weerstand
verhoogd. Deze verklei
ning van de inhoud van
de arteriën in de hart
streek, ingevolge het ver
lies aan veerkracht, ver
oorzaakt door verkalking,
wordt door vergroting en
verlenging van de betref
fende vaten in evenwicht
gebracht. De verkalking
van de grote slagaders
alleen brengt dus in de
regel geen eigenlijke stij
ging van de bloeddruk
met zich mee.
De vraag kan gesteld
worden wanneer men in
feite gerechtigd is om te
spreken van een hoge
bloeddruk. Naar een
gangbare regel mag de
druk van het bloed geme
ten aan de elleboog zo
veel millimeter boven het
kwikpeil van 100 millime
ter bedragen, als de per
soon in kwestie oud is.
Mevrouw Dierick maakte
dit met enkele eenvoudi
ge voorbeelden duidelijk.
Aldus bievoorbeeld voor
een vijftigjarige 150 milli
meter kwik. Doch men
moet deze regel niet te
streng handhaven. Bo
vendien is deze regel
slechts geldig tot het zes
tigste levensjaar. Bloed
drukverschijnselen van
meer dan 160 mm. Hg
zijn ook boven het 60e
levensjaar als ziekelijk te
bestempelen. Voor per
sonen van jongere en
middelbare leeftijd lig
gen de waarden tussen
110 en 145 mm Hg in het
kader van de normale
schommelingsbreedte.
Alleen wanneer deze
waarden werkelijk over
schreden of niet bereikt
worden moet de toe
stand als ziekelijk worden
aanzien. De druk geme
ten op het ogenblik dat
de hartkamers verslap
pen moet 40 mm. minder
bedragen. Zo geldt als
normale standaardwaar-
de een bloeddruk van
120/80 mm Hg.
TEKENEN
De hoge bloeddruk kan
ofwel een kenteken zijn
van een speciale ziekte
(kronische nierontste
king, aderverkalking, sui
kerziekte, tumor aan de
bijnieren of de hypofize,
vetzucht, migraine, jicht,
enz.). De algemene toe
gepaste gelijkschakeling
van hoge bloeddruk met
aderverkalking is in elk
geval als veralgemening
niet gerechtvaardigd. Het
staat echter vast dat tus
sen bloeddruk en ader
verkalking een wissel
werking bestaat: arte-
riosclerose leidt vroeg of
laat tot een stijging van
de bloeddruk en omge
keerd brengt ook een
lang aanhoudende
bloeddrukverhoging
aderverkalking teweeg.
Hoe veelvuldig in onze
dagen de hoge
bloeddrukziekte ook
voorkomt en hoe gemak
kelijk de waarschuwing
«pas op je bloeddruk»
ook door leken wordt uit
gesproken, even moeilijk
is het vaak om aan de
oorzaak van deze ziekte
een houvast te krijgen.
Niet alleen speelt daarbij
het probleem van de
bloeddrukregulatie een
rol, maar dit regulatieme
chanisme kan ook bij ver
schillende mensen ver
schillend zijn afgesteld
en tevens veranderen
wat betreft de reaktie-
snelheid en het reaktie-
vermogen ervan.
Bij de grote meerderheid
van de hypertensiepa-
tiënten kan, ook na een
uitvoerige diagnostiek,
geen oorzaak voor het
verschijnsel worden aan
gewezen. Zij krijgen dan
het etiket «essentiële hy
pertensie» en uiteraard
zal in dergelijke gevallen
de behandeling veel
meer onder zoeken en
tasten worden opge
bouwd dan dat van een
bekend aangrijpingspunt
kan worden uitgegaan.
De essentiële hyperten
sie is op dit ogenblik een
van de grote uitdagingen
van de medische onder
zoekingen. Te verwach
ten valt dat zal komen
vast te staan dat niet één
oorzaak in het geding is
maar eerder dat dit
meestal een mozaïek van
faktoren zal zijn. Van
slechts een minderheid
van patiënten zal dus bij
de huidige kennis van za
ken, bij onderzoek de
oorzaak bekend worden.
Een onderbehandelde
hypertensie is gevaarlijk
en betekent een voortdu
rende bedreiging van de
patiënt. Voor het hart be
tekent hoge bloeddruk
dat bij iedere slag een
grotere arbeidsprestatie
dan normaal moet wor
den geleverd. Ontwikke
ling van hartvergroting
en vooral van de linkerka
mer is daar het gevolg
van. Op de duur zal het
vermogen tot aanpassen
van het hart uitgeput ge
raken waardoor zich rit
mestoornissen en uitput
tingsverschijnselen kun
nen voordoen. Maar ook
betekent hoge bloeddruk
een overbelasting voor
het slagaderlijk bloedva
tenstelsel. In het begin
gaat dit gepaard met een
in dit stadium nog om
keerbare spastische
samentrekking van de
spiervezels in de wand
van de kleine slagader
vertakkingen, die daar
door worden vernauwd.
Later vinden meer alge
mene veranderingen in
de vaatwanden plaats
waardoor deze hun elas
ticiteit verliezen en voor
tijdige verouderingsver
schijnselen gaan verto
nen. Gaandeweg gaat zo
de kwaliteit van het vaat
stelsel achteruit. Nooit
zal een patiënt met hoge
bloeddruk zonder medi
sche begeleiding mogen
voortgaan en steeds is de
grootste waakzaamheid
geboden.
BEHANDELING
De behandeling kan be
staan uit bepaalde ge
neesmiddelen en een
zoutarm dieet. Ook is be
weging nodig. Een speci
fieke geneeswijze voor
deze ziekte bestaat echter
niet. Het houden van een
rijstdieet of iets dergelijks
lost het probleem niet op.
Wat van belang is, is een
totaal nieuwe wijze van
leven. Het staat vast dat
geestelijke spanningen
en physieke inspannin
gen de verhoogde bloed
druk in de hand werken.
Het verdient aanbeveling
deze te vermijden en van
daar dat het noodzakelijk
is volgens radikaal ande
re regels te gaan leven.
Dus minder hard en min
der lang werken. Wind u
zo weinig mogelijk op en
erger u niet aan allerlei
kleinigheden. Rook min
der en drink minder.
Geen zout gebruiken
moet een wet zijn.
veren schel in 1820: do-
num dedit, of geschon
ken door, evenals de zil
veren kandelaars op het
altaar: uit de belofte van
M.J. Van Caecenberghe
aan de Moeder Gods ge
wijd. Bij haar dood maak
te de vrijgevige schenk
ster aan de kerk «haar
beste kruis met diaman
ten om te dienen voor
cieraet aan het lieven
vrouw beeld ter kerke
Hofstade, evenals al haar
zijden kleren. In 1830
kocht de pastoor de zilve
ren godslamp aan. Deze
draagt het volgende in
schrift: aan de grote God,
uit vrome en vrijgevige
giften.
In 1862 werd een prach
tig misornament aange
kocht en werden door
burgemeester Callebaut
de mooie mantel en het
kleed van O.L.Vrouw ge
schonken. De pastoor
had nog andere grootse
plannen voor de verbe
tering van zijn ker. Er was
slechts één klok en dat
maakte de pastoor naij
verig op de naburige pa
rochies die er beter voor
stonden. Hij oordeelde
dat Hofstade er minstens
twee zou moeten bezit
ten. Maar Hofstade zou er
drie hebben want bij het
H. Vormsel in 1862 be
loofde Marie Theresia
Van Driessche er één te
schenken en de burge
meester die bij zijn vrijge
vige echtgenote niet wou
ten achter blijven zou er
ook één geven. Op 28
april 1863 werden de
twee nieuwe klokken
door Z.E.H. Deken De
Blieck gewijd. De ene met
naam Maria-Theresia
woog 790 kilo, de andere,
Franciscus, woog 505 ki
lo. Peter en meter waren
schenker en schenkster.
De klokken gegoten door
Van Aerschodt hadden
tezamen, plaatsing inbe
grepen, 5587,77 frank ge-
Mogelijk heeft de lei
zich reeds afgevraC^
wat de pastoor te d^aa
tijde zoal te doen htnf
Hun eerste en voornaam q
ste plicht was te resi^t
ren, het is te zeggen
de parochie verblijft
houden, om er het c
telijk welzijn van hun I
rochianen te behartig!
En dat was niet altijd
makkelijk, vooral voort
pastoor van Hofst
wanneer men weet da|
geen pastorij was.
pastoors zullen dan j
noodgedwongen
gen de voorschriften ii!
Aalst verblijven.
Verder hadden zij I
plicht iedere zondag]
prediken. Het konÉ
van Trente stelde dit zf
op prijs, evenals
onderricht van de kinS
ren in de katechism
het enige dat gedurei
eeuwen lang op de 6 f
pen werd geleerd. VI
dra zal de koster hier j
een hand toesteken.
het verzorgen van de
dienst: de zondagsmis"2
de vespers. Het bediende»
van de sakramen^
Naast het doopsel
den de paasbiecht en|
paaskommunie
groot belang gehed
Met genoegen mochtl
pastoor elk jaar verklaf
dat alle parochianen n
pasen hadden gehoudl
Verder was de taak i
de pastoor de ziekenj
de stervenden te bei
ken en dezen op de dof
voor te bereiden. Het/
vooral een zware plif
wanneer de een of anf
re besmettelijke
heerste in het dorp.
dat die voorbereidingf
de dood toen zo vo
zichtig niet werd gedl
als nu blijkt uit de onr
vragingen omtrent
geloof en de vermaii
die aan de stervenf
werd gegeven.
ingi
vo
naniH
De parochie dankt de
preekstoel aan de vrijge
vigheid van Joanna Van
Caecenberghe, zoals te
lezen staat aan de voet
van de trap. Zij betaalde
hiervoor 2.000 gulden.
Het is een meesterwerk
van Jan Frans van Geel,
beeldhouwer, geboren te
Mechelen in 1766 en
overleden te Antwerpen
in 1830. Hij was eerst
leerling en later bestuur
der aan de akademie van
zijn geboortestad. De
preekstoel is een uitbeel
ding van de boom van
waarheid, tevens boom
des levens en onwankel
bare rots. Onderaan, een
beeldengroep, verbeel
dende Kristus die aan Pe
trus het oppergezag ver
leent over de Kerk en de
kudde (schapen) aan zijn
zorgen toevertrouwd. Op
de kuip van een bas-re-
lief, voorstellend het
doopsel van Kristus door
Johannes met als tekst:
deze is mijn welbeminde
zoon, aanhoor hem. De in
vet gedrukte letters ge-
Een détail van de zware en donkere preekstoel. (Geertj/
ven ons het jaartal waar
in de preekstoel werd
vervaardigd namelijk
1820. Boven op de hemel
van de preekstoel: de ten
hemel opneming van
Maria (patrones van de
kerk). Omheen staat te le
zen: zalig die het woord
Gods aanhoren. Het ge
heel is waarlijk een
groots monument dat de
te kleine kerk door zijn
majesteit beheerst.
Dezelfde schenkster ver
rijkte de kerk met een zil-
kost. Hofstade had
drie klokken en zou dei j
bezitten tot wanneer i
twee zwaarste op 7 ji
1943 door de bezetter 1
de toren werden weggj,
sleurd. mj
Omstreeks 1420 moet tr£
kerk in het bezit zijn gekp f
men van het eikenhout£0)
beeld uit één blok gesr^e
den en van een zeer grc^t
artistieke waarde, vo&f,
stellend Kristus met Lr
rietstok. Het behoort tT
de gotiek.
ng
- r** rr- f=4sn
Een binnezicht uit de Hofstaadse kerk, gebouwd in 1749. (Geert)
KERKSCHATTEN
Wie regelmatig de paro
chiekerk bezoekt heeft er
misschien minder oog
voor, maar toch zijn er in
deze kerk enkele prachti
ge kunstwerken te bekij
ken die andere parochies
Hofstade kan benijden.
